Belangrijkste-van-slides PDF

Preview

Summary

Samenvatting van de colleges ...

Description

College 1: inleiding opvoedingsondersteuning OO = Geheel van maatregelen, voorzieningen en structuren en activiteiten die erop gericht zijn de mogelijkheden van (primaire) opvoedingsmilieu aan te spreken, te verrijken en/of te optimaliseren ten einde kinderen en jeugdigen optimale opvoedings- en ontwikkelingskansen te bieden OO = Op intentionele wijze steun bieden aan ouders (ouderfiguren) bij hun opdracht en taak als opvoeders OO = Al de activiteiten die tot doel hebben de opvoedingssituatie van kinderen te verbeteren, met andere woorden opvoeders helpen opvoeden OO = Verzamelterm voor interventies (licht pedagogische hulp) die het opvoedingsproces kunnen ondersteunen Primair opvoedingsmilieu: thuis Secundair opvoedingsmilieu: school Tertiair opvoedingsmilieu: buurt Decreet opvoedingsondersteuning 2007 Decreet preventieve gezinsondersteuning 2013

Gezinsondersteuning = koepelbegrip = geheel van alle (beleids)maatregelen en -voorzieningen die gericht zijn op het bevorderen van het welzijn van gezinnen en gezinsleden, waarbij activiteiten gericht op de voor de opvoeding relevante contextfactoren (bijvoorbeeld partnerrelatie, sociaaleconomische situatie, woonsituatie, …), naast opvoedingsondersteuning deel uitmaken van gezinsondersteuning

1

Functies Hermanns (1995): – Preventie – Voorlichting – Advisering – Signalering Vandemeulebroecke (2000): – Het aanspreken en verrijken (gewone opvoedingssituatie) >> Education/Support – Preventie (opvoeding onder druk) >> Enrichment – Optimaliseren (problematische opvoedingssituatie of opvoedingscrisis) >> Intervention

Traditionele preventie: anti-emancipatorisch Contextgerichte preventie: opvoedingsondersteuning Primaire preventie: problemen voorkomen Secundaire preventie: ergere problemen voorkomen Tertiaire preventie: ernstige problemen opnieuw vermijden

Basisprincipes en voorwaarden -

Opvoedingsondersteuning volgt meersporenbeleid en maakt er deel van uit Erkennen van principiële ouderlijke verantwoordelijkheid voor opvoeding o Ouder als primaire opvoedingsfiguur (≠ hulpverlener), waarden respecteren, ‘goed bezig’ Vraaggericht werken: bottom-upstrategie of ‘werken op maat’ 2

-

o ≠ als prof problemen aanbrengen Principe van empowerment o Positief vertrekpunt Opvoedingsondersteuner combineert idealiter opvoedingsdeskundigheid, ervaringsdeskundigheid en sociale ondersteuning Randvoorwaarden: o Breed en laagdrempelig aanbod o Samenhangend aanbod om volledige continuüm OO tot zijn recht te laten komen

Aanbod: sociale kaart

Activiteit

Voorbeelden werkvormen

Voorlichting of informatieverstrekking over -kindontwikkeling -leefwereld van kinderen/jongeren -opvoedingsgedrag -opvoedingscontext

-massamedia en audiovisuele media zoals tijdschriften, web, video -individuele contacten, bezoeken, consultaties -voordrachten -posters, folders

Instrumentele steun

Ter beschikking stellen van -diensten (babysit, kinderopvang) -materiaal (speel-o-theek, uitleendienst) -opvoedkundige documentatie (bibliotheek, videotheek)

Emotionele en/of beoordelingssteun

-individueel (bijvoorbeeld gesprek met opvangpersoon) -in groep (bijvoorbeeld oudergespreksgroep)

Advies

-individueel (bijvoorbeeld opvoedingstelefoon) -in groep (bijvoorbeeld thematische groep)

Training van vaardigheden

-individueel (bijvoorbeeld tijdens huisbezoek) -in groep (bijvoorbeeld oudercursussen)

Uitbouwen sociale contacten en stimuleren van informele zelfhulp

-activeren van informele netwerken -toeleiden naar bestaande oudergroepen

Vroegtijdige detectie van zwaardere opvoedingsen ontwikkelingsproblemen en doorverwijzing

-tijdens individuele contacten, zoals huisbezoeken en consultaties -tijdens groepscontacten

Signalering (beleidsinstanties)

-via verslaggeving (bijvoorbeeld jaarverslag) -via studiedagen, publicaties -via media

3

College 1: Methodiek ontmoetingsplaatsen voor ouders Ruimte waar jonge kinderen (0-3/4j) en hun opvoeders, in aanwezigheid van een onthaalmedewerker, samen tijd kunnen doorbrengen. Kinderen spelen met hun opvoeders en met elkaar, doen sociale ervaringen op, ontdekken de ruimte en spelmateriaal. Opvoeders ontmoeten andere opvoeders en communiceren met elkaar, vb over opvoeding. Uitgangspunten: -

-

Italiaans model o Spazio Insieme (ruimte samen) o Sociaal-pedagogische invalshoek o Aandacht voor alle relaties o Socialiseren Frans model o Maison verte (groen huis) o Psychodynamische invalshoek o Nadruk op de ouder-kindrelatie, o Belang van taal, interactie o Ontwikkeling kind

Doel -

Opvoedingsondersteuning Stimuleren van de ontwikkeling o Brugfunctie met kinderopvang en kleuterschool Bevorderen van de sociale cohesie o Gemeenschapsvorming o Loskomen uit isolement

Formaliseren van informele ontmoeting >> paradox? ~ publieke living Hoe formeler het aanbod, hoe groter de afstand tussen vraag en aanbod

Doelgroep -

Gericht op alle opvoeders én kinderen van 0 tot 3-4 jaar Laagdrempeligheid (weinig registratiegegevens nodig) Geen specifiek doelgroep- of probleemgericht beleid Diversiteit of sociale mix

Bereik (slecht onderzoek, geen pre-post meting) -

Gemiddeld 8 gezinnen per dag 75% moeder 25 verschillende talen

4

Werkwijze -

Onthaal en registratie Financiële bijdrage? Structureren van tijd en ruimte Verhalen vertellen Taal: verbaal/non-verbaal Vrije confrontatie (model) Enkele regels Pedagogische documentatie (tekeningen, landkaarten, stadsplan, …)

Competenties begeleider -

-

Diploma versus vorming Vrijwilligers versus professionelen Houding van de uitvoerders: o ‘Actieve intentie’ versus ‘passief effect’ o Terughoudendheid  Alle initiatief van ouders laten komen o ‘Op je handen kunnen zitten’ Basishouding (belang van kritische zelfreflectie) Belang van super- of intervisie

Locatie en accommodatie -

-

Locatie o Veel passage o Bereikbaarheid Rol van de ruimte o Ruimte als ‘extra opvoeder’ o Manipuleren van de ruimte als werkmiddel (vb gat in muur)

Implementatievoorwaarden -

-

Ideologisch o Op handen zitten o Ethisch: ernstig probleem melden Organisatorisch o Beleid o Samenwerking met andere organisaties, verankering  Is overlap mogelijk of primeert eigen identiteit? o Diversiteit in het team o Vorming o Financieel

5

College 2: Methodiek pedagogisch adviseren = toegankelijke en kortdurende vorm van individuele begeleiding van opvoeders bij (milde) problemen in de opvoeding en ontwikkeling van kinderen en afgestemd op de vragen en behoeften van ouders, vindt plaats via spreekuurcontacten, huisbezoek, telefonische of online advisering en wordt op methodische wijze uitgevoerd door een pedagogisch geschoolde beroepskracht ~ Naam is ietwat misleidend; het is niet de bedoeling dat men vertelt wat de ouders moeten doen; ouders worden in hun eigen deskundigheid aangesproken en begeleid in het vinden van een oplossing die bij hun situatie past (~emancipatorisch) (Vb Opvoedingswinkels) Doelen -

-

Opvoedingscompetentie en zelfvertrouwen ouders doen toenemen o Ouders kunnen moeilijkheden in de opvoeding zelfstandig hanteren o Ouders maken gebruik van positieve gedragsbeïnvloeding o Positieve veranderingen in welbevinden en gedrag kind o Indien nodig gemotiveerd om intensievere hulp te accepteren Pedagogische draagkracht neemt toe

Doelgroep -

Ouders met kinderen 0 – 19j o Soms kind zelf ook betrokken Ouders met vragen en problemen in de opvoeding (lichte opvoedingsvragen) Ouders die opvoedspanning ervaren Ouders zorgen maken over ontwikkeling of gedrag van kind en daarbij in eigen omgeving onvoldoende steun ervaren

Bestanddelen -

Informatie en voorlichting Advies en begeleiding Praktische en emotionele steun Modeling of voorbeeldleren Mobiliseren van sociale steun Signaleren en verwijzen

Aanpak 4 fasen (in 1 tot 5 gesprekken doorlopen) -

-

Fase 1: Kennismaking en afstemming o Vertrouwensrelatie opbouwen Fase 2: Vraag- of probleemverkenning o Vraagverheldering, probleeminventarisatie en –analyse, oplossingsanalyse, hypothesevorming, toetsing hypotheses over problemen, oplossingen en beleving ouder Fase 3: Doelen stellen, plan van aanpak ontwikkelen en uitvoeren 6

Haalbare doelen voor ouders, versterken ouders (positieve FB), andere perspectieven inbrengen, ouders motiveren om tot actie over te gaan Fase 4: Begeleiding bij uitvoering en nazorg (Fase 5 = Consolidatie, vasthouden van verandering in vervolggesprek) o

-

Theoretische basis -

Transactioneel ontwikkelingsmodel (Lerner, Bronfenbrenner) Beïnvloedbare factoren o Gebrek aan inzicht:  Ouders ondersteunen bij hun specifieke opvoedingsopgaven door informatie te geven over verschillende ontwikkelingsfasen van kinderen en bijhorende verwachtingen o Gebrek aan relevante vaardigheden:  Sociale leertheorie (Bandura): positieve gedragsbeïnvloeding  Hulpmiddelen: rollenspelen, beloningsprogramma’s o Gebrek aan zelfvertrouwen  Ouders helpen tot zelfreflectie en zelfregulatie te komen, via bijhouden dagboek, S(ituatie)-G(edrag)-G(evolg) schema (ABC), oefenen met positief benoemen  Automatische, negatieve gedachten over zichzelf of kind leren onderkennen en bestrijden; helpende of positieve gedachten leren formuleren

Werkzame factoren -

-

Algemeen werkzame factoren o Evenwicht V en A: bepaling aantal gesprekken, evt. doorverwijzing o Bevorderen opvoedingscompetentie en zelfvertrouwen ouders o Beleving ouder staat centraal o Laagdrempelig o Concrete doelen o Sociale steun Specifiek werkzame factoren o Opvoedingscompetentie als risico/beschermende factor ontwikkeling kind o Gedragsmatige aanpak in preventie van psychosociale problemen o Diverse leerstijlen- en methoden (combinatie versterken vaardigheden en probleemoplossen) o Goede samenwerkingsrelatie realiseren tussen ouders en pedagogisch adviseurs

Kenmerken pedagogisch adviseurs -

Kennis theorieën ouderschap, ontwikkelingspsychologie, culturele en historische inzichten over opvoeding Inzicht in meest voorkomende opvoedingsvragen en ontstaanstheorie Kennis gezinsbegeleidings- en ondersteuningstechnieken Kennis sociale gelaagdheid samenleving (kansarmoede) Kennis sociale kaart (i.f.v. gericht kunnen doorverwijzen) 7

Implementatievoorwaarden -

Via opleiding, meelopen met college binnen organisatie (stage) Materiaal (protocol, draaiboek, checklist)

College 2: Methodiek oudercursus Definitie -

Reeks bijeenkomsten in vaste groep waarbij ouders informatie krijgen, discussiëren, ervaringen uitwisselen en vaardigheden oefenen i.v.m. de opvoeding Leercontext (intentioneel + niet-intentioneel) Verschillen in doelgroep, theoretische achtergrond, inhoud en thema’s, doelstellingen >< oudertraining: meer ernstige opvoedingsproblemen

Doelgroep -

Niet-professionele opvoedingsfiguren met interesse in een bepaald thema of met opvoedingsvragen Niet aangewezen bij ernstige opvoedingsproblemen of bij ouders met ernstige individuele of relationele problematiek

Doelen -

Opvoedingscompetentie versterken Sociale steun vergroten of uitbreiden van sociaal netwerk Pedagogische draagkracht versterken Opvoedingsvragen bespreekbaar, hanteerbaar maken, als normaal zien

Inhoud -

Verwelkoming (kennismaking en groepsafspraken) Vragen en verwachtingen verhelderen; veilige sfeer creëren Bespreking huiswerk Aanbrengen nieuw thema Discussie en oefenen met nieuw thema Huiswerk

Theoretische basis -

-

Vaak mengvorm van theorieën Sociale leertheorie & Efficacy o Leerprincipes, coërcief proces, anderen als model o Self-efficacy: ouders schatten hun eigen effectiviteit en competentie in Theorie van Alice van der Pas o Ouderschap staat centraler dan opvoeden: ouderschap brengt besef van verantwoordelijkheid met zich mee (belang kind primeert over belang ouder) o Praktijk ouderschap = ‘werkvloer’ met gedrag, beslissingen en emotieregulatie 8

Opvoedingsgedragingen in 5 groepen: veiligheid, verzorgen, zicht houden, verwachtingen en vragen stellen, grenzen stellen Systeemdenken o Communicatie o Gedrag heeft functie in systeem o

-

Voorwaarden -

-

Vooraf behoefte nagaan/vanuit organisatie cursus aanbieden Werving deelnemers o Open (vb. in bepaalde buurt) of gesloten (aansluitend bij werking organisatie); o Mondeling, schriftelijk of via media o Homogene of heterogene groep o Vrijblijvende deelname of vraag naar engagement deelnemers o Eventueel voorbereidend gesprek Kenmerken begeleider o Leerproces + zelfreflectie stimuleren  Herkennen (deelnemers identificeren zich met elementen cursus)  Erkennen (deelnemers kunnen verwoorden wat aan basis ligt (= aannames) van hun opvoedingsgedrag, waarden/normen)  Verkennen (deelnemers kunnen eigen aannames aanvullen, vervangen, …)

9

College 3: Triple P = Positive Parenting Program = preventieprogramma gericht op ondersteuning van gezinnen en opvoeding = voorkomen van gedrags-, emotionele en ontwikkelingsproblemen bij kinderen via - toename van kennis, vaardigheden en zelfvertrouwen bij de ouders - bevorderen van veilige omgeving - stimuleren van ontwikkeling van kinderen Principes -

Minst ingrijpende hulp (subsidiariteitsprincipe) Ondersteuning op maat: kosteneffectiviteit (vraaggericht) Verschillende werkvormen Wijd bereik Multi-disciplinaire benadering Contextuele benadering (aansluiten leefwereld ouders)

Theoretische uitgangspunten: -

Sociaal leertheorie (ongewenst gedrag aangeleerd) Cognitieve theorie: sociale informatieverwerking (schema’s) Gedragstherapie (O-G) Ontwikkelingspsychologie Ontwikkelingspsychopathologie Populatie-benadering ipv ‘clinical high risk’-benadering

Ouder als zelf-regulerende ouders: -

Self-sufficiency o Zelfstandig en met vertrouwen opvoeden Parental self-efficacy o Overtuiging opvoeding aan te kunnen Self-management o Pro-actief opvoeden Personal agency o Toeschrijven van veranderingen aan zichzelf

Vijf principes van positief opvoeden: -

Veilige en betrokken omgeving verzekeren Positieve leeromgeving creëren Assertief corrigeren Realistische verwachtingen hebben Voor zichzelf zorgen als ouder

Doelgroep -

Alle opvoeders van kinderen 10

-

Verschillende leeftijdsgroepen: zuigelingen, peuters, kleuters, lagere schoolkinderen, adolescenten Specifieke doelgroepen o Stepping Stones Triple P: ontwikkelingsstoornissen (ASS) o Pathways Triple P: mishandeling (niveau 5) o Voorbeelden in Vlaanderen  De Bricke: ambulante begeleidingsdienst voor ouders met mentale beperking  De Stobbe: centrum integrale gezinszorg (CIG) (agressie, KOPP)

Werkt het programma? -

Belang van opvoedingsvraag bij de ouders Dringendere problemen eerst in het gezin oplossen (huisvesting, armoede, …) Gedwongen hulpverlening JRB (--- weerstand ouders) Culturele verschillen (?)

--- kritiek gebaseerd op vrees dat overal in België gebruikt moest worden Methodiek -

Geprotocolleerd programma als ‘houvast’ Vraaggestuurd o Unieke situatie van kind, ouder en gezin Empowerment o

Gereedschapskist aanbieden, leren gebruiken

Competenties uitvoerders -

-

Diploma: basiskennis ontwikkelingspsychologie Training als basisvoorwaarde Accreditatie (erkenning bekwaamheid) Engagement Competenties o Zelf-reflectie o Empowerend werken Zelf-regulatie (Self-sufficiency; Agency self-efficacy; Selfmanagement; Personal Agency; Problemsolving)

Registratie en onderzoek -

-

Bevraging van ouders voor en na training Drie doelstellingen: o Als middel tot reflectie bij hulpverlener o Als werkmiddel met ouders o Als middel voor wetenschappelijk onderzoek Extra training begeleiders zinvol Evidence-based programma impliceert wisselwerking tss wetenschappelijk onderzoek en praktijk

Implementatievoorwaarden 11

-

-

Ethische kwesties o Programma-trouw (niet afwijken van bewezen stappen) o Zelf-regulatie bij organisaties (voldoende ruimte en middelen scheppen) Maatschappelijke & politieke context o Beleid o Samenwerkingsverbanden o Financiering o Commercieel aspect van het programma (duur)

Triple P Magazine

12

College 3: beleidsmaatregelen met betrekking tot OO

1. Decreet opvoedingsondersteuning (2007) Waarom -

-

Juridische basis OO Erkenning nood aan ondersteuning bij opvoeden o Opvoedingsondersteuning om levenskwaliteit van gezinnen te verbeteren o Opvoedingsondersteuning als schakel in preventie van problemen Groot aanbod aan OO, nood aan bundeling krachten en lokale verankering

OO = laagdrempelige, gelaagde ondersteuning van opvoedingsverantwoordelijken bij opvoeding

Lokale coördinatoren Opvoedingsondersteuning -

Ondersteund door Vlaamse Regering via opleiding en permanente vorming indien o Aangesteld door de gemeente of intergemeentelijk samenwerkingsverband o Volgende opdrachten worden uitgevoerd  Regelmatig lokaal overleg organiseren om aanbod OO af te stemmen op lokale behoeften en kenmerken  OO coördineren op lokaal niveau in breder verband en daarover rapporteren aan het lokaal overleg OO

Lokaal overleg Opvoedingsondersteuning -

(niveau 1)

(niveau 1)

Opdrachten o Lokaal sociaal beleidsplan OO en evaluatie voorbereiden o Acties OO uit het lokaal sociaal beleidsplan voorbereiden o Informatieverstrekking, sensibilisatie over opvoeden & vroegtijdige detectie opvoedingsonzekerheid of –problemen 13

Meewerken aan afstemming op bovenlokaal niveau van aanbod aan opvoedingsondersteuning Actoren overleg o

-

o o o o o o o o o o o o

Voorzieningen en actoren Kind en Gezin OCMW Instellingen voor maatschappelijk opbouwwerk Verenigingen waar armen het woord nemen Verenigingen sociaal-cultureel volwassenenwerk Diensten voor gezinszorg Huisartsen Scholen Secundair Onderwijs Scholen Kleuter- en Lager Onderwijs CLB’s Ouderverenigingen Lokale politie

Opvoedingswinkels -

(niveau 1)

Jaarlijkse subsidie-enveloppe indien voldaan aan volgende VW’en o In centrumstad georganiseerd lokaal overleg OO o Bestaand uit meerdere actoren die deelnemen aan lokaal overleg o Centraal gelegen, vlot bereikbaar, gezinsvriendelijke openingsuren o Beproefde methodieken, respecteert subsidiariteit, vraaggericht, multidisciplinair en differentieert aanbod volgens levensfasen van kinderen en eventueel specifieke doelgroepen

Opdrachten opvoedingswinkels -

Basisinformatie ter beschikking stellen over opvoeden van kinderen in diverse levensfasen Algemene opvoedingsvragen beantwoorden Onderscheiden, vraaggerichte pedagogische adviesfunctie aanbieden bij specifieke opvoedingsvragen Stimuleren van ontmoetingen tss opvoedingsverantwoordelijken Creëren van sociale netwerken Bespreekbaar maken van opvoeden van kinderen Voorlichtings-, opleidings-, vormings- of trainingsactiviteiten Ondersteuning aanbieden bij opvoedingsproblemen, in gezins- als groepsverband Vroegtijdige detectie opvoedingsonzekerheid of opvoedingsproblemen, gerichte doorverwijzing Gecoördineerde, systematische en kwantitatieve gegevensverzameling

Vlaamse coördinatoren OO -

(niveau 1)

(niveau 2)

Behoren tot agentschap Jongerenwelzijn 5 provinciale teams met 4 coördinatoren en teamverantwoordelijke Drie opdrachten: o Lokaal...