7 - Lecture notes 7 PDF

Preview

Summary

Dyrektywy wykładni prawa, podział wykładni prawa // Adam Sulikowski...

Description

Wykładnia prawa – dyrektywy wykładni i podziały

Dyrektywy wykładni zostały wypracowane przez praktykę prawa, która zaproponowała niektóre dyrektywy wykładni i dokonała podziału tych dyrektyw i sklasyfikowała je w 3 kategorie. Mówimy o dyrektywach wykładni językowej, systemowej i funkcjonalnej. Wykładnia językowa – ustalanie znaczenia przepisu prawnego w oparciu o tzw. kontekst językowy. Na ten kontekst składają się reguły semantyki, syntaktyki, gramatyki oraz specyfika języka prawnego. Semantyka – reguły znaczeniowe. Syntaktyka – związki między wyrazami.

Wyróżniamy dyrektywy – nakaz przestrzegania definicji legalnych. Przystępując do wykładni tekstu prawnego, każdy interpretator jest zobowiązany sprawdzić , czy zwroty zawarte w tekście nie mają czasem definicji legalnej. Definicja legalna jest to przepis prawa, który nakazuje rozumieć określone wyrazy bądź związki wyrazowe w określony sposób. Ustawodawca ustala definicje legalne w 3 zasadniczych przypadkach. 1. Gdy chce wprowadzić neologizm. (nowy termin, którego wcześniej nie było w rejestrze języka). 2. Prawodawca wprowadza definicję legalną, jeśli jakiś wyraz, lub związek wyrazowy jest w języku potocznym wieloznaczny, a ustawodawca chce preferować jedno z jego znaczeń. 3. Jeżeli dany wyraz występuje w języku potocznym, ale ustawodawca chce mu nadać specyficzne znaczenie. (zawężające lub rozszerzające). Jeżeli dany wyraz bądź związek wyrazowy jest objęty definicją legalną, to powinniśmy bezwzględnie przyjąć w wykładni nakazane przez prawodawcę znaczenie. Kolejną dyrektywą jest domniemanie języka prawniczego. Jeżeli dany wyraz bądź związek wyrazowy w tekście prawnym nie posiada definicji legalnej, to należy sprawdzić, czy nie posiada on utrwalonego znaczenia przyjętego w języku prawniczym, a zwłaszcza w doktrynie prawnej. Domniemanie języka specjalistycznego/specjalnego. Jeżeli dany akt normatywny jest związany z jakąś dziedziną wiedzy specjalnej w ramach której funkcjonuje specjalny język (żargon profesjonalny lub idiolekt) to należy wyrazy występujące w tekście rozumieć zgodnie ze specjalistycznymi rejestrami znaczeń. Domniemanie języka potocznego, jeżeli wszystkie poprzednie domniemania zostały obalone, czyli co najmniej niektóre wyrazy występujące w tekście prawnym nie mają ani znaczenia prawnego, ani prawniczego ani specjalistycznego, to należy je rozumieć zgodnie z potocznym znaczeniem. Jeżeli dany wyraz w języku potocznym jest wieloznaczny, to należy wybrać jego znaczenie kontekstualne, albo znaczenie najpopularniejsze.

Następne dyrektywy mają postać zakazów 1. Zakaz wykładni homonimicznej – tym samym zwrotom przynajmniej w obrębie jednego aktu prawnego nie należy przyznawać różnych znaczeń. 2. Zakaz wykładni synonimicznej – różnym zwrotom, przynajmniej w obrębie jednego aktu prawnego nie należy nadawać tego samego znaczenia. 3. Nie można prowadzić wykładni przepisu tak, by jakikolwiek z jego elementów został pominięty.

Wykładnia systemowa. Jest to ustalanie znaczenia przepisu prawnego w oparciu o tak zwany kontekst systemowy. Na ten kontekst składają się: sąsiedztwo przepisu (przepisy poprzedzające i następujące po nim), przynależność danego przepisu do gałęzi prawa, relacje hierarchiczne przepisu z innymi przepisami, relacje przepisu z zasadami prawa itp. 1. Argument A. Rubrica, jest to dyrektywa wykładni, która zakłada, że o znaczeniu przepisu przesądza jego miejsce w systematyce wewnętrznej i zewnętrznej aktu normatywnego. 2. Przepisy niższego rzędu powinny być interpretowane w zgodzie z przepisami wyższego rzędu. 3. Przepisy statuujące reguły powinno się interpretować zgodnie z zasadami prawa. Dyrektywy zakazu 1. Nie można prowadzić wykładni prawa tak, by prowadziło to do powstania niepotrzebnych luk. 2. Nie można prowadzić wykładni prawa w sposób powodujący sprzeczności także z aktami tego samego rzędu.

Wykładnia funkcjonalna to ustalanie znaczenia przepisu w oparciu o tak zwany kontekst funkcjonalny. Na ten kontekst składają się: cele przyświecające prawodawcy, funkcje danej gałęzi prawa, aksjologia danej gałęzi prawa oraz całego prawa, szeroko pojęta racjonalność. 1. Przy interpretowaniu tekstu prawnego należy uwzględniać wolę historycznego lub aktualnego prawodawcy. 2. Przy interpretowaniu tekstu prawnego powinno się uwzględniać cele i funkcje regulacji. 3. Przy interpretacji tekstu prawnego należy uwzględniać aksjologię, czyli wartości (ducha), danej regulacji, gałęzi prawa a nawet całego prawa. 4. Spośród wszystkich możliwych znaczeń ustalonych w drodze wykładni językowej, nalży wybrać to znaczenie, które w sposób najlepszy realizuje ratio legis.

Podział wykładni ze względu na moc wiążącą, a jednocześnie ze względu na podmiot. 1. Wykładnia autentyczna – jest dokonywana przez podmiot który ustanowił dany przepis. Kompetencja do jej wykonywania wynika bezpośrednio z kompetencji prawotwórczej. Skoro dany organ ma prawo ustanawiać zakazy i nakazy określonego działania, to tym bardziej ma prawo tłumaczyć sens nakazów i zakazów już ustanowionych. Moc wiążąca takiej wykładni jest taka sama, jak moc obowiązująca przepisu, czyli zależy od rodzaju aktu. Parlamenty rzadko korzystają z tej formy wykładni, ponieważ są kolegialne – wieloosobowe. Dużo częściej korzystają z wykładni autentycznej organy monokratyczne np. ministrowie. 2. Wykładnia legalna – ta wykładnia jest przeprowadzana przez podmiot upoważniony przez prawodawcę do dokonywania wykładni. Moc wiążąca takiej wykładni zależy od 2 czynników. Po 1 od upoważnienia - może ono obejmować wszystkie akty albo być ograniczone przedmiotowo. Po 2 od właściwości rzeczowej i miejscowej podmiotu upoważnionego. Aktualnie w Polsce żaden organ nie ma generalnego (obejmującego wszystkie akty) prawa do dokonywania powszechnie wiążącej wykładni legalnej. Od lat 50 do 1985 roku takie prawo miała rada państwa. Od 1985 do 1997 (do wejścia w życie konstytucji) takie prawo miał trybunał konstytucyjny. Wykładnia legalna jest natomiast wykonywana przez urzędy i izby skarbowe, niemniej jednak kompetencja ta jest ograniczona przedmiotowo (do ustaw i rozporządzeń podatkowych) oraz miejscowo, przez właściwość organu. 3. Wykładnia operatywna – jest przeprowadzana przez sądy i organy administracyjne w procesie rozstrzygania konkretnych spraw. Moc wiążąca takiej wykładni jest zasadniczo powszechna, ale tylko w konkretnej sprawie. Podobnie rzecz się ma z wykładnią zawartą w prejudykatach. Wiąże ona w konkretnej sprawie, z wyjątkiem orzeczeń prejudycjalnych Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości, oraz orzeczeń Trybunału Konstytucyjnego wydanych w odpowiedzi na pytania prawne sądu. Takie prejudykaty wiążą także w sprawach podobnych. 4. Wykładnia doktrynalna – Jest dokonywana przez doktrynę prawa – czyli przez naukowców. Nie ma ona żadnej mocy wiążącej, ale oczywiście wpływa na orzeczenie....