Histologia-Skóra - skóra PDF

Preview

Summary

skóra...

Description

Skóra Naskórek - nabłonek wielowarstwowy płaski rogowaciejący zbudowany głównie z keratynocytów, 6-20 warstw, ułożone w kolumny (5-6 komórek podstawnych i szereg pojedynczych spłaszczonych keratynocytów czternastościennych - komórki Merkla – z grzebienia nerwowego - komórki pochodzenia szpikowego – prezentującego antygeny komórki dendrytyczne (komórki Langerhansa), limfocyty T  cytotoksyczne i limfocyty T  - błona podstawna naskórka – błona ciągła  Blaszka jasna – leżą na niej keratynocyty warstwy podstawnej, w miejscu styku z blaszką tworzą wiele hemidesmosomów – ustalanie ich położenia względem podłoża, zawiera subtelne wypustki komórek nabłonkowych i makrocząsteczki glikoprotein – lamininy i proteoglikany – perlekan i agryna; nidogen (łączy lamininę z kolagenem typu IV), fibuliny, białko BM-40  Blaszka gęsta – kolagen typu IV  Blaszka siateczkowa/włókienek kolagenowych – fibrylarne cząsteczki kolagenu typu VII/włókienka kotwiczące – przenikają w głąb skóry właściwej między włókna z kolagenu typu III - naskórek:  Warstwa podstawna – komórki walcowate ( zasadochłonna cytoplazma, rybosomy i polirybosomy, liczne hemidesmosomy i desmosomy, pęczki fi lamentów pośrednich typu I i II (cytokeratyn), mikrotubule i filamenty aktynowe), komórki macierzyste (z opuszki mieszka, odnowa tkanki dzięki mitozie asymetrycznej, różnicujące się komórki migrują do powierzchni ok. 30 dni)  Warstwa kolczysta – kilka warstw spłaszczony, czternastościennych komórek, połączonych desmosomami, zawierają cytokeratyny i filamenty pośrednie cytokeratynowe  Warstwa ziarnista – między komórkami połączenia occludens (okludyna 1 i 4), najintensywniejsze różnicowanie keratynocytów (zagęszczenie pęczków filamnetów cytokeratyny; synteza profilagryny, lorykryny, SPR, kornifiny, inwolukryny, białek bogatych w glicynę i cysteinę tworzących macierz dla filamentów keratynowych; pojawienie się w cytoplazmie pęcherzyków z tymi białkami/ziaren keratohialiny; synteza glikolipidów tworzących cienie blaszki, otaczanych błoną – w cytoplazmie jako ciałka blaszkowate), profilagryna -> filagryna – wiąże filamenty cytokeratyny w gęstą masę rogową w komórkach warstwy zrogowaciałej, inwolukryna, lorykryna i SPR są wydzielane poza komórki – transglutaminaza K tworzy krzyżowe wiązania między tymi białkami, powstaje gęsta rogowa warstwa na powierzchni komórek – łuseczki rogowe wypełnione masą cytokeratyn, lorykryna, SPR, inwolukryna i acyloglukozyloceramid (warstwa między ziarnistą a zrogowaciałą – bariera dla wody) na powierzchni, podczas keratynizacji jądra komórkowe degenerują i zanikają  Warstwa jasna – cienka warstwa, występuje tylko w grubszych naskórkach, keratynocyty (kwasochłonna cytoplazma, brak jąder, wypełnione masami zrogowaciałych filamentów cytokeratyny, desmosomy)  Warstwa zrogowaciała – ściśle upakowane zrogowaciałe bezjądrowe komórki – łuseczki rogowe (rdzeń i otoczka, wykształcają się podczas migracji z ziarnistej do jasnej/zrogowaciałej)

- keratyna miękka i twarda –ok. 30 rodzajów, 32 polipeptydy keratyn zwijają się tworząc filament pośredni keratyny, filamenty zatopione są w macierzy (ok. 80 białek) i stabilizowane wiązaniami di siarczkowymi: miękka, mało wiązań – łuseczki rogowe naskórka, nabłonków rogowaciejących i w wewnętrznej pochewce włosa – składa się z bezpostaciowej keratyny, filamentów cytokeratynowych połączonych filagryna, inwolukryny; twarda, dużo wiązań – powłoczka i kora włosa, płytka paznokci – gęsto ułożone filamenty cytokeratynowe powiązane filagryna, gęsta bezpostaciowa keratyna i inwolukryna - łuszczyca – choroba w której zaburzone jest różnicowane keratynocytów i występuje nienormalna angiogeneza, nacieczenie limfocytami T, neutrofilami i komórkami zapalnymi – zaburzenia różnicowania powodują pogrubienie naskórka, pojawienie się na powierzchni nie w pełni zrogowaciałych komórek - rybia łuska – zaburzenia przemian lipidów i mutacje genu dla tranglutaminazy K - erytrokeratodermia – nieprawidłowości lorykryny - nowotwory naskórka – najczęściej z keratynocytów warstwy podstawnej (podstawnokomórkowy) albo spłaszczonych keratynocytów warstwy kolczystej (płaskokomórkowy)

Komórki Merkla - czuciowe komórki zmysłowe leżące w warstwie podstawnej naskórka, na błonie podstawnej - odbierają dotyk - z grzebienia nerwowego - ziarna wydzielnicze w cytoplazmie – przypuszczalnie komórki endokrynowe - do komórki Merkla dochodzi włókno nerwowe zmielinizowane, przechodząc przez błonę podstawną traci osłonkę mielinową i wytwarza płytkę nerwową – synapsę z komórką Merkla

Melanocyty - z grzebienia nerwowego - między keratynocytami warstwy podstawnej naskórka – co dziesiąta komórka tej warstwy jest melanocytem - syntetyzują melaninę w pęcherzykach (melanosomach), pęcherzyk wypełniony melaniną bez aktywności oksydoreduktazy nazywa się ziarnem melaniny, ziarna - tyrozyna -> oksydoreduktaza (tyrozynaza) -> 3,4-dihydroksyalanina (dopa) -> dopachinon -> melanina lub feomelanina (u rudych) - rozgałęzione, dają wiele wypustek cytoplazmatycznych między keratynocyty, duże owalne jądra, jasna cytoplazma, RER, AG, pęcherzyki z melaniną (przemieszczają się z wypustek melanosomów do keratynocytów w procesie cytokrynii; kinezyną po mikrotubuli w cytoplazmie, egzo- i endocytoza z udziałem melanofiliny, Rab 27a, aktyny, miozyny Va) - keratynocyty przechowują melaninę dłużej u ludzi z ciemniejszą skórą, ziarna melaniny mogą przedostawać się do skóry właściwej – endocytoza przez fibroblasty - melanofory – fibroblasty wypełnione ziarnami melaniny - MSH/melanotropina przysadki i melatonina szyszynki – regulują czynność melanocytów

Komórki dendrytyczne, limfocyty T cytotoksyczne i limfocyty T - komórki dendrytyczne – gwiaździste, między keratynocytami głównie warstwy podstawnej naskórka, okrągłe lub owalne jądra, jasna cytoplazma, brak filamentów cytokeratyny i desmosomów, ziarenka Birbecka (langeryna CD1a – pobieranie i uwalnianie antygenów), kadheryna E łączy je z sąsiednimi keratynocytami, pochodzą ze szpiku kostnego, komórki prezentujące antygeny, w naskórku

nieaktywne, po zetknięciu z antygenu przechodzą do skóry właściwej, z krwią/limfą do węzłów chłonnych/śledziony -> obróbka i prezentacja antygenu limfocytom, wydzielanie IL1 - limfocyty T - mają receptory-ligandy dla białek szoku termicznego – pojawiają się na powierzchni komórek nabłonkowych zakażonych lub zmienionych nowotworowo, uśmiercają te komórki - limfocyty T - rozpoznają cząsteczki MHC I na powierzchni nienormalnych komórek, mogą brać udział w ich uśmiercaniu

Regulacja proliferacji i różnicowania komórek naskórka - szlak sygnałów WNT pobudza i kontroluje proliferację komórek naskórka – pobudzenie genu WNT -> produkcja cytokiny WNT (wydzielana przez komórki warstwy podstawnej naskórka lub fibroblasty) -> związanie WNT przez komórkę -> uwolnienie -kateniny (normalnie związana z kompleksem APC którego mutacja powoduje polipowatość gruczolakową okrężnicy) -> połączenie kateniny z czynnikiem transkrypcji Tcf3-Lef -> aktywacja genu myc i genu dla cykliny D1 -> uruchomienie cyklu komórkowego - komórki innych warstw włączają wybiórczo geny notch, hedgehog i bmp -> produkcja cytokin i uruchomienie szlaków Notch, Hedgehog i BMP - cytokiny NOTCH, IHH, BMP są dla siebie agonistami, a dla WNT antagonistami – kierują różnicowaniem naskórka

Cytofizjologia keratynocytów - słabo zróżnicowane keratynocyty - syntetyzują lamininę, fibronektynę, kolagen typu IV, proteoglikany, kolagenazę i transglutaminazę K, 20 rodzajów cytokeratyn, profilagryna, SPR, lorykrynę i inwolukrynę, acyloglukozyloceramid - TGF - pobudza autokrynowo proliferację komórek nabłonkowych w warstwie podstawnej i kolczystej naskórka - TGF - parakrynowo, pobudza różnicowanie komórek nabłonka - CXC – w uszkodzeniach naskórka przyciąga neutrofile, makrofagi i limfocyty - keratynocyty prezentują antygeny limfocytom T i wydzielają interleukinę 1 (pobudza limfocyty T, granulocyty obojętnochłonne i fibroblasty), 3 ( komórki tuczne) i 6 (limfocyty NK) - defensyna -2 – niszczy drobnoustroje

Skóra właściwa - warstwa brodawkowa – tkanka łączna właściwa luźna, liczne wypuklenia do naskórka – brodawki, dużo fibroblastów, makrofagów, komórki tuczne, komórki plazmatyczne i leukocyty, limfocyty tworzą SALT - warstwa siateczkowata – tkanka łączna właściwa zbita o utkaniu nieregularnym, wiele włókien kolagenowych i sprężystych, u płodu kolagen typu I, u dorosłego kolagen typu III, proteoglikany zawiera siarczan dermatanu - ciałka Krausego – analiza przestrzenna intensywności dotyku - ciałka Ruffiniego – recepcja nacisku i dotyku - ciałka Meissnera – analiza przestrzenna intensywności drgań - receptory mieszka włosowego – wolne zakończenia nerwowe, analiza przestrzenna intensywności dotyku - ciałka Vatera-Paciniego/blaszkowate – analiza nacisku i wibracji

Włosy - twór naskórka, 5-500m grubości - mieszek włosa - część śródskórna włosa, rurkowate wgłobienie naskórka do skóry właściwej - włos pokrywa od zewnątrz:  torebka włosa (tkanka łączna właściwa),  blaszka szklista - cienka wewnętrzna część torebki, rodzaj błony podstawnej nabłonka mieszka włosa, na zewnątrz włókna kolagenowe i sprężyste - w skład mieszka włosa wchodzą  pochewka zewnętrzna – najbardziej zewnętrzna nabłonkowa warstwa mieszka, przedłużenie warstwy podstawnej (1) i kolczystej naskórka (kilka)  pochewka wewnętrzna – 3 warstwy komórek nabłonkowych: warstwa Henlego, warstwa Huxleya, powłoczka pochewki wewnętrznej  łodyga włosa - 3 warstwy: powłoczka włosa (jedna warstwa płaskich zrogowaciałych komórek), warstwa korowa (najgrubsza, zrogowaciałe komórki wrzecionowate, agregaty filamentów cytokeratynowych i ziaren melaniny), warstwa rdzenna (tylko w grubych, komórki niecałkowicie zrogowaciałe z widocznymi jądrami - anagen – 2-5 lat, ok. 90 % włosów, cebulki dobrze wykształcone, opuszka mieszka z komórkami macierzystymi, bogata sieć włosowatych naczyń krwionośnych torebki i brodawki włosa - katagen – kilka dni, 1% włosów, zmniejszenie cebulki, spadek szybkości wzrostu włosa - telogen – kilka tygodni ok. 20% włosów, redukcja mieszka i korzenia, zanik naczyń torebki i brodawki włosa, zahamowanie wzrostu i wypadanie - łysienie – w skórze wierzchołka głowy, czołowej i skroni mężczyzn dużo receptorów dla DHT (dihydroandrosteronu) – z testosteronu pod wpływem 5 -reduktazy -> wiąże się z komórkami skóry, aktywuje polimerazę RNA i syntezę białka hamującego angiogenezę i podziały w okolicy mieszka włosa

Gojenie skóry - wytworzenie skrzepliny z agregatów płytek krwi i sieci fibryny - napływ leukocytów - angiogeneza i proliferacja komórek - rekonstrukcja tkanek - czynniki uwalniane przez płytki krwi, śródbłonek i keratynocyty ściągają neutrofile -> uwalniają cytokiny przyciągające fibroblasty skóry właściwej i keratynocyty -> dołączają monocyty (zmieniają się w makrofagi) i uwalniają cytokiny stymulujące angiogenezę -> powstaje ziarnina, aktywator plazminogenu zmienia plazminogen w plazminę, który rozkłada fibrynę -> metaloproteinaza fibroblastów uwalnia keratynocyty od hemidesmosomów -> wydzielają EGF – pobudza proliferację i migrację -> epitelializacja powierzchni rany -> pokrywanie nabłonkiem wielowarstwowym -> fibroblasty w miofibroblasty i obkurczają się, kolagen typu III tworzy włókna -> blizna

Gruczoły łojowe i mięśnie napinające włosy - gruczoły łojowe – w całej skórze poza dłońmi i stopami, powstają z nabłonka mieszka włosowego albo z naskórka, najczęściej owalne pęcherzyki z warstwą komórek macierzystych na obwodzie, wydzielanie holokrynowe - łój skórny – mieszanina kwasów tłuszczowych, triglicerydów, estrów woskowych, wydzielina gruczołów wydostaje się do ujścia mieszka włosa lub bezpośrednio na skórę, wydzielanie regulowane przez testosteron i 17-ketosteroidy kory nadnercza

- mięsień napinający włos – pęczek miocytów gładkich, między tkanką łączną podnaskórkową a torebką włosa na wysokości opuszki mieszka, tworzy aparat włosowo-łojowy, skurcz pod wpływem impulsu z układu współczulnego

Gruczoły potowe - części wydzielnicze w warstwie siateczkowatej skóry właściwej, przewody wyprowadzające w warstwie brodawkowatej, kanały w naskórku na którego powierzchni uchodzą - gruczoły potowe ekrynowe – w całej skórze oprócz: warg, wewnętrznej powierzchni napletka, żołędzi prącia, łechtaczki i warg sromowych mniejszych, najwięcej na dłoniach i stopach; proste cewki (przewody wyprowadzające, w skórze właściwej nabłonek dwuwarstwowy sześcienny, zewnętrzne pompują Na+, w naskórku tracą ścianę nabłonkową i występują jako kanały akrosyryngia), zwinięte spiralnie (części wydzielnicze), nabłonek jednowarstwowy sześcienny otoczony komórkami mioepitelialnymi (skurcz wyciska wydzielinę), część wydzielnicza:  komórki mioepitelialne  komórki jasne – duże, kwasochłonne, dużo mt, pompują jony  komórki ciemne – mniejsze, zasadochłonne, zawierają pęcherzyki wydzielnicze z proteoglikanami - pot – przesącz krwi i wydzielina komórek gruczołowych, woda, NaCl, amoniak, mocznik, was moczowy, witamina C i proteoglikany; początkowo izotoniczny -> (Na+ pompowane przez nabłonek przewodów do płynu tkankowego, pompowanie pobudzane przez aldosteron) hipotoniczny - gruczoły potowe apokrynowe – w skórze pod pachami, przewodu słuchowego zewnętrznego, powieki, sutka, okolicy odbytu, warg sromowych większych, większe niż ekrynowe, rozgałęzione cewki, część wydzielnicza szeroka, przewody wyprowadzające uchodzą do mieszków włosowych lub na powierzchnię naskórka, komórki zawierają pęcherzyki wydzielnicze wydzielane apokryfowo, dookoła cewek komórki mioepitelialne - wydzielina – lepka, wygląda jak mleko, woda, NaCl, kwas mlekowy, mocznik, białko, glikozaminoglikany, w 2 etapach: wydzielina dostaje się o światła gruczołu, impulsy z układu współczulnego kurczą komórki mioepitelioidalne wyciskającą

Paznokcie - twarda blaszka paznokcia i korzeń paznokcia – leżą na łożu paznokcia z warstwy podstawnej i kolczystej naskórka - obłączek - u podstawy blaszki jasna przestrzeń odgraniczona półkolistą linią - korzeń – macierz paznokcia, pod wałem paznokcia, zawiera komórki macierzyste - wał paznokcia – fał skóry właściwej, zewnętrzny naskórek wału – obrąbek naskórkowy nadpaznokciowy - łoże – obrąbek naskórkowy podpaznokciowy, przechodzi w macierz i naskórek opuszki palca

Unaczynienie i unerwienie skóry - tętnice podskórne oddają liczne gałęzie – sieć tętnicza skóry właściwej na pograniczu tkanki podskórnej i warstwy siateczkowatej skóry właściwej - od sieci odchodzą tętnice ku warstwie brodawkowatej i tworzą – sieć tętniczą podbrodawkową - krew odpływa ze skóry przez trzy sieci żylne – dwie towarzyszą sieciom tętniczym, trzecia leży w środkowej części skóry właściwej - między tętnicami a żyłami liczne anastomozy tętniczo-żylne proste i kłębkowe - anastomozy odgrywają rolę w termoregulacji razem z potem - włosowate naczynia limfatyczne zaczynają się w warstwie brodawkowatej

- większość włókien nerwowych skóry to aksony neuronów czuciowych zwojów międzykręgowych – dochodzą do skóry z nerwami leżącymi w tkance podskórnej i stamtąd biegną ku powierzchni skóry dając zakończenia na różnych poziomach skóry

Witamina D3 - skóra bierze udział w syntezie witaminy D3 – pod wpływem UV 7-dehydrocholesterol -> cholekalcyferol -> transportowany do wątroby i przekształcany w 25-hydroksycholekalcyferol -> transportowany do nerki, w nefronie mitochondrialna hydroksylaza-1  (aktywność pobudzana niskim stężeniem Ca2+, hamowana przez parathormon i kalcytoninę) przekształca w 1,25hydroksycholekalcyferol/kalcytriol/aktywną formę witaminy D; wysokie stężenie Ca 2+ pobudza 25hydroksylazę przekształcającą 25-hydroksycholekalcyferol w nieczynny 24,25hydroksycholekalcyferol - kalcytriol uwolniony z nerki wiąże się z białkiem wiążącym witaminę D, w dwunastnicy przechodzi do cytosolu i jąder enterocytów wzbudzając syntezę kalbindyny transportującej Ca 2+ przez cytoplazmę do kanałów Ca2+ w błonie podstawnej enterocytów - pobudza ona absorpcję wapnia z pożywienia w błonie śluzowej jelit - wiąże się z receptorami jądrowymi enterocytów -> aktywuje geny i wzbudza syntezę kalbindyny, która transportuje Ca2+ przez cytoplazmę enterocytów i uwalnia je przez kanał Ca 2+

Receptory komórkowe czuciowe - termoreceptory – odbierają zimno i ciepło, nagie, bezosłonkowe zakończenia dendrytów, najliczniej między komórkami naskórka, między naskórkiem a skórą właściwą lub w tkance łącznej różnych narządów - nocyceptory – receptory bólu, nagie, bezosłonkowe zakończenia dendrytów, najliczniej między komórkami naskórka, między naskórkiem a skórą właściwą lub w tkance łącznej różnych narządów - odbieranie ciepła o temperaturze ok. 43oC odbywa się za pomocą błonowych białek VR-1, a powyżej 50oC za pomocą błonowych białek kanałowych VRL-1 – receptory te wiążą kapsaicynę - 15-20oC odbierane są jako chłód, a poniżej 15oC jako dokuczliwe zimne – odbieranie chłodu za pomocą białek kanałowych TRP, wiążą mentol - wrażenia bólu – powstają podczas uszkodzenia tkanek, dochodzi do uwolnienia protonów, które wiążąc się z białkami kanałowymi dla Na + i Ca2+ błony komórkowej zakończeń nerwowych i otwierają je, jony przenikające do cytosolu depolaryzują błonę i przekazują impuls - mechanoreceptory - głównie w skórze i tkance podskórnej  receptory dotyku naskórka – nagie dendryty neuronów czuciowych, których zakończenia można znaleźć w niezrogowaciałych warstwach  ciałka Merkla – wrażliwe na ucisk, dotyk małej mocy, składa się z nabłonkowej komórki (zawierają pęcherzyki wydzielnicze z neurotransmiterami polipeptydowymi – VIP, enkefalinę i pankreostatynę) naskórka warstwy kolczystej do której przylega zakończenie nagiego dendrytu  ciałka Meissnera – wrażliwe na wibracje małej częstotliwości, owalne, zazębiające się hemocyty otoczone tkanką łączną onerwia (płaskie fibroblasty i włókna kolagenowe), na jednym biegunie ciałka wnikają włókna nerwowe zmielinizowane (tracą otoczkę) i bezrdzenne – razem biegną zygzakowato ku drugiemu biegunowi ciałka, leżą w brodawkach skóry właściwej nieowłosionej skóry opuszków palców, dłoni, podeszwy, warg i sutków oraz w spojówce  ciałka Krausego – wrażliwe na wibracje i położenie przestrzenne sygnału, znajduje się w skórze właściwej i tkance podskórnej oraz błonach śluzowych i torebkach stawowych, otoczone torebką tkanki łącznej, włókna mają prosty przebieg







ciałka Ruffiniego – wrażliwe na rozciąganie i ucisk, znajduje się w skórze właściwej i tkance podskórnej oraz błonach śluzowych i torebkach stawowych, otoczone torebką tkanki łącznej, włókna nerwowe rozgałęziają się ciałka Vatera-Paciniego/blaszkowate – w tkance podskórnej, krezce, torebce stawowej i narządach wewnętrznych, owalne, kilkanaście warstw równolegle ułożonych blaszek z płaskich lemocytów, nielicznych włókien kolagenowych i istoty podstawowej tkanki łącznej, do ciałka wnika jedno lub dwa włókna nerwowe (dendryty), tracą osłonki i kończą się wewnątrz kolbkami mechanoreceptory C – odczuwanie świądu, na pograniczu naskórka i skóry właściwej, zakończenia włókien nerwowych, otoczone hemocytami i błoną podstawną naskórka...