Piasek PDF

Preview

Summary

Download Piasek PDF

Description

Piasek Jest to skała osadowa, luźna, złożona z niezwiązanych spoiwem ziaren mineralnych, przede wszystkim kwarcu. Wielkość ziaren waha się zależnie od przyjętej klasyfikacji od 0,05 lub 0,063 do 2 mm, gęstość ziaren piasku kwarcowego wynosi około 2,62 g/cm³. Piaski są najczęściej występującą luźną skałą osadową. Jego złoża znajdują się na znacznym obszarze Polski. Wraz z innymi składnikami tworzy gleby. Pod wpływem oddziaływania wody i wiatru piasek tworzy formy akumulacyjne takie jak wydmy, wały piaszczyste, rewy, odsypy boczne, łachy, zmarszczki, antydiuny, fale piaszczyste, wstęgi piaszczyste i inne. Pod wpływem procesów diagenezy i lityfikacji piasek może przejść w skałę osadową zwięzłą, nazywaną piaskowcem, a w przypadku piasków kwarcowych następnie wskutek metamorfizmu w kwarcyt. Piasek do celów gospodarczych wydobywany jest metodą odkrywkową w kopalniach zwanych piaskowniami (i żwirowniami), jest również pozyskiwany przy pogłębianiu rzek, kanałów żeglugowych na obszarach jezior i mórz itp. Wykorzystywany jest m.in. do wyrobu szkła, a w budownictwie jako składnik betonu, zapraw murarskich, tynków. Pod względem składu mineralnego wyróżnia się piaski: • kwarcowe (główny składnik: kwarc SiO2) (najpowszechniejsze ze względu na stosunkowo dużą odporność chemiczną i mechaniczną kwarcu) wapienne lub węglanowe (główny składnik: kalcyt, rzadziej aragonit CaCO3) polimineralne (różne minerały, np. produkty wietrzenia innych skał) wulkaniczne (główny składnik: pyły i popioły wulkaniczne, okruchy szkliwa)

Pod względem składu granulometrycznego wyróżnia się piaski: w gleboznawstwie]: luźne, słabogliniaste, gliniaste; w geotechnice i gruntoznawstwie: według Polskich Norm: grube, średnie, drobne i pylaste w ramach gruntów niespoistych (sypkich) i piaski gliniaste w ramach gruntów spoistych; według norm europejskich: grube, średnie i drobne (z możliwym dalszym uszczegółowieniem).

W zależności od rodzaju czynnika transportującego i obrabiającego materiał skalny rozróżnia się piaski m.in.: rezydualne – nieprzemieszczone zwietrzeliny piaszczyste skał morskie rzeczne – ziarna połyskujące i średnio obtoczone fluwioglacjalne (polodowcowe) – ziarna kanciaste o niskim stopniu obtoczenia eoliczne (toczone przez wiatry) – ziarna dobrze wyselekcjonowane, o wysokim stopniu obtoczenia; powierzchnia ziaren mocno porysowana

By wyjaśnić historię nawet pojedynczego ziarenka piasku, musieliśmy się cofnąć o ponad 4,5 mld lat, do czasów, gdy nasza planeta dopiero formowała się w skalny glob krążący wokół Słońca. Początkowo Ziemia była kulą bardzo gorącego materiału. Potem stopniowo stygła, gęstniała i twardniała. Trwało to setki milionów lat. Gdy ten proces się zakończył, Ziemię tworzyły skały zbudowane z rozmaitych składników. To zaś zapoczątkowało ich pękanie i kruszenie się. Z czasem więc każda skała pękała na okruchy, które z kolei porywały woda lub wiatr. Dalej toczyły się, obijały o siebie i jeszcze mocniej kruszyły. Stopniowo lita skała zamieniała się więc w żwir, a ten w piasek. Zależnie od tego, jaka skała została rozkruszona, to powstawał z niej piasek o różnej barwie. Ze skał wulkanicznych - czarny jak smoła. Ze szkieletów morskich zwierząt, głównie koralowców biały jak mleko. - Nasz polski piasek zbudowany jest najczęściej głównie z kwarcu, czyli krystalicznej krzemionki - opowiada geolog. - W postaci czystej jest on przezroczysty, ale ma dużą łatwość barwienia się innymi domieszkami. W Polsce jest nim najczęściej brązowy tlenek żelaza. Zależnie od tego, ile się go znajdzie w kwarcowym piasku, to przyjmie on odcień od jasnożółtego do ciemnobrązowego. Ale oczywiście na tym nie kończy się historia piasku. Przyglądając mu się uważniej, można w nim znaleźć także rozmaite inne minerały: różowe, czarne lub mlecznobiałe. Jeśli widać, że ziarenka piasku są błyszczące, to zapewne zostały obtoczone przez wodę. Jeśli matowe i porysowane, to znaczy, że były transportowane przez wiatr. Zdarza się, że między luźne ziarna piasku dostaje się nowy osad. Całość twardnieje i tworzy nowy rodzaj skały zwany piaskowcem.

Piasek kojarzy się z plażą czy budową domu, okazuje się jednak, że ditlenek krzemu, bo tak brzmi jego chemiczna nazwa, przyda się też kosmetologom i farmaceutom. Badacze z Australii Południowej opatentowali bowiem metodę uzyskiwania trwalszych kosmetyków i kremów kontrolujących dostarczanie przez skórę leków na bazie właśnie nanocząstek krzemionki. Okazało się, że nanocząstki krzemionki oddziałują na komórki skóry w taki sposób, że znacząco zwiększa się dostarczanie leków do określonych warstw skóry. Dzięki nim nie tylko można uzyskać wyższą koncentrację aktywnych składników, ale i ograniczyć przenikalność do krwioobiegu. Zmniejsza to ekspozycję innych części ciała na działanie kosmetyku, a zatem i jego toksyczność.

Piaski miały swoje znaczenie również wiele lat temu. Prężny rozwój kosmetyki w starożytnym Egipcie potwierdzają różne źródła – przede wszystkim zapiski z tamtego okresu oraz badania przeprowadzane na dobrze zachowanych mumiach. Przykładowo: w papirusie Ebersa, datowanym na 1553-1550 r. p. n. e., znajdują się przypisy z zakresu pielęgnacji ciała i dermatologii. Autor przedstawia m.in. recepturę na preparat wygładzający skórę, w skład którego wchodzą alabaster, piasek, miód oraz ludzkie mleko....