Szkoły-w-średniowieczu PDF

Preview

Summary

Download Szkoły-w-średniowieczu PDF

Description

Oświata w średniowieczu Rodzaje szkół działających w epoce średniowiecza 1. klasztorne - wewnętrze i zewnętrzne - Tours, Chartres, Saint Gallen, Fulda, Bobbio X-XII w. kryzys, ograniczono nauczanie do życia klasztornego zakonników, odcięcie się od nauk świeckich Polska - kl. benedyktyńskie, kanoników regularnych - małe znaczenie na ziemiach polskich, bardziej aktywne na tym polu nowe zakony - cystersi (Oliwa, Pelplin), dominikanie - każdy kowent musiał posiadać szkołę kształcącą zakonników, by przygotować do wygłaszania kazań (Kraków - 1222/1223w okresie fundacji klasztoru), franciszkanie - także szkoły dla zakonników, niekiedy dla kleru świeckiego, bernardyni 2. katedralne najpierw nauczali w nich biskupi, potem scholastycy (kanonicy przy katedrach biskupich zw. scholastykami), nie wszyscy biskupi zakładali je, mimo postanowień soboru laterańskiego z 1179 r. szk. kolegiackie - przy kościołach niekatedralnych, tzw. kolegiatach - rozw. XII i XIII w. Polska - ślady stosunkowo wczesnej działalności szkół katedralnych, XI w. - wg. Galla Anonima - pisze o ubogim kleryku z Krakowa, szczególnie prężny rozwój w XII w.; Gniezno, Wrocław, Płock, Włocławek kolegiackie - w źródłach XIII-wiecznych zanotowano kilkudziesięciu scholastyków Sandomierz, Opatów, Kołobrzeg 3. parafialne 853 - papież Leon IV nakazał otwieranie szkół przy każdej parafii, brak zabezpieczenia podstaw materialnych, niewiele tego typu szkół, program nauczania dla nich ułożył Grzegorz Wielki, główne zadanie - przygotowanie pomocników kapłanów do udziału w nabożeństwie rozpowszechnienie dopiero w XII w. geneza związana z rozwojem miast, odpowiadały na potrzeby mieszczan IV sobór laterański - 1215 r. - zobowiązanie biskupów do utrzymywania nauczycieli gramatyki Szkoły parafialne były wiejskie (mniejsze, ograniczony program nauczania) i miejskie (większe, nauczyciele opłacani przez mieszczan, bogatszy program, bardziej utylitarny)

Polska : 1287 - św. Marii Magdaleny i św. Elżbiety (1293) we Wrocławiu, 1302 - św. Marii Magdaleny w Poznaniu, 1332 w Głogowie, przy kościele Mariackim w Krakowie 4. uniwersytety Przyczyny powstania: nagromadzenie wiedzy i przełom w kulturze umysłowej XII wieku, postęp urbanizacji Europy - wzrost zapotrzebowania na oświatę, szczególnie sprzyjające warunki w miastach, ale i mecenat władców, postęp cywilizacyjny - wzrost zapotrzebowania na ludzi wykształconych - urzędników, prawników XII w. – zwany wiekiem uniwersytetów Ukształtowały się dwa typy uniwersytetu średniowiecznego: 1. boloński - korporacje studenckie, rektor wybierany spośród studentów, organizowali tok studiów, dobierali profesorów, był to cech studentów, szkoła demokratyczna, uczono głównie prawa 2. paryski - cech profesorów, rektor i inne władze wybierane spośród nich, rektor miał słabą pozycję, znaczna rola kanclerza, uczono głównie teologii i prawa kanonicznego Drogi powstawania uniwersytetów : 1. przywilej papieski i cesarski 2. na drodze migracji studentów i profesorów np. Cambridge Najstarsze uniwersytety : Bolonia XI w., Salerno, Padwa (1222), Neapol (1224), Rzym (1303) Paryż XII w., Montpellier XII w., Hiszpania - XIII w. Salamanka, Sevilla, Coimbra; Anglia Oxford 1167, Cambrigde 1209, Europa Śr. - Praga 1348, Kraków 1364, Wiedeń 1365, Erfurt 1379, Heidelberg 1385, Kolonia 1388, Pecs 1367, Porządek studiów na uniwersytetach średniowiecznych 1. immatrykulacja - rodzaje ksiąg.

W

zależności

od

ustroju

i

przepisów

obowiązujących w danym ośrodku powstawały różne księgi wpisów. Nazwiska wszystkich studentów i osób związanych z uniwersytetem wpisywano do metryk ogólnych ( ta metoda przeważała w ośrodkach niemieckich), obok nich powstawały księgi wpisów poszczególnych wydziałów (księgi wydziałowe), metryki kandydatów (wykaz osób przygotowujących się do

uzyskania stopni naukowych - Strasburg), metryki zawierające młodzież pochodzenia szlacheckiego lub przedstawicieli rodów książęcych ( Strasburg), wreszcie księgi nacji będące pozostałością średniowiecznego ustroju uniwersytetów, przy czym nacje grupowały studentów pochodzących z tej samej narodowości lub terytorium. Ośrodkami, gdzie obowiązywał podział na nacje były między innymi Praga, Lipsk i Wiedeń. W Pradze istniały 4 nacje - czeska, bawarska, saska i polska (grupująca młodzież z Korony, Litwy, Prus, Śląska, Łużyc, Turyngii, Saksonii). - uiszczenie opłaty wpisowej - zwolnienia lub odroczenia 2. otrzęsiny 3. zaczynający studia wstępowali na wydziale sztuk wyzwolonych i uczyli się tam gramatyki łacińskiej i in. nauk wyzwolonych. Studia nie przygotowywały do późniejszych obowiązków. Cztery wydziały nie były równorzędne - na czele teologia jako ukoronowanie nauk. Wydziały: sztuk wyzwolonych, prawa, medycyny i teologiczny Pierwszy stopień bakalaureat sztuk wyzwolonych - pozwalał na prowadzenie najprostszych wykładów i ćwiczeń na wydz. artystów. Wydział sztuk kończył tytuł magistra. Bakalaureat, licencjat lub doktorat to etapy studiów na trzech wyższych fakultetach, przy czym licencjat różnił się tym od doktora, że nie miał insygniów i był właściwie przejściowy, tymczasowy Tylko medycyna przygotowywała do późniejszej pracy, stąd zajmowała wyjątkowe miejsce. Ten wzór realizowany był we wszystkich uniwersytetach. Różnice były tylko w długości trwania studiów koniecznych dla zdobycia poszczególnych stopni.

Rodzaje zajęć uniwersyteckich: Wykład, repetycje, dysputy naukowe, ćwiczenia : podstawą nauczania - komentowanie tekstu (lectio) - najpierw analiza gramatyczna - littera - analiza logiczna, wydobycie sensu - sensus - egzegeza ukazująca treść naukową i filozoficzną - sententia

potem lectio przechodziło w questio (pytania), której wynikiem było determinatio ( samodzielna myśl) Polska – 1364 r. fundacja Kazimierza Wielkiego – Akademia Krakowska – trzy wydziały, bez teologicznego, stąd nazwa Akademia 1400 – ponowna fundacja – Władysław Jagiełło, przyczyniła sie do tego również królowa Jadwiga. Tym razem utworzono cztery wydziały.

Jak wyglądała nauka w szkołach średniowiecznych omawialiście Państwo na ćwiczeniach (tekst Wilibalda Strabona). Ważne zagadnienia – omówione na ćwiczeniach: wychowanie stanowe (tekst o Bolesławie Krzywoustym). Zagadnienia do samodzielnego poszukania i opracowania: możliwości mężczyzn i kobiet w zakresie kształcenia się w średniowieczu.

Pojęcia do sprawdzenia i zapamiętania: Bakałarz, Scholastyka Immatrykulacja Studium generale Renesans karoliński

Zagadnienia do przemyślenia: 1. Jakie rodzaje szkół powstały w średniowieczu? 2. Wymień cztery wydziały uniwersyteckie. 3. Czym się różniły uniwersytet boloński i paryski? 4. Pierwszy uniwersytet na ziemiach polskich: kto ufundował? Jakie powstały wydziały? 5. Które rodzaje zajęć uniwersyteckich wywodzą się z czasów średniowiecza?...