Ekologia Informacji PDF

Preview

Summary

ekologia informacji notatki do egzaminu z 2017/2018/2019...

Description

Zatylny zebrał to do kupy

EKOLOGIA INFORMACJI Wykład 2016/2017 | I rok PCiS

 EKOLOGIA INFORMACJI – dyscyplina wiedzy zajmująca się badaniem przepływu informacji i ich wpływu na człowieka i społeczeństwo, a także rozwijanie odpowiednich metodologii mających na celu kształtowanie środowiska informacyjnego.  POCZĄTKI EKOLOGII INFORMACJI  Badania z tego zakresu są prowadzone od początku lat 70. XX w. w Europie Zachodniej, USA i Rosji.  Po raz pierwszy terminu „ekologia informacji” użył Forest W. Horton w tytule artykułu opublikowanego w „Journal of System Management” w 1978 roku.  Intensyfikacja badań nastąpiła w latach 90. wraz z upowszechnieniem komputerów i narastaniem poczucia przeładowania informacją.  Inną przesłanką rozwoju ekologii informacji jako domeny badawczej stała się marginalizacja czynników ludzkich w stosunku do aspektów technologicznych, a także ujawnienie się nowych podziałów społecznych ze względu na dostęp do informacji.  Ponadto istotny wpływ wywarło również powstanie i realizacja koncepcji społeczeństwa informacyjnego.  PREKURSORZY I TWÓRCY EKOLOGII INFORMACJI Prekursorzy:  Alvin Toffler (Szok przyszłości, 1970)  Juliusz Lech Kulikowski (Informacja i świat, w którym żyjemy, 1978)  Neil Postman (Technopol. Tryumf techniki nad kulturą, 1992)  Stanisław Lem (Bomba megabitowa, 1999) Twórcy-pionierzy:  Rafael Capurro  Thomas H. Davenport  Laurence Prusak  Aleksiej L. Eryomin  STATUS NAUKOWY EKOLOGII INFORMACJI Aleksiej L. Eryomin uznał ekologię informacji za samodzielną dyscyplinę wiedzy. Nie jest to jednak powszechnie akceptowane podejście.  Eko.inf. jest uprawiana w ramach wielu dyscyplin naukowych, w różnym zakresie i na różnym poziomie metodologicznym. [Przykładowe dyscypliny: psychologia, zarządzanie, informatyka, socjologia, nauki medyczne.]  Eko.inf. stale się rozwija, trudno więc zdecydować już w tym momencie, czy to dziedzina wiedzy, czy dyscyplina naukowa. Raczej jest traktowana jako nowa domena badawcza i teoria naukowa. Ekologia informacji jako domena badawcza charakteryzuje się specyficzną perspektywą – jest nią ekologiczny punkt widzenia.

Ekologia informacji  KIERUNKI BADAŃ REALIZOWANYCH W RAMACH EKOLOGII INFORMACJI :  kryteria ilościowe i jakościowe informacji  relacja pomiędzy informacją a zdrowiem człowieka  wartość informacji  procesy przekazywania i odbioru informacji  jakość usług informacyjnych  odpowiedzialność za informację i jej skutki społeczne  rozwój środowiska informacyjnego  zarządzanie informacją w pracy, domu, społeczeństwie Nurty badawcze w ramach eko.inf.:  ochrona środowiskowego dziedzictwa informacyjnego i cyfrowego  dbałość o odpowiednią prezentację informacji w środowisku elektronicznym  ochrona człowieka przed negatywnym wpływem „toksycznych” informacji  PRZESTRZEŃ INFORMACYJNA – jest to wielowymiarowy, dynamiczny zbiór treści (danych i informacji), ich nośników oraz użytkowników.  ŚRODOWISKO INFORMACYJNE (infosfera) – otoczenie w jakim realizowane są procesy informacyjne oraz ich uczestnicy. Infosferę tworzą ludzie, informacje (zbiory, źródła), kanały informacyjne a także narzędzia do przekazu od nadawców do odbiorców w procesie informacji.  STRUKTURA I WŁAŚCIWOŚCI INFOSFERY Suma indywidualnych przestrzeni informacji tworzy infosferę: 1. Infosfera wewnętrzna – informacje utrwalone w pamięci człowieka (życiowe doświadczenia, wspomnienia) 2. Infosfera zewnętrzna (antropoinosfera) – zbiór informacji dostępnych człowiekowi poprzez jego świadomość które może on użytkować przy realizacji swych życiowych celów, podkreśla że istotnym elementem środowiska jest człowiek. Człowiek jako organizm żywy przetwarzający informację funkcjonuje w ekosystemie, stanowiąc jeden z jeden z jego elementów. Strukturalnie infosferę kształtuje technika, jej narzędzia, produkty i rozwiązania. Informacje wpływające na człowieka powstają w ramach różnych środków komunikacyjnych i są przedmiotem działania w procesach informacyjnych. W infosferze:    

Trwa ciągły przepływ informacji Stale tworzą się nowe źródła informacji Nieustannie powstają nowe informacje które podlegają procesowi przetworzenia Informacje multiplikują się

Stąd infosfera stale się rozszerza w sposób niekontrolowany. Pociąga to za sobą pozytywne skutki (zwiększenie dostępu do informacji) jak i negatywne (zagrożenia).

2

Ekologia informacji

3

 DAWNE I WSPÓŁCZESNE CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE INFOSFERĘ Otoczenie informacyjne człowieka tworzą: rodzina, inni ludzie, władza, szkoła, nauka, sztuka, kultura, książka, biblioteki, księgarnie, prasa, radio, telewizja, reklama, internet itp.  Stale wzrasta liczba środków przekazu udostępniających informacje.  Im nowsze medium przekazu informacji, tym większą ilość informacji zawiera.  Im nowsze medium, tym większy jego zasięg oraz krótszy czas pomiędzy powstaniem informacji a dostarczeniem jej do odbiorcy. Co kształtuje infosferę?  Władza i jej polityka informacyjna  Rodzaj i stopień dostępności technologii informacyjnych i komunikacyjnych dla obywateli  Charakter i sposób działania masowych środków przekazu (mediów)  Intensywność interakcji społecznych (wymiana informacji między ludźmi)  Kultura organizacyjna i informacyjna  Kompetencje inf. i komunikacyjne (świadomość informacji)  WPŁYW ŚRODKÓW PRZEKAZU NA DOŚWIADCZENIA TEMPORALNE CZŁOWIEKA Środki przekazu pozwoliły na przekroczenie dostępnych człowiekowi ram czasoprzestrzennych w komunikowaniu, ale także zdecydowały o kształtowaniu się poglądów człowieka na czas i przestrzeń.  słowo mówione – dominacja elementu czasowego  pismo – coraz większa ranga czynnika przestrzennego  druk – upowszechnienie wiedzy na temat rozległości perspektywy czasowej oraz przenoszenie tych samych treści w odległe miejsca  media masowe – globalne poznawanie zdarzeń rozgrywających się w różnych zakątkach świata w tym samym momencie, „edukacja” rozległości przestrzeni  technologia sieciowa – natychmiastowa interakcja i wymiana przekazów cyfrowych; przestrzeń nie ma już znaczenia w komunikacji, czas staje się „bezczasowy”, bo przeszłość, teraźniejszość i przyszłość mieszają się ze sobą w zależności od potrzeb i upodobań użytkowników  TRWAŁOŚĆ INFORMACJI A EWOLUCJA KANAŁÓW KOMUNIKACJI Trwałość informacji i jej nośników. Pamięci sztuczne:  pismo – najstarszy substytut pamięci  fotografia – pamięć służąca rejestracji obrazu  kinematografia – zachowanie obrazów ruchomych  współczesna pamięć cyfrowa Najtrwalszym współczesnym nośnikiem jest papier. Elektronika jest mało odporna na wilgoć, wysokie temperatury i uszkodzenia mechaniczne. Niektóre nośniki cyfrowe zużywają się podczas wielokrotnego zapisywania i kasowania danych, dyski optyczne tracą czytelność w wyniku procesów starzenia. Trwałość nośników cyfrowych wynosi kilka lub kilkanaście lat.

Ekologia informacji

4

 KOMPUTER JAKO NARZĘDZIE DEMOKRATYZACJI PROCESÓW PUBLIKOWANIA I UŻYTKOWANIA INFORMACJI Komputer uznano za wyjątkowe narzędzie komunikowania, ponieważ pozwala nie tylko na gromadzenie i udostępnianie różnorodnych treści, ale umożliwia również masową produkcję przekazów gotowych do niemal natychmiastowego upowszechnienia. Przyczyniły się do tego następujące czynniki:  komputery osobiste (zaopatrzone w klawiaturę, ekran, pamięć i drukarkę)  internet (wymiana informacji pomiędzy użytkownikami)  World Wide Web (powszechne medium publikacyjne)  idea Web 2.0 (podkreślenie społecznościowego oblicza internetu)  ZJAWISKO PRZEŁADOWANIA INFORMACYJNEGO Już niedługo po wynalezieniu druku zaczęto uskarżać się na nadmiar książek i informacji. Konrad Gesner, Marcin Luter, Jan Kalwin narzekali na obfitość książek. WSPÓŁCZESNY WYMIAR BOGACTWA INFORMACJI Terminy opisujące, co czuje użytkownik, gdy otrzymuje więcej informacji niż jest w stanie przetworzyć:  Przeciążenie informacyjne (information overload), eksplozja, zalew informacji  Smog informacyjny (data smog)  Niepokój informacyjny (information anxiety)  Syndrom zmęczenia informacją (information fatigue syndrome) Przeciążenie informacją oznacza zbyt dużą liczbę informacji w stosunku do potrzeb, aby człowiek mógł podejmować odpowiednie decyzje. Zjawisko przeciążenia informacyjnego jest również rodzajem dyskomfortu psychicznego, związanego z naszym nastawieniem na odbiór informacji. Jest czymś indywidualnym dla każdego człowieka, więc jego konsekwencje i stopień nasilenia są dyskusyjne. Przyczyny współczesnego przeładowania informacyjnego:  gwałtowny wzrost liczby nowych informacji  zwiększenie pojemności istniejących kanałów przekazu informacji  łatwość powielania i przekazywania informacji przez internet  atomizacja i fragmentaryzacja informacji  sprzeczność i niedokładność dostępnych informacji  brak efektywnych metod porównania i przetwarzania różnych rodzajów informacji  niska świadomość informacyjna nadawców i odbiorców informacji SKUTKI PRZECIĄŻENIA INFORMACYJNEGO O ile liczba informacji wzrasta bardzo szybko, to zdolność przyswajania przez umysł ludzki nie zmienia się od wieków. Nadmiar danych w porównaniu z ograniczonymi możliwościami poznawczymi człowieka stwarza subiektywne poczucie chaosu, bezradności, dezorientacji i zagrożenia. Związane z tym doznania określane są jako stres informacyjny. Skutkiem o charakterze chorobowym może być tzw. depresja informacyjna (błędne przekonanie, że informacja jest nic nie warta + poczucie przytłoczenia informacją).

Ekologia informacji  METAFORY ZWIĄZANE ZE WSPÓŁCZESNYM ZANIECZYSZCZANIEM INFOSFERY  Smog informacyjny Smog (gęsta mgła zmieszana z dymem, szkodliwa dla ludzi), efekt uboczny spalania. Współczesny nadmiar informacji „dusi” i jest produktem ubocznym wytwarzania i gromadzenia nadmiaru informacji.  Mgła informacyjna – informacja nieustrukturyzowana Internet jest środowiskiem, w którym dostępna jest ogromna liczba rozrzuconych i nieuporządkowanych, pozbawionych kontekstu informacji, które utrudniają efektywne wykorzystywanie zasobów cyfrowych.  Informacyjny „dym” – informacja „toksyczna” Internet pełen jest informacji świadomie i celowo szkodliwych, które zmieniają uciążliwość w prawdziwe niebezpieczeństwo (porno LOL, gry LOL, fora propagujące rasizm, nietolerancję itp.)  CHARAKTERYSTYKA ZAGROŻEŃ, Z KTÓRYMI STYKAJĄ SIĘ UŻYTKOWNICY NOWOCZESNYCH TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH  Zagrożenia o charakterze technicznym:

  



- awaria komputera (utrata danych) - kradzież danych lub ich zniszczenie (np. wirus) Zagrożenia o charakterze prawnym: - wykroczenia przeciwko ochronie danych osobowych czy respektowaniu praw autorskich Zagrożenia o charakterze medycznym: - zagrożenia dla zdrowia (bóle spowodowane długą pracą czy szkodliwość promieniowania) Zagrożenia o charakterze psychologicznym: - wewnętrzny przymus bycia w sieci - ucieczka od świata realnego - dostęp do patologicznych grup kulturowych - alienacja Zagrożenia o charakterze społecznym: - niebezpieczeństwo nowych podziałów społecznych spowodowane nierównomiernym dostępem do informacji - atomizacja społeczeństwa - zanik poczucia służby publicznej - problem ochrony prywatności - napływ informacji niezamawianej, nieprawdziwej, niekompletnej

 RODZAJE CYBERPRZESTĘPCZOŚCI I CYBERPRZEMOCY  Cyberbullying – stosowanie przemocy poprzez: prześladowanie, zastraszanie, nękanie, wyśmiewanie innych osób z wykorzystaniem Internetu i narzędzi typu elektronicznego takich jak: SMS, e-mail, witryny internetowe, fora dyskusyjne w internecie, portale społecznościowe i inne.  Hejting – forma agresji werbalnej o charakterze publicznym polegająca na publikacji negatywnych opinii na temat innych osób (lub zjawisk/rzeczy) wyrażająca wrogą postawę.

5

Ekologia informacji

6

 Trolling (trollowanie) – antyspołeczne zachowanie charakterystyczne dla forów dyskusyjnych i innych miejsc w Internecie, w których prowadzi się dyskusje. polega na zamierzonym wpływaniu na innych użytkowników w celu ich ośmieszenia lub obrażenia. Podstawą tego działania jest upublicznianie tego typu wiadomości jako przynęty, która doprowadzić mogłaby do wywołania dyskusji.  Flaming – „wojna na obelgi” to seria wiadomości celowo wrogich lub obraźliwych wysyłanych na grupę, listę dyskusyjną czy forum dyskusyjne. Jest to jedno z największych pogwałceń netykiety.  FORMY OCHRONY UŻYTKOWNIKÓW PRZED NEGATYWNYM ODDZIAŁYWANIEM TECHNOLOGII INFORMACYJNYCH Zjawiska związane z nagłym rozwojem technologii:  stale powiększający się zasób informacji  przeładowanie informacyjne  coraz większe zróżnicowanie w zakresie dostępnych narzędzi komunikacji  demokratyzacja dostępu do procesów związanych z tworzeniem i użytkowaniem publikowanych informacji  różnicowanie społeczeństwa, a także gustów, upodobań, sposobów życia czy zainteresowań, które skutkuje przestawieniem gospodarki na zaspokajanie niszowych potrzeb Bogactwo informacji jest przyczyną ubóstwa uwagi. Uwaga staje się tym cenniejszym dobrem, im więcej podmiotów rywalizuje o jej zdobycie, ponieważ jej jednostkowe zasoby są ograniczone (nawet spam jest formą kradzieży czasu użytkowników). Odpowiedzią jest coraz większa popularność ekonomii uwagi, która pozwoli użytkownikom w większym stopniu kontrolować zjawisko przeładowania informacyjnego. Kompetencje informacyjne – umiejętność znajdywania informacji, ich oceny oraz efektywnego wykorzystania. Kultura informacyjna to wiedza, nawyki i umiejętności nadawania, przetwarzania, przekazywania i odbioru informacji traktowanej jako ważny element otaczającej nas rzeczywistości i środowiska informacyjnego człowieka.  Big data – olbrzymie zbiory danych, których przetwarzanie wymaga specjalistycznych narzędzi informatycznych, umożliwiających zdobycie cennych informacji.  Colaborative filtering – łączenie użytkowników z informacją, którą wybrali inni użytkownicy o podobnych preferencjach (np. proponowane na Amazonie).  Dark data – nieuporządkowane, nieprzetworzone dane, które nie są analizowane i nie wiadomo co kryją. Można je znaleźć w plikach dziennika oraz archiwach danych, przechowywanych w dużych przedsiębiorstwach.  Dirty data – dane pochodzące z portali społecznościowych, które są zanieczyszczone – w różnym stopniu nie pochodzą od realnych użytkowników (generowane są przez boty, spamerów, osoby opłacane). Wprowadzają w błąd analityków, ponieważ dostarczają błędnych danych. CZYSZCZENIE INTERNETU – portale społecznościowe weryfikują zgłoszenia o nadużyciu i usuwają nielegalne treści. Czyszczeniem zajmują się tysiące osób. PRAWO DO BYCIA ZAPOMNIANYM – w maju 2014 Europejski Trybunał Sprawiedliwości orzekł, że Google musi usunąć linki do stron internetowych zawierających treści, które są „niewystarczające, nieistotne, lub nie są już istotne”. W efekcie Google zaproponował usługę, która pozwala firmom wysyłać prośby o niepokazywanie w wynikach wyszukiwania linków do określonych stron WWW....