Podstawy-Edukacji-Wczesnoszkolnej PDF

Preview

Summary

Download Podstawy-Edukacji-Wczesnoszkolnej PDF

Description

Podstawy Edukacji Wczesnoszkolnej - egzamin Pedagogika wczesnoszkolna jako nauka i subdyscyplina pedagogiczna. Pedagogika wczesnoszkolna jako subdyscyplina pedagogiczna:  zajmuje się wycinkiem rzeczywistości w odniesieniu do dzieci we wczesnym okresie scholaryzacji  ma charakter teoretyczny i normatywny  teoria obejmuje całokształt problemów związanych z edukacją dzieci, systemem twierdzeń i zaleceń do twórczego  wykorzystania dla nauczycieli  charakter normatywny to zestaw to zestaw wzorców i zaleceń praktycznych dla skutecznego i racjonalnego kształcenia dzieci Pedagogika wczesnoszkolna jako nauka: Pedagogika à teoria wychowania i kształcenia à pedagogika wczesnoszkolna à metodyki szczegółowe. Pedagogika wczesnoszkolna formułuje swoje prawidłowości o mniejszym stopniu ogólności i węższym stopniu stosowalności (tylko w odniesieniu do dzieci w wieku 6 - 10 lat) niż pedagogika i jej subdyscypliny teoria wychowania i dydaktyka, które formułują prawidłowości i zasady działania obejmujące ogół jednostek ludzkich. Pedagogika wczesnoszkolna tworzy też teorie: zasady będące źródłem inspiracji dla innych subdyscyplin pedagogicznych. Pedagogika wczesnoszkolna jest nauką, gdyż rozpatruje i poszukuje odpowiedzi na pytania o:  istotę wychowania i kształcenia (co to znaczy wychowywać i kształcić?)  obiekt wychowania i kształcenia (kim jest i może być dziecko w wieku 6 - 10 lat?)  wartości i cele edukacyjne (po co wychowywać, uczyć się, nauczać?)  treści (w jakim zakresie wychowywać, uczyć się, kształcić?)  czynniki edukacyjne (kiedy i gdzie wychowywać, uczyć się, kształcić?) Pedagogika wczesnoszkolna: jest rozległą i całościową dziedziną nauki zawierającą zespoły wyjaśnień dotyczących występujących lub mogących wystąpić procesów pedagogicznych klasach I – III . Składa się z dwóch integralnie połączonych części: a) ogólnej (kształcenie i wychowanie): obejmuje zasady, prawidłowości, koncepcje, reguły dotyczące edukacji jako całości b) szczegółowej (metodyki poszczególnych obszarów wiedzy edukacyjnych): to koncentracja ustaleń koncepcji zawartych w części ogólnej. Metodyki szczegółowe i ich zakres:  metodyka edukacji polonistycznej  metodyka edukacji matematycznej  metodyka edukacji przyrodniczej  metodyka edukacji muzycznej  metodyka edukacji plastycznej  metodyka edukacji społecznej  metodyka edukacji technicznej  metodyka edukacji fizycznej i zdrowotnej  język obcy nowożytny  zajęcia komputerowe  etyka Cele pedagogiki wczesnoszkolnej

Ułatwianie uzyskania wysokich efektów pracy edukacyjnej, jeśli nauczyciel łączy własny wysiłek twórczy z zasadami metodyki i współczesną teorią kształcenia dzieci i wiedzą z nauk współpracujących z pedagogiką. Cel wg. podstawy programowej Edukacja wczesnoszkolna jako pierwszy etap w systemie to edukacja propedeutyczna, nie mająca charakteru samowystarczalnego. Pełni funkcje wprowadzającą i usprawniającą do uczenia się w toku kształcenia systematycznego. To fundament dalszego kształcenia. Edukacja wczesnoszkolna to proces rozłożony na trzy lata, w czasie którego dziecko ma być stopniowo, możliwie łagodnie przeprowadzone z kształcenia zintegrowanego do nauczania przedmiotowego w wyższych klasach szkoły podstawowej. Rozwój teorii edukacji wczesnoszkolnej Przyczyny:  Uwarunkowania społeczne  Poglądy na dziecko i jego możliwości rozwojowe  Postęp nauk pedagogicznych i psychologicznych  Rozwój dyscyplin naukowych na których oparte są przedmioty nauczania Rola i cele współczesnej edukacji Rozwój i edukacja a) rozwój ujmowany szeroko jako interaktywny rozwój jednostki, jej wspólnotę i jej środowiska lokalnego a) rola edukacji to pomoc w stawaniu się architektami i budowniczymi swojego życia poprzez wsparcie ich podmiotowości, poczuciu własnej wartości, wzmocnienia ich szans na radzenie sobie w szkole i życiu codziennym Cele wg Delorsa: * działać - podejmowanie działań, poczucie skuteczności działania, odpowiedzialność za efekty i kreatywność działań * żyć wspólnie - troska o innych, dialogowość, tolerancja, szacunek, współpraca, tworzenie więzi * być - autonomia, zaufanie wobec świata, wolność, ugodowość, odpowiedzialność * wiedzieć – dociekliwość poznawcza, otwartość, krytyczny ogląd świata, refleksyjność, wyrażenie własnych myśli Dwa nurty pedagogiki wczesnoszkolnej – i ich przedstawiciele i poglądy. (chyba to ale głowy nie dam) 1) Nauka o rzeczach - rozwój szkoły elementarnej, ludowej, obowiązkowej. Jan Władysław Dawid – podkreślał on, że w celu zaplanowania, czego uczyć, kiedy i w jaki sposób, powinno się poznać zasób umysłowy ucznia. Dla nauki początkowej podstaw należy szukać w tym, co uczeń nabył przed szkołą i poza nią, w jego własnych doświadczeniach, obcowaniu z ludźmi i rzeczami, po to, by treści posiadanych przez ucznia pojęć i wyobrażeń wykorzystać podczas pierwszej nauki. Jan W. Dawid zaznacza również, że nauczyciel nie tylko zapewnia materiały, ale musi zasugerować wykonanie danej pracy. Poglądy pedagogiczne Jana Amosa Komeńskiego (1592-1670) oraz Jana Henryka Pestalozziego (1746-1827) początek XIX w - dwa stanowiska: a. ekstensywne, lecz powierzchowne związane z próbami upowszechnienia oświaty - system monitorialny, czyli wzajemnego nauczania b. indywidualizacja - upowszechnienie pełnowartościowej edukacji opartej na badaniach Pestalozziego Według wspomnianych postępowych pedagogów dobór treści kształcenia charakteryzował się ich

koncentracją wokół materiału lub przedmiotu nauczania. Przez naukę o rzeczach rozumiano nauczanie poglądowe zapoznające dzieci z najbliższym otoczeniem rozwijające i kształcące ich spostrzegawczość i zdolność do obserwacji oraz dostarczające elementarnej wiedzy o świecie. Uczono też wychowania moralnego i kształcono język (mowę) nieco później też czytania i pisania. 2) Nauczanie całościowe a) kontrowersyjne poglądy na wychowanie Jana Jakuba Rousseau (1712-1778) - naturalizm rodowód zawdzięcza Ruchom Nowego Wychowania - progresywizmowi pedagogicznemu Deweya a) Ellen Key 1900 " Stulecie dziecka " - krytyka szkoły b) Owidiusz Decrloy (1871-1932) c) Celestyn Freinet (1896-1966) d) Maria Montessori (1870 - 1952) Kierunek dydaktyczny traktujący treści i metody pracy w klasach początkowych jako określone całości tematyczne, które obejmują treści zgodnie z tym, jak występują one w życiu, a nie jako odrębne przedmioty nauczania. Istotę stanowi likwidacja w procesie edukacyjnym poszczególnych przedmiotów nauczania, a oparcie się na koncentracji treści wokół ośrodków tematycznych, stanowiących zwartą całość. To alternatywa i reakcja przeciw wieloprzedmiotowości, prowadzącej do gromadzenia wiadomości nie powiązanych ze sobą i często mało przydatnych w życiu. Poglądy pedagogiczne J. A. Komeńskiego i J. H. Pestalozziego. Jan Henryk Pestalozzi oparł swoją koncepcję na zasadach psychologicznych. Poszukiwał punktów wyjścia dla nauczyciela – odkrył, że mogą nimi być liczba, kształt i słowo, gdyż zawiera je każdy poznawany przedmiot. Znaczyło to, że poznawanie świata rozpoczyna się od wyodrębnienia przedmiotów spośród innych znajdujących się w otoczeniu, poprzez dokładne rozpoznanie ich kształtu, i prowadzi do nazwania ich, co jest właściwością przynależną człowiekowi. Nazwanie powoduje utrwalenie, a także uogólnienie, ponieważ nazwa odnosi się do każdego podobnego przedmiotu. Za najwyższą zasadę Pestalozzi uznał spostrzeganie, gdyż „ogląd jest absolutnym fundamentem wszelkiego poznania, czyli innymi słowy, że wszelkie poznanie musi wychodzić od oglądu i musi się do niego sprowadzić”. Pisał także, że ważna jest nauka pisania, lecz ważniejsza nauka myślenia. Uważał, że tylko to jest prawdziwe wychowawczo, co kształtuje jednocześnie serce, rozum i rękę. Kontakt z rzeczywistością i pojmowanie świata rękami mają ogromne znaczenie, gdyż człowiek jest nie tylko wzrokowcem, ale też kinestetykiem. Pestalozzi oparł całe swoje nauczanie na doświadczeniu oraz na poglądowym nauczaniu. Znaczące miejsce w edukacji dziecka przyznawał nauce o rzeczach. Jan Amos Komeński podkreślał wielkie znaczenie wychowania i nauczania w życiu człowieka. Uważał, że każdy jest się w stanie czegoś nauczyć, należy w tym celu umiejętnie się z taką osobą postępować a przyswoi sobie pewne wiadomości u umiejętności adekwatne do stopnia rozwoju swojego umysłu. Postulował konieczność powszechnego nauczania. Postulat ten sformułował w stosunku do wszystkich ludzi bez względu na płeć, miejsce zamieszkania, pozycję społeczną, czy rozwój fizyczny lub intelektualny. Postulował także opracowanie jednolitego systemu szkolnictwa dla całej ludności. Ażeby było to możliwe, dzieli rozwój człowieka na cztery okresy i każdemu z nich przypisuje odpowiedni typ szkoły. Podkreślał, że treści nauczania powinny być dostosowane do aktualnych możliwości rozwojowych dziecka. Ważne było dla niego zaufanie jakiego udziela się dziecku oraz systematyczna praca nad jego rozwojem. Komeński zakładał, że nauczanie należy rozpocząć od rzeczy najprostszych i tego co całe życie będzie użyteczne. Uważał, że wiedzę należy zdobywać i świat poznawać wszystkimi możliwymi zmysłami. A mianowicie: „rzeczy widzialne − wzrokowi; słyszalne − słuchowi; zapachy − węchowi; rzeczy smak mające − smakowi; namacalne − dotykowi. A jeśli coś jest uchwytne dla kilku zmysłów, należy je udostępnić kilku zmysłom”. Według niego w czasie nauki uczeń nie powinien być bierny, dlatego Komeński z każdej godziny szkolnej przeznaczał tylko kwadrans na pokazywanie i

objaśnianie, trzy zaś pozostałe na praktykę, czyli naśladowanie. Zalecał posługiwanie się nie tylko częstym powtarzaniem, poczynając od najzdolniejszych uczniów, kończąc na najsłabszych, ale także postulował wzajemne nauczanie się. Postulował stworzenie podstaw organizacji pracy szkolnej w klasie systemem lekcyjnym. W założeniu tym każda szkoła powinna być podzielona na sześć klas, nauka w klasach winna odbywać się w czasie godzin lekcyjnych przed i po południu. Podział uczniów na klasy według kryterium wieku metrykalnego ma swoje uzasadnienie w psychologii, która wskazuje na pewne wspólne predyspozycje do nauki dzieci będących w określonym wieku. Ruchy Nowego Wychowania – przyczyna powstania i główni przedstawiciele. Reformatorski ruch pedag., rozwijający się w 1. poł. XX w. w wielu krajach Europy, zmierzający do odnowy szkoły, treści i metod kształcenia i wychowania; w Niemczech jego odpowiednikiem była pedagogika reformy, natomiast w Stanach Zjedn. progresywizm; stanowił reakcję na rygoryzm, przesadny intelektualizm i formalizm dydaktyczny szkoły tradycyjnej; skupiał przedstawicieli różnych koncepcji i kierunków, których łączyło przekonanie, że dziecko powinno stać się podmiotem w procesie nauczania i wychowania, że proces ten musi uwzględniać właściwości psychiczne, indywidualne potrzeby i zainteresowania dziecka, odwoływać się do jego aktywności, dawać mu szansę twórczego działania; nowa szkoła miała być „szkołą aktywną”, „szkołą na miarę dziecka”, „szkołą pracy”, wychowującą „do życia i przez życie”; gł. przedstawiciele i teoretycy: E. Claparède, O. Decroly, M. Montessori, G. Kerschensteiner, A. Ferrière, C. Freinet, w Polsce H. Rowid, J. Korczak. Koncepcja ośrodków zainteresowań Owidiusza Decrole'a w której "ośrodki" skupione były wokół wspólnego tematu stając się centrum zainteresowania i działalności dzieci. Realizując temat czerpano z wielu dyscyplin i stosowano aktywizujące metody przybliżające nauczanie "do życia przez życie" a tym samym wdrażanie dzieci do samodzielności w myśleniu i działaniu. Koncepcja Marii Montessori Oparta jest na założeniach naturalizmu pedagogicznego, pozastawiające dzieciom pełnię swobody w rozwijaniu spontanicznej aktywności. Nadrzędną wartością w pracy nauczyciela jest rozwój dziecka a niezbędnymi warunkami tego rozwoju są: urządzenie otoczenia - kąciki tematyczne, różnorodny materiał dydaktyczny, służący rozwijaniu narządów zmysłów i ćwiczeniu mięśni oraz osobowości nauczyciela, któremu Montessori zabrania ingerować w pracę, poprawiać a jedynie obserwować. Fundamentalne znaczenie w rozwoju osobowości przypisywała Montessori "polaryzacji uwagi", która jest zjawiskiem wnikliwego i długotrwałego zainteresowania jednym przedmiotem lub jedną czynnoœcią, skłaniajacym do głębokiego wnikania w jego istotę, długotrwałego przy nim pozostawiania i wielokrotnego powracania. Pozwala ona na poważne i w sposób zdyscyplinowany przeżywanie radości i czerpanie satysfakcji z własnych działań. Koncepcja szkoły twórczych technik Celestyna Freineta Jej charakterystycznymi cechami było zastąpienie przedmiotów nauczania treściami środowiska, a podręcznika, przez swobodne teksty, pisanie i drukowanie w szkolnej drukarni oraz ogłaszane na ściennej gazetce, stosowanie korespondencji międzyszkolnej, ekspresji twórczej, fiszek autokorektywnych i problemowych, pracy w samorządzie, klasowej biblioteczki, pracy czy książki życia klasy (kroniki) oraz różnych środków dydaktycznych np.: biblioteka klasowa, płytoteka, kąciki specjalistyczne, szafki z narzędziami, plany pracy uczniów. Nauczanie całościowe w Polsce. Nauczanie całościowe - pojęcie

To reakcja przeciw wieloprzedmiotowości, prowadzącej do gromadzenia przez ucznia wiadomości nie powiązanych ze sobą i często mało użytecznych. Istotę nauczania ca³oœciowego stanowi likwidacja w procesie nauczania odrębności poszczególnych przedmiotów i oparcie się na koncentracji treści wokół ośrodków tematycznych stanowiących zwartą całość. Twórcą terminu jest Berthold Otto: "świat stoi przed nami jako całość i my jako całość próbujemy go ogarnąć". Najistotniejsze postulaty: a) pajdocentryzm a) koncepcja pedagogiki wychodzącej od dziecka b) odrzucenie pierwszoplanowości nauczyciela i adaptacyjnych dążeń środowiska na rzecz wychowania wychodzącego od naturalnych potrzeb dziecka oraz uwzględniającego jego fazy rozwojowe c) dostosowanie treści, metod, organizacji zajęć do dziecka uwzględniając konkretyzm, obrazowość, subiektywizm i synkretyzm poznawania dziecięcego d) podporządkowanie logiki nauk ujętych w przedmioty nauczania logice sytuacyjnego układu otaczającej rzeczywistości, w formie całościowych obrazów, określanych różnie jak: epizody, kręgi rzeczy, ośrodki zainteresowań. Okres po II wojnie światowej: 1) Nauczanie początkowe. Prymat nauczania przedmiotowego: a. od 1949 r. - klasa I - IV - 9 przedmiotów nauczania b. od 1978 r. - klasa I - III - 7 przedmiotów (zintegrowany przedmiot: środowisko społeczno-przyrodnicze) c. od 1977 r. - roczną opieką objęto dzieci w tzw. klasie "0” - połączenie wychowanie przedszkolnego z edukacją szkolną i likwidacją wysokiego progu szkolnego d. lata 1960 - 1990 eksperymentalne próby nauczania całościowego e. lata 1999 - dalsze reformowanie oświaty 2) Metodyki przedmiotowe a) metodyka języka polskiego - Falski, Przyłubscy, Zborowski, Malendowicz, Baczyńska, Wróbel, Więckowski, Mettera a) metodyka matematyki - Semanedi, Krypowska, Cydzik, Moroz, Gruszczyk - Kolczyńska b) metodyka środowiska społeczno-przyrodniczego - Gutowska, Lelonek Przyczyny wdrożenia kształcenia zintegrowanego: 1) Filozoficzne: całość nie jest prostą sumą elementów, ale ma sobie tylko właściwe cechy, których nie mają części. Uczeń nie jest w stanie poznać świata za pomocą nauki poszczególnych przedmiotów, gdyż ich suma nie da obrazu całości. 1) Psychologiczne: nauczanie jako całość jest zgodne z naturalnie przebiegającym procesem spostrzegania (synkretycznego) i myślenia (konkretno-wyobrażeniowym) dziecka w młodszym wieku szkolnym. 2) Dydaktyczne: poznając świat w sposób przedmiotowy uczeń zdobywa wiedzę poszufladkowaną przyporządkowaną do dyscyplin naukowych, której nie potrafi często powiązać i wykorzystać (wyniki badań Czechowskiej z końca lat 80) 3) Organizacyjne: zajęcia prowadzone przez jednego nauczyciela, który ma możliwość dowolnego regulowania czasu zajęć w ramach obowiązujących godzin i dostosowania ich zainteresowania ich intensywności do potrzeb dzieci. 4) Polityczne: Polska w okresie transformacji ustrojowej i przemian społeczno-ekonomicznych co stymulować powinno także innowacje w szkołach. Koncepcje edukacji zintegrowanej w Polsce do 1999r. - przedstawiciele i poglądy.

Jan Władysław Dawid: (1859-1914) prekursor nauczania całościowego, swoją koncepcję nauki o rzeczach osadził wokół pojęcia koncentracji treści w znaczeniu korelacji, rozumianej współcześnie jako uwzględnienie współzależności treści pochodzących z różnych przedmiotów nauczania. W procesie nauczania i uczenia się należy rzeczy nowe, oprzeć na znanych, nawiązywać do własnych doświadczeń dziecka, uczyć tego co istotne, fakty pojedyncze, jak najczęściej powtarzać w związkach jak najbardziej różnorodnych, fakty z okolicznościami i potrzebami życia. Zasady całościowości w nauczaniu odnajdujemy w poglądach S. Hessena (1887-1950), który zawiera w pierwszych latach nauki szkolnej wprowadzenie nauczania globalnego, poprzez zastosowanie kursu epizodycznego. Każdy epizod przedstawia kompleksowe zdarzenie i wyposaża ucznia w nierozczłonkowaną wiedzę stanowiącą całość, a dobór epizodów i sposób ich uczenia winien wprowadzać ucznia do myślenia naukowego. H. Rowid (1877-1944) szkoła elementarna "szkołą twórcza", której źródłem treści nauczania są potrzeby i zainteresowania uczniów wynikające z faktu życia dzieci w środowisku. Istotę uczenia się stanowiła fizyczna i umysłowa samodzielna praca ucznia przy której konieczny jest wysiłek duchowy, wyzwalający w dziecku emocje i zainteresowania. Całe życie szkolne powinni organizować sami uczniowie poprzez samorząd, a nauczanie miało odbywać się w pracowniach, warsztatach, bibliotekach i podczas wycieczek. Założenia koncepcji Łucji Muszyńskiej (1931-1974): a. nauczyciel planuje nie tematy poszczególnych lekcji przedmiotowych, lecz integralne jednostki tematyczne obejmujące szereg godzin jednego lub kilku dni nauki w zależności do zakresu tematu i bogactwa problematyki a. integralną jednostką tematyczną jest cykl różnorodnych poczynań nauczyciela podporządkowanych nadrzędnemu tematowi. b. do każdej integralnej jednostki nauczyciel dobiera cele dydaktyczno-wychowawcze opierając się na programie nauczania i programie wychowawczym oraz wynikających z analizy aktualnie panującej sytuacji w zespole klasowym c. opracowując tok realizacji danej jednostki tematycznej nauczyciel musi przestrzegać następujących zasad d. główną osią koncepcji są różne formy aktywności uczniów e. realizacja celów dydaktycznych i wychowawczych przez organizowanie wszechstronnej działalności dzieci f. integralna jednostka tematyczna g. każdy dzień jest całością tematyczną, a temat łączy nauczyciela, uczniów oraz formy pracy Integracja to łączne ujmowanie celów nauczania, kształcenia i wychowania, scalanie treści i materiału nauczania poprzez koncentrację wokół zasadniczych osnów zintegrowanych jednostek tematycznych. Tworzenie jednolitych, integralnych ciągów sytuacyjnych dla działań i przeżyć dzieci. Opracowując tok lekcji obowiązują zasady:  ciągłości czasowej - bez 45 minutowych interwałów tematycznych  urozmaiconych form zajęć - różna trudność i atrakcyjność  płynności - przechodzenie z jednej formy do drugiej  różnorodności zajęć - intelektualne, emocjonalne, produkcyjne, samoobsługowe, artystyczne, twórcze, konsumpcyjne itp.  różna organizacja zajęć  aktywizacja dzieci - pełnią różne role  motywacji - uwzględnienie potrzeb i zainteresowań  zespołowości - organizacja dzieci w grupy



udział wychowawcy – uczestnik zadań

Koncepcja Marii Cackowskiej (1933-2004) Integrację ujmuje w trzech płaszczyznach: celów (dydaktyczno-wychowawczych), treści (przedmiotowych) i metod nauczania-uczenia się (teoria wielostronności Okonia. Treści podzielono na jednostki miesięczne, tygodniowe, dzienne. Każda jednostka koncentruje się wokół środowiska społeczno-przyrodniczego. Zachowując układ przedmiotowy wyodrębniono treści podstawowe (minimum), uzupełniające (ułatwiające rozumienie), fakultatywne (rozszerzające dla uczniów zdolnych). Dwa cykle edukacji początkowej dla uczniów od 6 do 9 roku życia: 1) klasy 0-1 - pełna integracja, czyli nauczanie łączne (zacieranie granic między przedmiotami i kształtowanie w umysłach dzieci scalonego obrazu świata), integracja scalanie z całości z części w kierunku nadania nowej jakości. 1) klasy 2-3 - cykl integracji wybiórczej, częściowej, czyli nauczania skorelowanego, korelacja współzależność, wzajemne powiązanie przedmiotów, pojęć i zjawisk, wzajemna zależność. Rodzaje korelacji: 1) Międzyprzedmiotowa: wią...