AP 10 Q4 Week 3 true false i love you love yah fancy PDF

Preview

Summary

ARALING PANLIPUNAN 10 – IKAAPAT NA MARKAHAN1Pangalan: ___________________________________________________________Pangkat:Guro:___________________________MELC/Kasanayan Nasusuri ang kahalagahan ng Pagsulong at Pangangalaga sa Karapatang Pantao sa Pagtugon sa mga Isyu at Hamong Panlipunan.Inaasahan An...

Description

ARALING PANLIPUNAN 10 – IKAAPAT NA MARKAHAN

1

Pangalan: ___________________________________________________________ Pangkat:______________Guro:_________________________________________

Universal Declaration of Human Rights at ang Bill of Rights MELC/Kasanayan Nasusuri ang kahalagahan ng Pagsulong at Pangangalaga sa Karapatang Pantao sa Pagtugon sa mga Isyu at Hamong Panlipunan.

Inaasahan Ang araling ito ay magbibigay sa iyo ng kaalaman tungkol sa mga dokumento ng Universal Declaration of Human Rights at ang Bill of Rights ng ating Saligang Batas ng 1987. Matutunghayan mo rin ang kahalagahan ng mga ito sa ating buhay bilang isang mabuting mamamayan ng isang lipunan. Pagkatapos basahin at maunawaan ang modyul na ito inaasahang: 1. Naipaliliwanag ang pagkabuo ng mga karapatang pantao batay sa Universal Declaration of Human Rights; 2. Nasusuri ang nilalaman ng Artikulo III -Katipunan ng mga Karapatan mula sa Saligang Batas ng Pilipinas; 3. Naiuugnay ang nilalaman ng Universal Declaration of Human Rights sa Bill of Rights ng Saligang Batas ng Pilipinas.

Paunang Pagsusulit Sa bahaging ito, ihanda mo ang iyong sarili upang basahin at unawain nang mabuti ang mga sumusunod na tanong. Nais kong sagutan mo ito ng walang pangamba dahil sa puntong ito, iyong malalaman kung mayroon ka ng dating kaalaman o paunang ideya sa mga konseptong nakapaloob sa ating aralin. Panuto: Basahin ang bawat tanong o pahayag at mula sa opsyong may letrang A, B, C, at D ay piliin ang wastong sagot. 1. Ito ay isa sa mahalagang dokumentong naglalahad ng mga karapatang pantao ng bawat indibiduwal na may kaugnayan sa bawat aspekto ng buhay ng tao. a. Karapatang Pantao

c. UN Assembly

b. Saligang Batas

d. Universal Declaration of Human Rights

2. Siya ang tagapangulo ng Human Rights Commission ng United Nations kung kailan nabuo ang UDHR. a. Eleonor Roosevelt b. Geraldine Roman c. Leonora Roosevelt d. Marillyn Hewson 3. Nakapaloob sa artikulong ito ng UDHR ang likas na karapatan ng lahat ng tao tulad ng pagkakapantay-pantay at pagiging malaya.

a. Preamble at Artikulo1 b. Artikulo 3-21 c. Artikulo 22 – 27

d. Artikulo 28-30

2

ARALING PANLIPUNAN 10 – IKAAPAT NA MARKAHAN 4. Nakapaloob sa artikulong ito ng UDHR ang mga karapatang sibil at pulitikal a. Preamble at Artikulo1

c. Artikulo 22 – 27

b. Artikulo 3-21

d. Artikulo 28-30

5. Nakapaloob sa artikulong ito ng UDHR ang karapatang ekonomik, sosyal, at kultural. a. Preamble at Artikulo1

c. Artikulo 22 – 27

b. Artikulo 3-21

d. Artikulo 28-30

6. Ito ay listahan ng mga pinagsama-samang karapatan ng bawat tao mula sa dating konstitusyon at karagdagang karapatan ng mga indibiduwal. a. Bill of Rights

b. Karapatang Pantao

c. Saligang Batas

d. UDHR

7. Ito ay mga karapatang taglay na bawat tao kahit hindi ipagkaloob ng Estado. a. Civil Rights

b. Constitutional Rights

c. Natural Rights

d. Statutory Rights

8. Ito ay mga karapatan na titiyak sa mga pribadong indibidwal na maging kasisya-siya ang kanilang pamumuhay sa paraang nais nang hindi lumalabag sa batas. a. Karapatang Akusado

c. Karapatang Sibil

b. Karapatang Politikal

d. Karapatang Sosyo-ekonomik

9. Ito ay mga karapatang kaloob ng binuong batas at maaaring alisin sa pamamagitan ng panibagong batas. a. Civil Rights

b. Constitutional Rights c. Natural Rights

d. Statutory Rights

10. Ito ay mga karapatan na sisiguro sa katiwasayan ng buhay at pangekonomikong kalagayan ng mga indibiduwal. a. Karapatang Akusado

c. Karapatang Sibil

b. Karapatang Politikal

d. Karapatang Sosyo-ekonomik

Balik Tanaw

HALU-LETRA Panuto: Piliin at pagsamahin ang mga titik sa loob ng kahon na siyang tinutukoy upang makabuo ng salitang kinakailangan.

R U S C Y A D E R C Y N I L

1. Tinagurian ito bilang “World’s First Charter of Human Rights.”

2. Isang dokumentong naglalahad ng ilang karapatan ng mga taga-England.

G A M A N E T A R A C

3. Ang pagpupulong na ito ay may layuning isaalang-alang ang pag-alaga sa mga nasugatan at may sakit na sundalo nang walang anomang diskriminasyon

T E H R T S F I R A A V N E E G C O

4. Ito ay naglalaman ng mga karapatan tulad nang hindi pagpataw ng buwis nang walang pahintulot ng Parliament, pagbawal sa pagkulong nang walang sapat na dahilan, at hindi pagdeklara ng batas militar sa panahon ng kapayapaan.

N O I T I T E P E C F O H T G R T T

5. Ito ang nagbigay-proteksiyon sa mga karapatang pantao ng lahat ng mamamayan at ang iba pang taong nanirahan sa bansa.

L F

L I B O S T I G R

A H

3

ARALING PANLIPUNAN 10 – IKAAPAT NA MARKAHAN Pagpapakilala ng Aralin Sa puntong ito, nais kong basahin at unawain mo ang teksto tungkol sa ating aralin sapagkat makatutulong ito upang masagutan mo ang mga gawaing inihanda ko para sa iyo. Nawa’y magawa mo ito nang buong sigla! Ang Universal Declaration of Human Rights at ang Bill of Rights Ang Universal Declaration of Human Rights (UDHR) ay isa sa mahalagang dokumentong tinanggap ng United Nations Assembly noong 1948 na naglalahad ng mga karapatang pantao ng bawat indibiduwal tulad ng mga karapatang sibil, politikal, ekonomiko, sosyal, at kultural. Nabuo ito sa pangunguna ng biyuda ni dating Pangulong Franklin Roosevelt ng United States nang siya ay maluklok bilang tagapangulo ng Human

rights/

Rights Commission ng UN. Tinawag ding “International Magna Carta for all Mankind” ang

dokumentong

ito.

Sa

kauna-unahang

pagkakataon,

pinagsama-sama

at

binalangkas ang lahat ng karapatang pantao ng indibiduwal sa isang dokumento. Ito ang naging pangunahing batayan ng mga demokratikong bansa sa pagbuo ng kanikanilang Saligang-batas. Umabot nang halos dalawang taon bago nakumpleto ang mga artikulong nakapaloob sa UDHR. Sa Preamble at Artikulo 1 ng UDHR, inilahad ang likas na karapatan ng lahat ng tao tulad ng pagkakapantay-pantay at pagiging malaya. Binubuo naman ng mga karapatang sibil at pulitikal ang Artikulo 3 hanggang 21. Nakadetalye sa Artikulo 22 hanggang 27 ang mga karapatang ekonomiko, sosyal, at kultural. Tumutukoy naman ang tatlong huling artikulo (Artikulo 28 hanggang 30) sa tungkulin ng tao na itaguyod ang mga karapatan ng ibang tao. Ang Ilan sa Nilalaman ng UDHR 1. Kalayaan sa pagiging alipin at sapilitang pagtatrabaho o paninilbihan. 2. Kalayaan laban sa torture, di-makatao at nakakababang

uri

ng

pagtrato

at

kaparusahan. 3. Pantay na pagkilala sa tao sa harap ng batas 4. Pantay na proteksyon sa harap ng batas. 5. Epektibong paraan panghukuman laban sa paglabag sa karapatang pantao 6. Kalayaan sa walang dahilang pag-aaresto, detensyon, at pagpapalayas sa sariling bansa. 7. Pantay

na

paglilitis

at

pagdinig

https://www.un.org/en/universal-declaration-humanrights/

pampubliko ng isang malaya at walang kinikilingang tribunal.

8. Pagpapalagay na walang napapatunayang may sala.

kasalanan

ang

isang

tao

hangga’t

hindi

4

ARALING PANLIPUNAN 10 – IKAAPAT NA MARKAHAN 9. Kalayaan sa pakikiaalam sa pagiging isang pribadong indibidwal, pamilya, bahay at mga sulat 10. Kalayaan sa pagpili ng lugar na titirhan at maging sa pag-alis sa isang lugar.

Ang nilalaman ng UDHR ay naging sandigan din ng mga bansa para mapanatili ang kapayapaan at itaguyod ang dignidad at karapatan ng bawat tao. Isa ang Pilipinas sa mga bansang masugid na sumuporta sa deklarasyong ito. Bilang Kalihim-Heneral ng UN, ang Pilipinong si Carlos P. Romulo ay isa rin sa mga pangunahing nagtaguyod ng pagkakabuo ng deklarasyon. Kaisa ang pamahalaan ng Pilipinas sa maraming bansang nagbigay ng maigting na pagpapahalaga sa dignidad at mga karapatan ng tao sa iba’t ibang panig ng daigdig. Ayon sa Seksyon 11 ng Artikulo II ng Konstitusyon ng Republika ng Pilipinas, 1987

ay

pinahahalagahan

ng

Estado

ang

karangalan

ng

bawat

tao

at

ginagarantiyahan ang lubos na paggalang sa mga karapatang pantao. Binigyang-diin ng Estado ang pahayag na ito sa Katipunan ng mga Karapatan (Bill of Rights) na nakapaloob sa Seksyon 1 - 22 ng Artikulo III. Ang Katipunan ng mga Karapatan o Bill of Rights ay tumutukoy sa mga karapatan ng mga mamamayang Pilipino na makikita sa Artikulo ng 1987 Saligang Batas ng Pilipinas. Ayon sa aklat ni De leon, et.al (2014) may tatlong uri ng mga karapatan ng mga mamamayan sa isang demokratikong lipunan. Ang mga ito ay ang sumusunod (1) natural rights; (2) constitutional rights; at (3) statutory rights. Ang natural rights ay mga karapatang taglay ng bawat tao kahit hindi ipinagkaloob ng Estado. Kabilang sa karapatang ito ang karapatang mabuhay, maging malaya at magkaroon ng ari-arian. Ang constitutional rights ay mga karapatang ipinagkaloob at pinangangalagaan ng Estado. Ang karapatang ito ay maaari rin namang mauri sa apat na pangkalahatang karapatan.

Kabilang

dito

ang

mga

sumusunod:

(1)

karapatang

politikal

–

kapangyarihan ng mamamayan na makilahok, tuwiran man o hindi, sa pagtatag at pangangasiwa ng pamahalaan gayundin ang karapatan sa impormasyon sa mga usaping pampubliko; (2) karapatang sibil – mga karapatan na titiyak sa mga pribadong indibidwal na maging kasiya-siya ang kanilang pamumuhay sa paraang nais nang hindi lumalabag sa batas. Kasama sa karapatang ito ang karapatan sa pantay na proteksyon ng batas at karapatang magkaroon ng kapanatagan sa kanilang sariling pamamahay, papeles, at mga bagay-bagay laban sa hindi makatarungang paghalughog at pagsamsam; (3) Karapatang Sosyo-ekonomik – mga karapatan na sisiguro sa katiwasayan ng buhay at pang-ekonomikong kalagayan ng mga indibiduwal. Magandang halimbawa sa mga karapatang ito ang karapatan sa wastong kabayaran sa mga pribadong ari-ariang kinuha ng pamahalaan para sa paggamit ng publiko; at (4) karapatang ng akusado – mga karapatan na magbibigay-proteksyon sa indibidwal na inakusahan sa anumang krimen. Samantalang ang Statutory Rights ay mga karapatang kaloob ng binuong batas at maaaring alisin sa pamamagitan ng panibagong batas. Isa sa mga halimbawa nito

ay ang karapatang makatanggap ng minimum wage.

5

ARALING PANLIPUNAN 10 – IKAAPAT NA MARKAHAN Gawain 1 Nahihinuha Ko! Panuto: Pumili ng limang karapatang nakapaloob sa UDHR at ipaliwanag ito nang malinaw. Nilalaman ng UDHR:

Paliwanag: Nilalaman ng UDHR:

Paliwanag: Nilalaman ng UDHR:

Paliwanag:

Gawain 2

Data Retrieval Chart Panuto: Ibigay ang hinihinging impormasyon ng Data Retrieval Chart. Uri ng Karapatan Kahulugan Isang Halimbawa 1. Natural Rights 2. Constitutional Rights 3. Statutory Rights 4. Karapatang Sibil 5. Karapatang Politikal 6. Karapatang Sosyoekonomiko 7. Karapatan ng Akusado Pamprosesong Tanong 1. Ano ang UDHR? 2. Paano nabuo ang UDHR? 3. Paano nakatulong ang UDHR sa mga bansang miyembro ng United Nations? Ipaliwanag ang iyong sagot. 4. Bilang isang mag-aaral, paano mo nakatutulong sa iyo ang nilalaman ng UDHR? ARTIKULO III NG SALIGANG BATAS NG 1987 NG PILIPINAS

SEK 1. Hindi dapat alisan ng buhay, kalayaan, o ari-arian ang sino mang tao nang hindi sa kaparaanan ng batas, ni pagkaitan ang sino mang tao ng pantay na pangangalaga ng batas. SEK. 2. Ang karapatan ng mga taongbayan na magkaroon ng kapanatagan sa https://www.academia.edu/4126697/bill_of_rights

kanilang sarili, pamamahay, papeles, at

mga bagay-bagay laban sa hindi makatwirang paghahaluglog at pagsamsam sa ano mang layunin ay hindi dapat labagin, at hindi dapat maglagda ng warrant

6

ARALING PANLIPUNAN 10 – IKAAPAT NA MARKAHAN sa paghalughog o warrant sa pagdakip maliban kung may malinaw na dahilan na personal na pagpapasyahan ng hukom matapos masiyasat ang may habla at ang mga testigong maihaharap niya sa ilalim ng panunumpa o patotoo, at tiyaking tinutukoy ang lugar na hahalughugin, at ang mga taong darakpin o mga bagay na sasamsamin. SEK. 3. (1) Hindi dapat labagin ang pagiging lihim ng komunikasyon at korespondensya maliban sa legal na utos ng hukuman, o kapag hinihingi ang naiiba ng kaligtasan o kaayusan ng bayan ayon sa itinatakda ng batas. (2) Hindi dapat tanggapin para sa ano mang layunin sa alin mang hakbangin sa paglilitis ang ano mang ebidensya na nakuha nang labag dito sa sinusundang seksyon. SEK. 4.. Hindi dapat magpatibay ng batas na nagbabawas sa kalayaan sa pananalita, pagpapahayag, o ng pamahayagan, o sa karapatan ng mga taongbayan na mapayapang magkatipon at magpetisyon sa pamahalaan upang ilahad ang kanilang mga karaingan. SEK. 5. Hindi dapat magbalangkas ng batas para sa pagtatatag ng relihiyon, o nagbabawal sa malayang pagsasa-gamit nito. Dapat magpakailanman

ang

malayang

pagsasagamit

pagpapahayag ng relihiyon at pagsamba nang

ipahintulot at

pagtatamasa

ng

walang pagtatangi o pamimili.

Hindi dapat kailanganin ang pagsusulit panrelihiyon sa pagsasagamit ng mga karapatang sibil o pampulitika. SEK. 6. Hindi dapat bawalan ang kalayaan sa paninirahan at ang pagbabago ng tirahan sa saklaw ng mga katakdaang itinatadhana ng batas maliban sa legal na utos ng hukuman. Ni hindi dapat bawalan ang karapatan sa paglalakbay maliban kung para sa kapakanan ng kapanatagan ng bansa, kaligtasang pambayan, o kalusugang pambayan ayon sa maaaring itadhana ng batas. SEK.

7.

Dapat

kilalanin

ang

karapatan

ng

mga

taong-bayan

na

mapagpabatiran hinggil sa mga bagay-bagay na may kinalaman sa tanan. Ang kaalaman sa mga opisyal na record, at sa mga dokumento at papeles tugkol sa mga opisyal na gawain, transaksyon, o pasya, gayon din sa mga datos sa pananaliksik

ng

pamahalaan

na

pinagbabatayan

ng

patakaran

sa

pagpapaunlad ay dapat ibigay sa mamamayan sa ilalim ng mga katakdaang maaaring itadhana ng batas. SEK. 8. Hindi dapat hadlangan ang karapatan ng mga taong bayan kabilang ang mga naglilingkod at pribadong sektor na magtatag ng mga asosasyon, mga union o mga kapisanan sa mga layuning hindi lalabag sa batas. SEK. 9. Ang mga pribadong ari-arian ay hindi daapat kunin ukol sa gamit

pambayan nang walang wastong kabayaran. SEK. 10. Hindi dapat magpatibay ng batas na sisira sa pananagutan ng kontrata.

7

ARALING PANLIPUNAN 10 – IKAAPAT NA MARKAHAN SEK. 11. Hindi dapat ipagkait sa isang tao ang malayang pagdulog sa mga hukuman at sa mga kalupunang mala-hukuman at sapat na tulong pambansa nang dahil sa kahirapan. SEK. 12. (1) Ang sino mang tao na sinisiyasat dahil sa paglabag ay dapat magkaroon

ng

karapatang

mapatalastasan

ng

kanyang

karapatang

magsawalang kibo at magkaroon ng abogadong may sapat na kakayahan at malayang lalong kanais-nais kung siya ang maypili. Hindi maiuurong ang karapatang ito maliban kung nakasulat at sa harap ng abugado. (2) Hindi siya dapat gamitan ng malabis na pagpapahirap, pwersa, dahas, pananakot, pagbabanta, o ano mang paraan na pipinsala sa kanyang malayang pagpapasya. Ipinagbabawal ang mga lihim na kulungan, solitary, ingkomunikado o iba pang katulad ng anyo ng detensyon. (3) Hindi dapat tanggaping ebidensya laban sa kanya ang ano mang pagtatapat o pag-amin na nakuha nang labag sa seksyong ito o sa seksyong labing pito. (4) Dapat magtadhana ang batas ng mga kaparusahang penal at sibil sa mga paglabag sa mga seksyong ito at gayon din ng bayad-pinsala at rehabilitasyon sa mga biktima ng labis na mga paghihirap o katulad ng mga nakagawian at sa kanilang mga pamilya. SEKSYON 13. Ang lahat ng mga tao, maliban sa mga nahahabla sa mga paglabag na pinarurusahan ng reclusion perpetua kapag matibay ang ebidensya ng pagkakasala, bago mahatulan, ay dapat mapyansahan ng sapat ng pyador, o maaaring palayain sa bisa ng panagot ayon sa maaaring itadhana ng batas. Hindi dapat bawalan ang karapatan sa pyansa kahit na suspendido ang pribilehiyo ng writ of habeas corpus. Hindi dapat kailanganin ang malabis na pyansa. SEKSYON 14. (1)

Hindi dapat papanagutin sa pagkakasalang kriminal ang sino mang tao

nang (2)

hindi

kaparaanan

ng

batas.

Sa lahat ng mga pag-uusig kriminal, ang nasasakdal ay dapat ituring na

walang sala hangga’t hindi napapatunayan ang naiiba, at dapat magtamasa ng karapatang

magmatwid

sa

pamamagitan

ng

sarili

at

ng

abogado,

mapatalastasan ng uri at dahilan ng sakdal laban sa kanya, magkaroon ng mabilis, walang kinikilingan, at hayagan paglitis, makaharap ang mga testigo, magkaroon ng sapilitang kaparaanan upang matiyak ang pagharap ng mga testigo sa paglilitaw ng ebidensyang para sa kanyang kapakanan. Gayon man, matapos mabasa ang sakdal, maaring ituloy ang paglilitis kahit wala ang nasasakdal sa pasubaling marapat na napatalastasan siya at di makatwiran ang kanyang kabiguang humarap....