Kostenplaatsenmethoden PDF

Preview

Summary

samenvatting Kostenplaatsenmethoden theorie en voorbeeldsommen ...

Description

De kostenplaatsenmethode (productiecentramethode) De kostenverbijzonderingsmethode, waarbij de berekening van de de kostprijs gebaseerd is op de kosten per kostenplaats, wordt de kostenplaatsenmethode genoemd. Kostenplaats betekent in feite kostenverzamelingsplaats (kostencentrum). De naam van productiecentra- methode is beperkt. De benaming van ‘productiecentra’ heeft slechts betrekking op de productie-afdelingen. Een productie-afdeling is productiecentrum, maar het is tegelijkertijd ook een kostencentrum oftewel kostenverzamelplaats. De indeling van kostenplaatsen dient uiteraard afgestemd te zijn op de organisatiestructuur van het bedrijf. In een bedrijf worden functies onderscheiden. Deze functies worden kostenplaatsen genoemd. De kostenplaatsen-indeling hoeft niet overeen te komen met de indeling in afdelingen. Een kostenplaats kan bestaan uit meerdere afdelingen terwijl een afdeling uit meerdere kostenplaatsen kan bestaan. Een kostenplaats kan bestaan uit meerdere afdelingen die op dezelfde manier worden doorberekend(dezelfde verdeelsleutel). Voorbeeld: Wanneer men de kosten van de kantine en de salarisadministratie beide doorberekent op basis van het aantal personeelsleden, kan men ten behoeve van de doorberekening die twee afdelingen samenvoegen tot één kostenplaats. Een afdeling betaat uit meerdere kostenplaatsen wanneer de tariefsberekening op afdelingsbasis onmogelijk wordt. Voorbeeld: Op een productie afdeling staan drie verschillende soorten machines met uiteenlopende kosten per uur. De kosten van de afdeling moet daarom over drie kostenplaatsen worden verdeeld. De volgende typen van kostenplaatsen worden onderscheiden. A) Hulpkostenplaatsen. Dit zijn kostenplaatsen die hun goederen en diensten niet rechtstreeks aan eindproducten leveren, maar aan andere kostenplaatsen. Hulpkostenplaatsen zijn verder te verdelen in: 1. Service-kostenplaatsen. Deze kostenplaatsen verrichten diensten voor andere kostenplaatsen in het bedrijf. Voorbeelden: Kantine, huisvesting, technische dienst, eigen transport unit, ICT afdeling, etc. Kenmerkend is dat de verdeelsleutels relatief gemakkelijk te bepalen zijn. 2. Algemene kostenplaatsen. Daaronder verstaat men kostenplaatsen waarvoor het moeilijk is een goede verdeelsleutel vast te stellen. De reden daarvan kan zijn dat de werkzaamheden zeer divers zijn. Voorbeeld: afdeling Directie, afdeling Boekhouding etc. Kenmerkend is dat de doorberekening min of meer arbitrair is. Het onderscheid tussen algemene en service kostenplaatsen is niet absoluut. Afhankelijk van de organisatie en nauwkeurige registratie omtrent indirecte kosten kan een afdeling dus service –kostenplaats zijn of een algemene kostenplaats. B) Hoofdkostenplaatsen. Daaronder verstaat men afdelingen die direct voor de inkoop, fabricage of verkoop van de producten werken. Kenmerkend voor de hoofdkostenplaatsen is dat de kosten worden doorberekend naar de eindproducten. In het kader van de kostprijscalculatie moeten de kosten van de hulpkostenplaatsen uiteindelijk geheel aan de hoofdkostenplaatsen worden doorberekend. Men noemt de hoofdkostenplaatsen daarom ook wel laatste kostenplaatsen.

Primaire en secundaire kosten Primaire kosten zijn de ‘eigen’ (eerst doorbelaste)kosten die op een bepaalde kostenplaats zijn gemaakt. Secundaire kosten zijn niets anders dan de indirecte kosten op een kostenplaats die vanuit andere kostenplaats(en) doorberekend zijn geworden. Toepassing van verdeelsleutels:

In éën(1) stap: per bestemde kostenplaats X ( Totaal te verdelen kosten ) (Aandeel Totaal der aandelen van alle bestemde kostenplaatsen )

In twee(2) stappen: Aandeel per bestemde kostenplaats Stap 1. Totaal der aandelen van alle bestemde kostenplaatsen ) X 100% = Aandeel % ¿¿ Stap 2. = Aandeel % X (Totaal te verdelen kosten) Bij ‘Totaal te verdelen kosten’ gaat het om de optelsom van de Primaire en Secundaire kosten van de kostenplaats waarvan de kosten moeten worden verbijzonderd naar andere kostenplaatsen. Met ‘Aandeel’ wordt bedoeld dat deel van het maximaal beschikbare aantal of waarde aan verdeelsleutel-basis dat een bepaalde bestemde kostenplaats toegerekend krijgt. De som der aandelen van de bestemde kostenplaatsen hoeft niet gelijk te zijn aan het maximaal beschikbare aantal of waarde aan verdeelsleutel-basis van een bepaald bedrijf. De som der aandelen van de bestemde kostenplaatsen ≤ max beschikbare verdeelsleutelbasis. Vaak voorkomende verdeelsleutels per kostensoort Verdeelsleutes

Kostensoorten

Oppervlakte of Volume

Huur, Verwarming, Verlichting, Airconditioning, Huisvesting

Personeelsleden

Management, Kantine, Peroneelszaken

Afstand, tijd of Ritten

Transport

Inspecties

Kwaliteitscontrole

(Boek)waarde van machines

Afschrijving, Machineverzekering

Gewicht, Hoeveelheid

indirecte materiaal

Vermogen (waarde)

Vermogen (kosten)

Kilowat-uur

Electriciteit

Machine- of arbeidsuur

Onderhoud en reparatie, Design

Aantal inkoop opdrachten

Inkoopkosten

De dooberekening van kosten van hulpkostenplaatsen. Om de kosten van huplkostenplaatsen door te berekenen naar andere hulp- of hhofdkostenplaatsen zijn er volgens de literatuur drie manieren. A) De wederzijdse methode. Bij deze methode wordt met alle onderlinge leveringen rekening gehouden er wordt in termen van de kostenverdeelstaat gesproken, niet alleen doorberekend van links naar rechts maar ook van rechts naar links. Met behulp van matrix algebra kunnen de berekeningen worden gedaan. In de praktijk wordt deze methode weinig gebruikt. Voorbeeld Totaal primaire kosten = 435000.00

Hulpkostenplaatsen PZ BKH

Hoofdkostenplaatsen X Y

100,000.00

205,000.00

20

60

60

80

2000 200 De verdeelsleutel bij de PZ-kosten is 'aantal personeelsleden'

3000

5000

Primaire kosten Aantal personeelsleden

80,000.00

Aantal journaalposten

50,000.00

De verdeelsleutel bij de BKH-kosten is 'aantal geboekte journaalposten' Gevraagd Verbijzonder de kosten van de hulpkostenplaatsen naar de hoofdkostenplaatsen op basis van de wederzijdse methode. Oplossing

KOSTENVERDEELSTAAT Wederzijdse verdeling PZ BKH 100000 + 0.2BKH

PZ

X

Y 80,000.00 45,000.00

205000 + 0.3PZ

(150,000.00)

X = (60/200) x150,000

BKH

(250,000.00) X: = (3000/10000) x 250,000

75,000.00

200,000.00 Totaal = PZ -

Aantal personeelsleden

'Y=(80/200)x150,000

125,000.00

'Y = (5000/10000) x 250,000

Toelichtingen

Aantal journaalposten

50,000.00 60,000.00

BKH (60/200) = 0.3

(2000/10000) =0.2

-

BKH = 205000 + 0.3 PZ BKH = 205000 + 0.3 (100000+0.2BKH)

PZ = 100000 + 0.2(250000)

BKH = 205000 + 30000+0.06BKH

PZ = 100000 + 50000

BKH - 0.06BKH= 235000

PZ = 150000

X

235,000.00 435000.00 Y

(60/200) = 0.3

(80/200) = 0.4

(3000/10000) = 0.3

(5000/10000) = 0.5

PZ = 100000 + 0.2BKH

0.94BKH= 235000 ==> BKH = 250000

B) De directe methode. Bij deze methode worden alle kosten van de hulpkostenplaatsen rechtstreek doorberekend aan de hoofdkostenplaatsen. Er is geen doorberekening naar andere hulpkostenplaatsen.

Voorbeeld *Verbijzonder de kosten van de hulpkostenplaatsen naar de hoofdkostenplaatsenop basis van de directe methode Hulpkostenplaatsen GP Primairekosten

Hoofdkostenplaatsen

E

A

B

20,000.00

10,000.00

30,000.00

40,000.00

15000

20000

60000

40000

5000

4000

50000

30000

Directe arbeidsuren Machine-uren

De verdeelsleutel bij de GP-kosten is 'directe arbeidsuren' De verdeelsleutel bij de E-kosten is 'machine-uren'

*Oplossing KOSTENVERDEELSTAAT GP Primairekosten GP

20,000.00

E 10,000.00

(20000.00)

A

B 30,000.00

40,000.00

12,000.00

8,000.00

A:=(60000/100000)x20000

E

(10000.00) A:=(50000/80000)x10000

6250 A:=(50000/80000)x10000

48,250.00

'B=(40000/100000)x20000

3750 'B=(30000/80000)x10000

51,750.00

C) De stapsgewijze methode. Bij de stapsgewijze methode vindt geen wederzijdse doorberekening plaats. In termen van de kostenverdeelstaat vindt doorberekening alleen maar plaats van links naar rechts. De volgorde waarin de afdelingen worden doorberekend wordt niet willekeurig gekozen. Men kiest een volgorde, waarbij afdelingen waaraan eigenlijk weinig doorberekend zou moeten worden, zoveel mogelijk links in de kosten verdeelstaat staan. Deze methode wordt ook wel volgorde methode genoemd. De kosten verdeling volgens de stapsgewijze methode. De toepassing van de kostenplaatsenmethode wordt meestal uitgelegd aan de hand van een kosten verdeelstaat. Een kostenverdeelstaat bevat onder andere de doorberekening van de hulpkostenplaatsen naar elkaar en naar de hoofdkostenplaatsen. De directe kosten gaan rechtstreeks naar de eindproducten. De te verrichten calculatie werkzaamheden met betrekking tot de indirecte kosten zijn: 1) Het vaststellen van de primaire kosten per kostenplaats. 2) Het bepalen van de te hanteren verdeelsleutels per kostenplaats. 3) De doorberekening van de kosten naar andere kostenplaatsen. 4) De doorberekening van de kosten van hoofdkostenplaatsen naar eindproducten.

Voorbeeld 1

Primairekosten Directe arbeidsuren

Hulpkostenplaatsen GP 20,000.00 15000

Hoofdkostenplaatsen A B 30,000.00 40,000.00 60000 40000

E 10,000.00 20000

Machine-uren 5000 4000 De verdeelsleutel bij de GP-kosten is 'directearbeidsuren' De verdeelsleutel bij de E-kosten is 'machine-uren' KOSTENVERDEELSTAAT GP Primairekosten 20,000.00 GP

E 10,000.00

(20,000.00) 20000 x …….?

50000

30000

A 30,000.00

B 40,000.00

3,333.00

10,000.00

6,667.00

(20000/120000)

(60000/120000)

(40000/120000)

E

8,333.00

(13,333.00) 13333 x …….?

Voorbeeld 2 In het bedrijf Manglie met vier

5,000.00

(50000/80000)

(30000/80000)

48,333.00

51,667.00

hulpkostenplaatsen(Huisvesting, Personeelszaken, Directie en Energie) en drie hoofdkostenplaatsen (Fabricage I,II en III) worden twee productsoorten vervaardigd, P en Q. Fabricage afdeling I verleent haar diensten zowel aan fabricage-afdeling II als aan fabricageafdeling III. De producten P en Q ondergaan in elk van de fabricage-afdelingen II en III een bewrking. In fabricage-afdeling II wordt aan product P 0.3 uur en aan product Q 0.2 uur besteed; in fabricage-afdeling III wordt aan product P 0.1 uur en aan product Q 0.4 uur besteed. Het aantal te produceren ‘P’ bedraagt 30000 eenheden en ‘Q’ 15000 eenheden. In staat A is de functionele indeling van het productieproces weergegeven. De verbijzondering vondt plaats van links naar rechts. Tabel 1. STAAT A (bedragen x SRD 1000) Kosten

Te ver-

Huis-

Perso-

Direc-

Soorten

delen

vesting

neels

tie

Energie

zaken

kosten

Fabricage-afdelingen

I

II

700

400

-

-

Producten

III

P

Q

1,200

-

-

Arbeid - indirect

2,710

-

500

-

- direct

60 -

150 -

200 -

-

300

200

Grondstof - indirect

150

2,570

- direct

540

-

30

-

-

-

-

-

-

-

-

-

700 -

1,600

30

60

-

-

-

-

-

240

300

640

490

274

-

-

-

-

-

-

-

200

307

201

-

-

Dpm - indirect - direct

350

2,054 -

-

300 -

Overige - indirect - direct

1,108

300

100

Totaal

9,482

800

90

150

1,300

3,140

1,227

1,735

540

500

Voor de verbijzondering gelden de volgende regels. 1. De kosten van de afdeling Huisvesting worden verdeeld evenredig met het aantal gebruikte m2 vloeroppervlak, waar van het volgende overzicht: Personeelszaken 500 m2 Energie 2000 m2 Directie 1000 m2 Fabricage-afdeling I 3500 m2 Fabricage-afdeling II 5000 m2 Fabricage-afdeling III 8000 m2 TotaaI 20000 m2 2.

De verdeelsleutel om de kosten van de afdeling Personeelszaken te verbijzonderen is ‘indirecte arbeidskosten’. De kosten van de afdeling Personeelszaken worden verdeeld over de afdelingen Energie, fabricage-afdelingen I, II en III.

3.

De kosten van de afdeling Directie worden verbijzonderd als onder punt 2.

4.

De verdeelsleutel om de kosten van de afdeling Energie te verbijzonderen is ‘indirecte kosten dpm’. De kosten van deze afdeling worden verdeeld over de afdelingen fabricage-afdelingen I, II en III.

5.

De kosten van de Fabricage afdeling I worden over de fabricage-afdelingen II en III verdeeld in de verhouding 3:1

Gevraagd Hoeveel bedragen de kostprijzen van de producten P en Q? Oplossing

Fabr.-afd I Verdeelt 4/4

Hoofdkostenplaatsen Fabr. -afd II Fabr. -afd III krijgt 3/4 krijgt 1/4 Verdeelt 12000 /12000

12000 uren Fabr. -afd III2000 Verdeelt 20000 9000 /9000

9000 uren

Producten P

Q

krijgt 9000/12000 30000x0.3uu r = 9000 uren

krijgt 3000/12000 15000x0.2uu r = 3000 uren

krijgt 3000/9000 30000x0.1uu r = 3000 uren

krijgt 6000/9000 15000x0.4uu r = 6000 uren

Tabel 2 Staat B (bedragen x SRD 1000 ) Huis-

Perso-

Directie

Energie

Hoofd kostenplaatsen

Producten

vestin g

Primaire kosten Huisvesting

neelszake n

Fabriecage afdelingen F-I F - II F - III

800

90

150

1300

3140

1227

1735

-800 0

20

40

80

140

200

320

8.8

30.8

17.6

52.8

15.2 1404 -1404 0

53.2

30.4

91.2

640

490

274

3003 4968 -4968

1001

P

O

540

500

3726

1242

1158 5424

2316 4058

110 Personeelszake n

Directie Energie

Fabr. Afdeling - I Fabr. Afd - II Fabr. Afd - III

-110 0 190 -190 0

4004 -4004 0

3474 -3474...