7.Psychologia Ewolucyjna PDF

Preview

Summary

Download 7.Psychologia Ewolucyjna PDF

Description

PSYCHOLOGIA EWOLUCYJNA Czyli psychologia jako nauka o mechanizmach psychicznych ukształtowanych w procesie ewolucji CHARLES DARWIN (1809-1882) TEORIA EWOLUCJI (DOBORU NATURALNEGO):  



Poszczególne osobniki danego gatunku różnią się pod względem każdej z cech np. Niektóre zięby mają większe dzioby niż inne Jeśli w środowisku zewnętrznym zaczną występować tylko duże orzechy, to przeżyją przede wszystkim zięby z dużymi dziobami i to one przekażą geny swojemu potomstwu Ww. Proces w długich okresach czasu prowadzi do powstawania nowych gatunków (np. Ewolucja homonidów trwała miliony lat)

DZIEDZICZENIE   

1866 Gregor Mendel- dziedziczenie polega na przenoszeniu cech jednostkowych 1900 potwierdzenie odkryć Mendla Lata 30 i 40 XXw tzw. Nowa Synteza: połączenie teorii ewolucji z teorią dziedziczenia genetycznego

ETOLOGIA ▫ Etologia- dyscyplina naukowa, która prowadziła badania nad zachowaniami z perspektywy ewolucji teorii ewolucji i odkryła m.in. wpajanie, że młode kaczki “wpajają” pierwszy obiekt, który się porusza i za nimi podążają TEORIA DOSTOSOWANIA ŁĄCZNEGO W.HAMILTONA (1964)  Dany organizm może zwiększyć reprodukcję swoich genów pomagając swoim krewnym przetrwać i spłodzić potomstwo (bo krewni noszą w sobie kopie genów danego organizmu), a więc:  Częściej kierujemy się altruizmem do osób spokrewnionych  W procesie dziedziczenia najważniejszy jest gen KONCEPCJA ROBERTA TRIVERSA (początek lat 70 XXw)   

Altruizmu odwzajemnionego pomiędzy osobami niespokrewnionymi: “ja ci pomogę dzisiaj, ty mi pomożesz jutro” Inwestycji rodzicielskich: przedstawiciele płci, która więcej inwestuje w potomstwo są bardziej wybredni w doborze partnera Konflikty pomiędzy rodzicami a dziećmi o zasoby rodziców: rodzice chcą je rozdzielić pomiędzy wszystkie dzieci, a każde dziecko chce je uzyskać jak najwięcej dla siebie

SOCJOBIOLOGIA 1975- biolog Edward Wilson “Sociobiology a new synthestis” 

Główny przedmiot zainteresowania to owady społeczne a ostatni dotyczy człowieka



Kulturę, religie, etykę a nawet estetykę można wytłumaczyć w kategoriach biologii ewolucyjnej

RICHARD DAWKINS (1976r) “Samolubny gen” ▫ Jednostką doboru naturalnego jest gen ▫ Organizmy są jedynie “maszynami przetrwania” dla genów ▫ Mem- odpowiednik genu w kulturze “memetyka” NOAM CHOMSKY: TEORIA GRAMATYKI UNIWERSALNEJ (przełom lat 50 i 60 XXw)  Dziecko rodzi się z organem mózgowym, który umożliwia mu przyswojenie języka, przy czym:  Dziecko nie tyle uczy się języka matki, co jest to “coś co mu się samo dzieje”  A więc dziecko potrafi się nauczyć języka nawet w sytuacji ubogiej stymulacji językowej  Dziecko może nauczyć się każdego języka występującego w ludzkiej populacji, a dzieje się tak dlatego że:  Dziecko uczy się “tylko” poszczególnych słów  A na podstawie zasłyszanych zdań pewne parametry w mózgu same ustawiają się tak, że dziecko potrafi z wyuczonych słów budować zdania  A więc istnieje gramatyka uniwersalna, czyli wrodzona zdolność do przyswojenia języka, specyficzna tylko dla człowieka (Ciekawostka szympansy, nie potrafią zbudować słów złożonych niż 2-3 co potrafią 2 latki) EFEKT GARCII (1966) SZCURY PRZYCHODZĄ NA ŚWIAT ZAPROGRAMOWANE   

Szczury dostawały określone pożywienie, a po kilku godzinach je napromieniowywano, tak że wymiotowały Już po jednej takiej próbie szczury unikały tego pożywienia Ale kiedy połączone chorobę z sygnałem dźwiękowym, albo wzrokowym szczury nie uczyły się ich unikać

H. HARLOW (1971) BADANIA MAŁP DOT. PRZYWIĄZANIA DZIECKA DO MATKI

M. SELIGMAN (1971) GOTOWOŚĆ BIOLOGICZNA Łatwo jest uwarunkować ludzi na pewien typ lęku, np. Przed wężami, ale bardzo trudno na inny, mniej neutralny np. Przed samochodami POWSTANIE PSYCHOLOGII EWOLUCYJNEJ: BADANIA DAWIDA BUSSA DOT. TEORII INWESTYCJI RODZICELSKICH ORAZ TEORII PEWNOŚCI RODZICIELSTWA (80lata XXw)  

HIPOTEZY: Mężczyzna ocenia wartość potencjalnej partnerki pod względem jej zdolności pokreacyjnych sygnalizowanych młodym wiekiem i urodą, mężczyźni cenią także dziewictwo i cnotliwość



Kobieta ocenia potencjalnego partnera pod kątem jego aktualnych lub potencjalnych zasobów, których wskaźnikami są zarobki oraz zdolności, ambicja i pracowitość  Mężczyźni są bardziej zazdrośni o niewierność seksualną, gdyż zagraża ona pewności ojcostwa, natomiast kobiety są bardziej zazdrosne o niewierność emocjonalną, bo grozi ona utratą dostępów do zasobów o Przebadano ponad 10 tys. Ludzi z 33 krajów należących do różnych kultur i żyjących w 37 społecznościach; o o Wyniki: o We wszystkich badanych próbach atrakcyjność i młody wiek partnera był dla mężczyzn ważniejszy niż dla kobiet o W 23 na 37 społecznościach mężczyźni preferowali dziewictwo i cnotliwość potencjalnej parterki o W 36 na 37 społecznościach kobiety bardziej niż mężczyźni ceniły zasoby finansowe potencjalnego partnera a w 29 jego ambicję i pracowitość o 60% mężczyzn uznało, że dla nich bardziej bolesna by była zdrada seksualna a 83% kobiet, że zdrada emocjonalna

JEROME BARKOW, LEDA COSMIDES, JOHN TOOBY (1992) “THE ADAPTED MIND”      

WPROWADZENIE: psychologiczne podstawy kultury Przedmiot badań: Dobór seksualny Psychologia społeczna Psychologia rozwojowa Adaptacja percepcyjna

PRZEDMIOT PSYCHOLOGII EWOLUCYJNEJ 

PRZEDMIOT: Mechanizmy psychiczne, ukształtowane w toku ewolucji, które zostały wbudowane w ludzkie poznanie i zachowanie, bo okazały się skuteczne podczas rozwiązywania problemów związanych z przeżyciem i reprodukcją

METODY BADAWCZE PSYCHOLOGII EWOLUCJI          

Sposób testowania hipotez: Porównanie różnych gatunków Porównanie samców i samic Porównywanie przedstawicieli tego samego gatunku (np. Młodych i starych kobiet) Porównywanie tych samych osobników w różnych kontekstach Metody eksperymentalne Na podstawie danych m.in. Archeologicznych Pochodzących ze społeczności zbieracko-łowieckich Uzyskiwanych w badaniach eksperymentalnych

WYBRANE MECHANIZMY SŁUŻĄCYM PRZETRAWANIU    

Strach (powszechne ludzkie lęki) - (służy obronnie) Agresja (służy zdobywaniu pożywienia, partnerki, obronie itp.) Wstręt (służy unikaniu toksyn) Altruizm odwzajemniony (służy przetrwaniu w grupie)

JEŚLI AGRESJA SŁUŻY PRZETRFANIU TO, SKĄD BIORĄ SIĘ OSOBY NIEŚMIAŁE? ▫ Nieśmiałość przetrwała, bo w wielu kontekstach jest adaptacyjna, np.: ▫ Osoby nieśmiałe łatwiej przywiązują się do reguł społecznych ▫ W sytuacjach kryzysowych np. Wojny nieśmiali mężczyźni zachowują się bardziej asekuracyjnie ▫ Nieśmiałe kobiety mają większe szanse na trwałe i szczęśliwe małżeństwo A zatem w toku rewolucji ukształtował się nie jeden, ale dwa wzorce zachowań społecznych: ▫ Aktywność (ekspansja) ▫ Nieśmiałość KRYTYKA PSYCHOLGII EWOLUCYJNEJ 

  

Redukcjonistyczna koncepcja człowieka i kultury tj. Sprowadzanie umysłu i zachowania człowieka oraz kultury do mechanizmów ukształtowanych na sawannie przed tysiącami lat Słabości metodologiczne: Spekulatywność Wątpliwość źródeł, np. Nie wiadomo czy współczesne ludy prymitywne są rzeczywiście podobne do przodków sprzed tysiącami lat

PODSUMOWANIE Psychologia ewolucyjna powstała w latach 80 XX wieku Za swój przedmiot przyjmuje mechanizmy psychiczne ukształtowane w toku ewolucji, które się utrwaliły, bo były adaptacyjne Jest krytykowana za redukcjonizm i słabości metodologiczne, ale jej ogromnym osiągnięciem jest zwrócenie uwagi na biologiczną, (dziedziczną) bazę naszych zachowań

LITERATURA WYKŁAD 1.TEORIE POWSTANIA MECHANIZMÓW ADAPTACYJNYCH



KREACJONIZM- jakaś istota wyższa stworzyła życie na ziemi

- nie jest to teoria naukowa bazuje na wierze i religii



TEORIA ZARODKÓW - życie trafiło na ziemię za pośrednictwem meteorytu - brak skłonnych dowodów ani doprowadzenia do nowych

odkryć

 

EWOLUCJA NA DRODZE - różnicująca reprodukcja wynikająca z różnic w cechach dziedzicznych DOBORU NATURALNEGO - jedyna teoria naukowa tłumacząca różnorodność form życia

2. WYTWORY EWOLUCJI ADAPTACJA - cecha dziedziczna, podlegająca rozwojowi, wynik doboru naturalnego -sprzyja przetrwaniu -zmiany adaptacyjne powstają w obrębie gatunku -korzyści z niej mogą być bezpośrednie (np. Lęk przed wężami) lub pośrednie (np. Wysoka ambicja zajęcia wysokiego miejsca w hierarchii -najpierw jest mutacją, gdy przynosi korzyści zostaje utrwalona -warunki środo. W którym rozwijała się mutacja to środowisko ewolucyjnych zmian adaptacyjnych -czas wykluwania się adaptacji to okres ewolucji PROD UBOCZNE—nie są funkcjonalne jedynie towarzyszą cechom funkcjonalnym np. Pępek, efekt uboczny adaptacji pępowiny SZUM—inaczej zmiana przypadkowa --- powstaje na drodze mutacji, nagłych i gwałtownych zmian środowiska defektów rozwoju --- często przeszkadza w sprawnym funkcjonowaniu organizmu 3.Poziomy analizy ewolucyjnej w psychologii ewolucyjnej Ogólna teoria ewolucji- ewolucja zachodzi na drodze zmian zwiększających szanse spłodzenia i utrzymania potomstwa Teorie pośrednie- np. Inwestycji rodzicielskiej opisująca mechanizm doboru partnera... Szereg hipotez – kobiety wybierają mężczyzn mających więcej do zaoferowania Ewolucyjne - może to świadczyć o tym co w przeszłości stwarzało większe szanse przetrwania i reprodukcji’ 4. Dwie strategie testowania hipotez “Z góry na dół” - formułowanie hipotezy z teorii

“Z dołu na górę” - formułowanie hipotezy z obserwacji

 Im bardziej precyzyjna hipoteza, tym prościej wyprowadzić z niej założenia, gdy nie da się tego zrobić, zostaje ona ODRZUCONA 5.Właściwości mechanizmu psychicznego powstałego w toku ewolucji

     

Istnieje w swojej aktualnej formie, bo w toku ewolucji niezmiennie sprzyjał przetrwaniu Jest tak zaprojektowany, że przyjmuje wąski zakres informacji Uruchomiające go sygnały mówią organizmowi, że stoi w obliczu konkretnego problemu adaptacyjnego Dochodzące do mech. Psychicznego dane wejściowe są przetwarzane zgodnie z procedurami decyzyjnymi Jego odpowiedzią może być reakcja fizjologiczna, przekazanie informacji innemu mechanizmowi lub widoczne z zewnątrz zachowanie Wynik jego działań jest skupiony na rozwiązaniu danego problemu adaptacyjnego

6. ważne właściwości mechanizmu psychicznego ukształtowanych w toku ewolucji

 Dostarczają uzasadnionych kryteriów dla “kształtowania umysłu w jego połączeniach”  Nakierowany jest na rozwiażywnaie konkretnych problemów. Nie ma ogolnego problemu adapatcyjnego, każdy jest inny nie ma rozwiazan uniwerslanych  Ludzie wykształcili wiele mechanizmów psych. Dzieki temu możliwe jest uporanie się z licznymi problemami  Ich wyspecjalizowanie, złożoność, wielkość dają elastyczność zachowania 7. metody testowania różnych hipotez 8.Klasy problemów adaptacyjnych

   

Przetrwania i rozwoju doprowadzenie organizmu do gotowości reprodukcyjnej Doboru partnera wybór, pozyskanie i utrzymanie partnera Rodzicielstwa dbanie o przeżycie potomstwa Pomocy krewnym

9. wskazówki wynikające z uniwersalnych struktur gatunku ludzkiego

 Wszystkie społeczności mają hierarchię, pojawia się tu problem zdobywania pozycji i utrzyamnia jej, problem zwalczania rywali i gniewu o ekspensywność 10. Wskazówki z paleotologii

 Ze szczątków można wyczytać wiele o diecie, powodach śmierci i chorobach 11. Wskazówki z obecnych mechanizmów

 Rozwinięcie odczuwania lęku w nawiązaniu do zagrożeń pradawnych...