Alidada PDF

Preview

Summary

Alidada...

Description

Alidada jest to ruchoma część teodolitu lub sekstantu mogąca obracać się względem spodarki i limbusa. Na alidadzie znajdują się libellesłużące do poziomowania teodolitu, urządzenia odczytowe pozwalające wykonać odczyt podziałki kątowej limbusa. Dalmierz (odległościomierz) - przyrząd służący do pomiaru odległości bez potrzeby jej przebywania. dalmierze elektrooptyczne, dalmierze mikrofalowe (radiowe) zasada działania uproszczonego dalmierza optycznego stosowanego w aparatach fotograficznych

1. ruchomy pryzmat 2. lustro 3. obiekt Heliotrop – instrument, który odbijając promienie słoneczne na duże odległości za pomocą lustra, określał położenie odległego punktu pomiarowego. (1821) Klizymetr – prosty optyczny przyrząd geodezyjny stosowany w geologicznych pracach terenowych, służący do pomiaru kąta nachylenia stoku, mogący również służyć za prymitywny odległościomierz lub wysokościomierz. Używany samodzielnie lub jako element kompasu geologicznego. Kompas geodezyjny – precyzyjny kompas magnetyczny zaopatrzony w dokładny celownik, przystosowany do mocowania na statywie geodezjnym. Służy do pomiaru kątów poziomych w terenie, podczas opracowywania zdjęć topograficznych Koordynatograf (nanośnik) – przyrząd mechaniczno-optyczny służący do nanoszenia na różne podłoża punktów o współrzędnych w określonym układzie.W geodezji i kartografii służy do precyzyjnego nakłuwania punktów geodezyjnych i przecięć siatki współrzędnych. Krzywomierz (kartomierz, kurwimetr) – przyrząd służący do mierzenia na mapie długości linii krzywych. Urządzenie ma małe kółko, które należy prowadzić po linii, której długość jest mierzona. Licznik elektroniczny lub mechaniczny, przeliczając liczbę obrotów kółka, podaje długość pokonanej przez kółko drogi.

Krzyż niwelacyjny – przyrząd do wykonywania prac geodezyjnych niewymagających dużej dokładności, wykonany z dwu desek (o długości 1 m) zbitych ze sobą prostopadle, w kształcie litery "T". Służy do wyznaczania w terenie punktów pośrednich na wyznaczonej trasie lub niwelety. Libella (libela) – przyrząd pomiarowy, który pozwala wyznaczać małe kąty pochylenia prostych lub płaszczyzn w odniesieniu do kierunku poziomego lub pionowego, mogą być użyte do ustawiania tych prostych i płaszczyzn w żądanym położeniu, najczęściej w poziomym lub pionowym Podział libell ze względu na kształt ampułki libelle okrągłe (pudełkowe, sferyczne) libelle rurkowe (podłużne) Podział libell ze względu na ich dokładność bardzo dokładne – przewaga 1'' – 4'' dokładne – przewaga 10'' – 20'' średnio dokładne – przewaga 30'' – 60'' mało dokładne – przewaga 180'' – 600'' Podział libell ze względu na przeznaczenie ustawcze (mało i średnio dokładne), w tym libelle alidadowe i libelle kolimacyjne (alidadowe koła pionowego) niwelacyjne (średnio dokładne i dokładne) nasadkowe lub wiszące (dokładne i bardzo dokładne) Horrebowa (dokładne i bardzo dokładne) Talcotta (dokładne i bardzo dokładne) Przewaga libelli – wartość kątowa jednej działki libelli. Kąt o jaki należy pochylić libellę, aby jej pęcherzyk przesunął się o jedną działkę. Przewaga libelli jest odwrotnie proporcjonalna do promienia krzywizny libelli, co wynika ze wzoru (1) gdzie: p – przewaga libelli wyrażona w sekundach

d – długość działki libelli, np. 2 mm R – promień krzywizny łuku libelli ρ'' = 206 265'' Czułość libelli – długość łuku, jaki zostaje wyznaczony ruchem pęcherzyka przy pochyleniu libelli o pewien kąt.

(1) gdzie: t – czułość libelli s – długość łuku α – kat pochylenia libelli wyrażony w sekundach

1 - ampułka libelli 2 - pęcherzyk libelli 3 - oprawa libelli 4 - podstawa 5 - okrąg ustawczy 6 - jedna z trzech śrub ustawczych G - punkt główny libelli pg - płaszczyzna główna libelli Schemat Beczkowej Libelli rurkowej

Schemat Torusowej Libelli rurkowe

Limbus – część teodolitu, niwelatora (jeśli niwelator posiada koło poziome) lub sekstantu[1], mająca postać metalowego lub szklanego krążka, z naniesioną na obwodziepodziałką kątową – 400 gradów bądź 360 stopni. Nad limbusem, współśrodkowo, osadzona jest alidada.

Po lewej łata z podziałem metrycznym (decymetry i centymetry), po prawej z podziałem imperalnym Ni 004 – niwelator precyzyjny libellowy ze śrubą elewacyjną stworzony przez przedsiębiorstwo Carl Zeiss. Posiada libellę niwelacyjną o przewadze 10″. Pęcherzyk libelli obserwuje się w koincydencyjnym układzie odczytowym przez okular lunety lub z boku niwelatora, po wcześniejszym obróceniu elementu optycznego przy pomocy pierścienia zlokalizowanego od strony libelli. Niwelator – instrument geodezyjny, mocowany na trójnożnym statywie, umożliwiający pomiar różnicy wysokości (niwelacji) pomiędzy punktami terenowymi. Żabka niwelacyjna – przyrząd geodezyjny, ciężka podstawka do łaty niwelacyjnej. Wykorzystuje się ją podczas niwelacji na pikietach na nieutwardzonym gruncie, szczególnie podczas pomiarów wymagających kilkukrotnego odczytu (i tym samym kilkukrotnego ustawiania łaty) na tym samym punkcie.

Niwelator kodowy – to cyfrowy niwelator, który odczytuje dane ze specjalnej łaty niwelacyjnej. Podział: 

  

libellowe – przestarzałej konstrukcji, praktycznie już nie wykorzystywane, przed wykonaniem każdego pojedynczego odczytu z łaty należy dodatkowo poziomować oś celową lunety przy użyciu libelli kolimacyjnej; automatyczne (samopoziomujące) – obecnie bardzo powszechne, wyposażone w automatyczny kompensator osi celowej zamiast ręcznie obsługiwanej libelli niwelacyjnej; laserowe – realizujące oś poziomą poprzez wysyłanie widzialnej wiązki laserowej, w wersji rotacyjnej – wirujący promień lasera realizuje w przestrzeni powierzchnię poziomą; kodowe (cyfrowe) – umożliwiające automatyczne wykonanie odczytu z łat posiadających kod kreskowy.

Niwelator automatyczny (samopoziomujący) – instrument geodezyjny mocowany na trójnożnym statywie, umożliwiający pomiar różnicy wysokości (niwelacji) pomiędzy punktami terenowymi. W przeciwieństwie do niwelatorów libellowychpoziomowanie osi celowej lunety odbywa się samoczynnie najczęściej za pomocą urządzenia, zwanego kompensatorem, korygującego nieznaczne odchylenia osi celowej lunety od ustawienia poziomego.

Wyróżnia się dwa rodzaje niwelatorów automatycznych – optyczne i kodowe.  luneta, składająca się z obiektywu, wewnętrznej soczewki ogniskującej, płytki ogniskowej, na której znajduje się celowniczy krzyż kresek oraz z okularu; 

dodatkowy mechanizm elewacyjny, pozwalający nadawać zespołowi lunety i libelli niewielkie kąty pochylenia w płaszczyźnie pionowej, a tym samym za pomocą śruby elewacyjnej ustawiać pęcherzyk libelli niwelacyjnej w górowaniu; Planimetr – przyrząd mechaniczny lub elektroniczny do wyznaczania pola powierzchni figur płaskich.- J.M. Hermanna (1814), Planimetr jest to przyrząd składający się z dwóch ramion: biegunowego i wodzącego. Ramię wodzące posiada na jednym końcu wodzik a na drugim kółko całkujące. Ramię biegunowe przymocowane jest do obciążnika stojącego na igłach, dzięki czemu nie przemieszcza się on po mapie.

Podziałka transwersalna (czasami błędnie nazywana podziałką złożoną) jest dużo bardziej skomplikowana niż podziałka liniowa, chociaż jej budowa opiera się właśnie na bazie podziałki liniowej. Ruletka geodezyjna – określenie, w żargonie geodetów, przyrządu geodezyjnego służącego do pomiaru krótkich (maks. 100 metrów) odległości. Spodarka to dolna część instrumentu geodezyjnego, umożliwia stabilne zamocowanie instrumentu geodezyjnego do statywu geodezyjnego oraz poziomowanie i centrowanie instrumentu geodezyjnego. Szpilka geodezyjna to podłużny kawałek drutu o okrągłym przekroju o średnicy 6 mm, długości około 30 cm lub 50 cm. Jeden koniec jest zaostrzony, drugi zawinięty tworząc ucho ułatwiające wbicie szpilki w grunt. Szpile są nawlekane na metalową pętlę, zwykle po 11 sztuk. kompensator element konstrukcyjny w instrumentach geodezyjnych służący do eliminacji (kompensacji) wpływu niewielkiego wychylenia osi pionowej instrumentu od pionu na wyniki obserwacji geodezyjnych. Śruba ustawcza (lub śruba poziomująca) – część spodarki instrumentu geodezyjnego. Śruby ustawcze służą do poziomowania instrumentu geodezyjnego. Spodarka zawiera trzy śruby ustawcze rozmieszczone w wierzchołkach trójkąta równobocznego. Takie rozmieszczenie śrub ustawczych umożliwia szybkie i dokładne spoziomowanie instrumentu geodezyjnego. Tachimetr (nazywany też tachymetrem) – instrument geodezyjny przeznaczony do pomiaru kątów poziomych, kątów pionowych oraz odległości. Jest to połączenie teodolitu i dalmierza. Instrument ten wykorzystywany jest w tachimetrii, czyli „masowym” pomiarze położenia punktów terenowych. Wyróżnia się tachimetry optyczne oraz elektroniczne. W tych ostatnich odczyt kierunków poziomych i pionowych wykonywany jest automatycznie, a odległość mierzona jest z użyciem wbudowanego dalmierza elektrooptycznego. Teodolit – instrument geodezyjny przeznaczony do pomiaru kątów poziomych oraz kątów pionowych. Wyróżnia się teodolity optyczne oraz

elektroniczne. W teodolitach optycznych zastosowane jest szklane koło poziome (limbus) i koło pionowe z naniesionym podziałem kątowym (w Polsce praktykowany jest dziesiętny podział gradowy, w którym kąt prosty równa się 100 gradom), z którego obserwator wykonuje odczyt kierunku. W teodolitach elektronicznych odczyt kierunku jest wykonywany automatycznie. Teodolit wyposażony jest w lunetę, która wraz z korpusem instrumentu może obracać się wokół pionowej osi instrumentu. Umożliwia to swobodne i dokładne wykonanie odczytu kierunków poziomych oraz pionowych.

Układ osiowy bordy i podstawowe osie teodolitu: 1 – spodarka 2 – tuleja złączona ze spodarką 3 – koło poziome 4 – alidada 5 – dźwigary lunety 6 – luneta 7 – koło pionowe sprzęgnięte z lunetą vv – pionowa (inaczej główna) oś obrotu teodolitu lub alidady hh – pozioma oś obrotu lunety ll – oś libelli alidadowej (rurkowej) pg – płaszczyzna główna libelli okrągłej Tyczka geodezyjna (także: tyczka miernicza) – wykonana z drewna lub metalu o długości 2 metrów, pomalowana w biało-czerwone poziome pasy o szerokości 20 cm, 25 cm lub 50 cm. U dołu jest zakończona grotem (ostrzem, spinem) dla ułatwienia wbicia jej w ziemię. Tyczki mogą być składane. Służą do oznaczania punktu w terenie, aby były widoczne z dużej odległości.

Węgielnica (ekier) – przyrząd używany w geodezji i w murarstwie. Nazwa pochodzi od węgła, czyli narożnika budynku. W geodezji węgielnica służy do wytyczania kątów prostych, pełnych i półpełnych. Są dwa rodzaje węgielnic – przeziernikowe i optyczne. Optyczne zapewniają dokładność większą niż 1'....