BILANS PŁATNICZY PDF

Preview

Summary

Rachunek bilansu płatniczego, rachunek bieżący, nierównowagi globalne, rachunek kapitałowy, oficjalny rachunek rezerwowy, wykorzystanie rezerwy międzynarodowej w celu zmniejszenia zadłużenia zagranicznego, finansowanie rezerw międzynarodowych długiem krajowym, rachunkowość podwójnego zapisu, rozbież...

Description

BILANS PŁATNICZY

Rachunkowość bilansu płatniczego Bilans płatniczy danego kraju jest podsumowaniem wszystkich transakcji gospodarczych z resztą świata w określonym okresie czasu. Rejestruje wszystkie dochody z wymiany walut i wyjścia. Głównym celem tego instrumentu jest informowanie rządu o międzynarodowej pozycji kraju oraz pomoc w formułowaniu polityki pieniężnej, fiskalnej i handlowej. Analiza bilansu płatniczego pozwala określić podaż i popyt walutowy oraz zorientować się w przyszłych ruchach kursów walutowych. Jeśli popyt walutowy przekracza podaż, można oczekiwać deprecjacji waluty krajowej. W przeciwnym razie istnieje możliwość oceny. Bilans płatniczy może wykryć zakłócenia równowagi zewnętrznej i ich przyczyny. Nierównowaga bilansu płatniczego jest głównym powodem, dla którego Meksyk nie może osiągnąć wysokiego i trwałego wzrostu gospodarczego, niezbędnego do wyeliminowania ubóstwa i zapewnienia zatrudnienia. Ponieważ meksykańska gospodarka zaczyna energicznie rosnąć, import rośnie szybciej niż eksport; kryzys bilansu płatniczego prowadzi do polityki dostosowawczej, która z kolei powoduje recesję. To ograniczenie wzrostu gospodarczego przez problemy z bilansem płatniczym nazywa się uduszeniem zewnętrznym. Głównym powodem reform strukturalnych zainicjowanych przez rząd prezydenta Carlosa Salinasa de Gortari było wyeliminowanie tego ograniczenia. Obecnie brakuje jej do zatwierdzenia drugiej generacji reform strukturalnych. Dane dotyczące bilansu płatniczego są publikowane co kwartał i są dokładnie analizowane przez urzędników państwowych, przedsiębiorców, spekulantów i wszystkich decydentów. Na kilka dni przed publikacją tych danych na rynkach finansowych możemy zobaczyć korektę głównych zmiennych: stóp procentowych, kursów spot i przyszłych kursów walut, indeksów giełdowych itp. Jeśli oczekuje się pozytywnych wyników transakcji tego kraju z resztą świata, waluta krajowa się wzmacnia, stopy procentowe spadają, ceny akcji rosną. Ale jeśli rynki finansowe postrzegają saldo transakcji jako ujemne, jest odwrotnie. Pełne zrozumienie różnych obszarów, które składają się na bilans płatniczy, jest absolutnie niezbędne do racjonalnego podejmowania decyzji gospodarczych i finansowych. Bilans płatniczy składa się z trzech kont: • • •

Rachunek bieżący. Konto kapitałowe. Oficjalne konto rezerwacji.

Transakcja jest księgowana jako kredyt (+), jeśli prowadzi do otrzymania płatności przez cudzoziemców. W wyniku transakcji kredytowych waluty obce wchodzą do kraju. Transakcje kredytowe są rejestrowane w bilansie płatniczym jako przychód. Transakcje te zwiększają podaż walut obcych na rynku walutowym. Alternatywnie można powiedzieć, że transakcje kredytowe zwiększają popyt na walutę krajową, więc przyczyniają się do jej wzmocnienia. Transakcja jest księgowana jako debet (–), jeśli prowadzi do płatności dla cudzoziemców. Waluty opuszczają kraj. Transakcje debetowe są księgowane w bilansie płatności jako wychodzące. Transakcje te zwiększają popyt na dewizy na rynku walutowym. Alternatywnie zwiększają podaż waluty krajowej, przyczyniając się w ten sposób do jej osłabienia. Rachunek bieżący Rachunek bieżący obejmuje handel towarami (bilans handlowy), usługi (saldo usług) i transfery jednostronne. W Meksyku rachunek bieżący od dawna jest deficytowy. Wynika to z obsługi zadłużenia zewnętrznego. Odsetki, które musimy zapłacić za obsługę zadłużenia zagranicznego, wchodzą w ramach usług factorial po stronie wychodzących z rachunku bieżącego. W 2011 r. deficyt na rachunku obrotów bieżących w Meksyku wyniósł 0,8 % PKB, a eksport 30,5 % PKB. Mieliśmy deficyt bilansu handlowego, deficyt w bilansie usług i nadwyżkę w transferach. Wyróżniał się meksykański eksport w 2011 r.: eksport ropy naftowej z 16% całości i produkuje z 80%. Maquiladoras przyczynił się do 46% eksportu produkcji, czyli 38,5% całkowitego eksportu. W imporcie 75% stanowią towary pośrednie, 10% dóbr inwestycyjnych i 14,9% towarów konsumpcyjnych. Oznacza to, że nasze łańcuchy produkcyjne nie są właściwie zintegrowane, a nasze firmy zbyt nio polegają na imporcie nakładów produkcyjnych. Gdybyśmy mieli produkować więcej nakładów w kraju, mielibyśmy więcej walut na zakup dóbr inwestycyjnych, które zwiększają międzynarodową konkurencyjność naszego przemysłu i dóbr konsumpcyjnych, które poprawiają standard życia ludności. Deficyt w bilansie usług wynika głównie z deficytu w subkoncie usług faktoringowych. Usługi factorial to płatności za wykorzystanie czynników produkcji. Z trzech czynników produkcji: kapitału, pracy i gruntów, tylko kapitał jest przedmiotem transakcji transgranicznych. Adnotacje na subkoncie usług factorial rejestrują wpływy lub wypływy walutowe z tytułu płatności odsetek i innych form płatności za wykorzystanie kapitału. Odsetki, które mieszkańcy Meksyku muszą zapłacić za zagraniczne kredyty, wpisują się w obciążenia. Odsetki, które mieszkańcy Meksyku otrzymują za depozyty i inne zagraniczne aktywa finansowe, wpisują się jako kredyty. Deficyt w subkoncie usług faktoringowych wynika z tego, że obecnie musimy płacić obcokrajowcom dodatkowe 19,1 mmd odsetek niż otrzymujemy od cudzoziemców za tę samą koncepcję. Jest to cena, jaką obecnie płacimy za zadłużenie

zagraniczne zaciągnięte w przeszłości. Sytuacja ta nie ulegnie zmianie w najbliższej przyszłości, więc deficyt usług factorial będzie nadal powodować stronniczość w kierunku deficytu na rachunku obrotów bieżących Meksyku. Ewentualne zmniejszenie obsługi zadłużenia zewnętrznego może wynikać z polityki rządu lub korzystnych zmian zewnętrznych dla Meksyku. Polityka rządu prowadząca do zmniejszenia obsługi zadłużenia obejmuje: • • •

redukcja zadłużenia poprzez zaliczki restrukturyzacji zadłużenia przy niższych stopach procentowych reform strukturalnych, które poprzez zmniejszenie ryzyka kraju, zmniejszyć premię za ryzyko płacone przez meksykańskich dłużników.

Najważniejszym czynnikiem zewnętrznym byłaby obniżka stóp procentowych na szczeblu międzynarodowym. Sytuacja ta miała miejsce w latach 2000-2004. W 2005 r. międzynarodowe stopy procentowe zaczęły gwałtownie spadać po 2008 r. Zyski osiągane przez przedsiębiorstwa ponadnarodowe z siedzibą w Meksyku mają następujące traktowanie: część tych zysków, która jest repatriowana za granicą, wpływa na usługi faktorialne jako obciążenie. Reinwestowana część kraju wchodzi jako kredyt na rachunek kapitałowy, pod nagłówkiem bezpośrednich inwestycji zagranicznych. Usługi niesaturowe odnoszą się głównie do turystyki międzynarodowej i usług związanych z międzynarodowym handlem towarami: frachtem, ubezpieczeniem, kosztami portowymi, międzynarodowymi przelotami lotniczymi, usługami konsultingowymi, faktoringiem i innymi usługami finansowymi. Ponadto usługi niefamienia obejmują: pocztę, kuriera, telefony, płatności za usługi satelitarne, tantiemy patentowe, filmy, książki i muzykę. W 2011 r. bilans usług nieserwersyjnych odnotował deficyt w wysokości 13,4 mmd. Wynikało to głównie z nadwyżki na rachunku turystycznym (3,9 mmd) i deficytu w innych usługach. Trzecim i ostatnim subkontem rachunku bieżącego są przelewy jednostronne. Przelew jest płatnością, która nie ma jako odpowiednika dostawy jakiegoś dobra lub usługi: pomocy zagranicznej lub darowizn międzynarodowych. W przypadku Meksyku konto to ma nadwyżkę 21,5 mmd, prawie wyłączny wynik przekazów pieniężnych, które Meksykanie mieszkający w Stanach Zjednoczonych wysyłają do swoich krewnych w Meksyku. Saldo rachunku bieżącego jest sumą sald trzech subkont. W przypadku Meksyku jest to deficyt bilansu handlowego, deficyt w bilansie usług i nadwyżka w transferach. Jako kraj będący dłużnikiem Meksyk ma deficyt na rachunku obrotów bieżących i w dającej się przewidzieć przyszłości trudno jest stać się nadwyżką. Deficyt na rachunku obrotów bieżących można porównać z tym samym deficytem w poprzednich latach, obecnym PKB lub eksportem. Wzrost deficytu na rachunku obrotów bieżących powinien być dokładnie analizowany, ponieważ może

odzwierciedlać pewne podstawowe zakłócenia równowagi, które wymagają natychmiastowej uwagi ze strony władz. Zrozumienie możliwych krótkoterminowych i długoterminowych przyczyn i konsekwencji deficytów na rachunku obrotów bieżących jest jednym z celów badania finansów międzynarodowych. Przed kryzysem w 1995 r. deficyt na rachunku obrotów bieżących w Meksyku był bardzo wysoki. Skumulowany deficyt w latach 1992–1994 wynosił 75,6 mmd. W tej samej kwocie zadłużenie zagraniczne kraju wzrosło. W 1994 r. deficyt na rachunku obrotów bieżących osiągnął 7 % PKB. Ta kwota deficytu, w połączeniu z wyraźnym pogorszeniem się sytuacji politycznej w kraju, została uznana przez międzynarodowe rynki finansowe za niezrównoważoną. W rezultacie zaczęły się odpływy kapitału z Meksyku. Nagłe dostosowanie deficytu na rachunku obrotów bieżących w 1995 r. można interpretować jako duży sukces polityki gospodarczej prezydenta Zedillo lub jako poważna porażka polityki gospodarczej prezydenta Salinasa, która sprawiła, że tego rodzaju dostosowanie stało się konieczne. Tak czy inaczej, dostosowanie tej wielkości nie mogłoby zostać dokonane bez drastycznego obniżenia poziomu życia Meksykanów. Recesja w 1995 r. trwała cały rok i pierwszy kwartał 1996 r.; był najpoważniejszy od lat 30. Miliony Meksykanów straciło pracę, a poziom konsumpcji spadł o prawie 30%. Recesja zakwestionowała skuteczność reform strukturalnych przeprowadzonych przez administrację prezydenta Salinasa i dostarczyła przeciwnikom modernizacji argumentów przemawiających za atakiem na model neoliberalny. Globalne zakłócenia równowagi Globalnie Stany Zjednoczone są krajem bardziej niewystarczające, podczas gdy Chiny są krajem o większej nadwyżce. Utrzymujący się deficyt jest niebezpieczny, ponieważ w pewnym momencie kraj deficytowy może mieć problemy z finansowaniem (Meksyk w 1982 i 1995 r.). Co więcej, w kraju deficytowym pojawiają się głosy o protekcjonizmie, który może ograniczyć handel. Deficyt na rachunku obrotów bieżących oznacza, że kraj inwestuje więcej niż oszczędza. Jeżeli oszczędności krajowe są bliskie zeru, kraj deficytu importuje konsumpcję obecną kosztem przyszłej konsumpcji. Tak jest w przypadku Stanów Zjednoczonych. Jest to kraj o nadmiernym zadłużonym, nadmiernym zużyciu, niewystarczających inwestycjach, zbyt hojnym systemie ubezpieczeń społecznych (uprawnienia). Od 1981 r. deficyt na rachunku obrotów bieżących w Stanach Zjednoczonych jest stały. Deficyt wzrasta w okresach dobrobytu i niski w czasie recesji. Rekord został osiągnięty w 2006 r., kiedy deficyt osiągnął 803 mmd, czyli 6 % PKB. Przyczyny deficytu obejmują: • •

Utrata konkurencyjności przemysłowej w ciągu ostatnich 30 lat. Niskie oszczędności wewnętrzne.

• • •

Okresy przeszacowania dolara. Nadwyżka oszczędności krajowych w krajach eksportujących, zwłaszcza w Chinach, Niemczech i Japonii. Manipulacja kursem walutowym w niektórych krajach eksportujących (Chiny).

Aby sfinansować deficyt, Stany Zjednoczone zaciąga ogromne długi. W 2012 r. dług publiczny USA wynosił 16 mln USD, niewiele więcej niż jego PKB. Znaczna część tego długu znajduje się w rezerwach banków centralnych na całym świecie. W 2009 r. światowe rezerwy międzynarodowe stanowiły 14% światowego PKB. Z tych rezerw 60% to aktywa denominowane w dolarach. To globalny apetyt na dolara pozwala Stanom Zjednoczonym na dalsze zadłużanie się i osłabienie wagi swojego długu poprzez ekspansję monetarną, ze szkodą dla krajów-wierzycieli. Innymi słowy, Stany Zjednoczone utrzymują wysoki standard życia poprzez drukowanie dolarów. Obecna sytuacja jest nie do utrzymania, więc wymagana jest korekta. Korekta ta obejmowałaby: zmniejszenie deficytu budżetowego (obniżenie wydatków i/lub podniesienie podatków), deprecjację dolara, zaciąganie pożyczek zarówno publicznych, jak i prywatnych oraz zwiększenie oszczędności krajowych. Ponadto potrzebne są środki mające na celu zwiększenie międzynarodowej konkurencyjności: inwestycje w infrastrukturę, edukację, badania naukowe i technologiczne. Utrzymywanie się nadwyżek na rachunku obrotów bieżących Chin również nie jest trwałe w perspektywie długoterminowej. Przyczyny pozycji superavitarian obejmują: • • • •

Nadmierne inwestycje (około 60 % PKB). Niewystarczające zużycie. Brak systemu zabezpieczenia społecznego, który zmusza ludzi do oszczędzania zbyt wiele na starość. Manipulacja kursem wymiany.

Dostosowanie Chin obejmowałoby: przeszacowanie waluty, zmniejszenie oszczędności krajowych i zwiększoną konsumpcję, powszechny system ubezpieczeń społecznych oraz lepszą ochronę środowiska. Dostosowanie krajów deficytowych byłoby znacznie mniej bolesne, gdyby kraje nadwyżkowe podejmowały jednocześnie kroki w celu zwiększenia konsumpcji krajowej, zmniejszenia oszczędności i wzmocnienia swoich walut. Konto kapitałowe Rachunek kapitałowy pokazuje zmianę aktywów zagranicznych kraju i aktywów zagranicznych w kraju, różni się od aktywów rezerwy urzędowej. Rachunek kapitałowy obejmuje bezpośrednie inwestycje zagraniczne (EDI) i inwestycje portfelowe. Inwestycje bezpośrednie obejmują kontrolę przez

cudzoziemców aktywów produkcyjnych w Meksyku. IED obejmuje budowę nowych zakładów, rozbudowę istniejących i zakup przez cudzoziemców pakietu kontrolnego akcji meksykańskiej firmy. Ten rodzaj przejęcia sprawia, że meksykańska firma zagraniczna. Ze swej natury bezpośrednie inwestycje są długoterminowe, ponieważ sprzedaż aktywów fizycznych w celu wypłaty pieniędzy z kraju nie jest łatwa. Inwestycja portfela polega na zakupie meksykańskich papierów wartościowych i papierów wartościowych przez cudzoziemców. Jest on podzielony na inwestycje o stałym dochodzie (certyfikaty i obligacje) i inwestycje kapitałowe (akcje). Inwestycje portfelowe są przyciągane do kraju na wyższy zwrot niż za granicą. Wyniki są korygowane o ryzyko walutowe i ryzyko krajowe. W większości przypadków jest to inwestycja krótkoterminowa dokonywana przez międzynarodowe fundusze inwestycyjne. Inwestycje portfelowe zapewniają większą płynność meksykańskiego rynku pieniężnego i kapitałowego. W umiarkowanych ilościach może przyczynić się do rozwoju kraju. Jednak nagłe ruchy w krótkoterminowym kapitale finansowym mogą być destabilizujące. Istnieje wiele nieporozumień dotyczących inwestycji portfelowych. Niektórzy nazywają to pogardą: połknąć kapitał, inwestycje spekulacyjne lub gorące pieniądze. Proponują opodatkowanie tego rodzaju inwestycji, aby go zniechęcić. Kryzys meksykański z 1995 r. jest spowodowany masowym wycofaniem kapitału zagranicznego. Rząd meksykański wyciągnął następujące wnioski z tego kryzysu: 1. Nie zaleca się zbytnio polegania na kapitale zagranicznym. 2. Zależność uznaje się za nadmierną, jeżeli łączne inwestycje zagraniczne wynoszą ponad 3 % PKB. Deficyt na rachunku obrotów bieżących musi być finansowany głównie z bezpośrednich inwestycji zagranicznych. 3. Kraj musi posiadać wystarczającą rezerwę walutową. Oprócz inwestycji zagranicznych, zmiany w aktywach bankowych i pozabankowych oraz pasywach nabywanych za granicą przez okres jednego roku wchodzą na rachunek kapitałowy. Obciążenia (–) na rachunku kapitałowym to wypływy z rachunku kapitałowego i redukcje aktywów zagranicznych w kraju. Transakcje debetowe na rachunku kapitałowym zwiększają popyt na waluty obce, przyczyniając się w ten sposób do osłabienia waluty krajowej. Kredyty (+) na rachunku kapitałowym są wpływami i spadkami aktywów krajowych za granicą na rachunku kapitałowym. Transakcje te zwiększają podaż walut obcych na rynku walutowym i mają tendencję do wzmacniania waluty krajowej. Przepływy kapitałowe za granicę zmieniają kwotę meksykańskich aktywów finansowych posiadanych przez cudzoziemców i aktywów zagranicznych posiadanych przez mieszkańców Meksyku. Przykłady napływu kapitału: •

Pożyczki wymagane przez meksykańskie banki lub firmy za granicą.

• •

Sprzedaż obligacji walutowych przez rząd meksykański lub firmy. Depozyty cudzoziemców w meksykańskich bankach.

Przykłady wypływu kapitału: • • •

Spłaty zadłużenia przez meksykańskie banki i firmy. Sprzedaż meksykańskich obligacji lub akcji przez cudzoziemców. Wypłata depozytów meksykańskich banków przez cudzoziemców.

Odpływy kapitału zmniejszają nasz dług zewnętrzny i poprawiają rachunek kapitałowy w przyszłości. Adnotacja 13 588 stanowi zadłużenie netto zwiększonego zadłużenia banków, sektora publicznego i niebankowego sektora prywatnego. Bezpośrednia inwestycja zagraniczna w wysokości 19,4 mmd została zintegrowana w następujący sposób: 8,0 mmd na nowe inwestycje, 7,6 mmd na reinwestycję zysków, 3,7 mmd dla koncepcji rachunków między przedsiębiorstwami (wzrost zobowiązań netto przedsiębiorstw z matrycami za granicą). Inwestycje zagraniczne w portfelu 25,4 mmd wynikały z połączenia wejścia na rynek o 31,6 mmd i wyjścia 6,24 mmd na giełdę. Dodatnie saldo rachunku kapitałowego oznacza, że więcej walut niż wyszło weszło do kraju. Jesteśmy winni te pieniądze obcokrajowcom. Innymi słowy, w tej kwocie nasz dług zewnętrzny wzrósł lub nasze aktywa za granicą zostały zmniejszone. Nadwyżka na rachunku kapitałowym finansuje deficyt na rachunku obrotów bieżących. Jeżeli nadwyżka na rachunku kapitałowym jest większa niż deficyt na rachunku obrotów bieżących, podobnie jak w 2011 r., rezerwy międzynarodowe banku centralnego rosną, w przeciwnym razie są one zmniejszane. Stało się to w 1994 roku. Od 1989 roku, rok po roku, Meksyk wykazuje nadwyżkę na rachunku kapitałowym. Nadwyżka ta odzwierciedla deficyt na rachunku obrotów bieżących i naszą zależność od oszczędności zewnętrznych. Wyróżnia się ogromny napływ kapitału zagranicznego w latach 1991-1993, spowodowany ówczesnymi doskonałymi perspektywami meksykańskiej gospodarki w wyniku negocjacji i zatwierdzenia północnoamerykańskiej umowy o wolnym handlu (FTA). Nawet w 1994 r. saldo na rachunku kapitałowym było dodatnie. Pomimo znacznego pogorszenia się sytuacji politycznej w Meksyku, kapitał zagraniczny nadal docierał do naszego kraju, choć w niewystarczających ilościach na sfinansowanie deficytu na rachunku obrotów bieżących. Oficjalne konto rezerwacji Oficjalny rachunek rezerw mierzy zmianę aktywów kraju za granicą. Aktywa obejmują: waluty obce (dolar i euro), złoto, SED i pozycję rezerwową w MFW. Rezerwy Banco de México składają się z depozytów w zagranicznych bankach

centralnych i inwestycji na rynku pieniężnym. Muszą być płynne i bezpieczne, co oznacza, że wydajność, którą zarabiają, jest bardzo niska. Zgodnie z definicją Banku Meksyku rezerwy międzynarodowe są jego zasobami złota i swobodnie dostępnych walut, pomniejszonymi o ich zobowiązania na rzecz podmiotów innych niż MFW. Rezerwy międzynarodowe Meksyku wzrosły z 6,1 mmd w 1994 roku do 160 mmd w 2012 roku. Oznacza to roczną stopę wzrostu na poziomie 20%. Bank Meksyku uważa, że poziom rezerw jest wystarczający i sprzedaje nadwyżkę na rynku walutowym. Zgodnie z powszechną zasadą postępowania, w ramach systemu stałego kursu walutowego kwota rezerw międzynarodowych powinna być wystarczająca do zapłaty sześciu miesięcy przywozu. W przypadku Meksyku byłoby to około 175 mmd. Jeśli Meksyk posiada rezerwy w wysokości 160 mmd, system stałego kursu walutowego może być realną opcją. W ramach teoretycznego systemu czystej flotacji bank centralny nie potrzebuje żadnych rezerw walutowych. W praktyce, biorąc pod uwagę zarządzany system flotacji, aby interweniować na rynku walutowym, bank centralny potrzebuje rezerwy równej co najmniej dwumiesięczce przywozu (w przypadku Meksyku około 60 mmd). Możliwość utrzymania rezerw na niskim poziomie jest jedną z ważnych zalet systemu wymiany wolnej flotacji. Rezerwy pozostają niezbędne do radzenia sobie z wstrząsami zewnętrznymi i poprawy jakości kredytowej kraju. Gdy rezerwy są wysokie, prawdopodobieństwo niezgodności jest niskie, co zmniejsza ryzyko kraju i obniża premię za ryzyko. Wzrost aktywów rezerwy oficjalnej kraju są obciążenia (-), ponieważ stanowią one zakupy walut obcych przez bank centralny, zdeponowane za granicą (odpływy kapitału). Istnieją dwa sposoby obliczania kosztów utrzymania rezerw międzynarodowych dla kraju, który ma dług zewnętrzny. Według pierwszego, koszt jest różnicą między średnią stopą procentową, jaką rząd musi zapłacić za dług zewnętrzny, a stopą, jaką bank centralny otrzymuje za utrzymanie swoich rezerw za gr...