Religieus fundamentalisme PDF

Preview

Summary

Download Religieus fundamentalisme PDF

Description

KENMERKEN RELIGIEUZE FUNDAMENTALISME 1. Fundamentalistische religie als ultieme zekerheid  



Reactie tegen aantasting van de religieus geschraagde identiteit (de zekerheden die in de premoderniteit door religie werden aangereikt zijn verloren gegaan) => verdediging! Als christelijke fundamentalistische bewegingen politiek actief worden: altijd kwesties ivm leven, dood, plaats van God binnen samenleving, en zinsgevingsvraag staan centraal. (wanneer onderwerpen inherent aan de christelijke identiteit op de agenda staan: euthanasie, abortus, homoseksualiteit, moraal) Op economisch vlak is de stem van deze fundamentalistische bewegingen zelden hoorbaar. Overtuigd dat men een nieuw, overkoepelend zingevingssysteem kan ontwikkelen dat op alle vragen een eenduidig antwoord heeft en waarin iedereen zijn eigen plaats kent.

2. Fundamentalisten zijn minderheid       

Men ziet zichzelf als een minderheid Binnen de groep is er een ijzersterke discipline: men moet zich houden aan de eenduidige leer die wordt gepresenteerd als gebaseerd op goddelijke openbaring Er wordt getrouwheid geëist aan het omvattende systeem Afwijkingen van de regels worden niet geduld: er is geen plaats voor kritische dialoog/discussie of compromis met andersdenkenden Ofwel gaat deze fundamentalistische minderheid een op zichzelf geplooid bestaan leiden, ofwel gaan ze zelotisch-separatisch de confrontatie met de buitenwereld aan (uit zich in hevige bekeringsijver) Streng dualistische opdeling tussen goed (de minderheid zelf) en kwaad (de meerderheid) Fundament van christelijke dualistische wereldbeeld ligt in de interpretatie van bijbelse verhalen

3. Apokalyptisch denken   

Overdreven nadruk op apocalyptische denkwijzen Inspiratie uit bijbelse apocalyptische literatuur: OT: Daniël, NT: Apokalyps Apocalyps: (geschreven door Johannes) (betekenis: onthulling) - cryptische taal en beeldgebruik - “openbaring van Johannes” - visioenen over einde van de huidige wereld en aanbreken van een nieuwe tijd - geen toekomstvoorspelling (omwentelingen van de nieuwe tijd staan weldra te gebeuren, niet in de verre toekomst!) - allerhande socio-religieuze crises en trauma’s waarmee het vroege christendom kreeg af te rekenen hebben vorm gegeven aan de militante theologie van de Apokalyps (a. Joodse vijandigheid t.a.v. christenen b. Interne conflicten tussen rijke en arme christenen c. Traumatische ervaringen met Romeinse bezetter) => Door deze negatieve ervaringen kreeg het geloof in Jezus als Messias en God een diepe deuk! - Johannes schreef Apokalyps als openbaring van het feit dat God en Jezus de eigenlijke heersers zijn, ondanks de schijn van het tegendeel.

1



Bij de joden kwam de apocalyptiek tot ontwikkeling in de 3e E voor Christus, toen ze weer geconfronteerd werden met vervolgingen, oorlogen en bezetting door de Hellenistische overheersing. Vandaar werd het moeilijk om nog te geloven in Gods goedheid en in diens toezegging het beloofde land te bezitten. Vandaar stelden zij hun hoop op een eindtijdelijke verlossing.



Eindtijdelijke verlossing: de actuele wereld zou door een wereldbrand vernietigd worden en er zou een nieuwe wereld (die al bij God bestond) neerdalen uit de hemel Auteurs van de apocalyptische literatuur hadden tot doel hun tijdsgenoten op te roepen tot volharding, bemoediging van vervolgde en marginale mensen HOOFDKENMERKEN APOCALYPTIEK - pseudonimiteit - optreden van engelen - symbolische taal - dualisme - geleerde interpretaties van getallensymboliek van de profetische literatuur - uitgesproken aandacht voor aanbreken van periode van heil, volgend op periode van onheil en crises Toekomstige wereld had God al aan een aantal ingewijden geopenbaard en onthuld. Deze uitverkorenen hadden hun dromen en visioenen neergepend (er werd gezegd dat deze zeer oud waren en pas geopenbaard werden vlak voor het aanbreken van de eindtijd, maar dit klopt niet! Ze zijn geschreven op het ogenblik van hun vermeende ontdekking waardoor gebeurtenissen die al zijn voorgevallen worden voorgesteld als toekomstig = vaticinia ex eventu)

 





Daniël: - voorpelling in de achteruitkijkspiegel - woorden van profeet Daniël in de 6e E voor Christus (teksten konden pas ten vroegste in de 2e E voor Christus tot stand zijn gekomen + voorspelling van gebeurtenissen die al hebben plaats gevonden) - Nebukadnessar (Daniël 2) - Darius de Mediër (Daniël 6) - Antiochus IV (Daniël 7-12) - Ook dit is weer bemoedigingsliteratuur voor vervolgde groepen in een minderheidspositie, vandaar: welgekomen teksten voor fundamentalistische minderheden die zich ook vervolgd of ten minste onbegrepen voelen. Het geloof dat eindtijdelijk ingrijpen van God de rechtvaardigen zal redden is ook centraal in het christelijke fundamentalisme

4. Millennarisme / chiliasme 

Millennarisme van het Latijnse mille en chiliasme van het Griekse telwoord chilia

2





Apokalyps 20: aanbreken van een 1000jarig rijk - aanbreken: een engel boeit de duivel, werpt hem in de afgrond en verzegelt hem - tijdens: alle martelaren die omwille van Christus gestorven, worden weer levend en regeren samen met Hem - na afloop: de duivel wordt voor korte tijd vrijgelaten om dan door god definitief vernietigd te worden Twee strekkingen binnen millennarisme die beide gemeenschappelijk hebben dat ze een radicale breuk zien tussen het heden en het aanbreken van de heilstijd POST-millennarisme: ziet 1000jarige rijk als aanduiding van een periode van rust en vrede, die vooraf gaat aan de wederkomst van Christus (=hoogtepunt van het 1000jarig rijk) PRE-millennarisme: ziet dat wereld waarin we leven van kwaad naar erger evolueert: allerlei rampen en moreel verval dat slechts een select gezelschap zal overleven. Dan zal Christus (wanneer de nood het hoogst is), terugkeren en het 1000jarig rijk stichten => Christelijke fundamentalistische pre-millennaristische groeperingen zullen steeds wijzen op de negatieve kanten van de hedendaagse samenleving. A-millennarisme: (onder andere de visie van de Rooms katholieke kerk): ziet het 1000jarig rijk als symbolische aanduiding die refereert aan de tijdspanne tussen Christus’ aardse leven en de eindtijdelijke voltooiing van het Rijk Gods. Men gelooft dat Gods koninkrijk nu reeds IN de geschiedenis wordt gerealiseerd. Het kwade zal blijven bestaan tot op het ogenblik waarop het koninkrijk van God definitief en in volheid zal worden gevestigd.

5. Bijbels fundamentalisme 

Fundamentalistisch gebruik van de bijbel: men aanvaardt klakkeloos wat de anderen (in se de bijbel zelf) zegt en kritische vragen worden steevast als ketters aanzien

a) Onfeilbaarheid van de Schrift (inerrantia): - men mag niets in twijfel trekken: bijbel heeft altijd gelijk. En wanneer hij geen gelijk heeft, zorgt men ervoor dat hij wel gelijk krijgt. - bijbel als goddelijk receptenboek voor oplossen van allerhande actuele problemen, zonder rekening te houden met de maatschappelijke en literaire context waarin de bijbelse tradities vorm gekregen hebben => gevaarlijk! Aanlokkelijk voor mensen die in de bijbel een pasklaar antwoord zoeken voor allerlei levensproblemen b) Men leest en interpreteert de bijbel zeer selectief: - doet de bijbel geweld aan en misbruikt hem - een fundamentalistisch gebruik van de bijbel veroordeelt mannelijke homoseksualiteit obv oudtestamentische teksten als Leviticus, waar het als gruwel bestempeld wordt die met de dood bestraft moet worden. Maar dan moet men ook andere wetten uit Leviticus klakkeloos overnemen en bv menstruerende vrouwen mijden gezien zij ‘onrein’ zijn. Mosselen eten is verboden, vreemdelingen mag men als slaven gebruiken, op overspel met een getrouwde vrouw staat voor beiden de doodstraf, blinden; kreupelen; mensen met misvormde neus mogen geen priester worden.

3

- de particuliere wetten zijn veelal onbruikbaar omwille van de grote culturele en historische kloof tussen ons en de periode waarin ze hun oorsprong vinden c) Verkeerde voorstelling dat de OT en NT geschriften voorspellingen zouden zijn uit een ver verleden over een toekomst die in de 21e E heden wordt: - vaak beroep op de zgn profetische literatuur uit het oude testament - komt van griekse profètès (priesteres de Pythia) die uitspraken deed over de toekomst, daardoor werden de OT profeten ook als voorspellers van de toekomst gezien - griekse profètès betekende trouwens oorspronkelijk spreekbuis/boodschapper - profeten waren mannen en vrouwen die in opdracht van god een godswoord meedelen aan de koning of aan het volk, ze waren CRITICI: ze onthullen hoe en waarom Israël zich van zijn opdracht en eigenheid heeft afgekeerd, ze confronteren de actuele werkelijkheid met de hoge idealen van het verleden en demaskeren het heden als afkeer ervan. Ze zijn protestanten: ze bestrijden de dwaalleer dat alles goed is zoals het is en zo blijven moet. en VISIONAIRS: ze verkondigen namens god een toekomstige, de actuele realiteit overtreffende werkelijkheid. Ze worden daarom vervolgd, bespot en gemarginaliseerd. Pas wanneer het verloop van de geschiedenis hun in naam van god uitgesproken boodschap bevestigt worden ze naar waarde geschat. Als ze spreken over de toekomst, gaat het over de nabije toekomst waarvan het verloop duidelijk wordt uit wat er in het verleden misliep en wat er in het heden misgaat. d) Literalisme: - men leest (soms) de bijbel letterlijk, alles wat in de bijbel wordt verteld is echt gebeurd - men schippert naar willekeur tussen een letterlijke en symbolische lezing van de bijbeltekst! e) Uit de context halen van bijbelteksten: - bv uit de context gehaalde bijbelcitaten of afzonderlijke letters uit de bijbel met elkaar combineren in willekeur (bv de bijbelcode van Michael Drosnin)

f) Bijbels fundamentalisme heeft altijd gelijk: - er is slechts één eenduidige bijbellezing - hiermee komt men tegemoet aan de nood die veel mensen hebben om een duidelijk en eensgezind antwoord te hebben op zinvragen maar waarbij men het kritische denken wil uitschakelen - kritische omvang met de Schrift: vaak roept de kritische bijbelexegese meer vragen dan antwoorden op… - bv oorsprong van Pentateuch (eerste 5 boeken OT)? Evenveel antwoorden als auteurs, maar volgens bijbels fundamentalisme is Mozes de auteur van de Pentateuch.

4...