Etapy-rozwoju-człowieka-według-Eriksona PDF

Preview

Summary

erikson...

Description

Według analityka Erika Eriksona człowiek powinien prawidłowo rozwiązać osiem kryzysów w życiu. Osoba, która nie jest w stanie stawić czoła wewnętrznym konfliktom w sposób satysfakcjonujący, w późniejszych latach będzie przeżywać problemy z nimi związane, tym samym jej rozwój będzie ograniczony. Rozwój ma charakter psychospołeczny, przyczyną rozwoju są zmiany w sytuacji społecznej i egzystencjalnej jednostki zachodzące na przestrzeni jej życia oraz zmiany w wyzwaniach,wobec których staje i którym powinna sprostać.

TEORIA ROZWOJU PSYCHOSPOŁECZNEGO Opisuje ona 8 przełomowych etapów w życiu człowieka. Każdy z nich niesie specyficzne zadanie rozwojowe (wyznaczane przez środowisko) i wiąże się z wejściem w coraz szerszy krąg społecznych kontaktów i oddziaływań. Wymaga to od jednostki istotnych zmian w sposobie funkcjonowania i wyzwala kryzys rozwojowy - stanowi wyzwanie dla ego i jest zasadniczym impulsem do jego rozwoju.

Człowiek przechodzi od momentu narodzin przez stadia związane z dorastaniem i nowymi wyzwaniami życiowymi, społecznymi, poprzez dorosłość aż do starości. Erikson szczególnie silny nacisk kładzie na okres dojrzewania. Wtedy dokonuje się przejście od dzieciństwa do wieku dojrzałego. To co dzieje się w tym stadium ma ogromne znaczenie dla osobowości dorosł. W każdym ze stadiów człowiek mierzy się z nowym wyzwaniem, związanym z wiekiem (stopniem rozwoju) i sytuacjami społecznymi w jakich się znajduje. Erikson opisał charakterystyczne “kryzysy” występujące w stadiach, które w danym okresie są najbardziej żywotne. Nie oznacza to, że później już nie mają znaczenia. To jak każdy z nas poradzi sobie z nimi kształtuje naszą osobowość. Kryzys rozumiany jest w tej teorii jako konieczności wypracowania nowych form przystosowania się do środowiska i realizacji naszych

potrzeb. Nie ma dokładnych ram czasowych stadiów, ponieważ u różnych osób może się to nieco różnić. W swoich pracach Erikson opisuje efekty “pozytywnego” przepracowania danego kryzysu -> wzmocnieniu i dopasowaniu się do rzeczywistości jednostki oraz trudności na jakie może się ona natknąć.

UFNOŚĆ KONTRA PODSTAWOWA NIEUFNOŚĆ Okres karmienia i pielęgnacji Jest to pierwszy etap cyklu życia, który ma miejsce w pierwszym roku życia. Na tym etapie dziecko musi rozwinąć postawę zaufania wobec swoich rodziców od których jest w pełni zależne.Autentyczna troska o dziecko, stałość i przewaga pozytywnych doświadczeń dają dziecku poczucie, że świat jest bezpieczny, dobry i godzien zaufania. Jeśli opiekun trafnie rozpoznaje potrzeby dziecka, w maluchu rodzi się ufność do rodzica i do świata, wtedy dziecko czuje, że świat jest bezpieczny, bo zawsze przyjdzie ktoś, kto się nim zaopiekuje. Niewłaściwa opieka powoduje, że dziecko nie ma podstawowego poczucia bezpieczeństwa. Zakończenie tego etapu oznacza zdolność ufania innym w obliczu niepewności którą może powodować nieznane.

AUTONOMIA KONTRA WSTYD I WĄTPLIWOŚCI -> Wczesne dzieciństwo (2-3 lat) W tym wieku dziecko jest zmuszone podjąć kroki w kierunku własnej autonomii np. musi ono samo jeść lub samodzielnie się ubierać. Musi pogodzić się jednak z normami społecznymi, które narzucają jego rodzice.Ważne aby dziecko miało kontrolę nad pewnymi elementami swojego życia i mogło testować pierwsze wybory np. zdecydować jakie założy spodnie. Dziecko uczy się chodzić, co powoduje możliwość poszerzenia obszaru i granic

eksploracji świata, a równocześnie zwiększa się u niego chęć wpływu na otoczenie i na to, co może się z nim stać. Dziecko potrzebuje pochwały od rodziców w każdym przypadku sukcesu. Wskazane jest powstrzymanie się od panikowania np. gdy dziecko się przewróci lub nie potrafi zbudować wieży z klocków - dzięki temu dziecko przygotowuje się do późniejszych etapów życia i usamodzielnia się. Uczenie się kontroli przy czynnościach fizjologicznych to też ważny etap tego kryzysu. Jeśli rodzice zawstydzają dziecko np. „Czemu płaczesz, nic się nie dzieje, pan doktor zrobi tylko pik” albo ciągle je wyręczają może to doprowadzić do tego, że nie uzyska ono tak ważnej na tym etapie samodzielności i zwątpi we własne umiejętności.

INICJATYWA KONTRA POCZUCIE WINY -> Okres przedszkolny ( 3-6 lat) Dziecko ma coraz większe poczucie kontroli i swoich możliwości. Uczy się nowych słów i coraz skuteczniej porozumiewa się ze światem. Poznaje innych ludzi i ich punkty widzenia, często odmienne, więc rodzi się też tutaj frustracja, że “ Nie wszystko jest po jego myśli ”. Dziecko musi nauczyć się stawiać sobie osiągalne cele i szukać rozwiązań, które mu w tym pomogą. Dzieci są ciekawe świata i chętnie się o nim uczą. Jeśli mają rozsądnie dawkowaną swobodę i dostają odpowiedzi na swoje pytania mają coraz więcej inicjatywy do odkrywania świata. Jeśli mówimy dziecku, że się „naprzykrza” i ignorujemy jego pytania nawet te same “zadawane po raz dziesiąty”, może to wzbudzać w nim niepotrzebne poczucie winy.

PRACOWITOŚĆ KONTRA POCZUCIE NIŻSZOŚCI -> Wiek szkolny (7-12 lat) W tej fazie zabawa ustępuje nauce, dziecko uczy się pracowitości i zaczyna porównywać się z rówieśnikami. Dziecko coraz częściej stawia czoło wymaganiom otoczenia np. trzeba wstać o określonej porze i odrabiać lekcje. Istotne jest, aby zacząć pracować lub bawić się z innymi dziećmi z tej samej grupy wiekowej. W tej fazie kształtują się nawyki związane z organizowaniem czasu,

pracowitością, wytrwałością i pracą w grupie. Coraz ważniejsza staje się też opinia rówieśników. Dziecko krytykowane i wyśmiewane np. za swoje zainteresowania i pasje lub nieudane wysiłki będzie mieć trudności w korzystaniu ze swoich umiejętności.Jeżeli zwraca się uwagę na to , co dziecko wytwarza, powstaje u niego poczucie pracowitości. Ważne jest wdrażanie dziecka do obowiązków domowych, zajęć sportowych i gier zespołowych.Krytyka i wyśmiewanie wysiłków rodzi w nim poczucie niższości, które może znacząco utrudniać swobodne korzystanie ze swej zręczności i inteligencji.

TOŻSAMOŚĆ KONTRA POMIESZANIE RÓL -> Dorastanie (13-18 lat) Okres dojrzewania jest to czas kształtowania się własnej tożsamości. Nastolatek przeżywa szereg fizycznych zmian wraz z pojawieniem się nowych wymagań społecznych. To powoduje w nim uczucie zamieszania dotyczące jego roli w społeczeństwie i koncepcji samego siebie.Często czuje ciężar decyzji, które mogą wpłynąć na jego całe życie! Zmienia się też fizycznie, psychicznie, wchodzi w nowe grupy, testuje siebie w różnych sytuacjach, przeżywa różne inicjacje np. pierwsza praca, związek. Jest to trudny okres przejścia od dzieciństwa do dorosłości, z jednej strony może być traktowany jako dziecko a innym razem oczekuje się od niego „bycia dorosłym”.Niebezpieczeństwem tego okresu jest wytworzenie się negatywnej tożsamości – kiedy dorastająca osoba ma poczucie posiadania wielu bezwartościowych lub negatywnych cech oraz tzw. pomieszanie ról, gdy nie wiadomo czego on sam oczekuje od siebie, albo gdy mieszają mu się własne marzenia i oczekiwania innych.

BLISKOŚĆ KONTRA IZOLACJA -> Wczesna dorosłość (19-40 lat) W tym stadium rozwoju młoda osoba poszukuje związków, partnerstwa, gdzie może realizować swoją seksualność z osobą, której kocha i ufa. Główne zadanie na tym etapie to zbudowanie satysfakcjonującego związku z bliską osobą, znalezienie swojego

miejsca na świecie. To czas zakładania rodziny, stabilizacji a jednocześnie odważnego odchodzenia od ludzi i miejsc, które nam nie służą. W tym wieku pojawia się miłość jako zdolność do troski o innych, opieka nad słabszymi np. dziećmi. Niebezpieczeństwem jest izolacja rozumiana jako unikanie związków i niechęć do nawiązywania bliskiego stosunku.Brak poczucia więzi z ludźmi czy niechęć do otwierania się i zbliżania, rodzi izolację i niezrozumienie.

TWÓRCZOŚĆ KONTRA STAGNACJA - > Wiek średni (40-64 lat) Siódmy i przedostatni etap cyklu życia obejmuje dużą część dorosłości. Poza tożsamością i intymnością, osoba musi angażować się w życie innych, w swoją pracę, w życie rodzinne, osiągając w ten sposób produktywne życie. Ludzie mają potrzebę stworzenia czegoś, co przetrwa ich samych – niektórzy rozwijają się w rodzicielstwie, inni w pracy lub dzieleniem się swoim doświadczeniem z innymi.Jeśli człowiek nie widzi możliwości tworzenia czegoś ważnego, rodzi się poczucie izolacji, pustki, bycia niepotrzebnym. Potrzeba dorosłego, by prowadzić produktywne życie chroni go przed stagnacją i pomaga mu w realizacji celów i marzeń.

INTEGRALNOŚĆ KONTRA ROZPACZ -> Starość (od 65 lat do śmierci) Ostatni z etapów rozwoju człowieka ma miejsce w późnej dorosłości lub podeszłym wieku. Erikson opisuje ją jako bezstronne zainteresowanie samym życiem, w obliczu samej śmierci. W tym okresie człowiek może doświadczać poczucia pełni i przekazywać je innym, co łagodzi uczucie rozpaczy i bezradności jakie pojawia się pod koniec życia.Aby osiągnąć zadowolenie z życia, człowiek musi spojrzeć wstecz i pogodzić się z wcześniej podjęty życiowymi decyzjami.Jeśli czuje, że jego życie miało sens, że był potrzebny i wyjątkowy, to poczucie pełni łagodzi konieczność odejścia

-> pojawia się też praktyczna, życiowa mądrość, którą chętnie dzieli się z innymi. Jeśli podsumowanie nie jest korzystne, np. człowiek żałuje pewnych decyzji w życiu, chciałby zacząć wszystko od nowa to pojawia się zgorzknienie i żal, które nasilają lęk przed śmiercią.Zatem pozytywna ocena celów i podjętych decyzji tworzy integralność jaźni, która kształtuje pełny i znaczący obraz samego siebie. Z drugiej strony, negatywny obraz życia może prowadzić do uczuć rozpaczy i niemocy....