Tango - S. Mrożek PDF

Preview

Summary

TANGO S. MROŻEK-OPRACOWANIE LEKTURY1. BOHATEROWIEa) Eugenia  Kim jest? Jak wygląda? Starsza pani, babcia Artura; jej ubranie świadczy o przełamywaniu schematów, o tym, że Eugenia nie wpisuje się w stereotyp tradycyjnej babci (W sukni z trenem wlokącym się po ziemi, bardzo jaskrawej, w olbrzymie kwi...

Description

TANGO S. MROŻEK-OPRACOWANIE LEKTURY 1. BOHATEROWIE a) Eugenia  Kim jest? Jak wygląda? Starsza pani, babcia Artura; jej ubranie świadczy o przełamywaniu schematów, o tym, że Eugenia nie wpisuje się w stereotyp tradycyjnej babci (W sukni z trenem wlokącym się po ziemi, bardzo jaskrawej, w olbrzymie kwiaty. Dżokejka, na nogach trampki); w akcie III zostaje już ubrana w nobliwy kostium starszej damy (W długiej, ciemnoszarej albo brunatnej sukni, zapiętej wysoko pod szyją, w koronkowych mankietach i koronkowym żabociku, w czepku. Trzyma lorgnon, którym często się posługuje).  Co mówi? Jak się wysławia? W towarzystwie Edka przejmuje jego slangowe słownictwo, pozbawione sensu powiedzonka, ostentacyjnie przełamuje tym konwencję i odcina się od schematu tradycyjnej babci; nie chce brać udziału w tradycyjnych rytuałach (Niech mama błogosławi, kiedy o to proszą. – A czy oni nie mogą bez tego? Czuje się jakoś staro... [...] Błogosławię was, moje dzieci... A niech was wszyscy diabli!); ucieka przed powagą, postawą pełną godności, która przystoi starszym paniom; nie chce być czcigodna; hołubi Edka.  Jak się zachowuje? Namiętnie gra w pokera z Edkiem; odcina się od tradycyjnej wizji „babci”; unika zachowań, które by ją postarzały; z przymusu udziela błogosławieństwa Arturowi i Ali i ubiera się dostojnie, ale daje do zrozumienia, że wszystko jej jedno; ostatecznie poniekąd wpisuje się jednak w rolę starego człowieka, ponieważ umiera na oczach wszystkich.  W jaki sposób jest zaangażowana w konflikt? Jest ofiarą Artura, daje się przez niego terroryzować – Artur w ramach dyscyplinowania babci, która nie chce być babcią, każe jej się kłaść na katafalku; w finale Eugenia – ku zaskoczeniu rodziny, choć nie powinno to nikogo zdziwić – faktycznie umiera; podsuwa w ten sposób wnukowi ideę rozwiązania sytuacji przez śmierć. b) Eugeniusz  Kim jest? Jak wygląda? Siwy starszy pan, brat Eugenii, dobrze wychowany, inteligent, w okularach oprawionych cienko i złoto, ale zaniedbany w stroju, zakurzony; ubrany niekonsekwentnie: Żakietjaskółka, wysoki, sztywny kołnierzyk, biały, ale brudny, szeroki krawat-plastron, w nim szpilka z perłą, ale poniżej długie do kolan szorty khaki. Wysokie szkockie skarpety, lakierki popękane, gołe kolana; w akcie III zamiast szortów ma spodnie sztuczkowe podkreślające formalność sytuacji (zaręczyny).  Co mówi? Jak się wysławia? Ulega silniejszym, dlatego przez większość czasu nie mówi tego, co myśli; zachowuje milczenie; stara się wysławiać kulturalnie i tylko pod przymusem używa języka Edka.  Jak się zachowuje? Zachowanie dostosowuje do otoczenia; jest konformistą – kiedy gra z Edkiem i Eugenią, przyjmuje ich styl bycia, kiedy spiskuje z Arturem, zachowuje się jak jego sprzymierzeniec, a

1

kiedy jego siostrzeniec ponosi klęskę, podporządkowuje się Edkowi; nie potrafi się zbuntować, przeciwstawić; ulega silniejszym.  W jaki sposób jest zaangażowany w konflikt? Na początku bierze udział w spisku, potem staje się jego ofiarą. c) Eleonora  Kim jest? Jak wygląda? Matka Artura i żona Stomila; atrakcyjna, wyzwolona kobieta w średnim wieku; należy do inteligencji, do pokolenia, które w latach 60. zbuntowało się przeciw tradycji i gorsetowi norm obyczajowych.  Co mówi? Jak się wysławia? Twierdzi, że młodzi powinni być wdzięczni jej pokoleniu za wywalczoną przez nie wolność; wypowiada się swobodnie o swoim romansie z Edkiem; jest prowokacyjna; wspomina z rozrzewnieniem czasy młodzieńczego buntu, rewolucji obyczajowej (Stomil, pamiętasz, jak rozbijaliśmy tradycję? Posiadłeś mnie na oczach mamy i papy, podczas premiery „Tannhäusera”, w pierwszym rzędzie foteli, na znak protestu. Straszny był skandal. Gdzie te czasy, kiedy to jeszcze robiło wrażenie); podkreśla swoje ubóstwienie sztuki; uważa, że studia Artura są jej życiową porażką – chciała mieć syna artystę, nie lekarza (Taki wstyd w rodzinie! A ja marzyłam, że będzie artystą! Kiedy nosiłam go jeszcze w łonie, biegałam po lesie nago, śpiewając Bacha. Wszystko na nic); w rozmowie z Alą pośrednio przyznaje się do przegranej (Pytam, czy mama jest szczęśliwa. [...] No, to znaczy, że mama nie jest szczęśliwa. [...] – Być szczęśliwym – to prawo i obowiązek ludzi wyzwolonych w naszej nowej epoce. Tak mnie uczył Stomil. – [...] A mama co na to? – Robiłam, co mogłam)  . Jak się zachowuje? Otwarcie adoruje Edka, zachwyca się jego naturalnością (O, Edek jest taki prosty... Jak samo życie. Brutalny, ale w tym właśnie jego wdzięk. Nie ma kompleksów. Działa odświeżająco; On we wszystkim jest taki swobodny, taki naturalny jak motyl! Edziu, jak ty pięknie nakrywasz); zachowuje się swobodnie i prowokacyjnie; romansuje z Edkiem, aby, jak twierdzi, wzbudzić zazdrość w Stomilu; uważa, że jej mąż jest niemęski, i próbuje grać mu na ambicji, aby zmobilizować go do działania; broni się przed starością, nie akceptuje upływu czasu; w ważnych momentach wycofuje się i oddaje inicjatywę mężczyznom (Wiedziałam, ale zapomniałam. Wszystko na mojej głowie. Zapytajcie Edka. On ma zdrowy rozsądek; Niech mama nie przeszkadza. Nie widzi mama, że mężczyźni rozmawiają o polityce?).  W jaki sposób jest zaangażowana w konflikt? W sporze z Arturem trzyma stronę Stomila (Odejdź ode mnie, ty głupcze); wspiera męża w jego eksperymentach teatralnych (Nie zniechęcaj się, Stomilu. Jeżeli ty nie będziesz eksperymentował, to kto będzie?); ma lekceważący stosunek do „szaleństw” swojego syna; bagatelizuje sytuację (Arturze, zejdź natychmiast, pobrudzisz obrus!); Eugeniusza uważa za zdrajcę swojego pokolenia. d) Stomil  Kim jest? Jak wygląda? Ojciec Artura i mąż Eleonory, dojrzały mężczyzna, głowa rodziny, inteligent liberał, artysta, eksperymentator, w młodości buntownik, który przyczynił się do rewolucji obyczajowej; 2

niechlujny, chodzi w porozpinanej piżamie, otyły, zarośnięty (Tęgi, duży, olbrzymia siwa czupryna, tak zwana „lwia”), w akcie III zostaje wbity w zbyt mały garnitur i kamaszki.  Co mówi? Jak się wysławia? Wpisuje się w stereotyp inteligenta – elokwentny, dużo teoretyzuje; jest skupiony na myśleniu o sztuce i postrzega otaczającą go rzeczywistość przez pryzmat tego, w jakim stopniu mogłaby być mu użyteczna do kolejnych eksperymentów; jest gorącym orędownikiem zerwania z tradycją i wszelkimi społecznymi ograniczeniami; dumny z wolności, którą wywalczyło jego pokolenie (Mój drogi, tradycja mnie nie obchodzi, twój bunt jest śmieszny. Sam widzisz, że nie przywiązujemy żadnej wagi do tych pomników przeszłości, do tych nawarstwień naszej rodzinnej kultury. Ot, tak sobie wszystko leży. Żyjemy swobodnie).  Jak się zachowuje? Zajmuje się przede wszystkim swoimi eksperymentami teatralnymi (Całe moje życie poświęciłem sztuce. Sztuka to wieczny bunt); przez jego liberalizm – albo bezczynność – w domu panuje rozprężenie obyczajowe; nie reaguje na zdradę żony; nie ufa swoim uczuciom, nie kieruje się emocjami, jako zbyt bliskimi instynktom, i potrzebuje racjonalnego uzasadnienia, aby przeciwstawić się Edkowi (Dlaczego go ojciec toleruje w swoim domu? – A co mi szkodzi? Wzbogaca nasze środowisko, wnosi koloryt. Zdrowy powiew autentyczności. On mi nawet pomaga w żywieniu wyobraźni. Wiesz, my, artyści, potrzebujemy trochę egzotyki [...] Rogi, rogi, to są banalne porównania, a nie solidne narzędzie analizy intelektualnej. [...] Nie obniżajmy poziomu! [...] prawdę mówiąc, mnie się to także nie podoba. Ja go strasznie nie lubię. Tylko tak, na rozum, nie wiem dlaczego. [...] Poszedłbym i zrobił im taką awanturę, żeby mnie na zawsze popamiętali. Tylko żebym miał jeszcze imperatyw logiczny. [...] Nie uwierzysz, jak ja chętnie bym go wykończył, tak sam z siebie. Tylko przez rozum nie bardzo wiem, dlaczego miałbym to zrobić); do wszystkiego szuka intelektualnej podbudowy (Niechże się ojciec chociaż pozapina. – Dlaczego?); ulega terrorowi syna; zamiast działać, rozprawia bez końca i popada w dywagacje, które do niczego nie prowadzą; jest bezbronny.  W jaki sposób jest zaangażowany w konflikt? Postawa Artura jest całkowitym zaprzeczeniem wyznawanej przez niego ideologii; według Stomila syn zaprzepaszcza osiągnięcia rewolucji przeprowadzonej przez pokolenie ojca; jako bezbronny intelektualista poddaje się terrorowi Artura, a następnie – Edka; pozostaje mu pogarda słabszego wobec tępej siły (Zdawało mi się, że to międzyludzkie rządzi nami i za to ludzkie mści się, zabijając nas. Ale widzę, że to tylko Edek). e) Ala  Kim jest? Jak wygląda? Kuzynka i narzeczona Artura, dorodna osiemnastolatka, ma styl naturalnego dziewczęcia – nosi długie, proste włosy, pojawia się w długiej do ziemi, nieprzezroczystej koszuli nocnej, pełnej zakładek i falbanek (w akcie III ubrana w suknię ślubną stosownie do okazji).  Co mówi? Jak się wysławia? Wyzwolona (Powiedziałam mamie, że może już nie wrócę); demonstracyjnie nonszalancka; zblazowana; odgrywa role (Ładnie wyglądasz. (Ala śmieje się bardzo głośno). Z czego się śmiejesz? (nagle przestaje się śmiać, ponuro) – Ja? Zdawało ci się. – Przecież się śmiałaś. – Nie

3

kłóć się ze mną!); przekonana, że małżeństwo dla Artura jest tylko elementem planu; chce wzbudzić zazdrość Artura – mówi mu, że go zdradziła z Edkiem.  Jak się zachowuje? Kokietuje Artura; roztacza wdzięki; usiłuje go skusić, wzbudzić jego zainteresowanie różnymi gierkami, sprowokować go (Więc czego chciałeś? Zimno mi. Jestem prawie naga. Czy zauważyłeś?; Proszę cię, schowaj tę nogę. – Nie podoba ci się? – To nie należy do zagadnienia. (uporczywie) – Nie podoba ci się?; Bardzo cię boli? – Co cię to obchodzi? (wydaje sztuczny okrzyk bólu. Artur, zaniepokojony, chce obejrzeć jej ramię) – Gdzie? W którym miejscu? (dotyka jej ramienia, już bez dotychczasowych intencji) – (odsłania ramię) Tu... – Bardzo mi przykro. – (odsłania dekolt na plecach) ...I tu... – (szczerze zmartwiony) Doprawdy, nie chciałem... – (podnosi nogę) ...I tu...); obraża się.  W jaki sposób jest zaangażowana w konflikt? Zgadza się na ślub z Arturem, co ma doprowadzić do przywrócenia tradycyjnych norm społecznych w domu Stomila; kiedy mówi Arturowi, że go zdradziła z Edkiem, wywołuje ciąg zdarzeń przynoszących tragiczny finał. f) Edek  Kim jest? Jak wygląda? Osobnik w najwyższym stopniu mętny i podejrzany, ma wygląd chama – nosi koszulę w brzydką kratę, rozpiętą zbyt głęboko na piersiach, wypuszczoną na spodnie, z podwiniętymi rękawami, brudne spodnie, jaskrawożółte buty i zbyt krzykliwe skarpetki, długie i tłuste włosy przeczesuje grzebykiem wyjmowanym z tylnej kieszeni spodni, ma wąsik, ale generalnie jest nieogolony, na ręku nosi zegarek udający złoto, drapie się co chwila w grube udo; intruz, który na bezczelnego zamieszkał w domu zdradzanego męża.  Co mówi? Jak się wysławia? Raczej się nie odzywa; kiedy już zabiera głos – jest bezpośredni, posługuje się prostackim językiem; głosi prymitywne poglądy; potrafi być groteskowo uniżony; niby chcąc być kulturalny, używa trywialnych zdrobnień (Całuję rączki pani dobrodziejki; Nie przejmuj się, babuś; Panie Arturku, co pan...; Zrobione, panie Artku; Gotowy, szefku).  Jak się zachowuje? Jest bezczelny, chamowaty, pewny siebie; ekscytuje się obrazkami w podręczniku anatomii dla studentów medycyny (Pożycz mi pan to do wtorku. – Nie mogę, w poniedziałek mam egzamin. – Szkoda. Tam są ładne kawałki); ogrywa wszystkich w pokera; pije piwo prosto z butelki; nie kryje się z tym, że sypia z Eleonorą; uważnie obserwuje, co się dzieje w rodzinie i wykorzystuje sytuację do zdobycia władzy; jego argumentem jest brutalna, tępa siła.  W jaki sposób jest zaangażowany w konflikt? Początkowo daje się ustawić Arturowi, który czyni go swoim pachołkiem; w chwili, gdy jego „pan” zwraca się przeciwko niemu (Artur dowiaduje się o zdradzie Ali), szybko zrzuca z piedestału swego dotychczasowego rozkazodawcę i zabija go, przejmując władzę absolutną w rodzinie Stomilów. g) Artur  Kim jest? Jak wygląda?

4

Syn Stomila i Eleonory, kuzyn i narzeczony Ali, dwudziestopięcioletni młodzieniec, student trzech fakultetów, m.in. medycyny i filozofii, nosi ciemny garnitur i białą koszulę z krawatem; czysty, zadbany.  Co mówi? Jak się wysławia? Odrzuca filozofię wolności głoszoną przez jego rodziców (I coście stworzyli? Ten burdel, gdzie nic nie funkcjonuje, bo wszystko dozwolone, gdzie nie ma ani zasad, ani wykroczeń?); mierzi go zachowanie najbliższych; wygłasza tyrady przeciw patologii według niego panującej w domu Stomilów (W tym domu panuje bezwład, entropia i anarchia!); nawołuje do sanacji, przywrócenia zasad obyczajowych i moralnych; krytykuje anarchię i chaos (Żadnego porządku, żadnej zgodności z dniem bieżącym. Żadnej skromności ani inicjatywy. Tu nie można oddychać, chodzić, żyć!); ubolewa nad brakiem formy; wyraża swoje obrzydzenie na widok prowadzenia się jego rodziny; gardzi wszystkim, co związane z życiem na poziomie biologicznym; teoretyk, oddany wyższym celom (Myślałaś tylko o swojej atrakcyjności. Co za prymityw!); upatruje swoich szans w kobietach – uciskanych przez mężczyzn, którzy dążą do zniesienia wszelkich konwencji w sprawach erotycznych w celu osiągnięcia jak najszybszego zaspokojenia, Artur opiera swój plan na kobietach, którym powinno najbardziej zależeć na powrocie do tradycji zapewniającej im szacunek (tradycyjna obyczajowość utrudnia mężczyznom dostęp do kobiet i tym samym buduje wysoką pozycję tych ostatnich).  Jak się zachowuje? Wymierza kary babci (każe jej się kłaść na katafalk) i wujkowi (wsadza mu klatkę dla ptaków na głowę); zabrania rodzinie grać w karty; obsztorcowuje wszystkich, napomina (z obrzydzeniem – Niechże się ojciec chociaż pozapina); chce wziąć ślub z Alą, aby przywrócić w domu ład (Żadne nielegalne związki, żadne życie ułatwione. Ślub jest mi potrzebny. [...] Kiedy ich tak dopadniemy, znienacka, raz wzięci w formę, już później się z niej nie wydostaną); prowokuje ojca, by zabił kochanka matki; terroryzuje rodzinę, żeby zaczęła się zachowywać według tradycyjnych wzorców; jego bunt – wobec obalenia wszystkich norm przez poprzednie pokolenie – może się już tylko wyrazić buntem przeciw brakowi zasad; znajduje sobie nadrzędną ideę – panowanie nad życiem i śmiercią najbliższych.  W jaki sposób jest zaangażowany w konflikt? To Artur jest głównym inicjatorem konfliktu; nie mogąc znieść stosunków panujących w domu, uruchamia lawinę zdarzeń prowadzących do jego własnej śmierci i zapanowania tyranii Edka. 2. KONFLIKT POKOLEŃ a) trzy pokolenia pod wspólnym dachem  pokolenie dziadków – Eugenia i Eugeniusz  pokolenie rodziców – Eleonora i Stomil  c. pokolenie dzieci – Artur i Ala Główny spór toczy się między synem (Arturem) a ojcem (Stomilem). Artur zarzuca pokoleniu rodziców, że zaburzyli naturalny porządek rządzący światem. Stomil i Eleonora zanegowali upływ czasu, który powoduje, że stare odchodzi do lamusa lub kostnieje i zostaje wyniesione na piedestał – jako element tradycji, której należy się szacunek. Dlatego nieużywane przedmioty powinny zniknąć i zrobić miejsce nowym, a babcia musi przeobrazić się 5

w nobliwą staruszkę, a nie nosić trampki i grać w karty na pieniądze z Edkiem. Podobnie rodzice – kiedy stoją na straży tradycyjnych wartości, tworzą młodym przestrzeń do buntu. W sytuacji powszechnej anarchii i odrzucenia hierarchii młodzi nie mają przeciw czemu się zbuntować i rośnie ich frustracja. 4. POKOLENIE RODZCÓW pokolenie Eleonory i Stomila lekceważy tradycję, która nie przedstawia dla nich żadnej wartości (Mój drogi, tradycja mnie nie obchodzi); ich bunt wyrażał się swobodą obyczajową (Posiadłeś mnie w oczach mamy i papy, podczas premiery „Tannhäusera” w pierwszym rzędzie foteli, na znak protestu. Straszny był skandal) oraz rewolucją w dziedzinie sztuki (wyzwolenie z więzów starej sztuki); ówcześni młodzi zachłysnęli się hasłami nowoczesności, postępu, ekspansji; bunt oznaczał negację wszystkiego, co było; ideą przewodnią buntu była wolność, dlatego wszelkie stare formy – postrzegane jako więzienie – rozbijano, konwencje łamano, zasady obalano (Te wszystkie więzy, te zeskorupiałe okowy religii, moralności, społeczeństwa, sztuki), aby utorować drogę przyszłości; pokolenie Stomila i Eleonory głosiło ideologię wolności: wolność to podstawowe prawo człowieka – obok prawa do szczęścia osobistego (prymat jednostki nad potrzebami ogółu); odrzucano jakiekolwiek kompromisy, nienawidzono konformizmu; członkowie generacji buntu mieli poczucie, że przygotowują grunt dla przyszłych pokoleń; Stomil dziwi się, że wywalczony przez jego formację porządek Arturowi nie odpowiada (I pomyśleć, że potośmy walczyli, żeby ci stworzyć tę

POKOLENIEMŁODYCH pokolenie Artura nie jest w stanie znieść świata, w którym panują powszechna anarchia, chaos, brak zasad, dążenie do rozkładu; bezład rodzi frustrację i agresję; problemem nie jest tylko porzucenie tradycji, ale przede wszystkim brak możliwości odniesienia się do czegoś, co było (Wyście wszystko zniszczyli i niszczycie ciągle, aż zapomnieliście sami, od czego się właściwie zaczęło); reguły zniesione przez pokolenie rodziców byłyby jakimś punktem odniesienia, Artur ubolewa nad ich brakiem (Tych więzów, okowów, skorup i tak dalej. Nie ma, niestety); świat, w którym rządzi idea wolności, Artur nazywa burdelem (I coście stworzyli? Ten burdel, gdzie nic nie funkcjonuje, bo wszystko dozwolone, gdzie nie ma ani zasad, ani wykroczeń); syn oskarża ojca, że liberalna rewolucja nie dość że zatruła umysły przyszłych, to jeszcze przeszłych pokoleń – starsi ludzie porzucili swą rolę strażników wartości i na siłę próbują udawać, że są kimś innym, co daje żałosne efekty (Was oczywiście nie razi to starcze rozwydrzenie. Ale kiedyś była czcigodną, szanującą się babcią. A teraz co? Poker z Edkiem?); w dodatku ich rozpasanie nie jest wyrazem prawdziwej potrzeby, ale bezwolnym podążaniem za modą, dopasowywaniem się do „dyktatury wolności”; w nowoczesnym świecie bez zasad nie ma przeciwko czemu się buntować – i to jest 6

swobodną przyszłość, którą ty teraz pogardzasz)

największym problemem pokolenia młodych; mogą się buntować jedynie przeciw rozpasaniu rodziców

Bunt Eleonory i Stomila przeciwko staremu światu i liberalna rewolucja, którą wzniecili, doprowadziły do chaosu i moralnego upadku. W efekcie ważność straciły dotychczasowe tradycyjne role społeczne odgrywane przez starsze, średnie i najmłodsze pokolenia. W świecie po rewolucji liberalnej babcia chodzi w trampkach i fraternizuje się z chamem Edkiem, żona oficjalnie przyprawia rogi mężowi, a syn próbuje przywołać rozpasaną rodzinę do porządku i rozdziera szaty nad brakiem zasad. Ostatecznie praktyki pedagogicznoideologiczne Artura-inteligenta kończą się tragicznie – dla niego samego śmiercią, a dla reszty utorowaniem drogi do władzy dyktaturze prostaków. Jedyną osobą, która korzysta na tym konflikcie, jest Edek – symbol brutalnej siły chamów, którzy, korzystając ze słabości i bezradności warstw wykształconych, na drodze zamachu przejmują władzę i zaprowadzają dyktaturę. Stomil zwraca uwagę Arturowi: Ty nie masz pojęcia, jak wtedy wyglądało życie. Czy wiesz, ile trzeba było odwagi, żeby zatańczyć tango? Czy wiesz, że tylko nieliczne kobiety były upadłe? Argentyński taniec charakteryzuje się silnym erotyzmem, bliskością partnerów odgrywających scenę uwodzenia i dominacji oraz dużą improwizacją. Początkowo był tańcem niskich sfer, wykonywano go w podrzędnych barach i domach publicznych. Z czasem tango zrobiło furorę w Paryżu, a potem na całym świecie, jednocześnie jednak budziło protesty i oburzenie jako zbyt nieprzyzwoite, plebejskie, obsceniczne. W dramacie Mrożka symbolizuje swobodę obyczajową, którą przyniosła dopiero liberalna rewolucja, wolność, bunt, przełamywanie barier. III. RELACJA:ARTUR-RODZINA- „Ja tworzę system!” 1. Artur gardzi swoją rodziną. Wieść o tym, że umiera jego babka, staje się dla niego inspiracją do stworzenia koncepcji, na czym oprzeć swoją władzę. Kiedy Eugeniusz zwraca się do matki Artura, ten kwituje to lekceważącym „kobiet nie ma co pytać”. Tak też, instrumentalnie i lekceważąco, traktuje swoją kuzynkę Alę. Prosi ją o rękę tylko dlatego, że ślub stanowi część jego planu sanacji stosunków rodzinnych. Zresztą Artur patrzy z góry na wszystkich członków swojej rodziny – ma ich za bezmyślnych, przyziemnych „zjadaczy chleba”, skoncentrowanych jedynie na swojej egzystencji i pozbawionych aspiracji duchowych. Są ślepcami potrzebującymi przewodnika, który wyprowadziłby ich z chaosu i pustki ideowej, jakie sobie sami stworzyli. Są p...