Muziekgeschiedenis 15.02.2019 PDF

Preview

Summary

Muziekgeschiedenis – Francis Maes (20182019) 1 De toon wordt gezet: muziek in de oudheid. Wat houdt de studie van de muziek in?  Muziek Verbeeld: Men kan noot de muziek volledig op papier zetten, dit kan dus zorgen voor verschillende soorten uitvoeringen van het fundamentele zelfde muziekstuk. o La...

Description

Muziekgeschiedenis – Francis Maes (20182019) 1 De to toon on w wor or ordt dt ggeze eze ezet: t: m muzie uzie uziekk iin nd de e ou oudhe dhe dheid. id. Wat ho houdt udt d de e stu studie die van d de e mu muzie zie ziekk in? 

Mu Muziek ziek Ve Verbeel rbeel rbeeld: d: Me Men n kan no noot ot de mu muziek ziek vo volledi lledi lledigg op pap papier ier zet zetten, ten, dit ka kan n dus zor zorgen gen vo voor or vers verschill chill chillende ende soor soorten ten u uitvo itvo itvoeringe eringe eringen n va van n het fund fundame ame amentel ntel ntele e zelf zelfde de muzie muziekstu kstu kstuk. k. o Lar Largo: go: term di die e co compo mpo mponist nist bij een stuk ze zet, t, betek etekend end ‘Br ‘Breed’ eed’ maar kan dus ver verschi schi schillend llend ge geïn ïn ïnterpr terpr terpretee etee eteerd rd wo worden rden rden.. o Mus Musicol icol icologie: ogie: de ‘hand ‘handelin elin eling’ g’ van de muzi muziek, ek, voor het eerst beno benoemt emt doo doorr Chr Christop istop istopher her Sm Small all als Mus Musickin ickin ickingg (zie ond onder) er) o Filo Filosofis sofis sofisch: ch: Muzi Muziek ek is iets sp speciaa eciaa eciaal,l, dat de men menss heef heeft, t, mu muziek ziek roep roeptt posi positivite tivite tiviteit it of zelf ne op, het maak bo oo g (ko v vo inonz be negative gative gativeit it maaktt bovend vend vendien ien ookk gebrui ebrui ebruikk (komt mt veel eel voor) or) inonze e beeldspr eldspr eldspraak. aak. o Schi Schilderi lderi lderijj ‘Lan ‘Landsch dsch dschap ap m met et het hu huweli weli welijk jk van Isa Isaac ac en Re Rebecc becc beccaa van Claud Claude e Lorr Lorraine. aine. (t (toont oont beid beide e (fi (filo lo x m musi usi usicking)) cking))  Mus Musickin ickin icking: g: is du duss het ha handele ndele ndelen n van de muzi muziek ek en de tege tegenpool npool van het filo filosofis sofis sofische che as aspect pect van muz muziek. iek. o We zien muzi muziek ek ste steeds eds als iets expre expressief, ssief, de har harmon mon monie ie (han (handelen delen delen)) , als samen samenhan han hangend gend deel in d de e kos kosmos mos (filo)

Mu Muziek ziek iin n he hett oud oude eG Grieke rieke riekenlan nlan nland d 





Mou Mousik sik sikè: è: oorsp oorspron ron rongg woo woord rd ‘mu ‘muziek ziek ziek’; ’; lett. Wil mu muziek ziek zegge zeggen n ‘de kuns kunstt in no noten, ten, o off het uitdru itdrukke kke kken n van tijd in ton d kun va he vor a tij via tone tonen/n en/n en/noten’ oten’ oten’= = de e kunst st van n hett vormgev mgev mgeven en aan an tijd d tonen. n. o IN pr princip incip incipe e bed bedoeld oeld oelden en de grie grieken ken m met et Mousik ousike e iets ande anders, rs, ze zagen dit als ben benamin amin amingg van ‘cul ‘cultuur’ tuur’ dus door de m muzen uzen uzen,, zie hier hieronde onde onder. r. Doo Doorr de kun kunsten sten van de muzen muzen:: de muz muzen en sche schenken nken on onss inzi inzicht cht in de gesch geschied ied iedenis, enis, we kun kunnen nen hun gebru gebruiken iken al alss h hulp ulp ulpmidd midd middel, el, zo ook d de e muzie muziek. k. De ver verschil schil schillende lende muze muzen n zijn: Kl Kleio: eio: ges geschie chie chiedeni deni deniss -Eut -Euterpe erpe erpe:: flu fluitspel itspel -Tha -Thaleia: leia: ko komedie medie -Mel -Melpo po pomene: mene: tra tragedie gedie -Er -Erato: ato: liefd liefdespo espo espoëzie ëzie -Ter -Terpsicho psicho psichore: re: dans -Pol -Polymni ymni ymnia: a: hy hymnis mnis mnische che poëzie -Our -Ouraniè: aniè: sterr terrenku enku enkunde nde -Kalliop Kalliope: e: ep epos, os, filoso ilosofie, fie, re retoric toric torica. a. HOE FIL FILOSOFI OSOFI OSOFISCHE SCHE SCHER R IE IEMAN MAN MAND D IS H HOE OE D DICHTE ICHTE ICHTER R ZE KO KOMEN MEN TE ST STAAN AAN BIJ DE G GODEN ODEN ODEN.. Defi Definitie nitie van muzi muziek ek al alss ide idee e: Kos De har klinkt muzie o Kosmolo molo mologie: gie: harmon mon monie ie der sfere sferen, n, in het heel heelal al klinkt muziekk en ton tonen en di die e wij nie niett kun kunnen nen w waarne aarne aarnemen men men,, o ons ns ge gehoor hoor is te b beper eper eperkt. kt. Wat w wijij op aar aarde de doe doen n is er een afk afkooks ooks ooksel el van. (Zie boek boek:: Pyth Pythago ago agoras, ras, Cicero en Plato) o Mu Muziek ziek & etho ethos: s: h het et zed zedelijke elijke kar karakte akte akter, r, h het et idee on ontst tst dat muz muziek iek iets do doet et met de mens. Plat Plato o ze zegt gt da datt het goed goede e en slech slechte te inv invloed loed loeden en kkan an he hebbe bbe bben. n.  Da Damon mon van Ath Athene ene ene:: On Onss inner innerlijke lijke be beweegt weegt zo zoals als het hee heelal, lal, ma maar ar ieder vol volkk be beweegt weegt op een and andere ere manie manierr met h het et he heelal, elal, dus iede iederr volk he heeft eft ee een n and andere ere mu muziek/ ziek/ ziek/toon toon  Plat Plato: o: Harmon armonia ia van de ziel, hoe har harmonie monie monieuzer uzer ho hoe e meer we over overeens eens eenstem tem temmen men me mett de wette wetten n van het heel heelal. al.  Aris Aristotel totel toteles es es:: Muzi Muziek ek moe moett in de opvo opvoedin edin edingg geb gebruik ruik ruiktt wor worden, den, maar in even evenwich wich wichtt sam samen en m met et sp sport, ort, zo is men niet te so soft ft m maar aar o ook ok ni niet et te hard hard.. o Mu Muziek ziek als tec techniek: hniek: zie pwp en boe boek, k, Aris Aristoxen toxen toxenes es van Tarent Tarente, e, (zi (ziet et mu muziekth ziekth ziektheor eor eorie ie als auto autono no nome me di discipli scipli scipline). ne). Defe Defentiti ntiti ntitie e van 3 gen genera: era: Enhar nharmoni moni monisch sch (note (noten n met on ongeve geve geveer er zelf zelfde de too toonho nho nhoogte ogte ogte), ), dia diatoni toni tonische sche ((do do re mi ffaa sol la si do), chrom chromatis atis atische che (d (de e kla klaken ken ‘tuss ‘tussen’ en’ de tonen tonen= = bv zwa zwarte rte to toetst etst etsten en op een pian piano.) o.)

1

o Mu Muziek ziek als ggenot: enot:  Epi Epicuris curis curisme: me: o onsch nsch nschuldig uldig plez plezier ier  Sce Scepticis pticis pticisme: me: de ke kennis nnis bevr bevragen, agen, in p princi rinci rincipe pe aalles lles b bevra evra evragen, gen, zeer kritis kritisch. ch.  Sex Sextus tus Empi Empiricu ricu ricus, s, ‘Te ‘Tegen gen de gele geleerde erde erden’ n’ de deel el zes gaat over de kriti kritiek ek op de musi musici. ci. ‘m ‘muzie uzie uziekk is een loute loutere re afle afleiding, iding, meer niet. niet.’’ = ver verwijst wijst met mu muziek ziek n naar aar h het et rijk der verzi verzinsels nsels nsels,, klan klankk no nogg ritm ritme e bes bestaa taa taat. t. Dit doord doordat at tijd niet best bestaat! aat! = Muzi Muziek ek geen volw volwaardi aardi aardigg stud studiedo iedo iedomein mein mein,, haar comp componen onen onenten, ten, klan klankk en ritm ritme e be bestaa staa staan n een eenvou vou voudigwe digwe digwegg nie niet. t.

1.3 Kit Kithara hara noch Syr Syrinx: inx: muzie muziekk in de vvroe roe roege ge Ch Christeli risteli ristelijke jke ccultu ultu ultus. s. Pro Problee blee bleem m Bron

Hoe chri christend stend stendom om zien t.o. t.o.v. v. KO Ver Verloop loop Riten Chri Christen sten stendom dom

Wei Weinig nig m muzie uzie uziekk ble bleef ef b bewaar ewaar ewaard, d, m maar aar vveel eel do docum cum cument ent entatie atie dus vveel eel in info fo over de fu funti nti nties. es. Patr Patristie istie istiek: k: de gesch geschrifte rifte riften n va van n Kerk Kerkvad vad vaders ers =w wend end enden en hun inte intellect llect aan om h het et C Christ hrist hristendo endo endom m een int intellect ellect ellectueel ueel fun fundam dam dament ent te gev geven en  Hoo Hoogtep gtep gtepunt: unt: 4de ee eeuw, uw, A AMB MB MBROSIU ROSIU ROSIUS, S, A AUGUS UGUS UGUSTIN TIN TINUS, US, CHR CHRYSO YSO YSOSTOM STOM STOMUS. US.  5de eeeuw: euw: trad traditie itie vo voorb orb orbij. ij. De muzi muziek ek van Chr Christel istel istelijke ijke ri riten ten vversch ersch erschilde ilde niet wez wezenlijk enlijk met muzi muziek ek u uit it de late o oudhe udhe udheid, id, w wel el is er ee een n an andere dere doel doelstelli stelli stelling ng in het licht van de reli religieuz gieuz gieuze e doe doelste lste lstelling lling llingen. en. 1. Aan Aanhang hang hangen en aaan an Jo Joodse odse gew gewoonte oonte oontes: s: ge gemee mee meensch nsch nschappe appe appelijk lijk avon avondm dm dmaal aal – brek breken en bro brood od –euch eucharisti aristi aristievier evier evieringing- dan verpl verplaatst aatst na naar ar och ochtend tend tenden en va van n sp special ecial eciale e da dagen. gen. 2. 4de eeeuw: euw: bron bronnen nen over offi officiezan ciezan ciezang, g, na nacht cht chtwake wake en de mi mis. s. !to !toepass epass epassing ing vvan an ps psalmo almo almodie die die!! a. Off Officiez iciez iciezang ang ang:: gez gezangen angen doo doorr mon monnik nik niken en op gere geregeld geld tijds tijdstipp tipp tippen en ‘‘Bid Bid zo zonder nder opho ophouden uden uden’, ’, in individ divid dividuele uele prakti praktijk jk en niet vvoor oor gr groep. oep. =d de e psal psalmen men van Davi David. d. b. Nach Nachtwa twa twake: ke: m midder idder iddernach nach nachtsg tsg tsgebed ebed ebed,, Vigi Vigilie. lie. Ps Psalmo almo almodie die en wer werd d alg algeme eme emeen en in chris christelij telij telijke ke ggemee emee emeensch nsch nschappe appe appen. n. c. Mis/eu is/euchari chari charistie: stie: Herd Herdenkin enkin enkingg LLaatst aatst aatste e Avo Avondm ndm ndmaal aal vvan an Chri Christus, stus, wer werd d da dan n cen central tral trale e rite. (twee psal psalmen men met kor koren en di die e elk elkaar aar b beant eant eantwoor woor woorden, den, later nog Allel Allelujap ujap ujapsalm salm salm)) ! ge geen en ggebrui ebrui ebruikk van instr instrum um umenten enten enten,, dit door heid heidense ense rite riten. n. ! vro vrouw uw uwen en mo mocht cht chten en ps psalme alme almen n niet zin zingen gen in het bijzijn van man mannen, nen, wel som somss inm inmengi engi enging ng maar gaan gaandew dew deweg eg nie niett me meer er to toeges eges egestaan taan taan..

1.4 Mu Muziek ziek in de int intellect ellect ellectuele uele erfen erfenis is vvan an d de e oud oudheid heid heid.. Mu Muziekt ziekt ziektheori heori heorie e

Aug Augustin ustin ustinus us

Heid Heidens ens ense e wor wordt dt in integr tegr tegraal aal o overg verg vergenom enom enomen, en, in de zeven vrij vrije e kun kunsten sten (art (artes es liber liberales ales ales)(tri )(tri )(trivium vium en q quadr uadr uadrivium) ivium)  mu muziek ziek ond onder er m mathe athe athematis matis matisch ch do door or Py Pytha tha thagoras goras Mu Muziek ziek leid to tott ke kennis nnis u unive nive niversele rsele verh verhoud oud oudingen ingen wa waar ar go god d me mee e Uni Universu versu versum m sch schiep. iep.  Le Legt gt de klemt klemtoon oon op tij tijdsdu dsdu dsduur ur i.p i.p.v. .v. rruimte uimte uimtelijke lijke voors voorstelli telli telling ng kos kosmisch misch mische e ha harmon rmon rmonie ie

2

Con Confessio fessio fessiones nes (beli (belijden jden jdenissen issen issen): ): ov over er pr praktis aktis aktische che o omgan mgan mgangg m met et mu muziek. ziek. ( mu muziek ziek zo zorgt rgt voor extra devo devotie tie maar leid af va van n de ech echte te be beteke teke tekenis) nis) Quo vad vadis is ove overr mu muziek ziek ziektheor theor theorie ie la late te oud oudhei hei heid, d, bas basis is d diepga iepga iepgaand and ande e ratio rationali nali nalistisch stisch stische e ric richtin htin hting. g. Dri Drie e soo soorten rten stud studiedom iedom iedomein ein einen en in muzi muziek: ek: 1. Mus Musica ica m mund und undana ana = wer wereld eld en un univers ivers iversum um 2. Mus Musica ica h hum um umana ana = de h harmo armo armonie nie vvan an m mensel ensel enselijke ijke lilich. ch. een n zi ziel el 3. Mus Musica ica in instru stru strumen men mentalis talis = mu muziek ziek op in instru stru strumen men menten ten ! ge geleerd leerd leerde e wa wass mu musicu sicu sicus, s, inst instrum rum rumenten enten bes bespeel peel peelde de w was as h handw andw andwerke erke erker. r. (uitz (uitzond ond onderin erin eringg orge orgel,l, zin zinken ken en tro trombon mbon mbones es ((men men menselijk selijk selijke e ste stem)) m)) Mus Musica ica in instru stru strumen men mentalis: talis: 1. In pu pulsu lsu (slaa (slaan) n) 2. In fl flatu atu (l (lucht) ucht) 3. In vo voce ce ((stem stem stem)) 

Boë Boëthicus thicus

Hug Hugo o St. - Vic Victor tor

2 Kl Klink ink inkend end get getal al een nG Gods ods ord orde: e: muz muziek iek in d de em midd idd iddele ele eleeuw euw euwen en 2.1 gez gezange ange angen n voo voorr de gewij gewijde de rruim uim uimte te Christendom

Kerkelijke instellingen (begrippen)

Gregoriaans

Christendom beheerste cultus en leven van alledag, door oa cyclische feesten, zo gelijk aan seizoenen.  kunsten stonden in dienst van de eredienst. Muziek wel centraal.  Collegiale kerken: grote instellingen waaraan een kapittel van priesters is verbonden. Leven stond in teken van officie en eucharistie.  Kathedraal: groter en met bisschop  Cantor/ praecantor: leiding over muziek uitvoering, subcantor is zijn assistent  Succenctor: subcantor die later professioneel geschoolde zangmeester werd. Om de rituele handeling te scheiden van het normale leven, het sacrale van het aardse. ! term is van foutieve toeschrijving aan paus Gregorius de Grote. = cantus Planus (platte zang) is correcte benaming.  Cantus mensurabilis (gemeten zang), wanneer dit onderscheid kwam cantus planus in optocht. o Slaat op eenstemmige en meerstemmige muziek ( was notatie nodig)  Deel van levende traditie  Eerst genoteerde bronnen  Wel grote hiaten bij de overname, maar min of meer legit tot 16de eeuw. (door de humanistische cultuur werd de muziek anders genoteerd, nauwgezet en verstaanbaar), deze geschriften van Romeinse zangmeesters : Medicaea Graduale.  Restauratie ME greg. Door monniken die oorspronkelijke monastieke leven te restaureren en zo de cruciale rol van zang inzagen. o Ging uit van een ideaalbeeld dus historisch niet 100% representatief. Erg gekleurd door nieuwe esthetische idealen en het fin de siècle gevoel.  Werd officiële zang van Latijnse kerk. Maar niet enige  Oud romeinse zang. (twee hypothesen= eerst romeinse zang dan gregoriaanse ofwel omgekeerd.)

3

Gallicaanse in Fr, Ambrosiaanse in NI, mozarabische in Spanje en beneventijnse in zuid Italië  Mozarabische in adiastische neumen; enkel contouren van melodieën  Aristocratische dichters en zangers (troubadours) = Greg. Is belangrijkst omdat het het eerst vastgelegde vorm is.  De Griekse en Byzantijnse ritus te Constantinopel  Nestoriaanse, jacobitische en de melchidische in Syrië o

Andere types muziek tijdens ME

2.1. 2.1.1. 1. De Karolin Karolingisc gisc gische he Re Renaissa naissa naissance nce Ontwikkeling Gregoriaans

Samenhangend corpus: 8ste en 9de eeuw, tijdens politiek van de Karolingische Renaissance ‘Pepijn de korte, Karel de grote en Lodewijk de vrome)  Synthese tussen romeinse en Frankische tradities  Resultaat van wisselwerking tussen ingevoerde romeinse zangen en bestaande gallicaanse zang.  Bevordering van religieuze eenheid was een van de doelstellingen  Invoer van Sacramentarium (Hadrianum) via Karel de grote om het geloof en de zang te standaardiseren  Details nog steeds niet gestandaardiseerd.

2.1. 2.1.2. 2. De Chris Christelijk telijk telijkee Cult Cultus us Eucharistie



 Officie





Ordinarium : vijf zangen die elke misviering terugkeren = smeekbede, lofzang, geloofsbelijdenis, de lofzang van de engelen & en gebed tot Christus als Lam Gods Proprium: gezangen die uniek zijn bep misviering of feestdag. Regelmatig patroon van dagelijks terugkerende gebedsdiensten in eenheden van drie uur. Later wekelijkse cyclus en jaarlijkse cyclus. Seculiere / monastieke vormen: o Seculier: Romeins of canoniek, in kathedralen, kerken, collegiale… o Monastiek: door monniken. In kloosters, vastgelegd door Benedictus en dus typisch Benedictijns.

2.1. 2.1.3. 3. Ho Hoee ken kennen nen w wee Gr Gregoria egoria egoriaans ans Teksten

Van romeinse ritus werden met handgeschreven boeken overgeleverd den voorheen van een mondelinge bron.  Muzieknotatie bestond nog niet  Antifonarium van de Mons Blandinus (Codex Blandiensis), zogezegd schepper paus Gregorius 1 o In principe Gregorius 2, maar toegeschreven aan grootste historische figuur (hervorming)  Uit waste mondelinge traditie, vaste structuren en makkelijk te onthouden  Cantatorium aanwezig voor cantor om te legitimeren dat zijn teksten zijn goedgekeurd door de kerk.  Officiezangen zijn in: antifonarium, psalters en hymnalen opgetekend

4

5...