Psychologia-osobowości-opracowane-zagadnienia PDF

Preview

Summary

Download Psychologia-osobowości-opracowane-zagadnienia PDF

Description

1. ➢ ➢ ➢ ➢ ➢ ➢ ➢ ➢

Co jest przedmiotem badan psychologii osobowości? Nurty: Psychoanaliza – złożona i dynamiczna struktura świadomych i nieświadomych procesów. Behawioryzm – zespół nawyków. Teorie cech Psychologia humanistyczna – całość doświadczania siebie. Psychologia poznawcza – zespół struktur poznawczych

Psychologia osobowo ci bada to, co sprawia, że różne procesy psychiczne, funkcje i dyspozycje tworzą z człowieka specyficzną całość, i całość ta jest spójna, zintegrowana. Zainteresowanie dotyczy tutaj tego, co spójne oraz tego, co zintegrowane. ➢ Osobowo – złożona całość myśli, emocji i zachowań człowieka, nadająca kierunek jego życiu. Składa się ze struktur i procesów. Wynika z natury i ze środowiska. Ważne składniki osobowości to także wspomnienia (wrażenia przeszłości), reprezentacje psych. teraźniejszości oraz wyobrażenia dot. przyszłości. 2. Czym charakteryzują się dwa podejścia do badań w psychologii osobowości? ➢ Dedukcyjne: proponuje ujmowanie osobowości w struktury i ogólne zasady funkcjonowania. Sprawdza czy hipotezy wypracowane z ogólnego poziomu sprawdzają się. ➢ Indukcyjne: opisywanie faktów i gromadzenie danych empirycznych. Uogólnianie ich w proponowanych modelach osobowości (strukturalnych, funkcjonalnych). 3. Na czym polega metoda kliniczna w badaniu osobowości? Podej cie kliniczne- wymaga dogłębnego i systematycznego badania jednostki, ujawnia wiele nowych zjawisk i inspiruje wiele nowych badań ◦ Nastawione na diagnozę i terapię (cel- diagnoza i terapia) ◦ Łączy różnego rodzaju dane- obserwacyjne, pochodzące z wywiadu, pochodzące z badań, wynikające z interakcji- badacz – pacjent ◦ Pozwala zrozumieć ukryty sens ludzkich działań, zachowań ◦ Pozwala wnikać w źródła psychopatologii ◦ Analiza wczesnych doświadczeń dziecięcych Historia: ● Jean Martin Charcot - badał i leczył za pomocą hipnozy pacjentów z objawami histerii, klasyfikował jej objawy ● Pier Janet - próbował systematyzować obserwacje kliniczne (psychopatologię) i odnosić się do procesów będących przyczyną zaburzeń ● Morton Prince - przypadki osobowości wielorakiej, rozszczepienia osobowości (wprowadził to pojęcie) ● Henry Murray- łączył metodę kliniczną z metodą kwestionariuszową i korelacyjną „explorations in psychology”, poddał się psychoanalizie. Próbował łączyć metodę kliniczną z eksperymentalną, rozwijał metody doboru personalnego ● Freud ● Rodgers, - badania kliniczne, uważnie słuchał swoich klientów, na podstawie obserwacji klinicznych tworzył teorię „ja”, formułował szczegółowe hipotezy i weryfikował je empirycznie. Badacz musi posługiwać się subiektywizmem (m.in. obserwacja) i obiektywizmem (weryfikacja danych pochodzących z bad klinicznego); ● G. Kelly- zbierał dane z badania klinicznego (obserwacji) i tworzył uogólnienia- konstrukty teoretyczne. ◦ Metoda badawcza- psychoanaliza (teoria osobowości, met badawcza, met leczenia, teoria zaburzeń) ◦ Pomiar jakościowy ◦ Zalety i wady: ▪ Zalety:

▪

● Pozwala dostrzec znaczną liczbę zjawisk i uchwycić funkcjonowanie jednostki jako całości psych ● Pozwalają zbierać nowe dane, obserwacje i stawiać hipotezy Wady ● Nie można badać dużych grup ludzi jednocześnie ● Nie pozwala sprawdzić trafności teorii na podstawie badań empirycznych

4. Na czym polega metoda korelacyjna w badaniu osobowości? ●

Celem badań jest porządkowanie danych empirycznych dotyczących wymiarów i cech osobowości oraz poszukiwanie współzależności między nimi.

●

Dane weryfikowane są technikami statystycznymi, teoria (teorie cech) używana jest do formowania hipotez i dyskusji wyników.

●

Służy do opisu osobowości, jej składników i organizacji.

●

Służy głównie poznaniu różnic i podobieństw między ludźmi w zakresie struktury osobowości – rozumianej jako zespół cech.

●

Bazuje na danych samoobserwacyjnych z dużych prób – badania kwestionariuszowe.

Historia: ●

Francis Galton (1822-1911) – badał różnice indywidualne, kładł nacisk na ilościowy pomiar osobowości oraz wpływ dziedziczenia na osobowość.

●

Twórca teorii dziedziczenia cech intelektualnych, opracował kryteria pomiaru geniuszu i wybitnych zdolności.

●

Badał cechy fizyczne i psychiczne tysięcy ludzi posługując się testami, skalami ocen i kwestionariuszami.

●

Wprowadził pojęcie współczynnika korelacji.

●

Karl Pearson (1857-1936) – rozwinął procedury korelacyjne, wprowadził własny współczynnik korelacji.

●

Charls Spearman (1863-1945) – kontynuował badania nad inteligencją ogólną i różnicami indywidualnymi w zakresie inteligencji. Opracował procedurę statystyczną analizy danych (analiza czynnikowa).

●

Podejście korelacyjne rozkwita w latach czterdziestych XX wieku. Cecha – staje się podstawową jednostką opisu osobowości.

●

Raymond Cattel (1905-1998) – opracował taksonomię cech osobowości. Cechy powiązał z zachowaniami, wykrywał je za pomocą analizy czynnikowej. Ustalił 16 czynników i opublikował oparty na nich kwestionariusz.

●

Hans Eysenck (1916-1997) – wykrył trzy główne czynniki (ekstrawersja/introwersja, neurotyczność i psychotyczność) i opracował kwestionariusz.

●

Współczesny Pięcioczynnikowy Model Osobowości Costy i McCrae

Zalety i wady podej cia korelacyjnego: ●

Umożliwia badanie wielu osób oraz wykrywanie powiązań między cechami.

●

Ogranicza się do danych pochodzących z samoobserwacji i własnych sprawozdań.

●

W kwestionariuszach pytania i zestawy alternatywnych odpowiedzi są ściśle określone.

5. Na czym polega metoda eksperymentalna w badaniu osobowości?

Podej cie eksperymentalne oparte na teorii poznawczej i społecznego uczenia się, najbardziej obiektywna met bad ● Lata 70- dominacja w PO ● Stosuje przyczynowo skutkowy paradygmat wyjaśniania badanych zjawisk: Z teorii wyprowadza się zależności i testuje się je w formie eksperymentu ● Przedmiot badań- procesy zw z aktywnością człowieka, a szczególnie- powiązania między procesami poznawczymi, emocjonalnymi i motywacyjnymi ● Bazuje na danych pobranych w sposób obiektywny (eksp musi być kontrolowany) ● Badacz dąży do wykrycia różnych ogólnych praw funkcjonowania osobowości- dotyczących wszystkich ludzi Podej cie eksperymentalne- historia ● Wilhelm Wundt (1832-1920) – założyciel pierwszego laboratorium psychologicznego (1879 – Lipsk). Propagował metodę eksperymentu, badał związki między zmianami bodźca a doznaniami człowieka. ● Herman Ebbinghaus (1850-1909) – prowadził badania nad pamięcią (krzywa zapominania). ● Iwan Pawłow (1849-1936) – prekursor eksperymentalnych badań nad warunkowaniem klasycznym. Prowadził także badania nad konfliktem i nerwicą eksperymentalną. ● John Watson (1877-1958) – kontrolowane badania związków bodźca z reakcją (przypadek małego Alberta). ● Clark Hull (1884-1952) – badania nad teoriami uczenia się opartymi na związku bodźca z reakcją. (+zmienne pośredniczące) ● Rozwój podejścia eksperymentalnego dzięki psychologii poznawczej – lata 60-te XX wieku. ● Jerome Brunner (1915) – teoria spostrzegania i poznawcza teoria uczenia się. ● Psychologia poznawcza- lata 60 i 70

6. Porównaj zalety i wady wszystkich trzech metod. Metoda badawcza Podejście kliniczne

Podejście korelacyjne

Podejście eksperymentalne

Zalety 1. Badanie jednostki w sposób naturalny. 2. Możliwość dogłębnego i całościowego poznania jednostki. 3. Umożliwia pełną analizę psychiki. 1. Uwzględnia szeroki zakres zmiennych. 2. Bada powiązania między cechami.

Wady 1. Obserwacje są ograniczone do jednostek. 2. Subiektywna interpretacja danych. 3. Niemożność badania dużych prób. 1. Wykrywa związki o charakterze współwystępowania, a nie przyczynowo – skutkowe. 2. Rzetelność i trafność pobieranych danych jest wątpliwa. 1. Pozwala ustalać związki 1. Nie obejmuje zjawisk których przyczynowo – skutkowe. nie można badać w laboratorium. 2. Manipulowanie zmiennymi w 2. Sztuczność warunków sposób kontrolowany. laboratoryjnych ogranicza 3. Obiektywna rejestracja danych. prawomocność wniosków.

7. Cele psychologii osobowości. Cel psychologii osobowości- uzyskanie wiedzy o strukturze osobowości, o czynnikach, które tę osobowość warunkują i o roli podmiotowości człowieka w kształtowaniu swojej osobowości. 8. Model topograficzny osobowości o Świadomość –   wszystkie świadome treści, do których mamy dostęp za pomocą introspekcji; wśród nich są takie, które przeszły z nieświadomości do przedświadomości. Króluje nasze JA, które ma pełną kontrolę, a w czasie snu jest uśpione. Dlatego w treści marzeń sennych są treści nieświadome.

o Przedświadomość- treści, które mogą być uświadomione (tak jakby przedpokój w mieszkaniu, przez który trzeba przejść). o Nieświadomość –  p  opędy, które są wrodzone; są źródłem energii. Czynności pomyłkowedziwią sam podmiot. Analiza marzeń sennych.

9. Strukturalny model osobowości Składa się z Id, Ego i Superego, które pomimo odmiennych cech ściśle ze sobą działają i rozdzielenie ich jest właściwie niemożliwe. Id – system pierwotny, w którym dochodzi do ukształtowania ego i superego. Jest dziedziczne, wrodzone. ● Zbiornik energii psychicznej (czerpie en. z procesów fizjologicznych, jest z nimi silnie związane), źródło popędów. Przyrosty energii powodują napięcie i są dla niego nieprzyjemne, działa tak, aby napięcie to zredukować. ● Rządzi się zasad przyjemno ci (przez to dążenie do redukcji napiecia), nie ma dostępu do rzeczywistości obiektywnej. ● Czynno odruchowa – narzędzie, którym id może redukować napięcie. Wrodzona, automatyczna reakcja, natychmiastowo redukuje n. ● Proces pierwotny – narzędzie jw. Redukuje n. poprzez wytworzenie obrazu przedmiotu, kt. napięcie mógłby zredukować. Przykładem może być marzenie senne. U osób chorych będą to omamy. Myślenie autystyczne (życzeniowe) też mocno przez ten proces zabarwione. ● Pop d – stan braku w organizmie, powoduje dążenie do zaspokojenia. Ma swój p rzedmiot – obiekt zaspokajający oraz siłę– natężenie potrzeby. o Popęd a instynkt: i. jest wrodzony, biologiczny i służy zachowaniu życia i zdrowia gatunku. P. jest mechanizmem psychicznym, dążącym do rozładowania napięcia. o Popęd życia – pozytywny, kreatywny, służy przetrwaniu; Główne są głodu, pragnienia, seksualny (jego energia to libido ) i samozachowawczy. o Popęd śmierci – dąży do zniszczenia, zrównania napięć, powrotu do stanu nieorganicznego. Skierowany do wewnątrz – samozniszczenie; na zewnątrz – agresja. Jego energia to destrudo . Ego – powstaje, by działać w świecie rzeczywistym i tak spełniać pragnienia id. Skutek nauczenia się rozróżniania wyobrażenia i rzeczywistego spełnienia popędu. Godzi popędy i wymagania rzeczywistego otoczenia. ● Podporządkowane zasadzie rzeczywisto ci – zapobiega rozładowaniu napięcia na nieodpowiednim obiekcie, zawiesza na pewien czas zasadę przyjemności. ● Proces wtóry – powstaje, by redukować napięcie w świecie rzeczywistym, za jego pomocą ego tworzy plan zapewnienia potrzeby; aby plan był skuteczny, dochodzi do sprawdzania rzeczywisto ci. Superego – wewnętrzna reprezentacja tradycyjnych wartości i ideałów społeczeństwa przekazywana przez rodziców w ich interpretacji. ● Sumienie – jeden z subsystemów superego – składa się z tego, co złe, zabronione. ● Ja idealne – drugi z subsystemów – składa się z tego, co dobre, właściwe ● Introjekcja – proces włączenia informacji o tym, co dobre, a co zakazane do ww. subsystemów. ● Superego ma hamować impulsy (zwł. seksualne i agresywne), nakłanianie ego do dążenia do celów moralnych, a nie realistycznych oraz dążenie do doskonałości – Superego kieruje się zasad doskona o ci. 10. Na czym polega dynamika osobowości? o

o

Dwa typy konfliktów wewnętrznych: ▪ Między popędami życia, a popędami śmierci ▪ Między Id i Superego Konflikt wewnętrzny rodzi lęk (wewnątrz) **strach- realne, zewnętrzne zagrożenie.

o o o

o

Odczuwa je Ego, gdy jest przepełnione zbyt dużą stymulacja (presją, naciskami, niemożnością zaspokojenia wszystkich pragnień) Kateksja popędu- zainwestowanie energii popędu w działanie lub wyobrażenie, które zaspokoi popęd Rodzaje lęku: ▪ Lęk realistyczny- obawa przed rzeczywistym niebezpieczeństwem ▪ Lęk neurotyczny- obawa, że popędy wymkną się spod kontroli ego i obawa przed karą ▪ Lęk moralny- obawa przed własnym sumieniem Ego radzi sobie z lękiem za pomocą mechanizmów obronnych

11. Teoria popędów Pop d: ● ● ● ● ● ●

Siła, która kieruje działaniem organizmu ku danemu celowi (Popęd -> źródło; siła; przedmiot; cel) Źródło popędu- stan braku w organizmie- potrzeba Cel- usunięcie nieprzyjemnego pobudzenia w organizmie Przedmiot- obiekt zaspakajający popęd wraz z całą aktywnością służącą osiągnięciu go Siła popędu- intensywność, natężenie potrzeby, decydująca o wielkości pobudzenia Popęd- źródłem są pobudzenia cielesne- jest mechanizmem p sychicznym , dążącym do rozładowania napięcia, jest źródłem energii psych ● Instynkt- jest wrodzonym mech b iologicznymsłużącym zachowaniu życia i zdrowia gatunku Pop dy ycia (eros): ● Pozytywna, kreatywna siła służąca przetrwaniu jednostki (m.in. potrzeba unikania bólu) ● Jest to grupa popędów dążących do tworzenia i zachowania elementarnych całości, jedności i istnienia ● Głównym popędem (oprócz głodu i pragnienia) jest popęd seksualny i samozachowawczy ● Energia popędu seksualnego to libido Pop dy mierci (tanados): ● Dąży do zniszczenia elementarnych całości, całkowitego zrównania napięć i powrotu do stanu nieograniczonego ● Skierowany do wewnątrz dąży do samozniszczenia, skierowany na zewnątrz dąży do niszczenia, to popęd agresji (obserwacje Freuda w czasie wojny) ● Energia popędu śmierci to destrudo Całe życie- przewaga popędu życia nad popędem śmierci. Gdy załamuje się ta przewaga- pojawiają się zaburzenie psychiczne (zw z cierpieniem)

12. Na czym polega psychiczny determinizm? Wszystko co robimy, czujemy, o czym marzymy, śnimy –jest motywowane przez wewnętrzne siły, których nie jesteśmy świadomi

13. Dlaczego osobowość jest systemem ekonomicznym? ➢ (prawo zachowania energii pochodzącej z popędów) - siły natury biol przyjmujące postać popędów- wrodzonych- źródła energii, napędzają ➢ Nieświadomość działanie całego aparatu psych. ➢ Przedświadomość- elementy, które mogą być uświadomione- „przedpokój”. Dostęp za pomocą introspekcji ➢ Ś wiadomość - wiele treści, któe przeszły z nieświadomości przez przedświadomość ➢ Ww układ ma naturę energetyczną- zasada zachowania energii (pochodzi z popędów). Energia nierozładowanaczynności chorobowe-> przejawy histerii ➢ Dynamika nie wiadomo ci: przemieszczanie energii- model ekonomiczny (bo- suma energii zawsze ta sama)

14. Co to są mechanizmy obronne i jakie są ich rodzaje?

Mechanizmy obronne są siłami działającymi w osobowości i pobudzającymi do specyficznych zachowań. Ich zadaniem jest obrona przed wstydem, lękiem, poczuciem winy, obniżeniem dobrego mniemania o sobie we własnych oczach oraz w oczach innych. Istnieje kilka klasyfikacji mechanizmów obronnych. ● ● jak:

Jedna z nich uwzględnia zadania rozwojowe mechanizmów obronnych. Pierwsza grupa wśród nich to te, których zadaniem jest tamowanie. Znajdują się w niej takie mechanizmy,

● ● ●

wypieranie i tłumienie.

●

Kolejną grupą są mechanizmy, których zadaniem jest przemieszczenie. Należą do niej:

● ●

sublimacja, przeniesienie i

●

kompensacja

● ●

Trzecią grupą są mechanizmy powodujące zniekształcenie rzeczywistości: racjonalizacja i

●

zaprzeczenie.

● Ostatnia grupa to mechanizmy, których zadaniem jest przyjmowanie za swoje cudzych zachowań. Do tej grupy należą: ● identyfikacja, ● ●

inkorporacja, introjekcja i

●

konformizm.

II. Inny podział mechanizmów obronnych bierze pod uwagę stopień ich dojrzałości. Taki podział przytacza Gabbard. Stwierdza on, że zadaniem mechanizmów obronnych jest chronienie narcystycznej wrażliwości i poczucia własnej wartości w obliczu wstydu. ● Na najniższym poziomie dojrzałości znajdują się mechanizmy obronne prymitywne- powstają najwcześniej w rozwoju człowieka.. Należą do nich: ● ●

rozszczepienie, identyfikacja projekcyjna,

● ●

projekcja, zaprzeczenie,

● ●

dysocjacja, idealizacja,

● ●

dewaluacja oraz acting out.

● ●

Kolejna grupa to mechanizmy powstające później, wyższe. Wśród nich można wymienić: introjekcję,

● ●

przemieszczenie, identyfikację,

● ●

intelektualizację, racjonalizację,

● ●

reakcję upozorowaną, wyparcie i

●

odczynianie.

● ●

Na najwyższym poziomie znajdują się mechanizmy dojrzałe, takie jak: humor,

● ●

asceza, altruizm,

● ●

tłumienie i sublimacja.

Z wykładów: ● Rozszczepienie (splitting) – prymitywny mechanizm psychiczny porządkujący doświadczenia wewnętrzne, pozwalający zapanować nad pierwotnym chaosem popędowym, poprzez oddzielenie aspektów przyjemnych od nieprzyjemnych zarówno w odniesieniu do self jaki i do reprezentacji obiektu. ● Identyfikacja projekcyjna – części self i obiektów wewnętrznych zostają odszczepione i wyprojektowane na zewnątrz (w obiekt zewnętrzny), który zostaje utożsamiony z odszczepionymi częściami i równocześnie zostaje przez te części zawłaszczony i kontrolowany ● Identyfikacja introjekcyjna – wiąże się z fantazją o oralnej inkorporacji (połknięciu) obiektu, a następnie identyfikacji z nim. Mechanizmy obronne ●

Freud zapoczątkował badania dot mechanizmów obronnych

● Chronią Ego przed lękiem, bólem i nieznośnymi ideami i uczuciami (Ochrona przed bólem psychicznym) ● WYPARCIE- zepchnięcie do nieświadomości myśli, wyobrażeń, nieakceptowanym popędem i utrzymanie ich w niej. Pojawia się między 3-6 rż.

odczuć związanych

z

● To co wyparte może powracać w snach, fantazjach, zaprzeczeniach (analizowanie zaprzeczeń, fantazji, snów- dojście do problemu) ● Reakcja upozorowana- zastąpienie w świadomości impulsu wzbudzającego lęk przez jego przeciwieństwo (pociąg zastąpiony jest wstrętem, nienawiść- miłością). Zazwyczaj bardzo silne uczucia. ● Projekcja- usuwa nieakceptowane pragnienia, myśli, uczucia i cechy charakteru przez umieszczanie ich w obiekcie zewnętrznym i przeżywanie do jako zagrażającego (to nie ja nienawidzę ciebie, to ty mnie nienawidzisz) ● Introjekcja- uwewnętrznienie. To co znajduje się na zewnątrz brane jest do środka, obiekt zewnętrzny lub jego cechy są wchłaniane w obręb Ja. Wyrzucamy to, co jest złe, wchłaniami to, co dobre. ● Identyfikacja- jednostka przejmuje pewne cechy obiektu u częściowo lub całkowicie przekształca się w obiekt ●

Internalizacja-  uwewnętrznienie zasad, nakazów i zakazów i traktowanie ich jako własne.

● Sublimacja- przemieszczenie energii popędu z obiektu pierwotnie wybranego (przez Id) lecz zakazanego (przez superego) na inny społecznie i kulturowo akceptowany. Przemieszczenie zmienia treść

fantazji na akceptowalne społecznie i kulturowo). Wg Freuda kultura i technika- przemieszczenie popędu seksualnego. ●

Regresja-  cofnięcie się w rozwoju do wcześniejszej fazy

● Fiksacja- zatrzymanie się w rozwoju na danej fazie (bo tak bezpiecznie, wygodnie, przewaga gratyfikacji, niepokój, że w następnej fazie nie będzie tak dobrze). Często jest następstwem regresji. ● Mech obronne są nieświadome!! Podmiot nie zdaje sobie sprawy, że je stosuje. Redukują poziom lęku (nie likwidują go, nie likwidują konfliktów wew)

15. Teoria lęku ● Konflikt wewnętrzny rodzi lęk (wewnątrz) **strach- realne, zewnętrzne zagrożenie. ● Odczuwa je Eg...