Dedukcja, indukcja, abdukcja PDF

Preview

Summary

Filozofia...

Description

Metody nauki: dedukcja, indukcja, abdukcja. dedukcja – 1) potocznie i nieściśle (w opozycji do indukcji ): wyprowadzanie zdań bardziej szczegółowych ze zdania bardziej ogólnego; 2) rozumowanie dedukcyjne (w opozycji do redukcyjnego), czyli (w ujęciu J. Łukasiewicza) czynność dobierania dla określonego zdania (uznanego już za prawdziwe - wnioskowanie, lub nie sprawdzanie) jego następstw, które z niego wynikają logicznie (czyli zgodnie z jakimś prawem logiki), lub (w ujęciu T. Czeżowskiego) czynność uznawania następstwa (danego - d. regresywna, dowodzenie, lub nie - d. progresywna, wnioskowanie) na podstawie już uznanego zdania, z którego to następstwo wynika logicznie; 3) wnioskowanie dedukcyjne (w opozycji do uprawdopodabniającego lub - w innym aspekcie - do niepoprawnego), tzn. takie, w którym wniosek wynika logicznie z przesłanek; wnioskowanie takie jest niezawodne: przy prawdziwości przesłanek gwarantuje zawsze prawdziwość wniosku; 4) metoda dedukcyjna (w opozycji do indukcyjnej), dawniej niekiedy: synteza, czyli metoda (układ metod) charakterystyczna głównie dla nauk formalno-apriorycznych, za pomocą której buduje się w nich w sposób czysto rozumowy systemy dedukcyjne. indukcja - 1) potocznie i nieściśle (w opozycji do dedukcji (1)): wyprowadzanie zdania ogólnego ze zdań szczegółowych (np. jednostkowych zdań obserwacyjnych); uogólnianie, generalizacja; 2) odmiana rozumowania redukcyjnego, w którym racja stanowi uogólnienie następstwa; 3) i. enumeracyjna niezupełna (zwykła), tzn. odmiana wnioskowania uprawdopodobniającego, w którym wniosek stanowi zdanie stwierdzające ogólną prawidłowość, a przesłanki niektóre jej przypadki. Jeśli są to przypadki typowe (i. heurystyczna, arystotelesowska, epagoge), to i. ta przyjmuje charakter wnioskowania dedukcyjnego; 4) i. enumeracyjna zupełna (wyczerpująca), tzn. odmiana wnioskowania dedukcyjnego, w którym wniosek stanowi zdanie stwierdzające ogólną prawidłowość, a przesłanki wszystkie jej przypadki. Ukrytą postacią tej i. jest (przy pewnej interpretacji) i. matematyczna (dotycząca w sensie podstawowym tylko liczb naturalnych). W jej przesłankach zamiast wyliczenia wszystkich przypadków stwierdza się tylko zachodzenie pierwszego (spełnianie przez niego określonego warunku) oraz konieczność zachodzenia dowolnego przypadku (spełniania przez niego tego warunku) przy zachodzeniu przypadku bezpośrednio go poprzedzającego (spełnianiu przez niego tego samego warunku); 5) i. eliminacyjna, tzn. oparte na rezultatach specjalnie dobranych obserwacji i eksperymentów różne odmiany wnioskowania (kanony J. S. Milla), w którego wniosku stwierdza się stały związek między zjawiskami X i Y, a w przesłankach wyklucza się stały związek ze zjawiskiem Y wszystkich (z wyjątkiem X) zjawisk, które niekiedy z nim współwystępują. Jeśli przyjmie się pewne założenia, to i. eliminacyjna jest odmianą wnioskowania dedukcyjnego, jeśli nie - tylko uprawdopodobniającego; 6) metoda indukcyjna (w przeciwieństwie do dedukcyjnej), dawniej niekiedy: analiza, czyli metoda (układ metod) charakterystyczna (w ujęciu tzw. indukcjonizmu) dla nauk realnoempirycznych (aposteriorycznych), polegająca na przeprowadzaniu obserwacji i eksperymentów oraz formułowaniu na ich podstawie jednostkowych zdań obserwacyjnych i ich uogólnień (praw). abdukcja – pojęcie wywodzące się z filozofii Charlesa Peirce'a, stworzone dla oznaczenia procesu tworzenia wyjaśnień; jest procesem rozumowania, który dla pewnego zbioru faktów tworzy ich najbardziej prawdopodobne wyjaśnienia. Termin abdukcja jest czasem używany dla oznaczenia po prostu procesu tworzenia hipotez służących wyjaśnianiu obserwacji lub wniosków, ale definicja poprzednia jest bardziej rozpowszechniona tak w filozofii, jak i w informatyce. Dedukcja i abdukcja różnią się co do kierunku, w którym reguła "a pociąga b" jest używana do tworzenia wniosków - warunek końcowy i reguła są użyte do założenia, że warunek początkowy może wyjaśnić warunek końcowy. dedukcja: pozwala wyprowadzić a jako konsekwencję b: inaczej mówiąc, dedukcja jest procesem wyprowadzania wniosków z tego, co już jest wiadome. Dla przykładu. Jest jajko, więc będzie kura.

abdukcja: pozwala wyprowadzić a jako wyjaśnienie dla b: abdukcja działa przeciwnie niż dedukcja, pozwalając wyprowadzić warunek wstępny a występujący w regule "a pociąga b" z wniosku b. Inaczej mówiąc, abdukcja jest procesem wyjaśniania tego, co jest nam już wiadome. Dla przykładu. Jest kura, więc było jajko....