Móżdżek PDF

Preview

Summary

Download Móżdżek PDF

Description

MÓŻDŻEK 1. Móżdżek znajduje się w tylnej jamie czaszki, nad mostem i rdzeniem przedłużonym. Składa się z robaka i półkul móżdżku. Półkule móżdżku – płat przedni, płat tylny, część kłaczkowo-grudkowa. Płat przedni i tylny – mechanizmy kontrolujące czynności ruchowe Część kłaczkowo-grudkowa – mechanizm utrzymania równowagi ciała Pod względem wykonywanej czynności – 3 strefy móżdżku, ułożone w kierunku przyśrodkowobocznym: strefa środkowa (z robakiem), strefa pośrednia, strefa boczna Strefa środkowa – mięśnie w pobliżu osi ciała (karku, barków, tułowia i bliższych odcinków kończyn) Strefa pośrednia – mięśnie rąk i stóp Do strefy środkowej i pośredniej dochodzi informacja z obwodu (z receptorów w odpowiednich mięśniach) i z kory ruchowej (korowej reprezentacji tych mięśni). Móżdżek wysyła impulsy do ośrodków ruchowych poszczególnych mięśni, zgodnie z organizacją schematu ciała. Strefa boczna – nie wykazuje topograficznej organizacji, koryguje ruchy planowane/zamierzone, wysyła odpowiednie impulsy jeszcze przed zainicjowaniem ruchu. 2. Jądra móżdżku – system eferentny, stąd wychodzą impulsy do ośrodków ruchowych korygujące ruchy: jądra siatkowate, przedsionkowe, jądro oliwkowe dolne 3. Kora móżdżku – funkcje aferentne (przyjmuje informacje z obwodu i innych ośrodków o ruchach aktualnych i zamierzonych 3 warstwy – drobinowa, komórek Purkinjego, komórek ziarnistych Komórki Purkinjego – neurony eferentne, ich aksony tworzą synapsy typu hamującego z neuronami w jądrach móżdżku. Dendryty tych komórek tworzą rozgałęzienia w warstwie drobinowej, do dendrytów dochodzą aksony komórek ziarnistych i tworzą z nimi synapsy pobudzające, są to połączenia konwergencyjne – kilka komórek ziarnistych bierze udział w pobudzaniu jednej komórki Purkinjego Pobudliwość komórek ziarnistych jest regulowana przez komórki Golgiego, a komórek Purkinjego przez komórki koszyczkowe i gwiaździste. Ujemne sprzężenia zwrotne – komórki Golgiego, koszyczkowe i gwiaździste hamują komórki, przez które zostały pobudzone. Impulsy nerwowe dochodzą do móżdżku: 1) z receptorów narządów ruchu (wrzecion mięśniowych, narządów ścięgnowych, torebek stawowych i wiązadeł) – stan napięcia mięśniowego, wzajemne ułożenie części kończyn 2) z narządów zmysłu dotyku, wzroku, słuchu – skutki ruchu, np. kontakt palców z przedmiotem, stóp z podłożem 3) z okolicy czuciowo-ruchowej kory mózgu 4) z ośrodków ruchowych rdzenia kręgowego – rozkład pobudzania motoneuronów alfa Impulsy są przewodzone przez 2 rodzaje włókien nerwowych – włókna pnące i włókna kiciaste Włókna pnące – aksony neuronów znajdujących się w jądrze dolnym oliwki Włókna kiciaste – neurony innych jąder pośredniczących w przekazywaniu impulsów do móżdżku (jądra przedsionkowe, jądra mostu lub jądra siatkowate) lub są zakończeniami dróg rdzeniowomóżdżkowych, ich celem są komórki ziarniste, kolaterale tych włókien dochodzą do neuronów eferentnych w jądrach móżdżku, synapsy tworzone przez nie są typu pobudzającego. Sygnały biegnące tymi włóknami pobudzają jednocześnie neurony eferentne w jądrach móżdżku i komórki ziarniste. Pobudzenie komórek ziarnistych jest przekazywane dalej do komórek Purkinjego, które hamują neurony jąder móżdżku → jądra móżdżku pobudzane przez włókna kiciaste → hamowane przez komórki Purkinjego. Włókna pnące – pobudzają jednocześnie neurony jąder móżdżku i komórki Purkinjego (jak kiciaste), ale na komórki Purkinjego działają bez pośrednictwa komórek ziarnistych, na zasadzie dywergencji (jedno włókno pnące pobudza wiele komórek Purkinjego).

4. Drogi domóżdzkowe – móżdżek jest połączony z pniem mózgu za pomocą 3 par konarów móżdżku – przednich, środkowych i tylnych, przez te konary przebiegają drogi do- i odmóżdżkowe. Móżdżek otrzymuje informacje o stanie narządów ruchu, o ruchu aktualnie wykonywanym, o stanie pobudzenia ośrodków ruchowych, o zakłóceniach równowagi ciała. Pobudzenie motoneuronów alfa – pod wpływem rozkazów z okolicy ruchowej kory mózgu, jego rozkład (kopia eferentna) odzwierciedla wzorzec pobudzeń neuronów piramidowych kory ruchowej w momencie wydania polecenia do ośrodków rdzeniowych. Drogi rdzeniowo-móżdżkowe – część informacji z rdzenia dochodzi bezpośrednio, a część za pośrednictwem jąder siatkowatych, przedsionkowych i jądra oliwkowego dolnego. Bezpośrednie – droga rdzeniowo-móżdżkowa – tylna (grzbietowa), przednia (brzuszna). Droga rdzeniowo-móżdżkowa tylna (Flechsiga) – początek w zgrubieniach istoty szarej (słupy Clarke'a, u podstawy słupów tylnych), do słupów Clarke'a → odgałęzienia aksonów neuronów czuciowych, które przewodzą impulsy czucia głębokiego z proprioceptorów mięśni, ścięgien, wiązadeł i stawów → biegną w obrębie drogi rdzeniowo-móżdżkowej tylnej gł. po tej samej stronie ciała → docierają do móżdżku przez konary móżdżku tylne. Droga rdzeniowo-móżdżkowa przednia (Gowersa) – początek w części pośredniej istoty szarej rdzenia kręgowego (między rogiem tylnym i przednim), komórki dające początek tej drodze otrzymują informacje o stanie pobudzenia ośrodków ruchowych, droga dociera do obu półkul móżdżku przez konary móżdżku przednie, pośrednio informacja z proprioceptorów dociera do móżdżku przez jądra siatkowate i jądro oliwkowe dolne. Drogi korowo-móżdżkowe – informacja z kory mózgu pośrednio przez jądra siatkowate, jądra mostu i jądro oliwkowe dolne, pochodzi gł. z okolic ruchowej (pole 4) i przedruchowej (pole 6) i jest przekazywana do odpowiednich jąder drogami korowo-mostowymi, korowo-mostowymi i korowo-oliwkowymi, móżdżek otrzymuje też impulsy z drogi wzrokowej i mięśni gałki ocznej. W jądrach mostu i siatkowatych są neurony z włóknami kiciastymi, które dochodzą do kory móżdżku, neurony w jądrze oliwkowym dolnym wysyłają do kory móżdżku włókna pnące. Drogi odmóżdżkowe – wszystkie drogi eferentne zaczynają się w jądrach móżdżku. Dla regulacji czynności ruchowych mają znaczenie: jądro wierzchu, jądro wsunięte i jądro zębate. Jądro wierzchu i wsunięte – wysyłają włókna do rdzenia kręgowego, biegną najpierw do jąder przedsionkowych, siatkowatych i do jądra czerwiennego, stąd drogi przedsionkowo-rdzeniowa, siatkowo-rdzeniowa i czerwienno-rdzeniowa, które dochodzą do ośrodków ruchowych rdzenia. Za pomocą tych dróg móżdżek koryguje ruchy odbywające się aktualnie. Włókna nerwowe z jądra zębatego idą konarami przednimi móżdżku do jądra brzusznego bocznego wzgórza, gdzie zaczynają się połączenia wzgórzowo-korowe, te dochodzą do okolicy czucioworuchowej kory, gł. do pola 4 i 6. Tą drogą móżdżek modyfikuje polecenia, jakie mają być wysłane z obszaru ruchowego kory do ośrodków ruchowych rdzenia. 6. Mechanizm korekcji ruchów przez móżdżek: 1) tłumienie ruchów oscylacyjnych – impulsy biegną 2 drogami – droga korowo-rdzeniowa (polecenie wykonania ruchu biegnie bezpośrednio do rdzenia kręgowego), droga korowo-mostowa, dochodzi do jąder mostu, z jąder impulsy idą do móżdżku, docierają do jądra wsuniętego i do komórek ziarnistych, pobudzenie jądra wsuniętego wyzwala serię impulsów biegnących przez jądro czerwienne do ośrodków ruchowych rdzenia, impulsy te współdziałając z impulsami z drogi korowo-rdzeniowej zwiększają stan pobudzenia ośrodków (ruch), potem pobudzenie komórek ziarnistych jest przekazane do komórek Purkinjego – hamowanie jądra wsuniętego → nagłe przerwanie pobudzającego oddziaływanie jądra wsuniętego na ośrodki rdzenia (osłabienie ruchu po spełnieniu zadania).

2) korekcja ruchu aktualnie wykonywanego – porównanie zgodności aktualnych skutków ruchu z zakodowanym w korze ruchowej programem tego ruchu, kora ruchowa otrzymuje informacje o napotkanym przez mięśnie oporze, więc wysyła do ośrodków ruchowych rdzenia polecenie zwiększenia siły skurczu mięśni. Informacja niezbędna do korekcji ruchu pochodzi z mięśni, kory ruchowej i rdzenia kręgowego, źródłem informacji w rdzeniu jest stan pobudzenia ośrodków ruchowych rdzenia (kopia eferentna), impulsy z mięśni i rdzenia oraz z kory ruchowej spotykają się w części pośredniej móżdżku, jeżeli w wyniku porównania program nie jest adekwatny do sytuacji, z jądra wsuniętego zostają wysłane impulsy do kory mózgu (pośrednictwo jąder brzusznego bocznego i brzusznego przedniego) i do rdzenia kręgowego (jądro czerwienne) → modyfikacja programu ruchu w korze ruchowej i uruchomienie mechanizmów rdzeniowych zmieniających stan napięcia mięśni. 3) korekcja ruchu zamierzonego – zaangażowana boczna część móżdżku i jądro zębate, informacja o planie ruchu pochodzi z okolicy przedruchowej i czuciowych okolic asocjacyjnych. Sygnał korygujący plan wychodzi z jądra zębatego i przez jądro brzuszne boczne wzgórza idzie do tych samych okolic asocjacyjnych kory. Boczna część móżdżku narzuca rytm szybkim czynnościom (pisanie, mowa, bieg). 4) kontrola ruchów szybkich (batalistycznych) – np. pisanie na maszynie, gra na fortepianie, skokowe ruchy gałek ocznych, nie można ich korygować na podstawie informacji zwrotnej (zbyt krótki czas trwania), są realizowane automatycznie, a móżdżek usprawnia ten automatyzm....