Nabycie własności PDF

Preview

Summary

Prawo Rzymskie...

Description

§ 54. Nabycie własności 1. Zasady ogólne (str. 127-128). Przeniesienie wymagało aktu rzeczowego (np. mancypacji czy tradycji). Nie mogło dojść do przeniesienia na podstawie umowy, która mogła stanowić jedynie tytuł lub przyczynę prawną samego aktu rzeczowego. Sposoby nabycia własności mogły być pochodne (od kogoś): mancypacja (mancipatio), in iure cessio i tradycja (traditio), albo pierwotne (samoistne): zasiedzenie (usucapio), zawłaszczenie (occupatio), przetworzenie (specificatio), połączenie i zmieszanie (accessio, confusio, commixtio) i nabycie owoców. 2. Mancypacja (str. 128). Pierwotnie akt kupna-sprzedaży dokonywany w obecności 5 świadków, pełnoprawnych obywateli i trzymającego wagę (libripens), który odważał kruszec (głównie miedź). W późniejszym czasie pieniądz służył do nabycia prawa własności, a zapłata była jedynie symboliczna, na wagę wrzucano pojedynczą monetę (mancipatio nummo uno) a faktyczna odbywała się poza aktem mancypacyjnym. Miała zastosowanie w celu osiągnięcia różnych skutków prawnych (np. emancypacja, adopcja, testament). Zniknęła definitywnie w kompilacji justyniańskiej. 3. In iure cessio (str. 128). Był to pozorny proces windykacyjny, w którym zbywca występował w roli pozwanego, a nabywca w roli powoda. Powód przed pretorem dotykał laską przedmiot zbycia twierdząc, że stanowi jego własność. Pozwany milczał albo potwierdzał przegrywając proces (confessio in iure). Mancypacja i in iure cessio były sposobami nabycia własności iuris civilis i należały do czynności prawnych abstrakcyjnych. 4. Tradycja (str. 128-129). Było to zwykłe wydanie albo wręczenie rzeczy (przenoszono władztwo nad rzeczą) i można było oddać rzecz w jakiekolwiek władanie faktyczne, np. oddać w przechowanie, sprzedając rzecz skradzioną. Własność na drodze tradycji można było przenieść tylko na res nec mancipi i wymagało to spełnienia trzech wymogów: musiało nastąpić rzeczywiste wręczenie rzeczy (za wyjątkiem traditio brevi manu i constitutum possessorium), musiała towarzyszyć temu wola przeniesienia przez zbywcę i wola przyjęcia przez nabywcę, i musiała istnieć słuszna przyczyna prawna (iusta causa traditionis), dla której dokonywano tradycji. Należała do czynności kauzalnych. 5. Zasiedzenie (str. 129-130). Usucapio to nabycie własności w wyniku posiadania rzeczy, przy spełnieniu warunków wymaganych przez prawo (ciągłe posiadanie przez określony wymiar czasu). Służyło do zlikwidowania niepewności co do własności. Na zasiedzenie mógł się powołać ten, kto nabył rzecz ale nie uzyskał na niej własności (właściciel bonitarny), a także ten, który udowadniał, że jest właścicielem (nabycie a non domino - nie od właściciela). Do wykazania, że rzecz nabyto od właściciela, który również nabył ją od

osoby uprawnionej stosowano dowód diabelski (probatio diabolica). Zasiedzenie początkowo dostępne było tylko dla obywateli rzymskich i tylko na gruntach italskich (po 212 r. także dla wszystkich mieszkańców imperium). Wymogi warunkujące zasiedzenie: res habilis (to przedmioty, na których można nabyć własność przez zasiedzenie, z wyjątkiem wyjętych spod zasiedzenia - res inhabiles, zwłaszcza niedostępnych w obrocie - res extra commercium, z kradzieży - res furtivae , nabytych gwałtem - res vi possessae, należących do fiskusa i Kościoła), titulus (czynność leżąca u podstawy wejścia w posiadanie, np. kupno-sprzedaż, darowizna tytułem słusznym - iustus titulus), fides (to dobra wiara posiadacza i musiała istnieć w momencie wejścia w posiadanie), possessio (tylko cywilne posiadanie prowadziło do zasiedzenia i musiało polegać na faktycznym władaniu rzeczą, połączonym z wolą zachowania jej dla siebie, mogło nastąpić przerwa w posiadaniu - usurpatio, albo zawieszenie) i tempus (okres posiadania potrzebny do zasiedzenia). Według ustawy XII tablic to 1 rok na ruchomościach i 2 lata na nieruchomościach. Longi temporis praescriptio było początkowo zarzutem procesowym, dzięki któremu można utrzymać się przy posiadaniu na gruntach prowincjonalnych. Za Justyniana określało czas potrzebny do zasiedzenia, który wynosił odpowiednio 10 lat dla mieszkańca tej samej prowincji (inter praesentes) lub 20 lat dla mieszkańca innych prowincji (inter absentes). Usucapio oznaczała zasiedzenie na ruchomościach (wymagane 3 lata posiadania). 6. Zawłaszczenie (str. 131). Occupatio to objęcie w posiadanie rzeczy niczyjej (res nullius), do których należały: ferae bestiae (dzikie zwierzęta, które można schwytać na lądzie, w morzu i w powietrzu, a zwierzęta oswojone wtedy, gdy straciły przyzwyczajenie powrotu - animus revertendi), insula in mari nata (wyspa, która wyłoniła się z dna morskiego, wszystkie wartościowe przedmioty wydobyte z morza), res hostiles (rzeczy znajdujące się na terytorium Rzymu, a należące do obywatela, z którego państwem Rzym wojował), res derelictae (rzeczy porzucone) i thesaurus (skarb - przedmioty wartościowe, o których właścicielu zatraciła się pamięć). Początkowo skarb należał do znalźcy, później należał po połowie do znalaźcy i właściciela gruntu. 7. Przetworzenie (str. 131). Specificatio to sposób nabycia własności w wyniku gruntowego przetworzenia cudzej rzeczy i wytworzenia w ten sposób nowego przedmiotu (nova species). Istniał spór komu przyznać własność do takiej rzeczy jeśli wytworzono ją nieświadomie z materiału należącego do innej osoby. Przyjęto punkt widzenia Gaiusa: jeśli można było przywrócić przedmiot do stanu pierwotnego (wykonany ze złota pierścień) właścicielem stawał się właściciel materiału, jeśli nie właścicielem stawał się wytwórca (za odszkodowaniem). 8. Połączenie i zmieszanie (str. 131-132). Accessio prowadziła do nabycia własności na rzeczy ubocznej, która w sposób trwały została złączona z rzeczą główną, stając się jej częścią składową, w myśl zasady accessio cedit principali (przyrost przypada właścicielowi rzeczy głównej). Połączyć się mogły: dwie nieruchomości (wskutek działania sił przyrody: przymulisko to przyrost jednego gruntu kosztem drugiego - alluvio, oderwisko to oderwanie się i dołączenie części gruntu do gruntu cudzego - avulsio, opróżnione koryto przypadało po

połowie obu właścicielom - alveus derelictus), ruchomości z nieruchomością (obowiązywała zasada superficies solo cedit - cokolwiek w sposób trwały zostało złączone z gruntem, stawało się jego częścią składową) i dwie ruchomości (przy połączeniu o charakterze trwałym własność rzeczy głównej rozciągała się na rzecz uboczną - ferruminatio). Przy zmieszaniu płynów (confusio), albo ciał stałych (commixtio) należących do różnych właścicieli powstawała współwłasność (jeśli odłączenie nie było możliwe), a udziały uzależnione były od wartości wkładów poszczególnych właścicieli. 9. Nabycie owoców (str. 132). Fructus nabywał w sposób pierwotny na własność właściciel rzeczy macierzystej, posiadacz w dobrej wierze oraz emfiteuta. Nabycie następowało w momencie separatio - odłączenia się pożytku od rzeczy macierzystej. Jej użytkownik (usufructuarius) nabywał pożytki w sposób pierwotny w momencie ich pobrania (perceptio), a dzierżawca w sposób pochodny na podstawie stosunku najmu (conductor - za zgodą wydzierżawiającego)....