Japanse Letterkunde PDF

Preview

Summary

Japanse Letterkunde Vragen en Antwoorden...

Description

1. Welke zijn de diverse vormelijke kenmerken van de klassieke haiku? Tanka 短歌: 31 lettergrepen -> haiku hiervan afgeleid: 17 lettergrepen 15e 16e E: renga 連歌: reeksen of kettingen Haiku 17e E: hokku 発句: eerste schakel in de ketting als onafhankelijk gedicht beschouwen 19e E: Masaoka Shiki doopt Hokku om tot Haiku  

     

Vast ritme 5-7-5 kigo 季語: Seizoenswoorden die in een kettinggedicht zelf voor afwisseling moeten zorgen en die verschijnen volgens de regels van het kettinggedicht en niet op de grond van de actuele klimatologische toestand. kidai 季題: verwerken van seizoensgebonden gegeven in de hokku. Verwijst naar het seizoen als natuurlijke omgeving op het moment van de sessie. Geen menselijk subject, ‘ik’ wordt zoveel mogelijk weggecijferd. Bestemde repertoria (saijiki 歳時記), die op de maankalender gebaseerd zijn Enkele verticale regel Grammaticale uitgangen van de schrijftaal en de oude spelling (kyuukanazukai 旧仮名ずか い) Meeste haiku dichters zijn lid van een genootschap of vereniging van gelijkgezinden (dojin 同 人) censuur-> essentieel om spanning, ruimte van stilte te creëren-> via snijwoorden, grammaticale opbouw on-lyrisch

2. Ukigumo(Futabata Shimei) wordt beschouwd als Japans eerste moderne roman. Dat merkt men aan bepaalde kenmerken zoals interiorisering. Leg uit welke kenmerken en verklaar ze. -Korte roman (150p) -in afleveringen uitgebracht (3 in totaal) -浮 : “vliedende”, droevig of blij/opgewekt -Interiorisering: psychologische exploratie, van hoofdfiguur + schrijver, tijdens schrijfproces. realistische beschrijving van het innerlijke leven van personages (wat iemand voelt, denkt). = Innerlijke psychologie van de ‘gewone mens’, niet snodaarts en helden (daarvoor wel) Denk aan James Joyce – Ulyssees: Dik boek, gaat maar over 24 uur.  Veranderingen die plaatsgrijpen in de verhouding tussen 4 personages. Psychologische exploratie van de hoofdfiguur en van schrijver zelf, zijn houding ten opzichte van deze schrijfervaring. Temporele structuur is evenmin eenvoudig.  Enkele weken: 19 hfdst; eerste 16: 28 oktober tot 8 november overige = enkele weken erna -> eenvoudige geschiedenis over pagina’s uitgesmeerd -Moderne spreektaal -Coherente plot

3. Bespreek de roman Ukigumo: hoofdpersonages, het tijdskader, de ruimte en de plot. Wat is het hoofdthema van deze roman? -Hoofdpersonages  Bunzo: 23 jaar oud. Ontslagen -> moet handelen (om vertrouwen van Osei terug te herstellen) -> Beveelt Noboru het huis te verlaten -> vervreemdt Omasa en Osei-> Noboru’s aanbod nemen. Vraagt Osei om raad-> zegt dat hij het moet aannemen-> verraad. -> trekt zich vernederd terug in schelp -> Handelen: Osei redden van Noboru. Einde: Bunzo wacht in kamer op Osei, vastberaden om een laatste kans te wagen. = ‘antiheld’. Loser die niets kan = Nieuw concept.  Omasa: Bunzo woont bij hem in sinds zijn 15e. Hij maakt Bunzo verwijten, ontgoocheld dat haar plan om Bunzo te laten huwen met haar dochter niet zal doorgaan  Osei: Sympatiseerd met Bunzo. Voelt zich uiteindelijk aangetrokken tot Noboru. Geraakt vervreemd van Noboru en begint terug te glimlachen naar Bunzo. Haar transformatie in een jonge vrouw.  Noburo: Voorbeeld voor Bunzo volgens Omasa. Vriend en collega van Bunzo. Omasa en Osei zijn aangetrokken tot zijn ambitie en doortastendheid. Bunzo beschouwt dat als inbraak op loyaliteit, vooral door Osei. Hij begint Noboru als vijand te beschouwen. Biedt aan waar Osei bij is om invloed bij baas te wenden en Bunzo terug in dienst te nemen = belediging voor Bunzo. -Tijdskader: Het tijdsverloop gaat zeer traag: om ruimte te laten voor Bunzo’s overpeinzingen. periode van enkele weken in de herfst van een bepaald jaar in de jaren ’80. De periode gaat van 28 oktober tot 8 november in de eerste 16 hoofdstukken en enkele weken voor de resterende 3 hoofdstukken. -Ruimte: Gereduceerd tot Bunzo’s kleine kamer boven. De bovenkamer (in beide zinnen van het woord, slim Wally-momentje) is de plaats van gepieker; beneden gebeurt de actie. Bunzo is afgescheiden van de rest van de omgeving. Dit geeft reliëf aan het Bunzo’s unieke persoonlijkheid -Plot: Veranderingen die plaatsgrijpen in de verhouding tussen 4 personen. -Hoofdthema: Het moderne individu 4. Inhoudelijk hoofdthema van Ukigumo is het ‘moderne individu’: leg dit verder uit.. De roman is beschreven vanuit een subjectief standpunt. Hij beschrijft het innerlijke leven en de psychologie van het hoofdpersonage. (-)De inwendige monoloog (afgeleid van yose) (-)De indirecte zegging (westers procedé) Het procedé van de inwendige monoloog wordt in het eerste deel gebezigd, waar de actie plaatsgrijpt. Na hoofdstuk 8 is het vooral indirecte zegging. Denken, overwegingen staan centraal in de roman, niet handelingen of daden. Zie boven: tijdsverloop Aan dit individualisme ligt logisch, analytisch denken, of eerder organisch denken ten grondslag. Logisch denken gaf Japanners de mogelijkheid om het individu te zien als een sociaal en wettelijk onafhankelijk bestaand wezen (nieuwe concepten: onafhankelijkheid, rechten van het volk). Logisch denken houdt verband met wetenschap, twijfel en experiment. Futabatei gebruikt het procedé van microscopische analyse van het karakter. Hij beschouwde elk individu als een toegedichte rol, met deugden en gebreken.

5. Op welke buitenlandse roman lijkt Ukigumo geïnspireerd? Verklaar. Goncharov – Oblomov (Hij leerde Russich -> Russische literatuur) Oblomov: fatalistische luiheid. = Russische aristocraat die thee drinkt, in de zetel ligt en niets doet. Compleet besluiteloos, stelt nooit zinvolle daden. In de eerste 150 bladzijden van het boek slaagt hij er zelfs niet in uit zijn bed te komen. Zijn vriend (Russische Duitser) Stolz, blinkt uit door zijn dynamisme en ondernemingszin (=Noburo?). Hij probeert Oblomov op diverse manieren uit zijn passiviteit te halen. Stelt Olga aan hem voor -> liefdesverhouding schud hem wakker? -> Hij vervalt later terug in passiviteit en liefdesverhouding wordt afgebroken. Olga huwt later met Stolz. Rol van Osei is ook enigszins analoog met die van Olga. Bunzo en Oblomov: lethargie en apathie Noburo en Stolz: ondernemingszin Verschillen: Maatschappelijk context, omgeving en karaktertekening. Oblomov = satire maatschappelijk context, Japanse personages niet.

6. Beschrijf het milieu en de opvoeding van Shimazaki Tôson. Welke zijn de intellectuele stromingen die de persoonlijkheid van Tôson vooral bepaald hebben? Welke evolutie heeft hij in zijn persoonlijkheid meegemaakt? Toson’s poëzie en romans: spelen rol in vorming individu. = Individualist =/= naturalist -> wel autobiografische roman die a la naturalisme individu exploreert. Zijn definitie individualisme: onafhankelijk van de familie en de moraal; zelfexpressie middels kunst en liefde; ethische problemen als zonde en schuld. Kwam in aanraking met alle stromingen die over het individu 1 of andere mening hadden: じゆうみんけんうんどう

Beweging voor vrijheid en burgerrechten 自由民権運動 Christendom Romantisme Naturalisme -Milieu en opvoeding: Platteland. Samurai-familie. Thuis: morele strengheid, toewijding aan studie en geleerdheid, en openbare zaken. Tosons vader(door modernisering? Niet erfelijk) + zus geestesziek -> Zal ik het erven? Naar Tokyo = attractiepool. School geleid door missionarissen (Westerse school). Goed Engels ( traditionalistische vader x) + streng christelijke moraal. Wou wetenschapper of politicus worden -> Door Christen Kimura Yuji die ambitie weg -> trekt bij hem in -> 1888: laat zich dopen= uiting zoektocht naar zichzelf + romantische en humanitaire jeugdidealen -> christendom bracht besef van zonde en schuld -> puriteinse ideeën en wilde nieuwe artistieke ideeën botsten -> Voelt zich schuldig door platonische liefde en falen ingangsexamen universiteit Tokyo -> God was als vader, Jezus als poëet -> 1890: voordracht Griekse en christelijke ethiek-> Geeft literatuur op -> Verlaat kerk -> Gaat zich op Byron en Rousseau richten -> wordt leraar -> Leert bezieler tijdschrift 文学界 kennen, Kitamura Tokoku (onder invloed Westerse filosofie + christendom, sterke voorstander van individualisme en liefde) -> verliefd op 1 v studentes= schandelijke daar -> ontslag + zwerven -> 1896: Leraar Sendai -> Poëzie: zwerver centraal -> 88-94:intern conflict en depressie -> Christelijke god afvallig, keert terug naar authentiek Japanse moraal -> 1906: eerste dichtbundel -> Leraar Shinshu, trouwen, kinderen -> neiging tot romans schrijven -> Hakai 破戒 -> 1910: vrouw sterft -> verwekt kind bij nicht -> Frankrijk: boeken: Shinsei 新生-> Terug, nicht -> Shinsei is schande voor haar -> uit elkaar -> Maar: nieuwe, verlichtte periode van zijn kunst -> 家 :

richt ogen op meer dan enkel autobiografische; denkt aan verleden en toekomst -> 1928: levenswerk: よ あ

夜明け : gaat over vader, hoe die meiji-restauratie en haar effecten verwerkt -> 1943: sterft 7. Welke zijn de kenmerken van Shimazaki Tôsons dichtkunst? Rol in de vorming van het individu 1890. Zwerver (lichamelijk + spiritueel) belangrijke rol (moment: zwerven en leraar in Sendai) わかなしゅう

Eerst poëziebundel:　 若菜集 (Verzameling van jonge scheuten) - 1897 -“jonge” poëzie : fris, naïef, sentimenteel. -Invloed westerse romantiek – behield sterke band met traditionele Japan. -5-7-5 -Spreektaal = Nieuw! -uitdrukken van menselijke gevoelens: pijn, verscheurdheid, geluk (gedichten dragen sporen van de strijd in zijn leven) ひとはぶね

Tweede bundel: 人葉舟 (Een blad als een bootje) -1898 -9 proza, 5 gedichten -rijper, meer matuur, zwaarder, rustiger en melancholieker なつくさ

夏草 (zomergras) -1898 -1 heeft verhalende inhoud maar toch in versvorm geschreven らくばいしゅう

Laatste dichtbundel 落 梅 集 (verzameling van gevallen kersenbloesems) -1901 Heeft ook enkele Haikai geschreven rond deze periode maar besluit al snel om zich om romans te richten. 8. Hakai (Shimazaki Toson) wordt Japans eerste naturalistische roman genoemd. Waarom? Is dat naturalisme gelijk aan het Westerse naturalisme? Wat is het thema van deze roman en hoe ontspint zich de plot? はかい

破戒 (het gebroken gebod) Naturalistisch: maatschappelijke verhoudingen en mistoestanden beschrijven-> Meer exploratie van het eigen ik. Melodramatische afloop -> Inoko vermoord + samen naar Texas + plotse verschijning rijke weldoener en andere toevalligheden -> afbreuk van geloofwaardigheid Westers naturalisme? Gelijkenis met Dostojevski – Schuld en Boete. typisch Japans: druk die uitgaat van het hoofd van de familie, vader. Japans naturalisme: romantische elementen Thema: Tragedie van de jonge Japanse buitenstaander in het begin van de 20 ste E, die na een lange strijd geestelijke vrijheid bereikt, maar zichzelf daardoor van de maatschappij afsnijdt. Dilemma tussen kiezen en zwijgen, je maatschappelijke eer behouden of de waarheid verkiezen en alle status verliezen. Plot: Ushimatsu = eta (= outcast. Traditioneel onrein, verbonden met dierenoffers in vroege shintoïsme, later leerlooierij en schoenmakerij)-> Verhuist -> geeft les -> kan afkomst niet verbergen volgens vader -> psychologische strijd en twijfel -> Vader sterft -> gerucht doet de ronde -> bekend openbaar zijn afkomst -> Baan kwijt -> Huwen met Oshio? -> happy end: vertrekt naar Amerika (Texas), bouwt nieuw bestaan op los van erfelijke dwang -> ongeloofwaardig op het einde

9. Wat is het thema van Tôsons roman Ie en hoe ontspint zich de plot? Thema: Mislukking, eenzaamheid en onbegrip. verval van 2 redelijk vooraanstaande families (die zich in de nieuwe tijd niet meer weten te handhaven en zich aan de eis van economische efficiëntie niet kunnen aanpassen). De schrijver schrijft in detail de banden en verplichtingen die de verschillende familieleden aan elkaar binden. Drukkende last veroorzaakt door aantal familieleden komt terecht op de schouders van 2 leden van de familie wier leven daardoor getekend wordt. Plot: Koizumi Sankichi bezoek aan zus(Otane) en man(Tatsuo: hoofd Hashimoto familie)-> zaken gaan goed -> Tokio: broer (Minoru: hoofd Koizumi) huwelijkspartner voor hem gevonden (Oyuki), fianciële rampen door Minoru, zelfs in gevangenis beland -> broer (Sozo): invalide; egoïstisch en verwend, financiële last. -> Sankichi: leraar Engels + Japans in schooltje (platteland) -> Trouwt met Oyuki -> relatie verslechterd (brieven van andere man) -> Minoru: schulden -> Sankichi: geld geven-> dochters (Ofusa en Okiku, later Oshige) -> Otane: vakantie, haar man is gevlucht, naar tokyo, bij Sankichi wonen, terug eigen huis -> roman afwerken -> Oshige en Okiku sterven, Taneo geboren, Ofusa sterft -> broer (Morihiko):Minoru besmet familienaam, klaarheid scheppen met Sankichi, zij gaan voor familie zorgen, Mohiro naar Mantsjoerije, shota is ook slecht bezig (relatie met geisha)-> Hoofdtakken families geen nakomelingen -> Sankichi en Oyuki = X -> Shota ontslagen, geen werk, geluk in Nagoya? Ziek-> bezoek aan Otane-> Relatie Sankichi en Oyuki verbeterd -> Shota: sterft aan TBC

10. Na zijn terugkeer uit Duitsland maakt Mori Ôgai carrière in het leger en als schrijver. Beschrijf de verschillende etappes in zijn loopbaan. -Legerarts in Duitsland-> toegang tot hogere klasse, sociaal leven, financiële middelen -1888: Terug naar Japan-> land: desoriëntatie en koortsachtig zoeken door snelle まいひめ

moderniseringsproces-> mengt zich in politieke debat + ontplooit op literair gebied ( 舞姫, utakata no ki, fumizukai-> spelen zich in Duitsland af-> groot meesterschap gabuntai -> kunyomi ip onyomi) -Hoogleraar Militaire Academie + tijdschriften over hygiëne + vertalingen westerse werken + polemieken met schrijvers en critici + toneelstukken vertalen (moest populair worden in Japan) -Directeur van het militair hospitaal en chef medische staf in de divisie van de keizerlijke garde -Literatuur + geneeskunde: strijden naar evenwicht Oosten – Westen = meningsverschillen -> Ontslag Japans Medisch tijdschrift + 4 jaar verbannen= maatschappelijk gezien tegenslag maar gaf hem tijd om na te denken over zijn kunst en zichtzelf, daar rijpte zijn resignatie-filosofie -1902: rentree Tokyo -> nam deel aan Russisch- Japanse oorlog (1900-1905) -> dankzij bijdrage: 1907: Directeur voor medische Zaken binnen het ministerie van Oorlog (= hoogste promotie die legerarts kon maken) -1912: Keizer Meiji sterft -> richt zich filosofisch op overstijgende waarden in maatschappij en natuur

11. Mori Ôgai voerde een ophefmakende polemiek met Tsubouchi Shôyô. Waarover ging die? Leg uitvoerig uit. Botsuriso Ronso 没理想論争: “de polemiek omtrent de non-idee”. Ogai: elke vorm van kunst komt voort uit het samentreffen van de menselijke sensibiliteit met de Idee. De Idee was het a priori gegeven voor elk kunstwerk. = gepostuleerde post)Hegeliaanse notie van Idee, latent in de mens aanwezig. De metafysische idee.

Shoyo: Kunst vatbaar voor meerdere ideeën, interpretaties. Reductie tot 1 idee = vergissing. Moreeldidactische vlak. Verzet zich tegen traditionele confucianistische interpretatie van kunst, die van kunst vereist dat zij het volk opvoedt en bijgevolg een bepaalde morele boodschap transporteert. Praatten naast elkaar –> ieder verschillende definitie van het concept “idee”. 12. Het omvangrijke oeuvre van Ōgai wordt traditioneel in drie perioden ingedeeld: 1. de vroege periode (1889-1906) 2. de middenperiode (1906-1912) 3. de late periode (1912-1918) Tot de vroege periode worden de drie novellen Maihime 舞姫 (1890), Utakata no ki 泡沫の 記 (1890), en Fumizukai 文づかひ (1890) gerekend, soms ook wel gezamenlijk “de Duitse Trilogie” genoemd. Zowel qua vorm als qua inhoud vormt Duitsland een belangrijke inspiratiebron. Verklaar in detail. Maihime: Berlijn. Autobiografische gegevens. Aantekeningen dat hij verhouding heeft gehad met jonge Duitse vrouw. Utaka no ki: Munchen. Fumizukai: Dresden.  Gabuntai 雅文体: groot stilistisch meesterschap in dit taalregister gebruikt de grammatica van het klassiek Japans en hoewel hij veel Chinese karakters gebruikt en uit kanbuntai ontleende wendingen, geeft hij in vele gevallen niet de sino-Japanse lezing (on-yomi) van de Chinese karakters, maar de Japanse (Kun-yomi). Hij heeft het meest bijgedragen tot Japanse taal zoals wij die kennen.  Psychologische analyse van de personages -> overstijgt de traditionele gesaku, en behoort tot de vroegste voorbeelden van de moderne roman in Japan.  De personages zijn op echte figuren gebaseerd: de ik-figuur= Ogai; Elise= jonge Duitse vrouw met wie hij liefdesrelatie had; Ida(Fumizukai)= hofdame aan het koninklijke hof te Dresden. Inspireerde zich op de aantekeningen in zijn dagboek Doitsu Nikki, dat hij tijdens zijn verblijf in Duitslang bijgehouden had. Bv: duidelijke overeenkomsten tussen aantekeningen in zijn dagboek in verband met hofleven te Dresden(Fumizukai)  Gemeenschappelijke thema: tragedie van de onvervulde liefde, die duidelijk kadert in geest van de Duitse romantiek  Sterke invloed Paul von Heyse, meester van de novelle, late romantiek Duitsland,fel tegenstander van naturalisme -> Ogai schreef deze 3 ook in novellen vorm + Ogai heeft ook hekel aan naturalisme(objectieve weergave van rauwe werkelijkheid) -> Meer spirituele werkelijkheid achter de schijn, de diepere schonere werkelijkheid.

13. In de roman Gan 雁(“De gans”, 1915) verwerkt Ōgai op subtiele wijze de verschillende sensibiliteiten van zijn teinen-concept. Verklaar. Teinen: -vertaald als ‘resgination’ -creëert bewust muur tussen de ik-sfeer en de empirische wereld. Empirische wereld =/= echte werkelijkheid; er moet een verhevenere zijn, die niets van het vulgaire en dierlijke heeft wat men elke dag ervaart. = Apollinisch (rationeel, verlicht) dionysische levensstijl (bestiaal, duister) - asobi concept = letterlijk spel (vergelijkt rol van mens in maatschappij met die van toneelspeler op podium) - Eeuwige ontevredenheid: “De honger van de ziel” -> mens is altijd opzoek naar meer, verhoging van kwaliteit -rol spelen is zekere onvolmaaktheid, gebrek aan authenticiteit -> iemand die aan teinen doet is toeschouwer Heldin Otama: archetype vrouwenfiguur Ogai-> Hoewel zij als minnares van geldschieter Suezo niet hoog wordt aangeschreven door haar omgeving, aanvaard ze zonder klacht haar lot. Wat visverkoopsters en soortgenoten over haar vertellen raakt haar niet. Ze staat er vrij onverschillig

tegenover -> ze wordt verliefd op Okada, maar bekent haar liefde niet, neemt genoegen met hem te zien -> is typisch voor “Bokansha, toeschouwers teinen, ontdaan van driftgevoelens en ware liefde ontdekt” -> eeuwige ontevredene 14. Op het einde van zijn leven wijdt Ôgai zich vooral aan het genre van de historische literatuur. Wat is de aanleiding daartoe? Wat beoogt hij met zijn historische novellen? Illustreer dat aan de hand van een paar van zijn historische novellen. Aanleiding? Vanaf dood keizer Meiji + rituele zelfmoord (junshi) van generaal Nogi Maresuke (Russisch-Japanse oorlog; was niet zuinig op mensenlevens) legt Ogai zich uitsluitend toe op het schrijven van historische literatuur. + zorgen over Japan -> lijkt in spirituele afgrond te vallen = verklaring exemplarische karakter v zijn historische literatuur-> Ogai nodigt hiermee landgenoten uit om na te denken over de van oudsher waardevol geachte deugden. = Zijn denkwijze concreet vorm geven. Historische novellen/romans = Ogai’s levenslange zoektocht naar waarheid en schoonheid. Introspectie, reflectie over de wereld en de algemeen geldende waarden = gedaan -> vindt hij antwoord op de vraag naar de zin van het menselijk bestaan. Gebaseerd op historische feiten + goed gedocumenteerd maar is niet objectieve geschiedschrijving - Okitsu Yagoemon no isho (Het testament van Okitsu Yagoemon): verwijzing: rituele zelfmoord Nogi Maresuke. -> Nogi mocht geen zelfmoord plegen van keizer; Yagoemon: Annamees schip in Nagasaki -> Yagaemon + andere samoerai-> uiterst kostbaar artikel voor theeceremonie zoeken -> Nagasaki: zeer zeldzame sandelboom te koop-> Stam ik meest welriekende, kostbaarste -> Wou dit kopen voor heer collega niet, vond het nutteloos. Geld is voor wapens! -> duel -> dood partner Yagaemon -> reporteert voorval bij heer en verzoekt zelfmoord te plegen -> mag niet, ookal heeft hij hem gedood, het was uit gehoorzaamheid aan zijn heer-> pleegt later toch rituele zelfmoord. = kritiek op pragmatici, die alleen aan nut denken. Zij vatten vooruitgang enkel op als een vooruitgan...