Hist1 PDF

Preview

Summary

Download Hist1 PDF

Description

Historia ustroju i prawa na ziemiach polskich dr. hab. prof. Piotr Adam Tusiński Egzamin pisemny 1,5h pytania wielokrotnego wyboru, dopisywanie, układanie chronologiczne

Wykład I Pojęcia wyjściowe do określenia historii ustroju i prawa polskiego:  historia – nauka humanistyczna i społeczna zajmująca się badaniem przeszłości, a w znaczeniu ścisłym badaniem działań i wytworów ludzkich aż do najstarszych poświadczonych pismem świadectw  prawo w znaczeniu formalnym jest jednym z systemów normatywnych (tj. zawierających normy zachowania) cechujących społeczności zinstytucjonalizowane (trwale zorganizowane) PRAWO a) w ujęciu przedmiotowym(obiektywnym-czyli takim jakim przypisuje większość społeczeństwa) to całokształt norm prawnych o charakterze abstrakcyjnym i generalnym ustanowionych bądź usankcjonowanych przez pracodawcę państwowego lub społeczność niezorganizowaną w państwie b) w ujęciu podmiotowym(subiektywnym) to całokształt uprawnień i obowiązków podmiotów prawa Prawo w znaczeniu etycznym- Ulpian (II w.n.e): Ius est ars boni et aequi -prawo jest sztuką tego, co dobre i słuszne Każdy może odbierać sztukę ale nie każdy może tworzyć sztukę. Sztuka = normy Paremia: Ius est quod iustum est -prawem jest tylko to, co sprawiedliwe 

ETYMOLOGIA POLSKA: a) ,,prawić” jako ,,mówić”, ale też ,,sądzić” b) ,,prawo” jako miejsce, gdzie się mówi i ujawnia prawdę c) ,,prawować się” jako ,,spierać się przed sądem” d) ,,prawy” jako ,,szczery”, ,,prawdomówny”, ,,prawdziwy” W odróżnieniu od prehistorii, archeologii, antropologii lub historii naturalnej wynikiem badań historycznych jest opis dziejów (historiografia). Metoda pracy historyka polega na badaniu zjawisk minionych poprzez krytyczną interpretację ich pozostałości i świadectw (źródeł) w celu dotarcia do faktów, które ułożone chronologicznie przedstawiane są w postaci narracji. Ad b) ,,każdy kto ma maturę ma prawo do studiowania” wtedy pojawiają się uprawnienia i obowiązki ETYCZNA DEFINICJA PRAWA ULPIANA: Prawo ma się odnosić do dobra, egzystować słuszność i sprawiedliwość kategorie moralne: -słuszność -sprawiedliwość -odpłacenie komuś proporcjonalnie do jego czynów Prawo nie może abstrachować od moralności. IUS,IURIS – prawo LEX, LEGIS – prawo jako ustawy

PODZIAŁ PRAWA ZE WZGLĘDU NA CHARAKTER NORM PRAWNYCH:

a) kryterium rodzajowe; ustrojowe, materialne i formalne (procesowe/proceduralne) ustrojowe – całokształt norm, które regulują ustrój materialne – uprawnienie i obowiązki podmiotów prawa (adresatów) formalne – jak zastosować normy prawa materialnego? b) kryterium adresata: publiczne i prywatne (Ulpian) publiczne – całokształt relacji między państwem, a obywatelami prywatne – np. prawo rzeczowe, najem, dzierżawa, reguluje stosunki między stronami prywatnymi [Nie zawsze jeśli stroną jest np. urząd to jest to prawo publiczne, czasami to prawo prywatne] FUNKCJE PRAWA: a) regulacji zachowań jednostkowych i zbiorowych (utrzymanie ładu społecznego) b) stabilizacyjna(peryfikacyjna?) - prawo chce zatrzymać istniejący układ stosunków c) innowacyjna(dynamiczna) – stosunki ulegają zmianie d) motywacyjna – prawo ma motywować nas do określonych zachowań(nagrody za czyny szlachetne) e) wychowawcza – uczy nas jak się zachowywać f) dystrybucyjna – podział np. dóbr natury materialnej według różnych kryteriów np. stanowiska pracy g) represyjna – prawo ma sankcjonować czyny, które są sprzeczne z normami (np. prawo karne, administracyjne) NORMA PRAWNA – to pożądany przez prawodawcę sposób zachowania podmiotu prawa (struktura trójelementowa – hipoteza, dyspozycja, sankcja) oraz podstawa oceny zachowań podmiotu prawa dokonywana przez uprawnione organy (np. przy wyrokach sądu, złagodzenie kary przez popełnienie przestępstwa pierwszy raz) PRZEPIS PRAWNY – to najmniejsza jednostka redakcyjna prawa. Bardzo rzadko, aby cała norma (hipoteza, dyspozycja, sankcja) zawierała się w przepisie prawnym, np. prawo nie działa wstecz – nie ma tego w przepisach, a jednak w porządku prawnym istnieje INSTYTUCJA (łac. urządzenie, założenie, ustanowienie) a) w znaczeniu prawnym – to zespół norm regulujących określoną przez prawo dziedzinę życia, np. własność, małżeństwo, przysposobienie( adopcja), kuratela, pożyczka, b) w znaczeniu organizacyjnym – to zespolenie czynnika osobowego, majątkowego i prawnego dokonane w celu realizacji określonych zadań publicznych lub społecznych USTRÓJ (w znaczeniu prakseologicznym) -system zarządzania lub całokształt relacji w instytucji, organizacji lub społeczności W odniesieniu do państwa wyróżnia się: a) ustrój społeczny – charakterystyczna budowa grupowo-warstwowa określonego społeczeństwa i całokształt relacji między tymi grupami i warstwami b)ekonomiczny -dominujący w danym społeczeństwie układ stosunków własnościowych/wartościowych ?? c) polityczny d) terytorialno-prawny...