Piśmiennictwo chińskie PDF

Preview

Summary

Literatura Chińska #1 – 04.10 1. Pięcioksiąg konfucjański – – Najstarszy utwór chiński X – XI w. B. -> początki literatury chińskiej 2. Okres literatury – – Od epoki Zhou (XI – III w. B.) Różnorodność, większa (duża?) część nieznana na zachodzie 3. Język i pismo – – – Czynniki zapewni...

Description

Literatura Chińska #1 – 04.10.2016 1. Pięcioksiąg konfucjański – –

Najstarszy utwór chiński X – XI w. B.C. -> początki literatury chińskiej

2. Okres literatury – –

Od epoki Zhou (XI – III w. B.C.) Różnorodność, większa (duża?) część nieznana na zachodzie

3. Język i pismo – – –

Czynniki zapewniające ciągłość kultury chińskiej Wielka różnorodność językowa w Chinach Dziś literatura zapisywana jest w tradycyjnym języku

4. Chińska tożsamość ugruntowana w okresie Zhou –

Państwo Środka -> wiele państw (np. Lu, skąd pochodził Konfucjusz)

5. Odmiany literackie – –

Wenyan -> Język klasyczny Baihua (biały i prosty, as in: bez ozdobników) -> kolokwialny język literacki

6. Wenyan – – –

Najbardziej prestiżowa, klasyczny, podstawa konfucjanizmu Tworzono w niej literaturę wyższą (np. Poezję), prozę krótką o zjawiskach nadprzyrodzonych (proza zwykła nie zapisywana), dokumenty oficjalne Język martwy, odległy od języka mówionego; od Qin tylko w piśmie • Dlatego trzeba go było uczyć się osobno

7. Baihua – –

– – –

W piśmie od epoki Tang (612 – 907), równolegle z Wenyan Powstała w wyniku zapotrzebowania na język literacki dostępny dla szerszego grona odbiorców • Tang i Song tworzą literaturę rozrywkową i popularną; prozę Niższy prestiż od Wenyan, pogardzana przez uczonych z powodu kolokwializmów (baihua gdzieś pomiędzy wenyan a językiem mówionym jeżeli chodzi o ilość kolokwializmów) Przez niechęć do Konfucjanizmu, baihua zastępuje język klasyczny Oryginalnie nie mówiony, ale już w XX w. Bardziej zbliżony do mowy potocznej

8. Cechy języka klasycznego – –

Język izolujący –> brak odmian Nie mógł być mówiony, bo miał tak mało sylab, a wszystkie słowa składały się z tylko

– – – – –

jednej sylaby Wyrazy puste –> łączą wyrazy pełne; np. "w" 1 sylaba –> 1 wyraz –> 1 znak Zwięzłość – cecha pozytywna, elegancja i wyrafinowanie Wieloznaczność -> znak Wen – tatuaż, pismo, pattern, literatura, kultura (ru, kultura konkretnie konfucjańska) Brak interpunkcji (pojawia się dopiero od końca XX w.)

9. Wenren – uczeni konfucjańscy Elita intelektualna i polityczna –> kształtowali i podtrzymywali kulturę chińską Paradygmaty -> Wen i Wu –> dwie sfery, uczona i militarna; dziś wciąż bardziej ceni się Wen – Grupa ukształtowana w okresie post-Han – Tylko mężczyźni

– –

Piśmiennictwo #2 – 11.10.2016 1. Kobiety – sfera wewnętrzna, nei; mężczyźni sfera zewnętrzna – wei –

Poezja pełnila funkcje społeczne; dla kobiet przydatne były zasady moralne – nie musiały uczyć się pisać, czytać • Kariera literacka zamknięta dla kobiet – jest ich bardzo mało, lub w ogóle

2. Podział na klasy społeczne – uczeni, chłopi, rzemieślnicy, kupcy Egzaminy cesarskie – od epoki Han do Sui • Podstawa to księgi konfucjańskie, język klasyczny, literatura piękna • Wcześniej elita to wpływowe rody; egzaminy – merytokracja • Poezja na egzaminach Tang; najważniejsza ze sztuk szlachetnych [obok kaligrafii i malarstwa] – Literatura ogromnym fundamentem edukacji, ale przed Tang właściwie nie na egzaminach – Od Song mówi się o poezji, malarstwie i kaligafii jako o tzw. Trzech Doskonałościach

–

3. Literatura – istotna w skali wszechświata – – –

Przedmowa do Umysłu Literackiego – Rzeźbienie Smoków, autorstwa Liu Xie • Najważniejsze dzieło metaliterackie Traktat na temat Malarstwa, aut. Zhang Yanyuan • Dwa powyższe teksty legitymizują dwie dziedziny sztuk szlachetnych Liu Xie wykorzystuje wieloznaczność hanzi, wenyan, tworząc połączenie pomiędzy literaturą a pięknymi wzorami w naturze • Jest tu także odwołanie do kultury Ru

4. Poglądy na literaturę – – –

Ru – literatura jako narzędzie wychowawcze Estetyka w literaturze od okresu Sześciu Dynatii Estetyka staje się ważna, bo społeczeństwo przestaje lubić Ru; elementy wychowania moralnego wciąż jednak pozostają

5. Gatunki literackie – –

Nasz podział (epika, liryka, dramat) nie funkcjonuje w Chinach Literatura klasyczna – poezja; proza fabularna (mniejszy prestiż), literatura dramatyczna ukształtowana bardzo późno (również mały prestiż) • Nie tekst był ważny, lecz przedstawienie (w dramacie) • Yuan i Ming – początki dramatu

6. Księgi –

– –

Podział od IV w. • Księgi Klasyczne • Historia • Filozofia • Zbiory literatury (bez dzieł w języku potocznym) Krytycy literaccy argumentowali za zaimpotowaniem gatunków literackich z zachodu (XX w.), twierdząc że w Chinach autorzy robią co chcą i tak kurwa być nie może Wen Xuan – zbiór literatury (VI w.) - zaproponowany podział, mocno biurokratyczny (zawierał takie kategorie jak listy, sprawozdania)

7. Różnorodność w Chinach –

– – – – –

Ogromny zasób wiedzy uczonych prowdzi do wielu aluzji (turbo-intertekstualność) • Niewielka ilość osób, lecz ten sam program edukacji (w całym kraju) • Księga Gór i Mórz – bardzo stara księga, coś w rodzaju bestiariusza (ot, ciekawostka) Aluzje pewnym rodzajem popisywania się, udowadniania swojej wiedzy Parafrazy nie są w żaden sposób zaznaczone, żadnych przypisów etc. Tekst o Sowie – gatunek Fu (aluzje są tutaj ważne) Moda na fortyfikowanie swojej literackiej pozycji poprzez powoływanie się na / odwoływanie się do wielkich mistrzów, innych twórców itd. Recykling literacki – wiele form znanych (tych samych) tekstów, zapożyczanie motywów, historii, postaci • Dzieje Trzech Królestw, Wędrówka na Zachód (Wu Kong) • Opowieści znad Brzegu Rzek (korzystają z postaci Dziejów Trzech Królestw)

8. Piśmiennictwo historyczne –

–

Pięcioksiąg • Shu jing – Księga dawnych dokumentów (IX – IV w. B.C.) • Chin qiu – Roczniki (V w. B.C.) • Shi jing – Księga Pieśni (XI – VI w. B.C.) Konfucjusz redaktorem, nie autorem • Li ji – Księga Rytuałów (V- VI w. B.C.) • Yi jing – Księga Przemian (X – III w. B.C.)

9. Historia w Chinach Klasycznych – –

Brak bóstwa; historia dostarcza zasady funkcjonowania świata Konfucjanizm przyjmuje, że złoty wiek już przeminął; idealne czasy to czasy dawnych władców

• • • • •

Shun – Idealny cesarz (wg Mengzi) Konfucjusz uważał, ża ideały władców Wen i Wu, z epoki Zhou ➔ Stąd tradycja patrzenia wstecz, inspirowania się dawnymi dziejami Dynatia Shang - Shangti, osobowy bóg; później pojawia się Tian – niebo ➔ Te autorytety nie były jednak kreatorami świata Historia mówi, jak rządzić Konfucjusz – przekazuje tylko nauki starożytnych, sam niczego nie tworzy – "Ufam starożytności i miłuje ją" ➔ Stosowanie aluzji to również przejaw szacunku do historii

10. Zuo Zhuan – Przekazy Zuo –

– –

–

Komentarz do Kronik, przepisany Zuo Qiuning dotyczy okresu 722 – 468. Powstał między V – III w. B.C. • To nie jest część pięcioksiągu • Pojawiają się tutaj wzorce, które będą później powielane Roczniki podają suche informacje; Przekazy Zuo dodają objaśnienia i ekstrapolują na bazie informacji zawartych w Kronikach Konfucjanizm – historia [tutaj] jako pretekst do moralnych pouczeń • Nie jest obiektywny; zamiast prawdy pokazuje przykład i morał ➔ Przekazuje się mentalność i zachowanie Ogólna wizja – optymizm; człowiek jest autorem własnego losu • Także wyraz szacunku do historii

11. Techniki literackie – – –

Sztywna struktura chronologiczna (w odniesieniu do Kronik), łączy porządek z ładem natury Zwięzłość – niedopowiedzenia, metonimia Technika kontrastowej konfrontacij postaci • Rytmika chińskiego – sylabowość (np. Wzorce cztero-sylabowe)

Piśmiennictwo #3 – 18.10.2016 1. Analiza konfucjańska Przekazu Zuo (Kroniki -> Waśń między braćmi) – – – – – –

Ład Hierarchia Mandat Niebios Poddani – konfucjańscy (najwyższa wartość – Królestwo, ministrowie mogą się sprzeciwiać władcy) Konflikt pomiędzy braćmi, ale także synem i matką Odwołanie do dawnych królów (historycyzm) • Historia to niekoniecznie postęp, lecz cykle oparte na ładzie (jest, lub go nie ma); odwołanie do cyklicznych pór roku • Początek, rozwój, upadek, przywrócenie ładu

2. Cont. –

Optymistyczna wizja – człowiek autorem własnego losu, doskonalenie istoty ludzkiej przez

–

zachowania zgodne z właściwym kodem postępowania • Krytyka: brak podejścia pedagogistycznego do brata (młodszego); dlatego w tekście nazywany jest Hrabią, a nie Starszym Bratem Technika kontrastowej konfrontacji postaci

3. Zapiski historyka Sima Qian (~145 – 85 B.C.) - Shi ji – –

–

–

– – – – –

Prototypowe dzieło historiografii chińskiej, próbujące wyjaśnić początek wszystkiego 130 rozdziałów, pięć części • 12 annałów • 10 tablic • 8 traktatów • 30 domów dziedzicznych • 70 biografii Wzorzec dla późniejszych... Wszystkich. • Metoda – udokumentowanie i uzupełnianie zapisków przez badanie źródeł na miejscu; przedstawianie obiektywne • Model dla późniejszych oficjalnych historii dynastycznych (26) – od czasów Ba Gu Widzimy w tekście anty-Qinowski, a pro-Hanowski subiektywizm • Wpłyneło to i ukształtowało spojrzenie na historie Chin • Sima Qian twierdził, że Konfucjusz był autorem pięcioksięgu; opinia w którą wierzono az do czasów Qing ➔ Podobnie Sima Qian raportuje na temat poety Qu Yuana Wielka postać dla literatury Jednostka jako część (w utworze) społecznych zbiorowości Brak chronologicznego, jednowątkowego rozwoju akcji i szeroki obraz społeczny, wiele postaci Źródło scenariuszy, postaci dla późniejszej prozy i teatru Techniki literackie • Postacie wielowymiarowe, bezpośrednie działanie • Żywy język, chwytliwe frazy, robiące wrażenie wizualizacje

4. Poezja – – – –

Nie zdefiniowana na postawie cech formalnych (rytm, rym, podział na zwrotki itp.) Nie rzemiosło ani sztuka, lecz mimowolny wyraz silnych uczuć, osobistych myśli, nie ujęty w formie zwykłego dyskursu Pierwotnie pieśni – teksty śpiewane przy akompaniamencie muzycznym Np. czerwone zwoje noworoczne przy drzwiach / bramach

5. Księga Pieśni – Shi jing – – – –

Dziś poezja: Shige Antologia istniejąca już w VI w.; 305 wierzy, tradycyjnie (od czasów Sima Qian) to Konfucjusz jest redaktorem zbioru Okres powstawania utworów: od XI do VI w. B.C. • Najstarsze: Hymny, namłodsze: Obyczaje Królestw Spalenie ksiąg w 213 r. B.C., odtworzenie ksiąg za czasów Han • Dzisiejsza wersja: Księga Pieśni redakcji Mao Heng (III w. B.C.)

Piśmiennictwo #4 - 08.11.2016 1. Konfucjusz –

Stosuje utwory w nauczaniu (później to samo robi Mengzi i Xunzi)

2. Konfucjańska nadbudowa Księgi Pieśni: Wielka Przedmowa i Małe Przedmowy (150 – 130 B.C., finalnie spisane w I w. B.C.) –

Dawne pieśni służące do ustalania relacji (np. Pomiędzy władcą a poddanymi)

3. Elementy konfucjańskie w Wielkiej Przedmowie (który to jest bardzo konfucjańskim tekstem) – – –

Odwołanie do przodków Relacja między władcą a poddanymi Harmonia – stan dobry, stan wesołości • Sidenote: nieco niespójna konstrukcja tekstu to charakterystyka tamtego stylu; podział na kategorie jest pomieszany, zupełnie nie-zachodni

4. Wiersze – – –

Przyroda przewija się w wielu z nich, na róźne sposoby Jest też opis obrzędu / ceremonii Także mit o Księciu Proso

5. Elementy konfucjańskie w Wierszach – – – – – – – –

–

Mandat Niebios Rybołów – Piękne, skromne miłe dziewcze – ideał konfucjański, nawet dziś Postacie w wierszach nie mają tożsamości (odpowiadają archetypom) W ostępie sarna zabita – przedstawia raczej relacje barbarzyńskie Wspaniała Dama – opis kobiety mało konfucjański, lecz chiński – nie koncentruje się na całej bryle (akcie); dokonuje sekcji różnych elementów twarzy, zwraca uwagę na efekty lśnienia, etc. Opis jej rodziny za to jest dość konfucjański; postać zindywidualizowana 10 miesiąc – mandat niebios Narodziny Ludu – wspólny przodek który naucza uprawiania roli i składania ofiar (obrzędy) Wspaniali Przodkowie – przodkowie, obviously • Sidenote: Marcel Granet, francuski sinolog odtworzył starożytne chińskie społeczeństwo na podstawie tych wierszy Człowiek i przyroda – Zależność między człowiekiem a przyrodą; przyroda bardzo ważna nawet dziś, Chiny dumne ze swojego podejścia do przyrody / ekologii (Stephen Owen)

6. Utwory z Księgi Pieśni – – –

Obyczaje Królestw – Guo Feng – 160 wierszy ludowych podzielonych na kategorie według królestw Małe Ody – Xiao Ya – 74 utwory śpiewane w czasie pomniejszych ceremonii / świąt związanych z dworem Wielkie Ody – 31 utworów wykonywanych podczas wielkich ceremonii królewskich

–

Hymny – tematyka religijna, dotyczy przodków

7. Stosowanie Księgi Pieśni w starożytności – –

–

Źródło bogatego słownictwa (Konfucjusz) Źródło aluzji moralnych i politycznych – cytowanie fragmentów Księgi Pieśni podczas ważnych spotkań miało pełnić funkcje takich właśnie aluzji i komentarzy dot. Stylu rządzenia Według Przekazów Zuo – w epoce Wiosen i Jesieni (722 – 481) duża część utworów powszechnie znana wśród ludzi wykształconych • Można było zacytować odpowiedni wiersz polityczny, by pośrednio skrytykować władcę

8. Cechy formalne i stylistyczne –

– – – – – –

Różne wzory, brak stylistycznej konsekwencji, brak ustalonej formy • Co się zmieni w Nowym Shi (epoka Tangów) • Nowe Shi będzie też pozbawione pustosłów, popularnych w Starym Shi Częste aliteracje • Guan guan jujiu, zai he zhi zhou. Yaotiao shunu, junzi hao qiu. Paralele pomiędzy światem ludzkim i przyrodą Bogate słownictwo Funkcja rytualna – odbiór jest uniwersalny, zbiorowy; nie indywidualny Funkcja społeczna – uporządkowanie zbiorowości i ludzkiej mentalności Standaryzowana forma ekspresji religijnej i społecznej

9. Pieśni z Chu (Chu Ci) – –

Antologie zawierające 17 części Państwo Chu na pograniczu rejonów barbarzyńskich, stopień cywilizacyjny dużo mniejszy niż w centrum Chin • Ich kultura jest odmienna, przez co Utwory z Chu przedstawiają nieco inny wizerunek państwa

10. Qu Yuan – –

– – –

Pierwszy nie-anonimowy poeta chiński, pół-legendarna postać Minister na dworze króla Huai z Chu • Wygnany, ale zawsze lojalny, później popełnia samobójstwo; dziś związany ze świętem smoczych łodzi ➔ Rzucanie zongzi – ofiara dla zwierząt z rzeki, by nie pożerały ciała poety Za swoją lojalność sam stał się postacią literacką Autor m. in. , i - pierwszy utwór poetycki o inspiracji osobistej – początek literatury jako sztuki indywidualnej • Temat: doświadczenie religijne typu szamanistycznego (odmienne od tradycyjnych opowieści) • Czas plastyczny – Opis wydarzeń początkowo perspektywy bohatera, z czasem z perspektywy poszukiwanego bóstwa • Symbolika roślinna – odwołuje się do zmysłów, też nie jest to typowe

11. Gatunek Ci (lub: Sao) –

Używa partykuły Xi na końcu wiersza – symbolizuje on przerwę

Piśmiennictwo #5 – 15.11.2016 1. Gatunek Shi 2. Gu Ti Shi – –

–

Księga Pieśni Wiersze Yuefu (Zhou, Han) [Yuefu – Urząd Muzyki] • Bez ustalonych reguł formalnych • Kwitnie jeszcze w II i III w. A.D.; wybitny twórca to Tao Yuanming (IV w.) Han Wudi założył Urząd Muzyki (Ruch pro-Konfucjański) • Ballada Mulan to przykład Yuefu

2. Xin Ti Shi – –

–

Gatunek o ustalonej formie, ukształtowany w epoce Tang • Ścisłe reguły metryki – dwie czterowersowe zwrotki Początek tego stylu to zainteresowanie w Chinach buddyzmem, a także poezją pisaną w sanskrycie • Powraca też egzaminacja urzędników, a w Tang egzaminy obejmowały też pisanie poezji (całe to przedsięwziecie wymagało reguł, stąd ustalona forma itd.) Jue Ju – bardzo popularny styl wchodzący w kategorię Xin Ti Shi • Tzw. Przerywane Wiersze – czterowiersz, pięcio- lub siedmiozgłoskowy • Lu Shi – tak jak wyżej, tylko dłuższy – dwie czterowierszowe zwrotki • Pai Lu – sekwencja dwuwierszy

3. Antologie –

Quan Tang Shi (1705 – 1707) – 48,900 utworów, 2200 autorów • Antologie z epoki Tang – ponad 130 • Dowód, że dynastia Qing (Mandżurska) propaguje chińską kulturę • Dziś istnieją antologie zawierające 300 utworów dynastii Tang

4. Cechy formalne –

–

Twórczość podstawą dla zasad pisania poezji • Chodzi o popularne błędy (choroby) w poezji; później zbiór ten został rozszerzony do 28 błędów Podział kategorii tonów (ustlone schematy tonalne) • Równe – ping (pierwszy i drugi ton) • Zmienne – Ze (trzeci i czwarty ton) ➔ Nie wiemy jak brzmiały style tonalne przed podziałm dynastii Tang ➔ Funkcjonowały słowniki wyrazów rymowanych

5. On the stork tower – Wang Zhihuan [Poezja]

– – – – – –

Gang shang yi ceng lou – ostatnia linijka wiersza, dziś stała się idiomem [stań się lepszy] Shanshui hua – rodzaj malarstwa pejzażowego Rym obowiązkowy w wersach 2 i 4, opcjonalnie w 1 Lu Shi: paralelizm syntaktyczny, wers 3/4, 5/6 Czterowiersz: 1 wiersz to temat, 2 – 3 rozwinięcie, 4 – przesłanie Ośmiowiersz: spójność, centrum znaczeniowe to wiersz 5 i 6

5. Cechy stylistyczne – – –

– – –

Charakter przestrzenny – symetria i komplementarność Niedopowiedzenie, przeplatanie pustki i pełni Ikoniczność pisma • Mu Mo Furong Hua (autor: Wang Wei) ➔ Znaki symbolizują otwierający się kwiat • Lei Ting Kong Pi Li, Yun Yu Jing Xu Wu Brak podmiotów, same wyrazy pełne (bez łączników) Aluzje literackie (Diangu) Poeta Wen Yiduo stwierdził, że tworzenie wierszy w stylu nowego shi jest jak taniec – pełne gracji, ale i ograniczeń

Piśmiennictwo #6 – 22.11.2016 1. Proza literacka – uwagi ogólne –

– – –

–

–

Proza: fabularna – xiaoshuo; termin pochodzi od Zhuangzi • Gatunki prozy ➔ Duanpian Xiaoshuo ➔ Zhongpian Xiaoshuo ➔ Changpian Xiaoshuo • Do XX w. Proza zajmuje niskie miejsce w hierarchii rodzajów literackich Gatunki krótkie – wcześnie, powieści dużo później Zainteresowanie zbiorowością, a nie jednostkami Recykling – zamiast oryginalności, mitrzostwo w hermeneutyce; ewolucja i przejścia od tematów, postaci • ~400 postaci w np.: pożycza postacie z historycznych kronik; pożyczają postacie z , i tak dalej. • Taką ważną przewijającą się postacią jest Wu Song Wzajemne wpływy – proza w języku klasycznym na prozę w języku potocznym, sztuka spektaklu, literatura dramatyczna

2. Proza krótka o zjawiskach nadprzyrodzonych –

Zhiguai, Chuangqi • Język klasyczny • Bibliografie oficjalne (od Song, 960-1279): zapiski o rzeczach nadprzyrodzonych ➔ Są klasyfikowane i katalogowane jako prawdziwa historia, aż do Song ➔ Nawet później stosowano do tej prozy takie terminy jak: zapiski, relacja, biografia

•

•

•

•

➔ Ludzie oczywiście w nie nie wierzyli, ale też ich nie wykluczali  Konfucjusz: ➔ Ósmy miesiąc to miesiąć duchów (wg. Kalendarza księżycowego); wtedy ludzie składają ofiary duchom, wtedy tez otwierają się wrota piekieł  Duchy mają tendencje do chowania się pod wiszącymi pnączami fikusa Tworzone w klasycznym ➔ Tang – złoty wiek dla tego gatunku ➔ Tworzone w ramach ćwiczen przed egzaminami Etapy rozwoju: ➔ Źródło inspiracji to mity i legendy  - wspomniany wcześniej bestiariusz-like – To zapiski [dzieło geograficzne] na temat świata, który nie istnieje; jego kompilatorem jest Liu Xin  – Dyskurs historyczny; opis podróży Króla Mu na zachód, po drodze spotykają go magiczne przygody ➔ Pod koniec XIX w. Pojawiająsię czasopisma w Chinach – jednym z nich jest magazyn z rysunkami inspirowanymi księgą gór i mórz Drugim etapem rozwoju są takzwane notatki: biji, zhiguei ➔ Antologie  Sou Shen JI – zapiski o zjawiskach nadprzyrodzonych  Shi Shuo Xin Yu – nowe relacje o tym co się mówi ➔ Przy tworzeniu notatek ceniono oryginalność i indywidualność  Pojawia się (okres Han) zwyczaj werbalnej oceny dzieł innych autorów – Czyste Rozmowy (Qing Tan)  Później powiązany z Feng Liu ➔ Teksty te nie przedstawiają historii, jedynie kró...