Anglia monarchia stanowa PDF

Preview

Summary

Anglia monarchia stanowa...

Description

Anglia w okresie monarchii stanowionej i absolutnej Okres feudalnego państwa prawnego trwał w Anglii prawie cztery wieki – były to czasy monarchii stanowej (1265-1485), w której społeczeństwo dostało możliwości współrządzenia państwem oraz czasy monarchii absolutnej (1485-1641), która wzmocniła władzę królewską i zachowała prawa społeczeństwa. Wzrost władzy króla znalazł przyzwolenie społeczne, ponieważ on również zainteresowany był rozwojem gospodarczym i kolonialnym. Duże znaczenie miała również przeprowadzona przez Henryka VIII reformacja w 1534r., która dała prerogatywy i poważny zastrzyk materialny. Klęska Henryka III i zwycięstwo opozycji skłoniły monarchię do zwołania w 1265r. tzw. Parlamentu Wzorcowego, który ustabilizował się jako instytucja współdecydująca z królem i ograniczająca władzę monarszą. Powstanie tego organu pozwala określić ustrój państwa jako stanowy. Wzmocnienie władzy królewskiej nastąpi dopiero po tzw. wojnie dwóch róż (1455-1485 – o tron walczyły dwie gałęzi rodu Plantagenetów: Lancasterowie – czerwona i Yorków – biała), tron objął Henryk VII Tudor. Parlament poparł silną władzę królewską, ponieważ odnosiły sukcesy gospodarcze, polityczne i religijne. W 1539r. parlament zezwolił królowi na wydawanie proklamacji z mocą ustawy. Mimo tak silnych uprawnień Króla parlament był zwoływanym jednak rzadziej. W momencie ogłoszenia się Henryka VIII głową kościoła angielskiego w jego ręku znalazła się również władza kościelna. Monarcha popierał także rozbudowywanie zamorskiego imperium kolonialnego. Parlament zacznie upominać się o swoje prawa dopiero w czasach Stuartów (XVIIw.) Wśród centralnych organów państwa najważniejsze miejsce zajmował parlament. Zwołany w 1265 i 1295r., dla naprawienia stosunków w państwie. Został złożony z członków kurii królewskiej oraz przedstawicieli hrabstw i miast należących do króla. Miał postać jednoizbową. Uprawnienia parlamentu nawiązywały do ograniczeń monarchii, które były sformułowane w Wielkiej karcie swobód (1215r.). W XIVw. Utrwaliła się dwuizbowa struktura parlamentu, złożony był z Izby Lordów (Izba Wyższa/Izba Parów) i z izby Gmin. Do składu parlamentu należał też król, co wyrażała maksyma: The King In Parliament. Bez zgody króla i obu izb żadna uchwała nie mogła nabrać mocy prawa. Do Izby Lordów wchodzili bezpośredni wasale króla, świeccy i duchowni, zasiadali tam dożywotnio i dziedzicznie. Do Izby Gmin wchodzili przedstawiciele średniej szlachty i miast królewskich, wybierani byli w hrabstwach i gminach (każde po dwóch przedstawicieli) na podstawie cenzusu majątkowego, który pozwalał na udział w akcie wyborczym wszystkim, którzy go mieli – teoretycznie również chłopom. Jego poprzeczkę obniżano co w przyszłości pozwoliło na demokratyzację wyborów. Organizacja Izby Gmin jako szlachecko-mieszczańskiej stanowiła wyjątek w Europie. Król w parlamencie stanowił osobny czynnik, znajdujący się w stanie równowagi z obu izbami. Do uprawnień parlamentu należało wyłącznie prawo do ustanawiania nowych podatków, ustawodawstwo oraz elementy sądownictwa. Inicjatywy podejmował najczęściej król, lecz czasami także sam parlament – taka ustawa była nazywana petycją i kierowana była do króla. Ustawę nazywano aktem (act) – miała na sonie zgodę parlamentu i króla. Prawo wyrażania zgody przez króla na ustawę nazywamy sankcją królewską. Król mógł jej udzielić lub nie, w przypadku odmowy parlament nie mógł wpłynąć na zmianę stanowiska. Stanowi to wyraz równowagi między monarchą a ciałem obradującym. W zakresie sądowym Izba Lordów była sądem właściwym dla lordów oraz przyjmowała apelacje. Izbie Gmin przysługiwało prawo oskarżania dygnitarzy. Gdy chciano się pozbyć dygnitarza, który jednak nie

naruszał prawa stosowano tzw. act od attainder – z którego, oraz z impachemtu w państwie konstytucyjnym rozwinęła się zasada odpowiedzialności konstytucyjnej i politycznej rządu. Członkowie Izby Gmin dostawiali od swoich wyborców tzw. instrukcje – reprezentowali tych, którzy ich wybrali. Posłowie mieli również ochronę miru królewskiego, co doprowadziło do wykształcenia się nietykalności polskiej. W 1539r. parlament pozwolił królowi na wydawanie dekretów z mocą ustawy (proklamacje). Centralny zarząd państwa spoczywał w rękach króla, pomagała mu rada królewska i urzędnicy ministerialni. Od Henryka VIII radę królewską nazwano Radą Tajną, była w istocie rządem realizującym absolutyzm króla w jej skład wchodzili: lord kanclerz, kanclerz szachownicy itp. oraz sekretarze stanu (północny i południowy), którzy sprawowali politykę zagraniczną. Rządy oparte na centralizmie i fachowości przybierały charakter resortowy. Ważnym organem była nadal tzw. Szachownica, która zajmowała się sprawami skarbowymi. Ze względu na słabnącą władzę szeryfów w hrabstwach pojawili się tzw. strażnicy pokoju, którzy z czasem zaczęli pracować samodzielnie i stali się sędziami pokoju oraz skupiali w swoich rękach całą lokalną władzę zarządzającą. Mianował ich król w liczbie ośmiu spośród szlachty hrabstwa, która posiadała odpowiedni majątek, co stanowiło rodzaj samorządu. Samorządowe uprawnienia częściowo uzyskały także miasta – wyodrębniły się z hrabstw i mogły organizować władzę z mayorem na czele. Najniższym okręgiem samorządu była parafia. Źródłem sprawiedliwości był król, jego sądownictwo uległo stabilizacji na podstawie statusu westminsterskiego z 1295r. W najwyższej stancji funkcjonowało pięć sądów: Izba Lordów (sąd dla wasali króla), Sąd spraw pospolitych (sprawy cywilne), Sąd ławy królewskiej (sprawny karne), Sąd Eksczekieru (sprawy skarbowe) oraz Sąd Kanclerski (wyrokował według słuszności). W okresie absolutyzmu funkcjonował również; Sąd Izby Gwiaździstej (sprawy polityczne) i Sąd Wysokiej Komisji dla Spraw Kościelnych. Anglia dzieliła się na sześć okręgów sądowych ponad hrabstwami, gdzie działali sędziowie królewscy (koronerzy), rozstrzygali sprawy karne i cywilne w imieniu Króla. Specjalną wagę przywiązywano również do tzw. sądownictwa przysięgłych, które było formą udziału czynnika społecznego w procesie, obok królewskich sędziów zawodowych. Do 1534r. Anglia była kraje katolickim, jednak spór z papieżem, który odmówił zgody na unieważnienie małżeństwa Henryka VIII, doprowadził do zerwania z Kościołem katolickim i ogłoszenia schizmy. Henryk VIII ogłosił się głową Kościoła w Anglii. Kościół pozbawiony został wielu dóbr ziemskich, co wzmocniło monarchę. Wprowadzenie anglikanizmu nie zapewniło mu wyłączności w granicach królestwa – szeroko rozprzestrzenił się również kalwinizm. Nie uznawał on ani króla za głowę państwa, ani biskupów za władzę duchową w Kościele....