Risicobeheersing PDF

Preview

Summary

Download Risicobeheersing PDF

Description

Risicobeheersing Definities Arbeidsplaats Elke plaats waar arbeid wordt verricht, binnen of buiten een inrichting, in een besloten of open ruimte

Gevaar en risico Gevaar: De intrinsieke eigenschap en het vermogen van mensen, een object, process, situatie, handeling of taak die tot nadelige gevolgen en verlies kan leiden vanwege het gebruik of toepassing ervan Risico: Kans op verlies of schade ten gevolge van blootstelling aan een gevaar. Kortweg de kans op een ongeval.

Veiligheid  

Vrij zijn van onaanvaardbaar risico op letsel Afwezigheid van risico’s (zowel oorzaak als gevolg)

Preventie Codex: Geheel van bepalingen en maatregelen in alle stadia van de activiteit van de onderneming of instelling op alle niveaus om de beroepsrisico’s te verminderen. FOD WASO: Geheel van maatregelen die genomen worden op het nivea van organisatie, werkposten, functies of individu met het oog op het voorkomen van risico’s en vermijden/beperken van schade.

Risicofactoren Elementen die te maken hebben met het gevaar Beïnvloeden in positieve of negatieve zin Risicofactoren:     

Arbeidsmiddelen Omgevingsfactoren & werkklimaat Chemische agentia Werkgewoontes en configuratie van arbeidsplaats Arbeidsorganisatie

    

Fysiche agentia Arbeidsbelasting Overage factoren Elektriciteit Biologische agentia

Blootstelling Mate waarin men in contact kan komen met een gevaar Iemand die binnen de actieradius van een gevaar komt zodat het gevaar er op kan inwerken Door duur, frequentie en intensiteit te beïnvloeden kan men blootstelling veranderen.

Schade 

Elke belemmering van fysiek en psychisch goed functioneren

Menselijke schade  Alle letsels, ziekten, aandoeningen en ongemakken op fysiek en psychisch vlak Lichamelijke verwonding  directe en indirecte lichamelijke effecten Gezondheidsschade  erkende en niet erkende beroepsziekten Psychische schade en stress gebonden ziekten  erkende beroepsziekten AIDS, drank en drugs gebruik  aangepaste maatregelen Gezondheidsschade:    

Hinder/ziekte tgv ongunstige omgeving Nadelen van werktijd Overdreven vermoeidheid door te statisch of dynamisch werk Overdreven vermoeidheid door te hoge mentale belasting

Arbeidsongeval Elk ongeval dat een werknemer tijdens en door uitvoering van de arbeidsovereenkomst overkomt en dat letsel veroorzaakt Ook voor ongevallen op weg naar en terug van het werk Arbeidsongeval  plotse gebeurtenis  een of meerdere uitwendige oorzaken  letsel  verband tussen letsel en ongeval  ongeval tijdens uitvoering van arbeidsovereenkomst  ongeval door uitvoering overeenkomst

Hiërarchische lijn Personen die bevoegd zijn om opdrachten te geven (supervisors, ploegleiders etc)

Verantwoordelijkheid voor welzijn berust bij werkgever, hiërarchische lijn belast met uitvoering van preventie beleid en dagelijks beheer van veiligheid Preventieadviseur behoort niet tot de hiërarchische lijn

Dynamisch risicobeheerssysteem  opeenvolging of handelingen dat samen een geheel vormt  dynamisch (continu proces)  heeft betrekking op risicobeheersing ( lees welzijn op het werk en preventie)

7 welzijnsdomeinen:

Arbeidsveiligheid Gezondheid van de werknemer Psychosociale risico’s op het werk (stress) Ergonomie Arbeidshygiëne Verfraaiing van arbeidsplaatsen Leefmilieu

Wettelijk kader voor risicobeoordeling Wetgeving Definities in Codex  weinig relevant voor toepassing van wet  lijkt alsof werkgever grote vrijheid van uitwerking vh preventiebeleid krijgt ARAB: Algemeen Reglement voor ArbeidsBescherming Artikel 3

 verantwoordelijkheden van de werkgever.  preventie = planmatig, gestructureerd en via dynamisch risicobeheersingssysteem

Artikel 4

 somt 7 welzijnsdomeinen op  preventiebeginselen : risico’s voorkomen, evalueren, bestrijden bij de bron, vervangen wat gevaarlijk is (collectief eerst!), aanpassen vh werk aan de mens, materiele maatregelen, planning en uitvoering van preventie, werknemer voorlichten, instructies geven, signalering

Artikel 5

 onderdelen dynamisch risicobeheersingssysteem : doelstellingen, programma vh beleid, verantwoordelijkheden, evaluatie

Arikel 8

 3 niveaus van risicoanalyse: organisatie, groep werkposten of functies, individueel  risicoanalyse bestaat uit: identificeren van gevaar, vaststellen risico’s, evalueren risico’s

Artikel 9

 preventiemaatregelen in volgorde: risico voorkomen, schade voorkomen, schade beperken

 niet langer wettelijk bepaald hoe doelstellingen moeten bereikt worden  werkgever evalueert het dynamisch risicobeheersingssysteem rekening houdend met: jaarverslagen, adviezen cpbw, arbeidsomstandigheden, ongevallen en incidenten  3 evaluatie peilers: Vaststelling cpbw, gewijzigde omstandigheden, ongevallen en incidenten  resultaten en te bepalen preventiemaatregelen  schriftelijk vastgelegd en deel van globaal preventieplan

Taken en verantwoordelijkheden Betrokken partijen:

Werkgever Hiërarchische lijn (HL) Preventieadviseur Werknemers CPBW

Taken van de werkgever  uitvoeren van preventiebeleid  algemeen beleid uitstippelen en instructies geven  structurele planmatige aanpak van preventie  zowel strafrechtelijk als burgerrechtelijke eindverantwoordelijkheid  verplichtingen opgelegd aan Hl en werknemers doen geen afbreuk aan eindverantwoordelijkheid van werkgever

Taken van de hiërarchische lijn  betrokken bij de uitwerking, programmatie, uitvoering en evaluatie van het dynamisch risicobeheersingssysteem  belast met uitvoering van uitgestippelde preventiebeleid  voorstellen en adviezen voorleggen  ongevallen en incidenten onderzoeken  effectieve controle uitoefenen  tijdig advies inwinnen van diensten CPBW  controleren of taken worden uitgevoerd door de bekwame personen  waken over de naleving van instructies  zorgen dat werknemers de regels ivm veiligheid en welzijn op het werk begrijpen  onthaal nieuwe werknemer

Taken preventieadviseur  adviseur van werkgever

 geen gezag en dus ook niet strafrechtelijk verantwoordelijk  risico- identificatie, -analyse, -evaluatie en maatregelen  risicobeoordeling = continu proces en verplicht  wetgever legt maatregelen op aan ondernemingen

Taken van de werknemers  dragen zorg voor eigen veiligheid en die van zijn collega’s  dient interne dienst te informeren van elke werkomstandigheid indien deze gevaar voor veiligheid is  dient interne dienst te informeren over gebreken in beschermingssystemen  samen werken met werkgever

Taken van het comité voor preventie en bescherming op het werk  werkgever raadpleegt het comité bij uitwerking, programmatie, uitvoering en evaluatie van het dynamisch risicobeheersingssysteem  elke wijziging wordt aan het comité voorgelegd  comité geeft advies omtrent beleid  advies over voorstellen maatregelen en toe te passen middelen die gevolg kunnen hebben op welzijn

Preventieve aanpak Risico’s zijn niet stabiel  risicofactor verandert  risico wijzigt ook Preventie van schade = risicofactoren identificeren en laten varieren zodat risico steeds miniem blijft

Risicoberekening Preventie = geheel van bepalingen/maatregelen die zijn genomen om beroepsrisico’s te verminderen Beroepsrisico’s verminderen = restrisico mag bestaan Dynamisch  pdca model wordt gebruikt Doelstellingen en middelen (Act en plan)  wat wil de werkgever bereiken Programmering van het beleid (plan) Uitvoering vh plan (do) Evaluatie (check) Op voorhand bepaalde criteria vastleggen Onderzoek naar alle gevaren en omschrijven  meestal door interne dienst preventie en bescherming

Globaal preventieplan of vijfjarenplan GPP  geheel van activiteiten in kader van dynamisch risicobeheersingsysteem wordt hierin gecentraliseerd

Programma van de te ontwikkelen en toepassen preventieactiviteiten Elementen: Resultaten van identificatie van gevaren en vaststellen, bepalen en evalueren risico Preventiemaatregelen Te bereiken prioritaire doelstellingen Activiteiten en opdrachten ter verwezenlijking van de doelstellingen Organisatorische, materiele en financiele middelen die gebruikt moeten worden Opdrachten, verplichtingen en middelen vd betrokken personen Wijze waarop GPP wordt aangepast Criteria voor evaluatie van het beleid Wordt opgesteld voor duur vn 5j Programma evolueert mee met toestand onderneming

Jaarlijks actieplan Hierin staat welk jaarresultaat men wil bereiken Betrekking op dienstjaar en niet op kalenderjaar  voor elk bedrijf anders Elementen: Prioritaire doelstellingen Middelen en methoden om doelstellingen te bereiken Opdrachten en middelen vd betrokken personen Aanpassingen aan het globaal preventieplan

Risico’s Perceptie vh risico Subjectieve risicoperceptie  beoordeling vanuit alledaagse beleving en besluitvorming Identiek risico kan door verschillende personen anders beoordeeld worden

Strategie voor risicoanalyse Technieken voor risico-inventarisatie, -analyse, en evaluatie Opsporen van risico’s kan vanuit verschillende invalshoeken uitgevoerd worden

Risico-identificatie 1e stadium = risico’s in kaart brengen Geen eenmalige activiteit maar moet gestructureerd en periodiek worden uitgevoerd

Risico’s worden per afdeling/ en of functie in kaart gebracht Er wordt vastgesteld welke personen, objecten en belangen door welke soort risico’s kunnen worden getroffen Geen enkele methode is in staat alle risico’s te vinden

Vragenlijsten en controlelijsten Vergelijkende methode  afgeleid uit ervaring of door toepassing fundamentele technieken Checklist = verzameling aandachtspunten  hulpmiddel Opstellen van checklisten  nagaan of er reglementaire bepalingen van toepassing zijn Voordeel  kunnen aangepast worden aan lokale omstandigheden of uitgebreid worden Nadeel  vals gevoel van veiligheid wanneer slecht gebruikt Indien standaard checklist gebruikt  unieke risicosituaties blijven buiten beschouwing

Aandachtspuntenlijst Voordeel = minder makkelijk over het hoofd zien van gevaren

Onderzoeken muscelo skeletale aandoeningen (MSA) Problemen met een bewegingsapparaat onderzoeken Niet bedoeld voor klinische diagnose, wel voor groepen te kunnen vergelijken

Ook nog vragenlijsten die peilen naar psychische gezondheid, stress etc, Voordeel vragenlijsten = vertrouwelijk karakter, nadeel = limitatief

Methodes toegespitst op rol vd werknemers Taakanalyse Gericht tot operatoren Taak wordt opgesplitst in subtaken, elke subtaak wordt onderverdeeld in elementaire stappen Per stak  nagaan welke risico’s kunnen ontstaan en welke methoden ter vermijding/ eleminering Taakanalyse kan dienen voor opstelling werkprocedures of opfrissing Nadeel = moeilijk opsporen van uitzonderlijke voorvallen

Human reliability analysis (HRA) Evaluatie van verschillende factoren die de prestaties van operatoren beïnvloeden Identificatie van situaties die aanleiding geven tot vergissing of ongeval Diepgaander dan taakanalyse, meer geschikt voor uitzonderlijke gevallen

Meestal samen met Ishikawa methode toegepast

What if methode Brainstorming uitgevoerd door groep Vragen over aantal situatier en nagaan wat er kan gebeuren indien situatie zich voordoet Voordeel = snelle methode Team moet multidisciplinair zijn anders eentonige vragen Nadeel  niet geschikt voor ingewikkelde installaties

HAZOP methode Haza rand operability studie  storingsanalyse Over relevante punten  vragen gesteld zoals te veel vloeistof, te weinig… Betrekking op procesparameters Nagaan welke afwijking tov normale werking Vb zie pg 63 tem 66

HAZAN HAZAN bepaalt de kans dat een gevaar zou kunnen optreden en de mogelijke ernst van de gevolgen HAZOP gebruikt in de fase van de identificatie van de gevaren, terwijl HAZAN een bijdrage aan de analyse van het risico zal leveren Door beide methoden te combineren komt men tot een eenvoudig analyse-instrument: HAZOPAN. HAZAN schat een risico in aan de hand van 2 factoren (ernst en waarschijnlijkheid) in een risicomatrix.

FMEA methode Failure methods and effects analysis Geschikt voor procesinstallatie of automatisch gestuurde installaties Installaties worden onderverdeeld in secties en voor elke sectie  kolom met wijze waarop onderdelen kunnen falen Minder gestructureerd dan HAZOP, groter toepassingsgebied

Ishikawa Visgraat methode  suggesties bij brainstorming te ordenen Bepaling risico  welke factoren betrokken  hoe beïnvloeding op risico 6M methode  Milieu, Management, Methode, Mens, Materiaal, Machine

Variante is MUOPO  menselijke factoren, organisatie en productgerelateerde risicofactoren worden onderzocht

Fouten- en feitenboomanalyse Men vertrekt van ongeval en gaat na welke oorzaken kunnen zijn  grafische methode Feitenboom  vertrekt van ongeval en men gaat na welke feiten voorafgingen

Gebeurtenissenboomanalyse Inductieve methode Bij gebeurtenis wordt bepaald welke reacties van operator of toestel en welke gebeurtenissen kunnen voortvloeien

MORT (management oversight and risk tree) Van tevoren uitgewerkte foutenboom Gebruikt om ongeval te onderzoeken en na te gaan wat er fout is gegaan Men gaat ervan uit dat een ongevallen te wijten zijn aan onvoldoende afscherming van een energiestroom

Vlinderdasmodel Oorzaken en gevolgen analyse Risicofactoren, preventie en herstelmaatregelen in een model Links staan de risicofactoren, preventieve maatregelen staan tussen risicofactor en kritische gebeurtenis Rechts staan de herstel maatregelen en zijn als barriere tussen gebeurtenis en gevolg weergegeven Linkerkant komt overeen met foutenboom Rechterkant met gebeurtenissenboom Veel gebruikt in chemie sector  vaak loss of containment

Risico-evaluatiemethoden Zwaarste risico’s eerst aanpakken, methoden zijn kwantitatief

Methode van kinney Waarschijnlijkheid en gevolgen worden gecombineerd om risiconiveau te bepalen Risico = product van waarschijnlijkheid, blootstelling en gevolgen van het risico Gebruikt op doeltreffendheid van de maatregelen tegen elkaar af te wegen Meestal voorafgegaan door controlelijst Variant hierop is RECESS methode  risico-evaluatie voor gebruik van chemische stoffen

Risicograaf Houd ook rekening met mogelijkheid van afwenden van het risico Wi  waarschijnlijkheid Wb = blootstelling A = gevaarsafwending E = ernst Eindresultaat moet men indelen in performance levels

SOBANE beheer van beroepsrisico’s Men kijkt naar de totaliteit vh probleem, complementariteit vd kennis, verschil tussen interdisciplinair en multidisciplinair en werknemer = centrale figuur

Totaliteit vd problemen Benadering en probleem moet globaal bekeken worden

Opsporing, observatie, analyse en expertise Opheffen/verminderen van risico’s kan enkel indien alle competenties en alle middelen beschikbaar zijn Enkel in bepaalde gevallen en na evidente oplossingen doorgevoerd  gedetailleerde studie nodig blijken 1st opsporing dan observatie, indien observatie  probleem niet oplost  analyse Indien noodzakelijk  beroep op expert  expertise Weinig systematische procedure SOBANE  screening, observation, analysis, expertise Onderzoek start met opsporingsniveau  oplossingen gezocht voor geheel van problemen Observatie, analyse en expertise  slechts uitgevoerd indien tijdens opsporing geen passende oplossing

Screening

 identificatie van voornaamste problemen  intern  eenvoudig en vlug instrument  groep werknemers  zoeken naar acties ter verbetering  contactpersoon aangeduid, deze zal opsporing leiden en indien nodig observatie ook

 déparis-overleggids Observatie

 problemen niet opgelost in fase 1 moeten hier worden onderzocht  grondige kennis arbeidssituatie nodig  kleine onderneming  door externe PA  middelgrote onderneming  interne PA  grote onderneming  alles intern  methode moet eenvoudig zijn  contactpersoon aangeduid voor leiden en voor coordineren vd onmiddellijk te nemen maatregelen  werkgroep krijgt voorkeur

Analyse

 indien opsporing en observatie net toelaten risico tot aanvaardbaar minimum te herleiden  in samenwerking met preventieadviseurs  meestal externe PA  specifieke arbeidsomstandigheden worden onderzocht

Expertise

 zelfde personen als analyse

Algemene methode voor opsporing van risico’s (DEPARIS) Déparis overleggids Dépistage participatif des risques Ontworpen door werknemers en technische omkadering te worden gebruikt Centraal  praten over praktische details die het mogelijk maken te werken in optimale omstandigheden 18 rubrieken Zie pg 104 Er moet uit de discussie blijken  wie wat en wanneer? Wat zijn de financiële gevolgen Groep die studie uitvoert zal oordeel geven  groen, oranje, rood Groen = bevredigende situatie, oranje = middelmatige situatie indien mogelijk verbeteren, rood = onbevredigende situatie  onmiddellijk verbeteren Resultaten samengevat in 2 tabellen Synoptische tabel  beoordeling van alle rubrieken  snelle en visuele vergelijking van huidige en vorige toestand Overzichtstabel  bijkomende acties en studies worden opgelijst Deparis overleggids kan enkel gebruikt worden als basis voor opsporing in alle arbeidssituaties

Veiligheidschecklist aannemers (VCA) VCA = systeem om aannemersorganisaties te toetsen op veiligheidsbeleid VGM = veiligheid gezondheid en milieu checklist voor aannemers  veiliger werken en # ongevallen verminderen VCA = bedoeld voor bedrijven die werkzaamheden uitvoeren met verhoogd risico in risicovolle omgeving opdrachtgever moet er op toezien dat opdrachtnemer de nodige preventiemaatregelen in acht neemt certificatie instelling  op basis van doorlichting gaat na of aanvrager voldoet VCA  voor bedrijven waarvan uitvoerende werkzaamheden bij opdrachtgevers een verhoogd risico inhouden BeSaCC  bestemd voor uitvoerende werkzaamheden met minder belangrijke risico’s  1e stap naar VCA VCA *  dyrecte beheersing VGM zonder onderaannemers Voor bedrijven met werkzaamheden verhoogd risico in risicovolle omgeving Voor onderaannemers VCA**  dyrcte beheersing VGM tijdens uitvoeren, alsmede op VGM structuur Voor hoofdaannemers VCA petrochemie  specifiek aanvullende eisen voor petrochemie

VCA = letterlijk checklist met vragen Periodieke toetsing vh actieplan = 1/j RIE  evaluatie om de 3j

Naast RIE en VCA  taakrisicoanalyse Bronaanpak primeert Ook LMRA uitgevoerd  last minute risico analyse  check of alle risico’s gekend zijn en of voldoende maatregelen genomen zijn VCU certificaat = VCA voor uitzendkrachten VCO certificaat = VCA voor opdrachtgever

Normen als informatiebron Normen met betrekking tot risico-indentificatie, analyse en evaluatie  regels van goede praktijk OSHAS 18000, ISO 31000, ISO 12100, ISO 14121

OHSAS 18001 en ISO 45001

OHSAS = procedures voor identificatie van gevaren, beoordeling vn risico’s en implementatie vn beheersmaatregelen Aandacht voor proces van evaluatie en analyse Herzien als ISO norm ISO 45001 Eisen voor management systeem waarmee organisatie risico’s op vlak vn welzijn en vieligheid kan beheersen Voordelen van ISO 45001 Systematische benadering arbeidsveiligheid Hogere motivatiegraad Effectief voorkomen van arbeidsongevallen Verminderen van kosten na ongeval

Elk nieuw managementsysteem gebaseerd op dezelfde algemeen geldende kerneisen  HLS (high level structure) HLS structuur vergemakkelijkt integreren van verschillende management systemen

ISO 31000 Norm voor risicomanagement in organisaties Risico bestaat uit combi ernst en waarschijnlijkheid Bedoeld om na te denken over goede praktijken in selectie en gebruik van risicobeoordelingstechnieken

ISO 12100 normen Gevarenidentificatie voor elke machine en beschrijft wat moet worden gedaan A, B en C normen A  fun...