Systematische desensitisatie PDF

Preview

Summary

Download Systematische desensitisatie PDF

Description

Systematische desensitisatie: examenvrees

Voor het begin van de desensitisatie wordt met de patiënt in enkele voorbereidende sessies de ontspanningstraining geoefend. Angst en spierontspanning gaan niet samen. Op een angstwekkende prikkel reageert het organisme met spierspanning en op de spierspanning reageert het organisme met angst. Vervang de spierspanning door spierontspanning, een tegengestelde respons, en er treedt geen angst op. Spierspanning is niet eenvoudig te doorbreken, omdat het een reflexmatige reactie van het lichaam is. De therapeut geeft de cliënt ontspanningsoefeningen om zich te leren ontspannen. Soms wordt een fysiotherapeut ingeschakeld, omdat het spiergroepen kan betreffen. Gerichte oefeningen kunnen werken bij spieren in de schouder of in de nek. De cliënt krijgt aanwijzingen en oefent thuis de ontspanningsoefeningen enige keren per dag. De cliënt wordt uitgelegd dat een automatische reactie met spierspanning angstgevoel geeft. In de therapie leert hij automatisch met spierontspanning op diezelfde prikkels te reageren.

Door nauwkeurig onderzoek stelt de therapeut vast welke prikkelsituaties bij de patiënt angst geven. De angstprikkels worden op een lijst gezet. Daarna dient de patiënt ze te rangschikken.

Na analyse van de stimuli die een ongewenste reactie oproepen, stelt de therapeut een angsthiërarchie, rangorde van prikkels, op. De prikkels lopen van laag naar hoog, zoals de cliënt in toenemende mate fobisch reageert.

Bij examenangst is de volgende angsthiërarchie denkbaar: • Ik hoor aan het begin van een cursus dat over 10 maanden de eerste tentamens worden afgenomen. • Er wordt meegedeeld dat het mogelijk is zich op te geven voor het eerste tentamen over drie weken. • Ik ga me opgeven. • De oproep voor het tentamen ligt in de bus. • Ik ga de tentamenzaal binnen. • Ik kijk de opgaven door • Ik kijk hoeveel tijd ik heb en begin met de eerste vraag. • Ik heb nog vijf minuten en moet nog drie vragen.

Voorbeeld van een algemeen angsthiërarchie van Joseph Wolpe: • geringschattende opmerking van partner • geringschattende opmerking van vrienden • spot van partner of vrienden • afbrekende kritiek • een groep toespreken • aan een onderonsje van meer dan vier personen deelnemen • solliciteren • van een groepsbijeenkomst worden uitgesloten • met iemand geconfronteerd worden, die uit de hoogte optreedt.

De desensitisatie gaat als volgt: de patiënt gaat ontspannen achterover op een stoel liggen. Gebruik van hypnose is mogelijk. Na enige tijd noemt de therapeut het minst angstgevende item van de angsthiërarchielijst. De patiënt stelt zich nu de zwakste prikkel uit de angsthiërarchie gedurende een paar seconden voor en ontspant zich tegelijkertijd. Zodra angst optreedt, steekt hij de vinger op. De therapeut stelt voor het voorgestelde los te laten en zich weer volledig te ontspannen. Daarna wordt het proces herhaald. De cliënt stelt zich die situatie voor. De situatie wordt geoefend tot de cliënt zich deze ontspannen kanvoorstellen. Ten slotte is de cliënt in staat zich ook de meest angstgevende situatie voor te stellen zonder zich daarbij angstig te voelen. Pas wanneer het zich voorgestelde zonder angst wordt verdragen, gaat de therapeut naar de volgende angstscène. Stap voor stap overwint de patiënt steeds hogere trappen van de angsthiërarchie. Veelal neemt desensitisatie tien tot twintig sessies in beslag. De ervaring leert dat er door desensitisatie ook in reële situaties geen angst meer ontstaat en vooral de combinatie van ontspanning en angsthiërarchie geeft resultaat. Systematische desensitisatie vervangt de angstrespons op een prikkel door een tegengestelde respons. Wanneer het mogelijk is, worden echte situaties geoefend, bijvoorbeeld met een cliënt met claustrofobie, angst in gesloten ruimte, gaan cliënt en therapeut met de lift omhoog, daarna gaat de cliënt alleen met de lift een etage hoger....