Układ mięśniowy PDF

Preview

Summary

Fizjologia człowieka-układ mięśniowy...

Description

UKŁAD MIĘŚNIOWY FUNKCJE UKŁADU MIĘŚNIOWEGO Mięśnie stanowią prawie połowę ciężaru ciała. Do najważniejszych funkcji mięśni należą:  ruch, który może być odruchem lub wykonywany dobrowolnie,  utrzymanie postawy ciała, skurcz mięśni pozwala na utrzymanie stałej pozycji ciała (stanie, siedzenie),  budowanie narządów wewnętrznych i wykonywanie przez nie skurczów (np. praca serca),  wytwarzanie ciepła, mięśnie w czasie czynności wytwarzają ciepło, utrzymując stałą ciepłotę ciała. Uważa się, iż ok. 85% całkowitego ciepła ciała jest produkowane w czasie skurczu mięśni. Układ mięśniowy zbudowany jest z tkanki mięśniowej i łącznej (np. ścięgna). CECHY CHARAKTERYSTYCZNE MIĘŚNI  pobudliwość czyli zdolność przyjmowania bodźców i reagowania na nie,  kurczliwość czyli zdolność do skracania i generowania siły pozwalającej wykonać pracę,  rozciągliwość czyli zdolność do wydłużania, bez uszkodzenia włókna mięśniowego,  elastyczność czyli zdolność do powrotu do pierwotnego kształtu po skurczu lub rozciągnięciu. RODZAJE MIĘŚNI  mięśnie gładkie (tworzą ściany narządów),  mięśnie serca,  mięśnie poprzecznie prążkowane-szkieletowe (przyczepiają się do szkieletu) TKANKA MIĘŚNIOWA GŁADKA  Jest ona zbudowana z krótkich wrzecionowatych włókien z jednym jądrem.  Tkanka ta buduje narządy wewnętrzne np. pęcherz moczowy, ściany jelit, drogi oddechowe.  Ich działanie jest niezależne od woli człowieka.

 Skurcze tych mięśni są powolne i długotrwałe. Mogą się one trwale odkształcić pod wpływem długotrwale działającego czynnika np. przejadanie się powoduje rozciągnięcie ścian żołądka.

TKANKA MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA



Tkanka ta buduje mięśnie szkieletowe. Ich praca jest zależna od woli człowieka. Skurcze tych mięśni są szybkie.

 Komórki są wielojądrzaste z widocznymi poprzecznymi paskami.  Jest ona zbudowana z cienkich, długich włókien mięśniowych.  Włókno mięśniowe otoczone jest błoną komórkową zwaną sarkolemą  Jądra komórkowe znajdują się na obwodzie włókna,  W cytoplazmie komórki mięśniowej zwanej sarkoplazmą, występują liczne mitochondria (sarkosomy)

TKANKA MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA

KOŚĆ MIĘŚIEŃ ŚCIĘGNO

WŁÓKIENKO MIĘŚNIOWE

PĘCZEK MIĘŚNIOWY

WŁÓKNO MIĘŚNIA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANEGO

BUDOWA MIĘŚNIA

ŚCIĘGNO

BRZUSIEC

ŚCIĘGNO

CZĘŚCI MIĘŚNIA CZĘŚĆ CZYNNA – zbudowana z włókien mięśniowych - włókna białe – są predysponowane do wysiłków krótkotrwałych, bogate w związki energetyczne - włókna czerwone – są bogato ukrwione, bogate w mioglobinę, w mitochondria, do wykonywania wysiłków długotrwałych CZĘŚĆ BIERNA – jest to część niekurczliwa mięśnia czyli ścięgno zbudowane z tkanki łącznej zbitej, służy do przyczepu mięśnia. Przyczep początkowy nazywa się głową, jest położony bliżej ciała; przyczep końcowy – ogon. Ścięgno przyczepia się do kości, torebki stawowej, powięzi, do skóry, błony śluzowej.

Budowa i czynności mięśnia szkieletowego: kurcząc się powoduje zginanie kończyn w stawach, a rozkurczając się powoduje ich prostowanie. A – rozciągnięty , B - skurczony PODZIAŁ MIĘŚNI ZE WZGLĘDU NA ILOŚĆ PRZYCZEPÓW -mięsień jednogłowy np. m.pośladków -mięsień dwugłowy np. biceps, m. zginacz ramienia -mięsień trójgłowy np. triceps, m. łydki -mięsień czworogłowy np. m. uda PODZIAŁ MIĘŚNI ZE WZGLĘDU NA KSZTAŁT     

mięśnie długie np. mięśnie kończyn, mięśnie krótkie np. mięśnie wokół kręgosłupa, mięśnie szerokie np. mięśnie brzucha, klatki piersiowej mięśnie płaskie np. mięśnie brzucha mięśnie okrężne np. wokół oczu, ust, odbytu

Działanie przeciwstawne tych mięśni można wytłumaczyć na przykładzie zginacza i prostownika. Zginacz (biceps) w czasie ruchu jest skurczony, a prostownik (triceps) rozkurczony. Przeciwnie w czasie prostowania ręki – biceps się rozkurcza, a triceps kurczy.

PODZIAŁ TOPOGRAFICZNY MIĘŚNI

I. MIĘŚNIE GŁOWY

I. Mięśnie głowy i szyi II. Mięśnie tułowia:  mięśnie klatki piersiowej,  mięśnie grzbietu,  mięśnie brzucha. III. Mięśnie kończyn:  mięśnie kończyny górnej  mięśnie kończyny dolnej

A. Mięśnie wyrazowe twarzy - występują w postaci blaszek lub pęczków, układają się okrężnie lub promieniście wokół otworów na twarzy (wokół oczodołów, nosa, ust), odpowiadają za mimikę twarzy (mruganie, otwieranie ust). Mięśnie te leżą pod skórą. Zaliczamy do nich: * mięśnie sklepienia czaszki * mięśnie szpary powiek * mięśnie szpary ust * mięśnie nozdrzy * mięśnie małżowiny usznej B. Mięśnie żwaczowe - odpowiadają za ruchy w stawie skroniowożuchwowym, działają podczas żucia, artykulacji. Są parzyste ułożone po bokach głowy. Zaliczamy do nich: * mięsień skroniowy,

* mięsień żwacz, * mięśnie skrzydłowe (boczne i przyśrodkowe)

I.

MIĘŚNIE SZYI

Mięśnie szyi ułożone są warstwowo. A. Mięśnie powierzchowne * mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy (skręcanie głowy), * mięsień szeroki szyi (utrzymuje napięcie szyi).

Mięsień mostkowo – obojczykowo – sutkowy

Mięsień szeroki szyi B. Mięśnie środkowe – położone w przestrzeni środkowej szyi gdzie kość gnykowa dzieli je na: * mięśnie nadgnykowe (między kością gnykową, a żuchwą)

* mięśnie podgnykowe (przyczepiają się do obojczyka leżą między kością gnykową, a obojczykiem) C. Mięśnie głębokie szyi – leżą na kręgosłupie szyjnym. Zaliczamy do nich: * mięśnie pochyłe * mięśnie przedkręgowe szyi MIĘŚNIE KLATKI PIERSIOWEJ Mięśnie klatki piersiowej związane są z oddychaniem A. . Mięśnie powierzchowne - przyczepiają się do żeber i mostka, a kończą się na kości obręczy kończyny górnej. Do mięśni tych zaliczamy: * mięsień piersiowy większy, * mięsień piersiowy mniejszy B. Mięśnie głębokie * mięśnie międzyżebrowe - dźwigają żebra i działają jako pomocnicze mięśnie oddechowe, dzielą się na: * mięśnie podżebrowe, * mięsień poprzeczny klatki piersiowej. C. Przepona (oddziela jamę klatki piersiowej od brzusznej, ma kształt kopulasty, środek ścięgnisty przepony jest najsilniejszym mięśniem wdechowym sterowanym przez ośrodek oddechowy),

m. piersiowy większy m. podobojczykowy

m. piersiowy mniejszy m. zębaty przedni

poprzeczny klatki piersiowej

PRZEPONA • Przepona jest mięśniem wypukłym położonym kopulasto do światła klatki piersiowej. Podczas skurczu spłaszcza się i obniża. Przepona dzieli się na części: lędźwiową, żebrową i mostkową. * W przeponie występuje kilka otworów: • rozwór aortowy, przez który przechodzą aorta i przewód piersiowy, • rozwór przełykowy, przez który przechodzą przełyk i pnie błędne, • otwór żyły głównej dolnej. * W obrębie przepony znajdują się szczeliny, przez które przechodzą naczynia i nerwy z jamy brzusznej do klatki piersiowej lub odwrotnie

Wdech: -skurcz mięśni międzyżebrowych zewnętrznych -podnoszenie żeber -skurcz przepony i opuszczanie jej. Wydech: -skurcz mięśni międzyżebrowych wewnętrznych -rozkurcz mięśni międzyżebrowych zewnętrznych -żebra opadają -tłocznia jamy brzusznej podnosi przeponę -rozkurcz przepony MIĘŚNIE GRZBIETU A. Mięśnie powierzchowne przyczepiają się do kręgosłupa szyjnego i piersiowego, a kończą się na żebrach i kości obręczy kończyny górnej. Działają na staw ramienny i staw obręczy kończyny górnej. Zaliczamy do nich:

* Mięśnie kolcowo-ramienne (związane z kończyna górną) 1. mięsień czworoboczny grzbietu 2. mięsień najszerszy grzbietu * Mięśnie kolcowo-żebrowe (przyczepione do żeber) 1. mięsień zębaty tylny górny 2. mięsień zębaty tylny dolny

1. Mięsień biodrowo-żebrowy 2. Mięsień najdłuższy 3. Mięsień kolcowy

MIĘŚNIE BRZUCHA  Mięśnie brzucha to mięśnie płaskie.  Są konieczne podczas wydechu, kaszlu, śmiechu, krzyku i wydawania głosu.  Zapewniają nam pionową postawę. Współpracują z innymi mięśniami podczas wydalania kału, moczu oraz podczas porodu.

m. lędźwiowy mniejszy m. czworoboczny lędźwi

m. lędźwiowy większy

II.

MIĘŚNIE KOŃCZYNY GÓRNEJ

A. Mięśnie obręczy rozpościerają się na obojczyku i łopatce, kończą się na kości ramienia. m. naramienny, m. podłopatkowy B. Mięśnie ramienia: m. dwugłowy, m. trójgłowy (triceps), m. łokciowy C. Mięśnie przedramienia (przedramię od góry graniczy z okolicą łokciową, od dołu z ręką) m. zginacz głęboki palców, m. odwracacz, m. prostownik krótki kciuka D. Mięśnie ręki: m. środkowe dłoni, m. kłębu kciuka, m. kłębu palca małego III MIĘŚNIE KOŃCZYNY DOLNEJ A. Mięśnie obręczy: m.biodrowo-lędźwiowy, m. pośladkowy wielki, średni, mały; m. gruszkowy, m. czworoboczny uda B. Mięśnie uda: m. krawiecki, m. czworogłowy uda, m. dwugłowy uda C. Mięśnie podudzia: m. piszczelowy przedni, m. strzałkowy, m. brzuchaty łydki, m. podeszwowy, m. podkolanowy D. Mięśnie stopy: mięśnie grzbietu stopy, mięśnie podeszwy

TKANKA MIĘŚNIOWA POPRZECZNIE PRĄŻKOWANA  Jednostką morfologiczną mięśniówki szkieletowej jest włókno mięśniowe,  Wewnątrz włókna wzdłuż jego długiej osi biegną włókienka mięśniowe (miofilamenty),  Miofilamenty w mięśniu szkieletowym mają niejednorodną budowę, tworząc na przemian jasne odcinki tzw. izotropowe (prążek I) czyli pojedynczo załamujące światło i ciemne odcinki anizotropowe (prążek A), które podwójnie załamują światło.  Przez środek ciemnego prążka A biegnie jasny prążek H.  Prążek I przedzielony jest na pół błonką graniczną Z zwaną telofragmą,  Odcinek między dwoma telofragmami nosi nazwę sarkomeru lub mionu.

Ze względu na to, że włókienka mięśniowe gęsto wypełniają włókno mięśniowe oraz że odcinki izotropowe i anizotropowe we wszystkich włóknach znajdują się na tym samym poziomie uzyskujemy obraz poprzecznego prążkowania

 Miofibryle złożone są z miofilamentów,  Wyróżnia się miofilamenty cienkie zbudowane głównie z białka aktyny i miofilamenty grube zbudowane z białka miozyny,  W sarkomerze miofilamenty cienkie biegną od błony granicznej Z przez całą długość prążka I i część długości prążka A,  Miofilamenty grube biegną przez całą długość prążka A.

SARKOMER  jest jednostką czynnościową,  jest najmniejszą jednostką, na której poziomie zachodzi powtarzalny skurcz,  posiada dwie błony Z, stanowi go ½ prążka I, 1 prążek A oraz ½ prążka I,

Błonka graniczna Z

Błonka graniczna Z

 Zgodnie z powszechnie przyjętą ślizgową koncepcją skurczu mięśnia, na poziomie sarkomeru przebiega to na zasadzie wsuwania się miofilamentów cienkich pomiędzy miofilamenty grube, chociaż długość obu rodzajów miofilamentów pozostaje taka sama,  W wyniku skurczu obserwuje się skracanie prążków I, a długość prążka A nie ulega zmianie....