Badanie-ortopedyczne-konia PDF

Preview

Summary

Download Badanie-ortopedyczne-konia PDF

Description

1. Opis konia i wywiad (anamneza) 

Z jakim problemem konia przyprowadzono?



Od kiedy kuleje?



Kiedy ostatni raz konia przekuwano i dlaczego?



Czy kulawizna wystąpiła nagle, np. po kuciu lub po wyprowadzeniu konia ze stajni?



Czy kulawizna pogarsza się?



Kto, czym i jak leczył konia?



Opis przebiegu ewentualnego wypadku,



Czy osoba, która konia przyprowadziła jest jego właścicielem?



Sposób użytkowania konia.

2. Badanie w ruchu Kulawiznę wysokiego stopnia można rozpoznać już podczas przeprowadzaniu konia stępem. Kulawiznę małego stopnia identyfikuje się zazwyczaj dopiero przy przeprowadzaniu go kłusem. 2.1. Badanie w kłusie wyjaśnia czy koń kuleje i na którą kończynę. 2.1.1. Kłus od siebie na 50 m. Przy przepędzaniu konia od siebie obserwuje się zad konia i położenie zewnętrznych guzów biodrowych (czy poruszają się one na jednym poziomie). Jeżeli jeden, np. lewy jest obniżony, świadczy to o kulawiźnie kończyny tylnej strony przeciwnej, tzn. prawej. Koń w chwili oparcia kończyny chorej, dla jej odciążenia, przerzuca ciężar zadu na kończynę sąsiednią zdrową i „zapada” na nią. Guz po stronie kończyny obciążonej, zdrowej, ulega obniżeniu, guz po stronie kończyny chorej nie obniża się. 2.1.2. Kłus do siebie z odległości 50 m. Przy przepędzaniu konia do siebie obserwuje się ruchy głowy. Jednostronne jej pochylanie (obniżanie) równocześnie z wyrzutem kończyny przedniej, np. lewej, świadczy o kulawiźnie kończyny przedniej sąsiedniej, tzn. prawej. Koń w chwili oparcia kończyny chorej o ziemię, odciąża ją, a obciąża kończynę sąsiednią zdrową, którą silnie stąpa, „zapada” na nią. 2.2. Badanie w różnych warunkach konia podczas ruchu. 2.2.1. Na podłożu twardym, kiedy to ujawniają się głównie schorzenia kości i stawów. Wstrząsy wywołane przy uderzeniu kopytem o kamienisty grunt przenoszą się na te właśnie elementy tkankowe kończyny. 2.2.2. Na podłożu miękkim, gdzie podczas biegu konia ujawniają przede wszystkim schorzenia tkanek miękkich. Wstrząsy doznawane przez narząd ruchu zmniejszają się, natomiast silnemu obciążeniu i napinaniu ulega aparat ścięgnowo-więzadłowy i mięśniowy. 2.2.3. Bieg pod górę. Przy schorzeniu kończyn tylnych przeciążenie zadu w czasie ruchu pod górę sprowokuje lub nasili kulawiznę. 2.2.4. Bieg w dół przy nieznacznej kulawiźnie kończyn przednich, nasili jej objawy. 2.2.5. Bieg po okręgu, w prawo lub w lewo, z koniem przytrzymywanym na taśmie (lonży). Jest to próba przeciążenia kończyn po jednej strony ciała, dla lepszego uwidocznienia lub sprowokowania objawów kulawizny.

2.2.6. Bieg w zaprzęgu (w wozie) lub pod jeźdźcem przeciąża wszystkie kończyny. Przy równoczesnej kulawiźnie dwóch sąsiadujących kończyn, spowodowanej tą samą przyczyną (ochwat), koń demonstruje chód krótki, spętany, ostrożny, koń „drobi”. 2.3. Badanie w stępie. Służy ono oznaczeniu rodzaju kulawizny (z wykroku lub z oparcia). Przeprowadza się je idąc równocześnie z poruszającym się koniem, w odległości 3-5m od niego. Badający kroczy po stronie chorej kończyny, oglądając z boku chód konia. i zachowanie się kończyny chorej. Stara się określić wielkość trójkątów przedniego i tylnego. 2.3.1. W wykroku rozpatruje się trójkąt przedni. Składa się on z boku przedniego (obrys tylny kończyny wysuniętej ku przodowi), boku tylnego (pion ze stawu barkowego) oraz podstawy (podłoże). 2.3.2. W zakroku (oparciu) rozpatruje się trójkąt tylny. Składa się on z boku przedniego (pion ze stawu barkowego), boku tylnego (obrys przedni kończyny cofniętej do tyłu). Objaśnienie: u konia ze zdrowymi kończynami trójkąt przedni i tylny są identyczne. Większy trójkąt przedni niż tylny (wykrok duży, swobodny, a zakrok mały) oznacza kulawiznę z oparcia. Występuje ona przy schorzeniach zlokalizowanych od stawu garstkowego lub skokowego w dół do kopyta włącznie. Koń stara się trzymać kończynę dłużej w powietrzu, a krócej opartą o ziemię (skraca fazę oparcia). Większy trójkąt tylny, a mniejszy przedni (wykrok mały, a zakrok duży) to kulawizna z wykroku (wykroczna). Występuje zwykle przy schorzeniach umiejscowionych od stawu garstkowego lub skokowego w górę. Kulawizna wykroczna świadczy o tym, że aparat ruchowy dolnej części kończyny (ścięgna) jest zdrowy. Obydwa trójkąty małe wskazują na kulawiznę mieszaną. Uwaga! Kulawizna z oparcia występuje zwykle przy schorzeniach ścięgien, więzadeł i kości, wykroczna dotyczy zwykle mięśni, mieszana przeważnie stawów. Przy kulawiźnie wysokiego stopnia koń nie opiera się na kończynie chorej lub opiera się nieznacznie na przodku kopyta, w ruchu trzyma chorą kończynę w powietrzu i skacze na trzech kończynach. Przy kulawiźnie wysokiego stopnia trójkąty nie posiadają znaczenia diagnostycznego. 2.4. Chody nieprawidłowe w stępie. 2.4.1. Ocena z boku. Ocenia się łuki, jakie rysują w powietrzu kopyta przy podnoszeniu się z ziemi, przenoszeniu się w powietrzu i opuszczaniu na ziemię. Chód prawidłowy jest właściwy dla postawy prawidłowej. Charakteryzuje się łukami regularnymi, niezbyt wysokimi. Kąty podniesienia i opuszczania kończyny są równe, stąpanie odbywa się jednocześnie całym brzegiem podstawowym kopyta. Ślady tylnych kopyt padają tuż obok przednich. Chód nieprawidłowy widziany z boku może być chwilowy lub stały. Chwilowy powstaje wskutek wadliwego wystrugania lub okucia kopyta, względnie kulawizny i znika po usunięciu przyczyny. Chód nieprawidłowy stały powstaje przy nieprawidłowych postawach kończyn. – Odsiebna (przedsiebna), barania i miękka – łuki zataczane przez kończynę są nieregularne, kończyny podnoszą się nagle, stromo (duży kąt unoszenia) i opuszczają się powoli i łagodnie ku przodowi i dołowi (mały kątem opuszczania), stąpanie jest miękkie, a ruch pęcin sprężysty (koń „resoruje” – koń odpowiedni pod wierzch).

– Podsiebna, kozia i stroma – łuki są nieregularne, kończyny podnoszą się łagodnie ku górze i przodowi (mały kąt unoszenia) i stromo opuszczają się (duży kąt opuszczania) na ziemię, stąpanie jest gwałtowne (koń „podrzuca – sztosuje”). Koń taki nie jest odpowiedni pod wierzch. 2.4.2. Ocena z tyłu. Obserwuje się linie, po których koń przenosi kończyny oraz miejsca śladów kopyt tylnych. Chód prawidłowy charakteryzuje postawę prawidłową. Koń przenosi wtedy kończyny po liniach równoległych do siebie, kończyny tylne kryją przednie, stąpanie odbywa się całym brzegiem podstawowym, ślady kopyt tylnych padają kilka centymetrów za śladami przednich. Chód nieprawidłowy stały powstaje przy nieprawidłowych postawach kończyn. – Zbieżna, zwarta – koń nie przenosi kończyn w liniach prostych, lecz zatacza nimi łuki na zewnątrz (wypukłą stroną łuku na zewnątrz) – możliwość strychowania się przodkiem, lub przyśrodkową częścią kopyta. – Rozbieżna, rozwarta – koń zatacza kończynami łuki do przyśrodka (wypukłą strona łuku do wewnątrz), skierowując je następnie na zewnątrz. Zachodzi wtedy możliwość strychowania się tylną częścią kopyt. W powyższych przypadkach ślady tylnych kopyt padają po stronie zewnętrznej śladów kopyt przednich. – Zwarta silnie, tzw. szpotawa – wywołuje chód krzyżowy, który polega na tym, że koń przenosi kończyny łukami za zewnątrz (podobnie jak przy postawie zbieżnej) a następnie do przyśrodka tak, że ślad jednego kopyta przedniego pada przed śladem drugiego kopyta przedniego, ślady kopyt przednich leżą na jednej linii. – Inne chody nieprawidłowe: stawianie kopyta i przekręcanie go w miejscu postawienia (u stępaków), chód powłóczysty, chód koguci, ściganie się.

3. Badanie w spoczynku konia stojącego na równym terenie 3.1. Oglądaniez odległości 5m kończyn przednich z przodu, boku i tyłu oraz kończyn tylnych z tyłu, boku i przodu. 3.1.1 Oglądanie „zachowania się” kończyny chorej. Kończyna może być zgięta (zwichnięcie rzepki do boku, porażenie n. radialis, femoralis) lub wyprostowana (zwichnięcie rzepki do góry, przerwanie zginaczy), odstawiona w bok, w abdukcji (porażenie n. suprascapularis), koń może kończyną „telegrafować” – grzebać nią (zapalenie ścięgien zginaczy), może opierać kończynę na przodku kopyta (schorzenia tylnych części kopyta) lub może stać na piętkach (bolesność przodu kopyta, przy przerwanie ścięgna zginaczy). 3.1.2. Oglądanie kończyn – postawa prawidłowa lub nieprawidłowa. 3.1.2.1. Oglądanie przednich kończyn z przodu. Zwraca się uwagę na: a – rozstawienie kończyn, b – pion upuszczony ze stawu barkowego. Podstawa prawidłowa: a – rozstawienie kończyn przednich winno być takie, aby między kopytami zmieściło się trzecie kopyto takich samych wymiarów, b – pion ze stawu barkowego winien połowić kończynę i stawy położone poniżej stawu barkowego oraz kopyto i padać na ziemię tuż przed kopytem. Postawa nieprawidłowa.

ad. a. Szeroka lub wąska – między kopytami kończyn przednich mieści się odpowiednio więcej niż jedno kopyto lub nie mieści się nawet jedno kopyto, ad. b. – Rozbieżna – kończyna odbiega od pionu na zewnątrz, obciążenie większe po stronie przyśrodkowej kopyta. – Zbieżna – kończyna odbiega do wewnątrz (do przyśrodka), obciążenie większe po stronie zewnętrznej kopyta. – Beczkowata – kończyna odbiega od pionu do wewnątrz (przyśrodka) dopiero od stawu garstkowego – obciążenie jak przy postawie zbieżnej. – Iksowata – kończyna odbiega od pionu do wewnątrz (przyśrodka) na przestrzeni od stawu barkowego do garstka, a od pionu na zewnątrz dopiero od garstka, obciążenie jak przy postawie rozbieżnej. – Rozwarta – kończyna biegnie zgodnie z pionem do stawu pęcinowego a stąd odbiega od pionu na zewnątrz, przy czym piętki wewnętrzne kopyt zbliżają się do siebie, obciążenie jak przy rozbieżnej, – Zwarta (szpotawa) kończyna biegnie zgodnie pionem do stawu pęcinowego, a stąd odbiega od pionu do wewnątrz, przy czym piętki wewnętrzne kopyt odchylają się (rozchodzą się) od siebie, obciążenie jak przy postawie zbieżnej. Objaśnienie: Postawie prawidłowej odpowiadają kopyta prawidłowe, postawie nieprawidłowej kopyta nieprawidłowe, lecz odpowiednie, stosowne do tej postawy. 3.1.2.2. Oglądanie tylnych kończyn od tyłu. Szczególną uwagę zwraca się na kończynę chorą, w tym na: a – rozstawienie kończyn, b – pion upuszczony z guza kulszowego. Postawa prawidłowa: a – rozstawienie kończyn jak przy kończynach przednich, b – pion upuszczony z guza kulszowego winien połowić kończynę (wszystkie stawy niżej tego guza położone) i padać w środek dołka piętkowego. Postawy nieprawidłowe, podobnie jak kończyn przednich oglądanych z przodu. 3.1.2.3. Oglądanie kończyn przednich i tylnych z boku. Zwraca się uwagę na pion upuszczony ze środka łopatki (kończyna przednia) i pion upuszczony z guza kulszowego (kończyna tylna). A. Postawa prawidłowa. Kończyna przednia oglądana z boku jest wtedy prawidłowa, kiedy pion upuszczony ze środka łopatki połowi kończynę, aż do stawu pęcinowego i pada tuż za piętkami na ziemię, względnie kiedy pion upuszczony z przedniego brzegu stawu barkowego pada na brzeg podstawy przodka kopyta. Kończyna tylna oglądana z boku jest wtedy prawidłowa, kiedy pion upuszczony z guza kulszowego biegnie stycznie z tylną krawędzią nadpęciny i pada za kopytem, względnie kiedy pion upuszczony z guza biodrowego biegnie stycznie z przednią krawędzią nadpęciny i połowi kopyto, padając na ziemię na wysokości jego ściany bocznej. B. Postawy nieprawidłowe kończyn przednich i tylnych oglądane z boku. – Odsiebna (przedsiebna) – kończyna odbiega od pionu ku przodowi, obciążenie większe tylnej części kopyta. – Podsiebna (zasiebna): kończyna odbiega od pionu ku tyłowi, obciążenie większe przedniej części kopyta.

– Barania – kończyna odbiega od pionu ku przodowi dopiero od stawu garstkowego, obciążenie większe tylnej części kopyta. – Kozia – kończyna odbiega od pionu ku tyłowi dopiero od stawu garstkowego, obciążenie większe przedniej części kopyta. – Miękka cechuje się obecnością długiej kości pęcinowej oraz ustawieniem kości pęcinowej, koronowej i kopytowej pod małym kątem do poziomu; przeciążony tył kopyta. – Stroma cechuje się ustawieniem kości pęcinowej, koronowej i kopytowej pod dużym kątem do poziomu; przeciążony przód kopyta. – Niedźwiedzia, stłoczona – kończyna biegnie zgodnie z pionem do stawu pęcinowego, kość pęcinowa ustawia się prawie poziomo, oś pęcinowo-kopytowa załamuje się ku przodowi pod kątem prawie 90°, kopyto strome. 3.2. Oś pęcinowo-kopytowa – załamana lub prosta. 3.2.1. Oś pęcinowo-kopytowa oglądana z boku winna stanowić linię prostą, nie załamaną, przechodzącą przez środek kości pęcinowej, koronowej i kopytowej, nachyloną do terenu pod kątem 45°. Załamanie osi do przodu świadczy o tym, że tył kopyta jest za wysoki, a przód za niski, załamanie osi do tyłu świadczy o tym, że tył kopyta jest za niski, a przód za wysoki (za długi). W celu przekonania się o przyczynie załamania osi należy użyć do badania klina Lungwitza, który podkłada się pod niższą część kopyta. Jeżeli po użyciu klina oś pęcinowo kopytowa ulegnie wyprostowaniu, świadczy to, że przyczyną jej załamania są czynniki mechaniczne (wadliwe podstruganie lub okucie kopyta), dające się łatwo usunąć. Jeżeli zaś oś nie ulegnie wyprostowaniu, to jest to dowodem, że przyczyną jej załamania są schorzenia przewlekłe dolnego odcinka kończyny, zwykle nie dające się usunąć. 3.2.2. Oś pęcinowo-kopytowa oglądana z przodu winna stanowić linię prostą, nie załamaną, przechodzącą przez środek kości pęcinowej, koronowej i kopytowej (połowiąca pęcinę i kopyto) i tworząca z terenem kąt 90°. Załamanie osi do wewnątrz (przyśrodka) świadczy o tym, że strona przyśrodkowa kopyta jest niższa, zewnętrzna zaś wyższa. Załamanie osi na zewnątrz świadczy o tym, że strona zewnętrzna kopyta jest niższa przyśrodkowa zaś wyższa. 3.3. Ocena kopyta 3.3.1. Z przodu zwraca się uwagę na: a – wielkość kopyta, porównawczo, b – typ kopyta, c – przebieg linii ścian bocznych. Wielkość. Kopyto prawidłowe powinno być jednakowe ze sąsiednim. Jedno kopyto (z dwóch sąsiednich) może być większe lub mniejsze. Kopyto mniejsze może być wrodzonym lub nabytym wskutek: zgubienia podkowy i starcia w drodze, długotrwałej choroby i związanym z tym częstszym obcinaniem i przekuwaniem. Kopyto większe może powstać w wyniku procesu chorobowego, powodującego jego lepsze ukrwienie i obfitszy narost rogu. Typ. Kopyto prawidłowe może być kopytem obszernym lub wąskim. – Obszerne (szerokie), przypomina swoim kształtem wycinek stożka, ściany boczne nachylone do ziemi, przebiegają skośnie, obwód koronowy znacznie mniejszy od podstawowego, kopyto posiada róg kruchy, grubo włóknisty, zawierający dużą ilość substancji kitowej.

– Wąskie, przypomina swoim kształtem wycinek walca, ściany boczne prostopadłe do terenu przebiegają w liniach prostych, obwód brzegu koronowego równy jest prawie podstawowemu. Kopyto wyróżnia się rogiem drobno włóknistym, posiadającym skłonność do wyłamań i szczelin. Kopyto nieprawidłowe, co do kierunku i przebiegu ścian bocznych. – Skośne, wyróżnia się liniami ścian bocznych przebiegającymi pod różnym kątem do podłoża. I tak jedna z tych ścian może być bardziej pionowa, druga zaś bardziej ukośna (pochyła). Brzeg podstawowy kopyta po stronie ściany bardziej pionowej stanowi linię zbliżoną do prostej. Po stronie ściany ukośnej linia brzegu podstawowego stanowi wycinek obwodu koła. Oglądane od strony podeszwowej, kopyto skośne charakteryzuje się asymetrią. Mianowicie, mniejsza część znajduje się po stronie ściany bardziej pionowej, a większa po stronie ściany ukośnej. Kopyto takie nazywa się skośnym, nieprawidłowym, ale stosownym, odpowiednim do postawy nieprawidłowej zwartej, rozwartej, zbieżnej i rozbieżnej. Kopyto nieprawidłowe stosowne do postawy nieprawidłowej jest tak długo kopytem odpowiednim, jak długo jego oś pęcinowo-kopytowa jest prosta, nie załamana, a opieranie odbywa się równocześnie całym brzegiem podstawowym kopyta. Kopyto skośne jest przeciążone po stronie ściany bardziej pionowej i tam najczęściej umiejscawiają się schorzenia. – Krzywe odznacza się liniami ścian bocznych nie przebiegającymi w liniach prostych, lecz wklęsłych lub wypukłych. Najczęściej powstaje ono z kopyta skośnego, którego ściany boczne pod wpływem ciężaru ciała i ulegają wygięciu. 3.3.2. Z boku oglądając, zwraca się uwagę na: a – nachylenie (ukątowanie) ściany przodkowej do terenu, b – ile razy narożnik ściany przedkątnej mieści się w ścianie przodkowej (stosunek wysokości), c – jaki przebieg posiada narożnik i ściana przodkowa. Kopyto prawidłowe. Nachylenie ściany przodkowej na kopycie przednim winno odpowiadać kątowi 45-50°, na tylnym 50-55°, narożnik ściany przedkątnej na kopycie przednim winien mieścić się w ścianie przodkowej 3 razy, na tylnym 2 razy. Kierunek przebiegu narożnika w stosunku do ściany przodkowej powinien być równoległy. Kopyta nieprawidłowe, co do przebiegu i kierynku ściany przedniej i narożnika. – Ostrokończyste, posiada ścianę przodkową nachyloną pod kątem mniejszym, aniżeli 45°, narożnik mieści się w ścianie przodkowej 4, a nawet 6 razy, przebieg ściany przodkowej i narożnika zwykle nie równoległy. Kopyto ostrokończyste jest kopytem stosownym do postawy nieprawidłowej odsiebnej, baraniej i miękkiej i obciążonym bardziej w części tylnej. – Tępokończyste, posiada ścianę przodkową nachyloną pod kątem większym od 45°, relacja narożnika do ściany przodkowej wynosi 1:1,5 do 1:1. Kopyto takie jest kopytem stosownym do postawy nieprawidłowej podsiebnej, stromej i koziej i obciążonym bardziej po stronie przedniej. – Strome, posiada ścianę przodkową nachyloną pod kątem prawie prostym (90°), stosunek narożnika do ściany przodkowej1:1. – Koślawe, posiada ścianę przodkową wklęsłą nachyloną pod kątem prostym (90°), ściany przedkątne wypukłe i wyższe od ściany przodkowej, rowki strzałkowe głębokie i małą strzałkę. Kopyto to powstaje zwykle z kopyta stromego pod wpływem ciężaru ciała i przy sprzyjających warunkach.

3.3.3. Z tyłu ogląda się przebieg ścian bocznych i narożników, zwraca uwagę na wielkość piętek, ich poziom, zachowanie się jednej piętki wobec sąsiedniej oraz na dołek piętkowy. Z tyłu najłatwiej ocenić kopyto skośne, zwracając uwagę na przebieg i ukątowanie ścian bocznych w stosunku do terenu oraz kopyto ścieśnione (jedno lub obustronne podwijanie się ściany) przez porównanie ścian przedkątnych i ich narożników w stosunku do terenu. Piętki prawidłowe powinny być jednakowe i leżeć na tym samym poziomie. Przy jednostronnym ścieśnieniu przedkątnym piętka po stronie ścieśnienia ulega wypchnięciu ku górze i leży wyżej od sąsiedniej). Dołek piętkowy prawidłowy winien być dobrze wykształcony, średnio głęboki. Ocenia się go przez porównanie z dołkiem sąsiedniej kończyny. Niekiedy w dołku występuje narośl kostna. 3.3.4 Ocena rogu kopytowego. Róg kopytowy ocenia się porównawczo na kopytach wszystkich kończyn konia, zwracając uwagę na barwę rogu (ciemny, jasny), na obecność szczelin, zwłaszcza koronowych przyśrodkowych, rozpadlin, wyłamań, wykruszeń rogu, na pierścienie na obecność polewy, ocenia się róg jako twardy, miękki, kruchy. 3.4. Ocena okucia Zwraca się uwagę na to, czy koń jest bosy czy okuty, na postawę kończyn i kopyto. 3.4.1. Z przodu. Zwraca się uwagę na to czy brzeg podstawowy kopyta przebiega równo z brzegiem zewnętrznym podkowy. Jeżeli brzeg podstawowy kopyta wystaje poza brzeg podkowy, świadczy to o podkowie ciasnej, jeżeli zaś brzeg zewnętrzny podkowy wystaje poza brzeg podstawy kopyta, dowodzi to obecności podkowy obszernej. Przy podkowie ciasnej zachodzi możliwość zagwożdżenia, ponieważ podkowiaki padają poza linią białą, w kierunku podeszwy, podkowa zaś obszerna bywa zwykle słabo umocowana na kopycie (łatwo się gubi). Nadto zwraca się uwagę czy kopyto przy kuciu nie zostało dostosowane (dopasowane) do zbyt ciasnej podkowy przez opiłowanie tarnikiem brzegu podstawowego. 3.4.2. Z góry. Zwraca się uwagę na to, na ile milimetrów wystaje podkowa poza ściany przedkątne. Prawidłowo powinna ona wystawać na bok od najszerszego miejsca tylnej części kopyta na szerokość 2-6 mm. (u konia wierzchowego na 2-3 mm., u pociągowego 3-6 mm.). Wymiar ten zależy od wagi konia. Przy postawie nieprawidłowej podkowa winna wystawać na szerokość pionu upuszczonego z korony. Przy strychowaniu się konia jedno ramię podkowy może być schowane pod kopyto. 3.4.3. Z boku. Zwraca się uwagę na długość podkowy; jak daleko do tyłu wystają ramiona podkowy. Prawidłowo powinny ramiona ...