ZARZĄ Dzanie- ProdukcjĄ PDF

Preview

Summary

Download ZARZĄ Dzanie- ProdukcjĄ PDF

Description

1. ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ – POJĘCIE Organizacja produkcji => ekonomika i organizacja produkcji => inżynieria produkcji => zarządzanie produkcją. Zarządzanie produkcją:  organizacja i zarządzanie produkcją,  organizacja i sterowanie produkcją,  organizacja procesu produkcyjnego. Organizacja w ujęciu:  rzeczowym – system, ujawnia złożoność całości organizacyjnych z części,  czynnościowym – czynności lub procesy sprzyjające się organizowaniu rzeczy,  atrybutowym – cecha lub własność, którą jedne przedmioty mają, a inne nie. Organizacja produkcji – forma doskonalenia procesu produkcji w systemie produkcyjnym, która polega na optymalnym powiązaniu czynników produkcji do uzyskania najlepszej wydajności procesu produkcji. Projektowanie struktury organizacji przedsiębiorstwa

2. SYSTEM PRODUKCJI – POJĘCIE, DEKOMPOZYCJA SYSTEMU System produkcyjny – statyczne i dynamiczne kombinacje zasobów transformujących zasilenia wejściowe (procesy, przedmioty pracy, środki pracy, informacje) w zasilenia wyjściowe, które mogą występować w postaci materialnej (wyroby, usługi) lub w postaci informacji.

System produkcyjny – stanowi celowo zaprojektowany i zorganizowany układ materialny, energetyczny i informacyjny eksploatowany przez

człowieka i służy produkowaniu określonych produktów (wyrobów, lub usług) w celu zaspokajania potrzeb konsumentów. 3. PROCES PRODUKCYJNY – POJĘCIE, RODZAJE (PODZIAŁ) Proces produkcyjny to całokształt czynności, w wyniku których z materiału powstaje gotowy produkt o określonej wartości użytkowej. Wyróżnia się:  wydobywcze procesy produkcyjne  przetwórcze procesy produkcyjne Według cech procesu  wydobywcze procesy produkcyjne polegają na wydobywaniu kopalin użytecznych w postaci różnych form geologicznych  przetwórcze procesy produkcyjne przekształcają surowce i materiały wyjściowe w produkty o zmienionym składzie chemicznym, stanie fizycznym, właściwościach mechanicznych i eksploatacyjnych Według udziału pracy ludzkiej  procesy naturalne dotyczą zmian we właściwościach przedmiotów pracy, zachodzące wskutek naturalnych zjawisk fizykochemicznych, bez udziału człowieka  procesy wymuszone (procesy pracy) są realizowane przy udziale człowieka Według obszaru oddziaływania na proces produkcji  procesy podstawowe to zbiór operacji służących bezpośredniej realizacji głównego zadania procesu  procesy pomocnicze świadczą usługi na rzecz procesu podstawowego  procesy zarządzania to procesy informacyjno-decyzyjne Według przebiegu procesu  proces produkcji wyrobu to zbiór operacji produkcyjnych niezbędnych do wytworzenia wyrobu  proces produkcji JO to zbiór operacji produkcyjnych wykonywanych w określonej JO

4. PROCES PRACY – POJĘCIE, RODZAJE (PODZIAŁ), SKŁADNIKI PROCESU (MAKRO I MIKRO ODCINKI) Proces pracy  przy podziale procesu pracy (produkcyjnej) przyjmuje się za punkt wyjścia proces produkcji przedsiębiorstwa lub proces produkcji wyrobu i stopniowo dzieląc go na części składowe dochodzi się do ruchów elementarnych  w Polsce utarł się przyjęty w technice normowania pracy podział procesu technologicznego na operacje, zabiegi, czynności i ruchy robocze

5. PARAMETRY SYSTEMU PRODUKCYJNEGO (WEJŚCIOWE, WYJŚCIOWE, RODZAJOWE Uogólniony model systemu produkcyjnego

Parametryczny opis procesu/systemu produkcyjnego: (analiza, projektowanie, modernizacja organizacji produkcji) S – stanowisko [st] – jednostka organizacyjna, która ma określone środki; stanowisko robocze/pracy; dokonuje zmiany na przedmiocie; stanowisko niepodzielne, żadne z nich nie może działać osobno; musi być zapewniony udział człowieka. O – operacja [op] – informacja, jakimi narzędziami i jakim sposobem dokonywane mają być zmiany na przedmiocie na danym stanowisku roboczym. P – przedmiot [szt] – na nim dokonujemy zmian.  - czas/długotrwałość [gr] – pojęcie niedefiniowalne; model czasu – kalendarz, występują w nim moduły czasu, zamienniki – fundusze czasu pracy F: fundusz roczny, ile gr przypada na rok/miesiąc/zmianę. Zbiory stanowisk roboczych:  różne, r – liczba stanowisk roboczych,  jednorodne rr – liczba JGS (jednorodnych grup stanowisk), grupa stanowisk wzajemnie zastępowalnych. Zbiory operacji:  wszystkie m – łączna liczba operacji technologicznych,  rodzajowe mr – jedna lub więcej operacji technologicznych wykonywanych na tym samym JGS-ie. 6. PROGRAM PRODUKCJI – POJĘCIE, WZÓR, CYKL ŻYCIA PRODUKTU, MACIERZ BCG Program produkcji określa jakie wyroby (asortyment) i w jakich ilościach (wyrobów, zespołów, części, usług) mają być wykonywane w poszczególnych okresach kalendarzowych (rok, kwartał, miesiąc)

Macierz BCG  najstarsza, najprostsza i wciąż użyteczna metoda prezentacji portfela produkcji  zakłada zdolność produktów do generowania zysków firmy od tempa wzrostu rynku oraz udziału produktu w tym rynku  zakłada, że produkt, który ma większy udział w rynku, wykazuje większą zdolność do generowania nadwyżki finansowej

Macierz BCG Względny udział w rynku (oś pozioma) jest to procentowy udział sprzedaży danego produktu na rynku, w stosunku do procentowego udziału sprzedaży największego konkurenta

Tempo wzrostu rynku (oś pionowa)  szacuje się je w zależności od dynamiki PKB lub przyjmuje się, iż granicą w podziale jest średni wzrost rynku na poziomie od 0 do 10% lub 20%  jest to sprzedaż rynku w roku bieżącym pomniejszona o sprzedaż rynku w roku poprzednim w stosunku do sprzedaży w roku poprzednim

Cykl życia produktu

Cykl życia produktu  to narzędzie pozwalające na zbadanie wieku rynkowego każdego produktu przedsiębiorstwa, a w konsekwencji pozwalające na zaplanowanie portfela produkcji oraz kosztów związanych z wprowadzeniem i kreowaniem nowych wyrobów  u podstaw leży przekonanie, że zarówno organizacja, jak i jej części składowe (produkty czy technologie) mają swój cykl życia, a więc rodzą się, rozwijają, dojrzewają i umierają.  to okres, w którym dany produkt istnieje na rynku  to czas, który upłynął od momentu wejścia produktu na rynek do utraty zainteresowania nim klientów  koncepcja stosowana jest w rozwiązywaniu zagadnień z zakresu: planowania produkcji, marketingu, gospodarowania siłą roboczą, inwestowania, przywództwa w organizacji, wdrażania nowych produktów i technologii  obrazuje zjawisko stopniowego nabywania i utraty zdolności produktu do zaspokajania potrzeb konsumenta  a także proces ponoszenia kosztów związanych z innowacjami produktowymi, ich opracowaniem, wprowadzeniem na rynek i utrzymaniem na rynku  każdy produkt ma własną krzywą cyklu życia na rynku 7. ASORTYMENT – POJĘCIE, RODZAJE, ZARZĄDZANIE ASORTYMENTEM, PORTFEL PRODUKTÓW Asortyment produktów  asortyment to zbiór wyrobów oraz relacje między wyrobami  asortyment to zbiór wszystkich linii produktów oraz określonych wyrobów oferowanych nabywcom przez ich wytwórców i sprzedawców  szerokość asortymentu to liczba linii różnych rodzajów produktów

 długość asortymentu to ogólna liczba produktów przedsiębiorstwa  głębokość asortymentu to liczba wariantów produktów oferowanych w każdej linii  spójność asortymentu to wzajemne powiązania poszczególnych linii produktów pod względem sposobów oferowania kanałów dystrybucji, promocji itp. Zarządzanie asortymentem obejmuje:  dobór składników asortymentu – rodzaj asortymentu, jego szerokość oraz głębokość liczby jednostek każdego produktu w zależności od popytu (klient zdenerwowany brakiem konkretnego produktu może już więcej do tej firmy nie wrócić)  późniejsze zarządzanie asortymentem poprzez dodawanie lub usuwanie poszczególnych produktów Portfel produktów  portfel produktów to zestawienie wytwarzanych przez przedsiębiorstwo przemysłowe wyrobów, których wartość jest określona według z góry przyjętych kryteriów oceny  zestawienie produktów  dobrze wyważony portfel produktów powinien zawierać na tyle wystarczającą liczbę produktów o wysokiej rentowności i słabym zapotrzebowaniu kapitałowym („dojne krowy”), by zapewnić wystarczającą bazę finansową dla niezbędnych inwestycji w produkty rozwojowe („znaki zapytania”)  ponadto wyrobom rozwojowym („znaki zapytania” i „gwiazdy”) powinna odpowiadać stosunkowo mała liczba wyrobów, które powodują trudności („kule u nogi”) 8. FUNDUSZ CZASU – POJĘCIE, WZÓR, RODZAJE Fundusz czasu pracy:  Fundusz kalendarzowy - F k=d∗z∗ g , gdzie d – dni w roku, z – liczba zmian, g – liczba godzin roboczych na zmianę.  Fundusz nominalny - Fn =F k − F w , gdzie Fk – fundusz kalendarzowy, Fw – fundusz czasu wolnego; Fmn – fundusz maszynowo-nominalny, Frn – fundusz nominalny robotnika.  Fundusz dysponowany (efektywny) - F de= F mn∗ηn , gdzie  – n

normatywny wskaźnik wykorzystania maszyn, ηn =η m∗ηl∗ηrem∗η e∗ηnarz∗η r , gdzie  – braki materiału,  – braki ludzi, m l

rem – remonty, e – braki w dostawach energii, narz – braki zw. z gosp. narzędziową, r – inne.  Fundusz dysponowany efektywny robotnika -

F der =Frn − F url −F ch−F p ,

gdzie Furl – urlop, Fch – choroby, Fp – przerwy; lub F der =Frn∗ηnr , gdzie nr – wskaźnik wykorzystania czasu pracy robotnika. 9. STRUKTURA WYROBU – POJĘCIE, RODZAJE 10.SPECYFIKACJA WYROBU– POJĘCIE, RODZAJE 11. TEMPO I TAKT (RYTM) PRODUKCJI Tempo produkcji (ile musimy zrobić, by wyrobić program): p=

P [ szt / gr ] F , gdzie p – tempo produkcji (zadanie godzinowe – zg),

P – program produkcji [szt/rok] (tempo w okresie rocznym), F – fundusz czasu pracy [gr/rok] p=

P τ , gdzie p –wielkość produkcji w okresie ,  - długotrwałość.

Takt produkcji/rym jednostkowy (co ile godzin produkować 1 szt., aby wykonać program) – okres powtarzalności, powtarzalność: F R j= [ gr /szt ] p .

12.CYKL PRODUKCYJNY – POJĘCIE, PODZIAŁ Cykl produkcyjny to okres niezbędny do wykonania określonego zadania produkcyjnego w danych warunkach techniczno-ekonomicznych i przy normalnym toku produkcji oraz przy określonym poziomie organizacji procesu produkcyjnego Cykl produkcyjny to okres między rozpoczęciem a zakończeniem procesu produkcyjnego wyrobu, w którym materiał (surowiec) wyjściowy – przechodząc przez kolejne fazy wytwarzania – przekształcany jest w gotowy wyrób

13.CYKL PRODUKCYJNY WYROBU PROSTEGO – POJĘCIE, RODZAJE, WZORY, WYKRESY, SKRACANIE CYKLU 14.CYKL PRODUKCYJNY WYROBU ZŁOŻONEGO – POJĘCIE, WYKRES Metody określania cyklu wyrobu złożonego:  Szacunkowa  Statystyczna  badawcza (analiza dokumentacji, pomiar)  obliczeniowe o graficzne (wykreślne) – cyklogram o rachunkowa (analityczna) o sieciowe (CPM, PERT, PERTCOST, LESS, CPA) o symulacji komputerowej Cyklogram wyrobu złożonego  jest graficznych obrazem złożoności cyklu produkcyjnego, obrazuje system wyprzedzeń w czasie  Służy do określania długotrwałości cyklu oraz wyznaczania terminów i wyprzedzeń  Jednostka terminowania JT – określony przedział czasu niezbędny do wyróżnienia na danym szczeblu sterowania, np. dzień, zmiana  Termin D – zdarzenie przyporządkowane do określonej jednostki terminowania  Wyprzedzenie τ – długotrwałość określonego działania lub czynności „odłożona” w kierunku przeciwnym do osi czasu  Służy także do ustalenia przepływu produkcji przez JP, regulacji produkcji (kontroli, korygowania, terminów), rozliczeń zapasów i produkcji,

organizowania zasobów i procesów (przygotowania materiałów, przyrządów, narzędzi, niezbędnej obsady) Dane wejściowe do budowy cyklogramu:  Schemat montażowy  Wielkość partii organizacyjnych, transportowych (No, nt)  pracochłonność operacji (tj)  wskaźniki wielostrumieniowości  normatywy przerw międzyoperacyjnych (τmo)  karta technologiczna Grupa pilności wykonania części – grupa części, które w tym samym czasie wchodzą do montażu. 16.STRUKTURA PRODUKCYJNA – POJĘCIE, RODZAJE (PODZIAŁ), RODZAJE JO (JP, JA, JAP) Struktura produkcyjna to taki układ JP oraz zespół związków kooperacyjnych zachodzących między nimi, właściwy dla danego systemu produkcyjnego jako całości. Najmniejszy element to stanowisko robocze powstałe w wyodrębnionej przestrzeni w wyniku połączenia środków pracy, przedmiotów pracy i pracy człowieka. Najczęściej nie występuje samodzielnie, lecz łączy się w większe grupy. jednostka organizacyjna (JO) to zespół ludzi wyposażony w środki pracy, zdolny do samodzielnego działania w celu realizacji określonego programu. Najmniejsza jednostka to stanowisko pracy a elementarny proces to operacja. Stanowiska współpracują ze sobą w procesie produkcyjnym w ramach złożonych JO. czynniki wydzielania/tworzenia JO o wyraźnie wydzielająca się specjalność robót  dotyczy podobieństwa technologicznego robót i produkowanych przedmiotów  cel: zawężenie różnorodności o rozmiar robót w danej specjalności  mierzony pracochłonnością i powtarzalnością  cel: pełne obciążenie stanowisk robotami jednostka produkcyjna (JP) obejmuje wydzieloną całość procesu produkcyjnego i część rutyn procesu informacyjnego zawartą w technologii i

formie organizacji produkcji. Nie posiada oddzielnego kierownictwa. jednostka produkcyjno-administracyjna (JAP) obejmuje wydzieloną całość procesu produkcyjnego na tyle dużą, że w procesie informacyjnym istnieją wydzielone JA choćby w postaci kierownika JAP jednostka administracyjna (JA) obejmuje wydzieloną część procesu informacyjnego i specjalizuje się w tym zakresie struktura produkcyjno-administracyjna powstaje wówczas, gdy do procesów grupowania komórek produkcyjnych dołączy się procesy zarządzania. (JP, JAP, JA) rodzaje tworzenia struktury produkcyjnej o specjalizacja technologiczna  kryterium jest podobieństwo technologiczne stanowisk roboczych  wykonywane są różnorodne wyroby (detale) na jednorodnych stanowiskach roboczych np. gniazdo tokarek, linia szlifierek, gniazdo frezarek o specjalizacja przedmiotowa  kryterium jest podobieństwo przedmiotów pracy (wyrobów, detali)  wykonywane są wyroby (detale) na różnorodnych stanowiskach roboczych, lecz dobranych tylko i wyłącznie dla technologii wykonywania tego wyrobu np. gniazdo wałków, linia tulejek, gniazdo kół zębatych Kształtowanie (projektowanie) struktury produkcyjnej – łączenie (lub celowe dzielenie) stanowisk roboczych i JP wyższych stopni, albo łączenie (lub celowe dzielenie) detali przewidzianych do wykonania w jednej JP. Prawo podziału i tworzenia JO: O utworzeniu lub podzieleniu JO (wydzieleniu zadań dla jednostki organizacyjnej) decydują dwa równolegle działające czynniki:  wyraźnie wydzielająca się specjalność robót  rozmiar robót w danej specjalności (np. w JO), (mierzona pracochłonnością) Podobieństwo technologiczno – organizacyjne  ogólny model opanowania różnorodności

17.STANOWISKO ROBOCZE – POJĘCIE, RODZAJE (PODZIAŁ)  Stanowisko pracy jest podstawowym systemem pracy, czyli najmniejszą jednostką organizacyjną przedsiębiorstwa (Rzeszotarska-Wyrwicka, 1998)  w najprostszym przypadku stanowisko tworzy pracownik i maszyna z oprzyrządowaniem (Boszko, 1973)  stanowisko pracy jest najmniejszą, niepodzielną komórką organizacyjną, w której odbywa się praca ludzka urzeczywistniająca określoną część zróżnicowanego procesu pracy (Jasiński, 1999) Ze względu na udział ludzi  systemy socjalne, których najważniejszym elementem są ludzie i zachodzące między nimi związki (np. zebranie zakładowe)  systemy techniczne, których najważniejszym elementem są maszyny i powiązania między nimi (np. urządzenia komputerowe)  systemy socjotechniczne (systemy człowiek-maszyna), charakteryzujące się występowaniem powiązań pomiędzy ludźmi, pomiędzy maszynami i pomiędzy ludźmi i maszynami Ze względu na liczbę ludzi na stanowisku  systemy pracy indywidualnej, gdy zadanie robocze w systemie pracy wykonywane jest przez jednego pracownika  systemy pracy zespołowej, gdy zadanie robocze w systemie pracy wykonywane jest częściowo lub całkowicie przez kilku pracowników Ze względu na ilość obsługiwanych stanowisk  systemy pracy jednostanowiskowej, gdy zadanie robocze w systemie pracy wykonywane jest na jednym stanowisku przez jednego lub kilku pracowników  systemy pracy wielostanowiskowej, gdy zadanie robocze w systemie pracy wykonywane jest za pomocą wielu jednocześnie zastosowanych

środków pracy albo kilku stanowisk jednego środka pracy przez jednego lub kilku pracowników Ze względu na cel utworzenia  stanowiska produkcji podstawowej, które wykonują podstawowe zadania produkcyjne, obsługując związane z nimi procesy pracy  stanowiska produkcji pomocniczej, niezbędne do wykonywania zadań związanych z obsługą komórek realizujących podstawowe zadania produkcyjne dla zapewnienia w nich ciągłości pracy  stanowiska produkcji ubocznej, tworzone dla wytwarzania wyrobów, wykorzystujących materiały odpadowe powstające w procesie produkcji podstawowej Ze względu na wielkość i powtarzalność produkcji  stanowiska robocze o typie produkcji masowym, na którym wykonuje tylko jedną ściśle określoną część i operację,  stanowiska robocze o typie produkcji seryjnym (mało-, średnio- i wielkoseryjnej)  stanowiska robocze o typie produkcji jednostkowym, charakteryzujące się na ogół nie powtarzającym się, nieregularnym wykonywaniem nieograniczonej liczby części i operacji Z punktu widzenia specjalizacji stanowiska  stanowiska uniwersalne, charakteryzujące się uniwersalnym wyposażeniem w maszyny, urządzenia i narzędzia; widoczny jest tu brak ścisłego przydzielenia części i operacji  stanowiska specjalizowane, charakteryzujące się ścisłym przydzieleniem jednej, dwóch lub trzech określonych części i operacji, w zasadzie bez możliwości przezbrojeń, jedynie często z możliwością przebudowy stanowiska w celu dostosowania do innej części lub operacji Z punktu widzenia zaangażowania umysłu  stanowiska pracy umysłowej  stanowiska pracy fizycznej Podział raczej umowny Ze względu na ilość osób zaangażowanych na stanowisku  stanowiska indywidualne, obsługiwane przez pojedynczego pracownika  stanowiska zespołowe, obsługiwane przez dwóch lub więcej pracowników; ten rodzaj pracy może być związany z warunkami technicznymi, organizacyjnymi bądź bezpieczeństwa i higieny pracy

Z punktu widzenia mechanizacji prac  stanowiskach pracy ręcznej, czyli wykonywania pracy bez użycia narzędzi  stanowisko pracy ręczno-maszynowej, gdy pracownicy używają narzędzi bez napędu własnego  stanowisko pracy maszynowej, gdy czynności oddziaływania na przedmiot pracy wykonuje maszyna, natomiast pracownik obsługujący maszynę sprawuje nad nią nadzór, kontroluje jej pracę, wykonuje czynności związane z jej uruchomieniem, zatrzymaniem  stanowisko pracy aparaturowej, które występują głównie w przemyśle i wszędzie tam, gdzie w trakcie procesu produkcyjnego przedmiot pracy podlega przemianom chemicznym, biochemicznym lub biologicznym, pracownicy natomiast angażowani są do obsługi urządzeń kontrolujących i sterujących, prowadząc aktywną obserwację przebiegających procesów i interweniując w razie potrzeby  stanowisko pracy automatycznej (o różnym stopniu zautomatyzowania) Ze względu na umiejscowienie  stanowiska pracy umiejscowione (stacjonarne) na określonej powierzchni  stanowiska pracy ruchome 18.SPECJALIZACJA JP – POJĘCIE, RODZAJE (TECHNOLOGICZNA I PRZEDMIOTOWA) Specjalizacja JP  Specjalizacja przedmiotowa – wyraźne dążenie do zamknięcia w JP określonej całości procesu produkcyjnego wyrobu. Kryterium łączenia stanowisk w jednostkach specjalizowanych przedmiotowo jest współpraca przy wykonywaniu określonego wyrobu (wyrobów), np.: gniazdo kół zębatych.  Specjalizacja technologiczna – kryterium łączenia stanowisk w jednostkach specjalizowanych technologicznie stanowi podobieństwo technologii wykonywanej na danych stanowiskach, np.: gniazdo tokarek.

 A, B, C – operacje  1, 2, 3 – wyroby Specjalizacja przedmiotowa powoduje między innymi:  zawężenie różnorodności robót  przybliżenie do pracy ciągłej i wyposażenia w agregaty jednocelowe  zawężenie odpowiedzialności za wykonanie operacji i wyrobów  możliwość dobrej orientacji o zaawansowaniu produkcji  decentralizacja zarządzania i rozwinięcie automaty zmów w sterowaniu procesem, uproszczenia w procesie informacyjnym  wzajemną współpracę i dopilnowywanie jakości i terminu prac w jednostce  skrócenie cyklu produkcyjnego  zmniejszenie kosztów zamrożenia robót w toku i kosztów magazynowania  mniejsze koszty transportu Wady:  mała elastyczność (awaria 1 maszyny może wstrzymać cały proces)  wymaga dokładniejszeg...