Sociaal-recht-samenvatting PDF

Preview

Summary

Download Sociaal-recht-samenvatting PDF

Description

Sociaal recht Inleiding   

  

Arbeidsovereenkomst verplicht alvorens te mogen werken?  Nee, enkel voor studenten. Voor werk met onbepaalde duur is een overeenkomst niet nodig. Altijd recht op loon, ook al ben ik ziek  Sociaal recht is altijd ten voordele van de werknemer. Een werkgever moet altijd zeggen waarom hij mij ontslaat.  Sociaal recht is altijd ten voordele van de werknemer, maar de werkgever moet niet zeggen waarom (tenzij dringende redenen). Ik heb altijd recht op werkloosheidsuitkeringen?  Nee, om een uitkering te krijgen, moet je aan bepaalde voorwaarden voldoen. Een werkgever kan vrij bepalen of en hoeveel loon hij mij zal betalen  Een werknemer heeft recht op een minimumloon, die afhankelijk is van de sector. Als ik te laat op het werk aankom omwille van een onvoorziene treinstaking, heb ik recht op mijn normale loon, ook al heb ik die dag minder gewerkt  bij onvoorziene omstandigheden kan je er niet aan doen en is er sprake van overmacht. Je krijgt dus hetzelfde loon voor de mindere werkuren (tenzij staking  voorziene omstandigheid).

Wat is sociaal recht? = Zeer ruim: van aanwerven tot ontslaan: pensioen, salaris, lonen… 1. Complex: geen duidelijk afgebakend geheel 2. Onoverzichtelijk  meerdere rechtsbronnen  Wetten / decreten / ordonnanties  Koninklijke besluiten / Ministeriële besluiten  Rechtspraak / rechtsleer / gewoonte / gebruik  Collectieve arbeidsovereenkomsten  Arbeidsreglement  Arbeidsovereenkomst 3. Evolutie: constant onderhevig aan veranderingen  Sinds 2011: sociaal strafwetboek: inbreuken op het sociaal recht en de sancties worden gebundeld in één strafwetboek  4 niveaus van inbreuken, naar gelang het niveau wordt er een sanctie gegeven

Niveau 1 Niveau 2 Niveau 3 Niveau 4  

Administratieve geldboete €10 – €100 €25 – €250 €50 – €500 €300 – €3000

Strafrechtelijke geldboete / €50 – €500 €100 – €1000 €600 – €6000

Gevangenis

Voorbeelden

/ / / 6 M – 3 jaar

Zwartwerk

Boetes worden geïndexeerd: x8 Sociaal recht wordt gecontroleerd door de sociale inspectie 1

Voorbeelden van toepassingen op sociaal recht:  Eenheidsstatuut arbeiders/bedienden: o Tot op vandaag is er een verschil in arbeidsovereenkomsten (bv. uitbetaling loon) tussen arbeiders en bedienden, dat verschil wil men wegwerken  Mobiliteit: bv. bedrijfswagens vervangen door loon  Langdurig zieke werknemers / burn-out  Sociale onrust bij Ryanair

Sociale inspectie: 1. Vaststelling inbreuk: opstellen p.v. 2. Arbeidsauditeur (beslissen over de gevolgen) o Rechtbank o Administratieve geldboete  Als werkgever krijg je een ‘of-boete’: ofwel een administratieve geldboete ofwel een strafrechtelijke (nooit beide)

Doel sociaal recht:   

Bescherming van de belangen van de werknemers en de sociaal verzekerden Bevorderen van hun welzijn Beschermingswetten en sociale verzekeringswetten

Sociale wetgeving omvat: 1 Arbeidsrecht: 

Individueel arbeidsrecht: o Werknemers en werkgevers als individu  Arbeidsovereenkomst AO  Uitvoering AO  Schorsing  Beëindiging van de arbeidsovereenkomst !!! Zeer grote vrijheid maar opgepast voor dwingend recht en de hiërarchie van de rechtsbronnen!!!



Collectief arbeidsrecht: o Groepen werknemers en werkgevers  Collectieve arbeidsovereenkomst cao (bv. minimumloon)  Onderhandelingen vakbondsorganisaties  Op verschillende niveaus  Nationale arbeidsraad  Paritair comité  Ondernemingsraad  Comité voor preventie en bescherming op het werk

2

2 Sociale zekerheidsrecht:    



RSZ Voorzien in een vervangingsinkomen/bestaansmiddelen voor personen die tijdelijk of definitief niet meer kunnen werken Kern: “solidariteit” en “verplichtend karakter” (iedereen betaalt mee) o Bijdragen op het loon en overheidssubsidies Stelsels o Stelsel voor loontrekkenden o Stelsel voor zelfstandigen o Stelsel voor ambtenaren Regeling RSZ: o Werknemers: Brutoloon - RSZ (13,07%) = Belastbaar loon + BV = Netto o Werkgevers: RSZ (25%) (vroeger 35% = taxishift) op brutoloon werknemer

Structuur van de RSZ:

3

3 Wetgeving inzake minimumvoorzieningen (sociale bijstand)   

Bestaansminimum / leefloon Gewaarborgd inkomen voor mindervaliden OCMW-dienstverlening

Sociale wetgeving bestaat uit:  Arbeidsrecht  socialezekerheidsrecht

4

1 Individueel arbeidsrecht 1.1 Relatie werkgever – werknemer Taalgebruik:  Exploitatiezetel  arbeidsovereenkomst in taal naargelang de vestiging bij sociale betrekkingen o Vlaanderen  Nederlands o Brussel  Nederlands / Frans o Wallonië  Frans  Grensoverschrijdend karakter: vertaling voor werknemers uit de EU-lidstaten o Wonend in een andere lidstaat uit de EU of EER o Wonend in België en gebruik gemaakt van zijn recht op vrij verkeer van werknemers of van de vrijheid van vestiging gewaarborgd door het Europees Hof o Ressorteert onder het vrij verkeer van werknemers op grond van een internationaal of supranationaal verdrag Welke taal: voorbeelden  Mieke is opgegroeid in Gent en woont daar nog steeds. Ze gaat alle dagen werken in Brussel. o In welke taal moet haar arbeidsovereenkomst opgesteld worden? Nederlands  Bertrand woont in Rijsel (Frankrijk) en gaat alle dagen werken voor een West-Vlaamse onderneming. o In welke taal moet de arbeidsovereenkomst opgesteld worden? Nederland o Is er een alternatief? Vertaling o Stel Bertrand is ziek en bezorgt de werkgever een medisch attest. In welke taal moet het attest opgemaakt zijn? Keuze van de taal

1.2 Arbeidsovereenkomst 1.2.1 Wie is werknemer? = Arbeidsovereenkomst  Drie essentiële elementen: o Arbeid o Loon o Gezag / Ondergeschikt verband

5

1.2.2 Wat is een zelfstandige (freelancer) Definitie = Een zelfstandige is een natuurlijke persoon die in België een beroepsbezigheid uitoefent waarvoor hij niet door een arbeidsovereenkomst noch door een statuut (ambtenaar) verbonden is. 



Geen gezag / geen ondergeschikt verband o Freelancers o Aannemingsovereenkomst Opgelet! o Schijnzelfstandigen: zelfstandig, maar in praktijk moet je ook RSZ e.v. betalen. Je hebt een contract afgesloten met een opdrachtgever maar het contract wijst op een band van ondergeschiktheid o Pseudowerknemers: ingeschreven als werknemer, maar in werkelijkheid zelfstandig  Gevolgen herkwalificatie: werkgever moet de kosten volledig betalen. Zowel werkgevers- als werknemersbijdragen (kan tot 3 jaar terug in de tijd, in geval van fraude tot 7 jaar) o Combinatie arbeidsovereenkomst en aannemingsovereenkomst?  zelfstandig in bijberoep  Meerdere arbeidsovereenkomsten mag, maar moeilijk te combineren  MAAR: bij dezelfde werkgever kan je geen twee verschillende statuten hebben (bv. werknemer  verkoop, zelfstandig  van deur tot deur)

Verschil werknemer – werkgever Werknemer Zelfstandige Financiële zekerheid o.a. Geen financiële zekerheid  Loon  Opzeg of verbrekingsvergoeding Geen risico Eigen risico Bescherming o.a. Geringere bescherming  Moederschapsbescherming  Pensioen  Arbeidsongeschiktheid  Werkloosheid Ondergeschiktheid Eigen baas/onafhankelijk Sociale bijdragen en belastingen worden op Zelf instaan voor sociale het loon ingehouden door werkgever belastingen, kosten, lasten Betaalde vakantie Geen betaalde vakantie

bijdragen,

1.2.3 Wie is ambtenaar? 

Overheidspersoneel o Statutair overheidspersoneel o Niet-statutair overheidspersoneel => contractuelen

6

1.3 Wetgeving   

Wet betreffende de arbeidsovereenkomsten van 3 juli 1978 Titel I: De arbeidsovereenkomst in het algemeen Afgekort: “AO-wet”

1.3.1 Toepassingsgebied AO-wet 

Artikel 1 AO-wet o Werklieden: AO waartoe de werknemer zich verbindt hoofdzakelijk handarbeid uit te voeren o Bedienden: AO waartoe de werknemer zich verbindt hoofdzakelijk hoofdarbeid uit te voeren o Handelsvertegenwoordigers : focus op het onderhandelen en deals sluiten o Dienstboden: huishoudelijke arbeid o Niet-statutair overheidspersoneel (“contractuelen”):

1.3.2 Geldigheidsvereisten 



Algemene geldigheidsvereisten van een overeenkomst o Bekwaamheid  Minderjarigen? o Toestemming  Cf. theorie van de wilsgebreken (geweld, dwaling, bedrog) o Voorwerp o Oorzaak Sanctie: nietigheid

Voorbeeld: Magda  WG vraagt bij jouw sollicitatie of je zwanger bent. Jij liegt hierover.  WG en WN komen overeen om vanaf maandag te beginnen werken. Er wordt echter niets afgesproken inzake het loon.  WG en student (16 jaar) sluiten een studentenovereenkomst. s’ Avonds krijgt de WG een telefoon van de vader van de student dat het een ongeldige overeenkomst is. Klopt dat?  WN solliciteert voor de functie van vrachtwagenchauffeur. Hij verzwijgt dat hij geen rijbewijs heeft. Wat zijn de gevolgen?

1.3.3 Vormvereisten  



Mondeling/schriftelijk bij onbepaalde duur Uitzonderingen  schriftelijk: o.a. o AO voor studenten o AO bepaalde duur en bepaald werk o AO deeltijdse arbeid o Vervangingsovereenkomst o Clausules Bewijsproblematiek

7

1.4 Soorten arbeidsovereenkomsten 

Verschillende onderverdelingen mogelijk: o Naargelang de beoogde arbeid o Naargelang de duur van de AO o Naargelang de omvang van het werk o Naargelang de wijze waarop de AO is gesloten

1.4.1 Naargelang de beoogde arbeid  

Werklieden/arbeiders: o Hoofdzakelijk handenarbeid Bedienden: o Hoofdzakelijk hoofdarbeid

Het eenheidsstatuut arbeiders/bedienden Bepaalde verschillen tussen beide statuten zijn weggewerkt door de wet op het eenheidsstatuut (01/01/2014!):  Carensdag bij ziekte (eerste dag dat iemand afwezig is bij een ziekte werd niet betaald)  afschaffing  Einde van de AO (OT, willekeurig ontslag)  Proefbeding / proeftijd o Begrip o Afgeschaft voor de gewone arbeidsovereenkomsten sinds 1 januari 2014 o Uitzonderingen:  Studentenovereenkomst (artikel 127 AO-wet)  Eerste 3 dagen automatisch als proef  Vast en verplicht  Student en WG kunnen AO beëindigen zonder opzeg/vergoeding tijdens die 3 dagen (geen verplichting qua opzeg en vergoeding)



Uitzendarbeid (interimarbeid)  Eerste 3 dagen automatisch als proef, tenzij partijen een kortere/langere termijn overeenkomen  Niet vast / niet verplicht  Uitzendkracht en uitzendkantoor kunnen uitzendovereenkomst beëindigen zonder opzeg/vergoeding tijdens die 3 dagen  Eénmalig

“Ingeval een uitzendkracht, via opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor uitzendarbeid, in dezelfde functie, op dezelfde arbeidspost en bij dezelfde gebruiker tewerkgesteld wordt, zijn opeenvolgende proeftermijnen verboden.”

8

Werknemer

AO

Werkgever / uitzendkantoor

Onderneming Commercieel contract

Verschillen arbeiders – bedienden Jaarlijkse vakantie Gewaarborgd loon ziekte Tijdelijke werkloosheid

Arbeiders Vakantiekas bij 7 eerste dagen ten laste van de werkgever Economische en technische werkloosheid 2x per maand Apart paritair comité de Per categorie

Loonbetaling Collectief overleg Organisatie van vakbonden CPBW / OR / Sociale Per categorie verkiezingen

Bedienden Werkgever Eerste maand ten laste van de werkgever Overmacht 1x per maand Apart paritair comité Per categorie Per categorie

Arbeidsovereenkomsten naargelang de beoogde arbeid: 

Handelsvertegenwoordigers (artikel 4 en Titel IV): als doel om deal te sluiten en te onderhandelen over de prijs  Dienstboden (artikel 5 en Titel V): arbeider die voornamelijk huishoudelijke taken doet voor werkgever of gezin  Studenten (artikel 130bis van Titel VI)  Huisarbeiders (artikel 119.1) ( telewerk): iemand (arbeider of bediende) die niet werkt op zijn normale plaats. Vanaf je werkt met een computer, ben je een telewerker.  Arbeider  Bediende Voorbeelden: 9

     



Een kelner in een horecazaak: arbeider Een tuinman in dienst van een familie: arbeider (tuin is geen huishoudelijke taak, dus geen dienstbode!) Een tuinman in dienst van een plantenkwekerij: arbeider Een persoon die van thuis werkt met behulp van een laptop: huisarbeider Een HR-verantwoordelijke op de personeelsdienst: bediende Een medisch afgevaardigde die dokters bezoekt om hen vertrouwd te maken met nieuwe medische producten van zijn werkgever, in de hoop dat hij deze producten zal voorschrijven voor zijn patiënten: bediende (geen deal, dus geen handelsvertegenwoordiger) Een persoon werkzaam bij een brouwerij, die horecazaken bezoekt teneinde een bepaald biermerk te verkopen. De prijs die partijen onderhandelen, zal afhangen van de hoeveelheid bier dat de eigenaar bereid is te kopen: handelsvertegenwoordiger

1.4.2 Naargelang de duur van de AO Artikel 7 AO-wet: “De arbeidsovereenkomst wordt gesloten hetzij voor een bepaalde tijd of voor een duidelijk omschreven werk, hetzij voor onbepaalde tijd. Zij kan nooit voor het leven worden gesloten”.

   

AO van onbepaalde duur AO van bepaalde duur AO voor duidelijk omschreven werk Vervangingsovereenkomst

AO van onbepaalde duur 

Geen vormvereisten (geen einddatum) 10

AO van bepaalde duur      

Duurtijd moet “vast en zeker” zijn (tot 20 jaar) Schriftelijk (!), voorafgaand aan het werk Uiterlijk op moment van indiensttreding Sanctie: AO  automatisch van onbepaalde duur, afgesloten door de werknemer Principe o Verbod/beperking van opeenvolgende overeenkomsten (artikel 10) Uitzonderingen op dit principe: o Gerechtvaardigde redenen: subsidies, seizoensarbeid… o Artikel 10bis:  Regel 4-3-2: Max. 4 overeenkomsten, min. 3 maanden, totaal: max 2 jaar  Met voorafgaande toestemming inspectie, max 3 jaar, elk contract 6 maanden

AO voor duidelijk omschreven werk       

Contract tot een bepaald werk/project ten einde loopt; bv. zwembad leggen, huis bouwen… Er is sprake van een automatisch einde na beëindiging project Schriftelijk (!), voorafgaand aan het werk Sanctie: bij niet-naleving gebeurt er een omzetting naar een contract met onbepaalde duur, in te roepen door de werknemer Uiterlijk op moment van indiensttreding Duidelijk omschreven Verbod van opeenvolging (artikel 10 AO-wet), tenzij: o Gerechtvaardigde redenen o Geen andere afwijkingen! o Regel 4-3-2 is hier NIET van toepassing

Vervangingsovereenkomst     



Iemand is vast in dienst van een werkgever. Die werknemer valt tijdelijk uit (bv. door ziekte, vakantie…). Tijdens die afwezigheid wordt hij vervangen door iemand anders. Schorsing AO van een werknemer Schriftelijk Inhoud: reden, identiteit van de vervangen werknemer en voorwaarden indienstneming Bepaalde of onbepaalde duur o Maximaal 2 jaar (behalve bij LBO/tijdskrediet): verschillende attesten van bv. 3 maand mogen, maar alles samen mag maximaal 2 jaar zijn Enkel in geval van onbepaalde duur: afwijkende opzegmodaliteiten: eindigt op het moment dat de ander terugkomt, zonder enige opzeg of vergoeding

Juist of fout? Motiveer!  Met ingang van 1 januari 2016 wordt een vervangingsovereenkomst gesloten waarin een clausule werd opgenomen dat de overeenkomst automatisch eindigt van zodra 11







de vervangen werknemer terugkeert in zijn functie en dit zonder enige opzeg of vergoeding. Op 1 maart 2018 keert de vervangen werknemer terug uit ziekte. Bijgevolg eindigt de vervangingsovereenkomst op dat ogenblik automatisch, zonder opzeg of vergoeding. Fout  de grens van 2 jaar is overschreden, de werkgever zal dus de nodige vergoeding moeten betalen en het wordt een contract van onbepaalde duur In de arbeidsovereenkomst staat de volgende clausule: “De arbeidsovereenkomst vangt aan op 1 januari 2018 en eindigt uiterlijk op 30 december 2018”. Dit is een arbeidsovereenkomst van onbepaalde duur? Juist  ‘uiterlijk’ wijst erop dat het contract ook vroeger gedaan kan zijn Men kan maximum 4 opeenvolgende arbeidsovereenkomsten voor een duidelijk omschreven werk sluiten, die elk minstens 3 maanden bedragen en waarvan de totale duur van alle overeenkomsten maximum 2 jaar bedraagt. Fout  bij duidelijk omschreven werk is er geen spraken van de 4-3-2 regel Een onderneming sluit met een bediende drie opeenvolgende arbeidsovereenkomsten van telkens 2 maanden. Fout  Arbeidsovereenkomsten moeten minstens 3 maanden duren

1.4.3 Naargelang de omvang van het werk Voltijdse AO   

Gemiddeld aantal werkuren per week: officieel max. 38 (maar uitzonderlijk, afhankelijk van het werk, max. 40) Arbeidsduurverminderdagen (ADV-dagen): 12 compensatiedagen (verlof) per jaar Geen geschrift nodig (schriftelijk niet verplicht)

Deeltijdse AO    





Arbeid die regelmatig en vrijwillig tijdens een kortere periode dan de normale periode wordt verricht Er is sprake van een deeltijds contract als je minder werkt dan een voltijds persoon in hetzelfde bedrijf ≠ halftijds: iemand werkt de helft van het aantal uren dat een voltijds persoon werkt Vormvereisten: o Schriftelijk (!), aangezien men moet weten hoe lang je werkt o Individueel o Uiterlijk op moment van indiensttreding o Arbeidsregeling en werkrooster moeten vermeld worden Sanctie? o Bij niet-naleving van de vereisten wordt je beschouwd als een voltijds werknemer (of kan je uit gaan van het minst gunstige contract) Arbeidsduur: tijd ter beschikking van de werkgever

Gewoonlijke per dag

Minimum arbeidsduur 3

Maximum 8

12

Gewoonlijk per week 

arbeidsduur 1/3 van voltijds werknemer

40

Nachtarbeid

Voorbeeld: Motiveer Barbara werkt sinds 1 oktober 2017 als verkoopster bij een bakker. Bij haar indiensttreding kwamen ze mondeling overeen dat ze 20 uur per week zou werken. Mag niet  ze werkt deeltijds en het moet dus schriftelijk vermeld staan. De verkoopster mag dus de meest gunstige uren kiezen (voltijds contract). Werkgever loopt het risico dat hij RSZ moet betalen op het voltijds loon.

1.4.4 Naargelang de wijze waarop de AO is gesloten

1.5 Arbeidsovereenkomst gesloten door een minderjarige  

Minderjarige mag AO sluiten mits stilzwijgende machtiging van de ouders of voogd Werkgever betaalt het loon uit aan de minderjarige, tenzij de ouders of voogd hiertoe verzet aantekenen

2 Collectief arbeidsrecht  

Collectief overleg tussen werkgever en werknemer (voor iedereen) Afsluiten van een cao, a.d.h.v. arbeidsvoorwaarden: 13

o o o o o

Extra vakantie Minimumloon Arbeidsduur Arbeidsomstandigheden Extralegale voordelen (bv. bedrijfswagen, maaltijdcheques, ecocheques…)

2.1 Reminder 

Meerdere rechtsbronnen o Internationale bronnen  Bilaterale en multilaterale verdragen o Nationale bronnen  Sociale grondrechten (artikel 23 Grondwet)  Sociale rechtsbronnen: o Wetten / decreten / ordonnanties o Koninklijke besluiten / Ministeriële besluiten o Rechtspraak / rechtsleer / gewoonte / gebruik o Collectieve arbeidsovereenkomsten “CAO” o Arbeidsreglement o Arbeidsovereenkomst

2.2 Collectieve arbeidsovereenkomst (cao) 2.2.1 Wat is een cao?   

Een akkoord tussen één of meer werknemersorganisaties en één of meer werkgeversorganisaties of één of meer werkgevers Verschillende niveaus: nationaal vlak, per sector of per onderneming Arbeidsvoorwaarden: minimumloon, eindejaarspremie extra vakantie, opleidingen, aanvullend pensioenplan /groepsverzekering, verplaatsingsvergoedingen, oprichting vakbond, enz.

Interprofessioneel organisaties Werknemersorganisaties Werkgeversorganisaties ACLVB VBO ABVV Unizo ACV

Professionele organisaties

2.3 Organisaties voor WN’s en WG’s  

Vrijheid van vereniging (1921) ...