Międzykulturowa-skrypt-egzamin PDF

Preview

Summary

Download Międzykulturowa-skrypt-egzamin PDF

Description

Psychologia Międzykulturowa – Skrypt WYKŁAD I 19.02.2014

Kultura ma ogromny wpływ na nasze życie. Kultura – to dynamiczny system reguł jawnych i ukrytych ustanawianych przez grupy i mających zapewnić im przetrwanie. Włączone są w to także wartości, przekonania, normy i zachowania podzielanych przez grupę, ale w różnym stopniu uznawanych przez poszczególne jednostki w ramach grupy. Przekazywane są one z pokolenia na pokolenie, mają charakter względnie trwały, mogą się jednak zmieniać pod wpływem czasu. Składowe definicji kultury: 1. Dynamika – oznacza, że kultura nieustannie się zmienia pozostając w pełnej napięcia relacji z rzeczywistymi zachowaniami, które ma wyjaśnić i przewidywać 2. System reguł, który oznacza, że pojęcie kultura nie odnosi się do pojedynczego zachowania, reguł, postaw czy wartości, lecz do całego systemu tych konstruktów, przy czym metafora systemu kładzie nacisk na związki funkcjonalne łączące poszczególne części składowe. 3. Grupy i jednostki – oznacza to, że kultura istnieje na wielu poziomach, a więc w relacji pomiędzy poszczególnymi jednostkami, między grupami, wewnątrz i na zewnątrz tych grup, między społecznościami. 4. Przetrwanie grupy – oznacza to, że istnieje system reguł składających się na kulturę; reguły te umożliwiają współistnienie poszczególnych jednostek w ramach grupy zapewniając jej podstawy ładu społecznego, co związane jest z umożliwieniem grupom i jednostkom osiągania równowagi między potrzebami związanymi z przetrwaniem grupy, a pragnieniami, życzeniami i potrzebami danej jednostki uwzględniając szerszy kontekst oraz dostępne zasoby. 5. Postawy, wartości, przekonania, normy zachowania – te aspekty kultury istnieją nie tylko w naszych umysłach, ale także w świadomości społecznej, czyli znajdują się ponad poziomem jednostek a także poza owym poziomem. Wszystkie zachowania (ich formy), które są podzielane przez członków społeczności są natychmiast zauważane i często przybierają postać rytuałów albo powszechnych, automatycznych wzorów zachowań, które opierają się na wspólnych wartościach kulturowych i normach behawioralnych. Elementy te mają charakter subiektywny i istnieją jakby obok obiektywnych. 6. Ludzie różnią się pod względem podporządkowania się danej kulturze. Świadomość występowania różnic indywidualnych dotyczących kultury jest jedną z podstaw zrozumienia ograniczeń nakładanych przez stereotypy. 7. Kultura przekazywana z pokolenia na pokolenie, czyli to oznacza, że jest systemem reguł względnie trwałych, stabilnych w czasie, a co za tym idzie szczególnie użyteczny dla jednostek w grupach. Owe podstawowe aspekty tego systemu reguł są przekazywane z pokolenia na pokolenie. 8. Reguły te mogą zmieniać się z upływem czasu. Zmiany te bowiem są nieuniknione, kiedy określony przez kulturę system reguł przestaje trafnie opisywać powszechne przeciętne tendencje grupowe. 9. Kultura to skomplikowany system który pomaga wybierać wartości, normy, które mogą optymalizować ………..związanych z przetrwaniem.

1

Psychologia Międzykulturowa – Skrypt Czynniki mające ogromny wpływ na kulturę: 1. Środowisko naturalne. Wykształciły się dwa rodzaje kultur: kultury kolektywistyczne (tereny biedne, wszyscy pracują, aby zdobyć coś dla całej grupy) i indywidualistyczne (bogatsze tereny, każdy pracuje na siebie, bo dla wszystkich wystarczy). 2. Gęstość zaludnienia. Sprzyja tworzeniu bardziej szczegółowego kodeksu regulującego nasze zachowanie. W 20 mln metropolii, żeby wszystkich okiełznać, reguły muszą być szczeblowe – przewidywać i regulować wszystkie sytuacje, bo konflikty są częste. Na terenach słabo zaludnionych wystarczą same zarysy. 3. Zamożność – w miarę bogacenie się członków, mogą oni sami gromadzić zasoby, stają się oni bardziej niezależni, nonkonformistyczni, np. kultura japońska. Kultury mniej zamożne, powodują, że ludzie stowarzyszają się, poszukują osób które mogą poprawiać jakość funkcjonowania ich grupy – takie kultury generują konformistów, np. kultury afrykańskie. 4. Technika – rozwój nowoczesnych technologii komunikacyjnych. Reguły dotyczące interakcji oraz relacji szybko się zmieniają. Dzięki powszechnemu dostępowi do Internetu, ludzie mogą samodzielnie wykonywać pracę, zmienia się środowisko pracy, prowadzi do osłabienia tworzenia relacji z innymi osobami. Prowadzi to do przeobrażeń w zachowaniu i psychice ludzi (uzależnienia od Internetu, gier komputerowych, pornografia, pedofile itd.) 5. Klimat – różnice klimatyczne wpływają na to, jak ludzie się ubierają, co jedzą, ale także na sposoby przechowywania żywności, stan zdrowia. 6. Osobowość - jednostki mogą się różnić pod względną stopnia, w jakim atrybuty się do nich odnoszą, to jednak charakteryzują one większość członków danej grupy. Osobowości kulturowe – każdy naród reprezentuje określony rys osobowościowy. Międzypokoleniowe przekazywanie wartości i zachowań kulturowych. Funkcję podmiotów socjalizacji i enkulturalizacji (?) pełnią rodzice, rówieśnicy i instytucje, dzięki którym rytuał, obyczaje, przekonania, normy są przekazywane młodszemu pokoleniu w sposób podobny do tego, w jaki uprzednio zostały wpojone starszym przedstawicielom owej kultury. Rolę tę przejmują także instytucje (przedszkole, szkoła, instytucje rządowe, które stają się pewnym gwarantem stałości kultury w określonej grupie społecznej. Przekazuje się takie elementy kultury: 1. Etykieta – opisuje zaprogramowane wzory zachowań, etykieta utrwala zachowania, a owe zachowania na zasadzie sprzężenia zwrotnego utrwalają etykietę. W obrębie każdej kultury istnieje kultura wysoka i masowa. Kultura masowa (popularna) nie zawsze wiąże się z podzielaniem określonych atrybutów w różnych obszarach psychologicznych. Może ona się wiązać z podzielaniem oceny określonego typu ekspresji, ale niekoniecznie z określonym stylem życia. W związku z tym kultura popularna obejmuje przede wszystkim te wartości i środki wyrazu, które mają charakter czasowy, zmieniają się w miarę szybko, zastępowane są przez nowe trendy. Kultura wysoka natomiast to jest coś, co przekazywane jest z pokolenia na pokolenie, obowiązuje w perspektywie nawet kilku pokoleń związana jest z samorozwojem, pozyskaniem wielorakich atrybutów, które z jednej strony wskazują na naszą osobność, indywidualność, z drugiej zaś umożliwiają prawidłowe płynne wchodzenie w relacje interpersonalne z przedstawicielami innych typów kultur. Istnieją także obrzeża kultury, które zagospodarowywane są przez jednostki nie zgadzające się z a aktualnie obowiązującymi zasadami i normami, a więc jest to obszar dla kontestatorów kultury. Jest to obszar, w którym pojawiają się subkultury, które w dłuższym wymiarze stają się zaczynem do zmian, jakie pojawiają się w obrębie kultury oficjalnej. Subkultury mają charakter pozytywny – ludzie się 2

Psychologia Międzykulturowa – Skrypt buntują, ale w rezultacie tworzą pozytywne zmiany. Obok subkultur pojawiają się patologiczne formy stowarzyszeń (sekty). 2. Kultura wiąże się z rasą. Ludzie o wspólnej przynależności rasowej podlegały zbliżonym procesom socjalizacji, a zatem w podobny sposób przyswajali sobie daną kulturę. Kultura i rasa wcale nie musza być ze sobą całkowicie zgodne. W odróżnieniu od rasy, kultura to wyuczone zachowanie. Wg naukowców istnieją trzy podstawowe rasy: rasa kaukaska, mongoloidalna i negroidalna. Natomiast istnieje inna grupa badaczy, którzy uważają, że istnieje 37 ras. Wg psychologów rasa jest w większym stopniu konstruktem społecznym niż podstawowym ………. W związku z tym pojawiają się w tym obszarze pewne problemy: granica między poszczególnymi kategoriami rasowymi często jest nieostra, przesuwa się w zależności od kontekstu społecznego, a w związku z tym tak naprawdę to kultura nadaje rasie znaczenie, czyli to rasa powinna być obiektem dociekań psychologicznych. WYKŁAD II 26.02.2014R.

Teorie podejścia do relacji jednostka – społeczeństwo: 1. Teoria konfliktu i walki. Zgodnie z tym poglądem istota ludzka jest zasadniczo bestią o dużym mózgu tak naprawdę typowym pod każdym względem zwierzęciem, które nie wiadomo jak zdobyło nienormalnie wysoka inteligencję, która w sposób przypadkowy pozwoliła zbudować mu społeczeństwo, które rozwinęło się w twór kiepsko dopasowany do pozostałych cech zwierzęcia. W efekcie życie w nowoczesnym cywilizowanym świecie stanowi raczej paskudny, nie do rozwiązanie problem i tak naprawdę nie jesteśmy przystosowani, by ten problem jakoś rozwiązać, poradzić sobie z nim. Ludzie mogą nauczyć się żyć w społeczeństwie kultury, ale wymaga to jednak poważnego doposażenia psychiki. Aby funkcjonować we współczesnym świecie, natura ludzka musi zaakceptować pewne drastyczne modyfikacje i poprawki. Za głównych przedstawicieli uważa się: Jana Jakbu Rosseeau, który twierdzi, że ludzie rodzą się dobrzy, ale ulegają zepsuciu pod wpływem społeczeństwa, które ma zły wpływ na człowieka, zmienia, zniekształca jego naturę. Henri Torreau, który mieszkał poza lokalna społecznością, bo chciał mieszkać w naturze, ale mama przynosiła mu gotowe jedzenie i uprane ubrania. Zygmunt Freud, który postulował, ze wiele ludzkich problemów i cierpień wynika z podejmowania prób dostosowania psychiki ludzkiej do wymogów życia w cywilizacji. Wg Freuda ludzi z natury są nieprzystosowani do wspólnego życia w cywilizowanym społeczeństwie. Żeby oswoić wewnętrzną bestię trzeba skierować agresywny instynkt do wewnątrz i dlatego ludzie zadręczają się, robią sobie krzywdę. Superego powstało czerpiąc energię z agresji instynktu po to, by umożliwić ludziom wspólne życie, przy czym koszty jego powstania były wysokie. Jednym z kosztów życia człowieka w kulturze jest szczególne poczucie winy, które towarzyszy człowiekowi posiadającemu superego. A zatem jak twierdzi Freud, życie w cywilizacji to przedsięwzięcie, które przynosi same straty. Te wszystkie poglądy powodują, że ludzie, czy pewne grupy osób czasem uciekają od kultury i stawiają na naturę. Są to jednak zawsze …. Bo zawsze wracają. Kultura posiada coś atrakcyjnego, mimo, że nie odnaleźli oni jeszcze formuły życia w utopii. Z prowadzonych badań i informacji wynika, że w 3

Psychologia Międzykulturowa – Skrypt większości sytuacji ludziom zawsze się powodzi lepiej, jeżeli mieszkają w społeczeństwie kultury, niż wówczas gdy mieszkają sami lub są izolowani. W związku z tym wyartykułowana została koncepcja zwierzęcia kulturowego, która postuluje, że kultura nie sprzeciwia się naturze, nie trzeba jej nam narzucać jej siłą, pokonując przy tym liczne trudności, a wręcz przeciwnie, człowiek jest stworzony do tego, by żyć w kulturze. Doprowadziło to do powstania drugiej teorii:

2. II teoria Zakłada, że kultura jest mechanizmem obronnym. Teoria ta zakłada, że mając większa inteligencję od innych zwierząt stajemy w obliczu szczególnych problemów, a kultura pomaga się przed nimi bronić. Głowni przedstawiciele: - Greenberg

- Solomon

- Pyszczyński

- Becker ?

Według nich ludzie są indywidualnymi zwierzętami jak większość innych gatunków, z tym że nasza większa inteligencja i świadomość daje nam bardzo nieprzyjemny skutek uboczny, a mianowicie wiemy czy jesteśmy świadomi tego, że kiedyś umrzemy. Świadomość własnej śmiertelności jest głęboko niepokojąca i powoduje falę lęku egzystencjalnego. I właśnie w reakcji na ów lęk ludzie stworzyli kulturę po to, by bronić się przed nim w sposób psychologicznie skuteczny. Bowiem utożsamiając się z naszą kulturą, która zawsze przeżyje naszą indywidualną formę cielesną możemy osiągnąć namiastkę nieśmiertelności, która okazuje się być dobrym antidotum na lęk egzystencjalny. Kultura więc uzyskuje status mechanizmu obronnego, który pozwala nam radzić sobie z indywidualnym lekiem przed śmiercią. Ta teoria także poddana została krytyce: - po 1. Ludzie dowiadują się, że umrą czerpiąc tę wiedzę z kultury, a więc pewne elementy kultury musiały poprzedzać świadomość śmierci. A więc to właśnie te przejawy kultury były przyczyną, a nie konsekwencją uznania faktu śmiertelności. - po 2. Stwierdzono, ze lęk przed śmiercią nie jest prawdopodobnie na tyle dojmujący, aby za jego pomocą wyjaśnić wszelkie aspekty kultury. - po 3. Pogląd mówiący, że wszystkie wysiłki ludzkie i inna działalność kulturowa są napędzane lękiem przed śmiercią z punktu widzenia krytyków wydaje się nieuzasadniony. Z badań psychologicznych wynika że ludzi dużo bardziej obchodzi perspektywa publicznego upokorzenia, porzucenia przez ukochaną osobę, odrzuceniem przez jakąś ważną grupę społeczną czy też niepowodzeniem w pracy niż faktem, że pewnego dnia umrą. - po4. Kultura nie zapobiega śmierci, natomiast bardzo pomaga nam żyć we wspólnocie. - po 5. Kultura ofiarowuje nam o wiele więcej niż tylko możliwość poradzenia sobie z lekiem przed śmiercią. III TEORIA 4

Psychologia Międzykulturowa – Skrypt Zakłada, że kultura tworzy jednostkę. Teoria ta uznawana jest za konwencjonalny pogląd antropologii, psychologii i nauk pokrewnych, który zakłada, że ludzie są w dużej mierze produktem kultury i socjalizacji. To kultura może nas kształtować na wiele różnych sposobów natomiast tak naprawdę, to niewiele jest determinant o charakterze wrodzonym, czyli mających deterministyczny, nieunikniony charakter. Według zwolenników tej koncepcji psychika człowieka to tak naprawdę tabula rasa, którą to kultura może zapisywać na różne sposoby. Natomiast nie ma kultura wolnej ręki w kwestii kształtowania jednostek. Istnieją dowody na to, że ludzie pod wieloma względami bardziej są do siebie podobni niż różni nawet jeżeli uwzględnimy aspekty kulturowe. W każdej kulturze można dostrzec jej granice A odbiciem rosnącej świadomości tych granic są zmiany w myśleniu na temat ról społecznych jakie pełnią obie płcie. Krytycy tej teorii twierdzą jednak, że kultura nie może kształtować istot ludzkich tak, by pasowały do ustalonego przez nią układu. Mówią nawet, że to kultura odnosi sukces lub porażkę w zależności od tego na ile pasują do wewnętrznych skłonności, które są wbudowane w naturę człowieka. IV TEORIA Zakłada, że kultura jest efektem ubocznym ewolucji. Jest ona konwencjonalnym podejściem biologii wg której mózg człowieka wykształcił się po to, aby pomóc nam uporać się ze środowiskiem fizycznym, a skutkiem ubocznym takiego wzrostu potencjału było to, że staliśmy się na tyle bystrzy, aby stworzyć sobie kulturę. A w związku z tym pada pytanie: do czego jest pomocny nam duży mózg? Padają tu odpowiedzi: po 1. Po to, aby rozwiązywać problemy ( dokonanie wyboru w jakiejś trudnej sytuacji ). Każde rozwiązanie problemu to wzbogacenie samego siebie o nowe umiejętności. Po 2. Po to, by zdobywać bardziej wyszukanego pokarmu lub konstruowania dokładniejszych map mentalnych ( np. ogarnięcie umysłem całej ziemi. ) po 3. Do rozumowania i procesów świadomych – chodzi o korę mózgową. U różnych gatunków jej wielkość wiązana jest głownie z rozwojem struktury społecznej. Duże mózgi potrafią oszukiwać, rozpoznawać oszustwa u innych, tworzyć koalicje, przymierza, zapamiętywać kto należy do określonej grupy, mają też skomplikowane wzorce godowe, czyli duże mózgi wytwarzają bardzo skomplikowane umiejętności społeczne. Czyli duży mózg lepiej radzi sobie w złożonej rzeczywistości, w złożonym świecie społecznym. A to, jak twierdzą zwolennicy tego sposobu myślenia, umożliwia zwierzętom relacje z innymi przedstawicielami ich własnego gatunku. Na bazie tego stwierdzenia sformułowano ( Danver ) hipotezę mózgu społecznego, która zakłada, że mózg rozwinął się po to, by budować reakcje i związki społeczne. Ponadto wg Danvera najważniejsze dla dużych mózgów jest programowanie rozumiane jako nauka życia w społeczeństwie a nie dłuższy czas wzrostu tkanki mózgowej. Zaowocowało to wydłużeniem okresu młodości, który jest wykorzystywany do poznawania złożonych relacji społecznych i to zarówno w kategoriach związków indywidualnych jak i systemu społecznego jako całości. A to oznacza, że im więcej czasu zwierzę poświęca na naukę funkcjonowania w społeczeństwie tym większy jest jego mózg. Nie oznacza to oczywiście, że sam proces uczenia prowadzi do powiększania się mózgu. Sugeruje raczej, że celem dużego mózgu jest umożliwienie maksymalnego poznania społecznego czyli im większy zasób wiedzy do przyswojenia tym dłuższy okres młodzieńczy i tym większy mózg. Czyli duży mózg służy do celów społecznych i interpersonalnych, a co za tym idzie – kulturowych. Badania Roberta Boyda i Petera Richardsona dowiodły, że ludzie często chętniej opierają się na tym, czego nauczyli się od innych, niż na własnym indywidualnym doświadczeniu ( i lepiej na tym

5

Psychologia Międzykulturowa – Skrypt wychodzą ). Czyli: człowiek potrafi zakodować i przekazać wiedzę następnym pokoleniom. A więc w tej wiedzy zawarte jest także doświadczenie różnych sytuacji społeczno-kulturowych. Krytyka tej koncepcji: - u różnych gatunków stwierdzono, iż pierwszą funkcją mózgu jest promowanie interakcji i związków społecznych a duży mózg to nie tylko interakcje społeczno- kulturowe V TEORIA Zakłada, że ludzie są stworzeni do życia w kulturze. Autor: Roy Baumeister. Stwierdza on, że nasza psychika jest wewnętrznie zaprogramowana przez naturę dokładnie po to, abyśmy mogli być częścią kultury i społeczeństwa. Albo jeszcze dokładniej: psychika ludzka wykształciła się, ponieważ selekcja naturalna przeprogramowała psychikę naczelnych w taki sposób ażeby była lepiej przystosowana do życia w społeczeństwie kultury. Czyli natura ukształtowała nas dla kultury co oznacza, że selekcja naturalna uformowała psychikę człowieka w dużej mierze w celu umożliwienia mu uczestnictwa w społeczeństwie posiadającym kulturę. Korzyści płynące z kultury w konsekwencji i tak są mierzone kategoriami biologicznymi, to znaczy w kategoriach przetrwania i reprodukcji. Tu pojawia się pytanie: Jakie elementy kultury mogą wyjaśnić sukces rodzaju ludzkiego? Stwierdzono, że: Po 1. Najbardziej rzucającą się w oczy zaletą kultury jest postęp, który daje się kumulować w kolejnych pokoleniach. Żaden inny gatunek nie dopracował sobie tej zalety. . To człowiek budował społeczeństwo, w którym istnieje podział pracy ze względu na płeć, opieka zdrowotna, metody zdobywania i przechowywania żywności. Życie ludzi zmieniło się na przestrzeni wieków, ale największy skok cywilizacyjny jest zanotowany na przełomie XIX i XX wieku. Pod koniec XIX wieku brakowało kanalizacji, elektryczności, środków transportu, antybiotyków. Sto lat później już to wszystko mamy. Wkład kultury w postęp nazwano efektem zapadki. W nawiązaniu do analogii z mechanizmem, który pozwala na ruch wprzód a jednocześnie zapobiega cofaniu się. Według Michaela Tomasello do osiągnięcia postępu potrzebne są dwie rzeczy: nowatorski pomysł ( lepsze rozwiązanie zwykłego problemu) i kwestie związane z tego przechowywaniem, bo musi to być zapamiętane, aby każdy mógł nadal go używać, nawet po śmierci wynalazcy lub odkrywcy. Każdym doświadczeniem można się podzielić z innymi i przekazać je następnemu pokoleniu. Kumulowanie wiedzy. O pamięci zbiorowej mówił przede wszystkim Jung. Wspólne gromadzenie wiedzy umożliwia każdemu pokoleniu rozpoczęcie w punkcie, w którym skończyło poprzednie pokolenie. Tempo tych przekształceń jest wielkie. Szacuje się, że między 2000 a 2002 rokiem całkowita baza informacji na świecie się podwoiła – ilość nowych informacji zdobytych w ciągu dwóch lat podwoiła się w stosunku do tej zdobytej przez wieki. Baza wspólnie gromadzonej wiedzy jest odporna na katastrofy, co sprawia, że jest ona przechowywana, co znaczy że może być aktualizowana itd. Jednostkowa wiedza ginie wraz z jednostkowym egzemplarzem tej wiedzy. W związku z tym nasz gatunek osiągnął sukces, ponieważ poszczególne jednostki współpracowały ze sobą dzieląc się informacjami. A w związku z tym inteligencja zadziałała dzięki sile akumulacji społeczeństwa i kultury. Po 2. Podział pracy na wykonywanie drobnych zadań i każdego zadania jeszcze na części. I to wszystko sprawia, że społeczeństwo ludzkie doszło do specjalizacji. To sprawia, że dochodzi do coraz bardziej poszerzającego się kręgu współpracy i wzajemnych korzyści, a to wszystko umożliwia kultura, tzn. człowiek poprzez wymianę może uzyskać dobra, informacje, których niekoniecznie jest wytwórcą, czyli kultura jest systemem, a systemy się łączą w taki sposób aby po połączeniu poszczególnych 6

Psychologia Międzykulturowa – Skrypt elementów stała się całością, a więc czymś więcej niż tylko i wyłącznie sumą poszcze...