Latijnse benamingen PDF

Preview

Summary

Latijnse benamingen...

Description

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016

Medische terminologie

1

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 Uitspraak en schrijfwijze Hoewel er dus veel meningsverschil is over de uitspraak en de schrijfwijze van medische termen, is hierover in algemene zin toch wel iets te zeggen. Uitspraak: Ch = g (bv. chemie) Qu = kw (bv. quantum) Tie = tsie (bv. operatie) De ‘c’ wordt als een ‘k’ uitgesproken als hij voor de letter ‘a,o,u’ en vaak een ‘y’ staat. De ‘c’ wordt als een ‘s’ uitgesproken als er een ‘e’ of een ‘i’ of soms een ‘y’ op volgt. In de medische terminologie komen verder bepaalde klinkercombinaties voor die we in het Nederlands niet kennen. ae wordt uitgesproken als: ee (bv. gynaecologie) oe wordt uitgesproken als : eu (bv. oedeem) ies wordt uitgesproken als iejes (bv caries) eu wordt uitgesproken als ui (bv therapeut) Meervoud Het meervoud ziet er in de medische terminologie anders uit dan in het Nederlands. a, wordt in het meervoud: ae (scapula-scapulae) us, wordt in het meervoud: i (naevus- naevi) um, wordt in het meervoud: a (narcoticum-narcotica) ma, wordt in het meervoud: mata (trauma-traumata) x, wordt in het meervoud: ices (cervix-cervices) is, wordt in het meervoud: es (basis-bases) io, wordt in het meervoud: iones (portio-portiones) ans, wordt in het meervoud: antia (stimulans-stimulantia) ens, wordt in het meervoud: entia (agens-agentia)

2

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 Stamwoorden, achtervoegsels, voorvoegsels en combinaties Medische termen zijn vaak opgebouwd uit woorddelen Het belangrijkste deel van een medische term is een stamwoord. Met een voorvoegsel en een achtervoegsel kun je een medische term verder verduidelijken. Als je veel voor- en achtervoegsels en stamwoorden kunt herkennen dan kun je al snel medische termen ‘uitpuzzelen’. Voorbeeld: inter = tussen (voorvoegsel) cost = rib (stamwoord) itis = ontsteking (achtervoegsel) INTER-COST-ITIS ( = ontsteking tussen de ribben) Veelgebruikte voor- en achtervoegsels Nu volgt een aantal veel gebruikte voor- en achtervoegsels waarvan het erg handig is als je er vlot mee kunt werken. Veelgebruikte voorvoegsels: pro, pre, ante retro infra, sub para peri meso micro a, an dys normo anti auto ad

voor achter onder naast nabij midden klein niet, geen gestoord, slecht functionerend normaal tegen zelf bij

intra, endo extra, ecto inter supra, epi poly oligo macro, mega, megalo tachy brady hyper hypo post

binnen(in) buiten tussen boven veel weinig groot snel langzaam (te) hoog (te) laag na

Veelgebruikte achtervoegsels: itis ectomie, resectie malacie sclerose, fibrose grafie geen plegie, paralyse stenose aal stomie scopie

ontsteking iatr [iater] uitsnijding algie, dynie verweking ose, pathie verharding, verbindweefseling penie registratie, afbeelding lysis vormend scoop verlamming tomie vernauwing obstructie met betrekking tot megalie nieuw gemaakte verbinding, kunstmatige opening onderzoek met behulp van een scoop 3

arts pijn ziekte tekort aan oplossing kijkapparaat insnijding belemmering vergroting

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 Veelgebruikte afkortingen: a. v. m. n.

arteria (slagader) vena (ader) musculus (spier) nervus (zenuw)

AD AS ADS

auris dextra (rechter oor) auris sinistra (linker oor) linker en rechter oor

OD OS ODS

oculus dexter (rechter oog) oculus sinister (linker oog) linker en rechter oog

ca M.

carcinoom (kanker) morbus (ziekte van …. vervolgens de naam van de arts die het ziektebeeld voor het eerst heeft beschreven)

Handige website:

www.gezondheidsplein.nl/medisch-woordenboek

4

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 Ademhaling alveolus aspiratie astma atelectase bronchiëctasie bronchiolus bronchitis bronchografie bronchoscopie bronchus bronchuscarcinoom CARA (verouderde term) chronische bronchitis COPD corticosteroïden cyanose cytostatica difterie (kroep) diafragma embolie embolus emfyseem expiratie hemoptoë inspiratie lobectomie mediastinoscopie mediastinum pleura pleuritis pneumonie pneumothorax pseudokroep respiratie rhonchi stridor trachea

longblaasje (meervoud: alveoli) inademing van vreemd lichaam of vloeistof benauwdheid door kramp van de luchtwegen onvolledige ontplooiing van de longblaasjes chronische verwijding van bronchus en of bronchiën kleinste luchtpijptakjes zonder kraakbeenringen ontsteking van de luchtpijptakken het maken van röntgenfoto's waarbij m.b.v. contrastvloeistof de luchtpijptakken zichtbaar gemaakt worden het inwendig bekijken van de luchtpijp en luchtpijptakken luchtpijpvertakking longkanker chronische aspecifieke respiratoire aandoeningen blijvende ontsteking van de luchtpijptakken chronic obstructive pulmonary disease hormonen uit de bijnierschors blauwverkleuring van huid en slijmvliezen door laag O2 stoffen die remmend werken op de celgroei kinderziekte met stikgevaar/ontsteking v strottenhoofd en luchtpijpslijmvlies middenrif het blijven steken van een embolus of het verslepen hiervan in de bloedbaan bloedstolsel, weefselstukje of vetbolletje dat een bloedvat verstopt een blijvende uitzetting van de long door verminderde elasticiteit uitademing ophoesten van bloed inademing verwijderen van een deel van de long bekijken van het mediastinum met een endoscoop ruimte tussen de beide longen longvlies longvliesontsteking longontsteking luchtophoping in de borstholte tussen de pleuravliezen, klaplong kinderziekte met aanvallen van benauwdheid en stridor ademhaling reutels, bijgeluiden bij ademhaling a.g.v. gedeeltelijke verstopping luchtpijpvertakkingen piepend gierend geluid bij ademhaling luchtpijp

Algemene ziekteleer (pathologie) acuut anamnese anatomie anesthesie anesthesist auscultatie benigne biopsie calor chronisch

plotseling beginnend, snel verlopend voorgeschiedenis (van de ziekte) leer van de bouw van het lichaam gevoelloosheid of het gevoelloos maken arts die de anesthesie beoefent het met een stethoscoop beluisteren van geluiden in het lichaam goedaardig het uitnemen van een stukje weefsel voor microscopisch onderzoek warmte langdurig, slepend

5

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 coma complicatie congenitaal conservatieve therapie constitutie deficiëntie diagnose differentiaal diagnose dolor drainage enteraal exacerbatie excisie extirpatie farmacologie farmacotherapie functio laesa fysiologie hematogeen incisie incubatietijd infaust indicatie infuus intensive care inspectie intoxicatie intracutaan intramusculair intraveneus intubatie klysma laesie laparotomie letaal lymfogeen malaise maligne medicatie metastase morbus mortaliteit obductie oraal palpatie parenteraal percussie perforatie profylaxe prognose progressief prothese psychisch

diepe bewusteloosheid verwikkeling, bijkomende ziekte aangeboren behoudende behandeling, zonder operatie erfelijke aanleg gebrek aan een bepaalde stof vaststellen aan welke ziekte een patiënt lijdt een keuze uit een aantal mogelijke diagnosen pijn afvoeren van vloeistoffen uit wonden of abcessen tot de darm behorend, via de darm komend opflakkering (van een ziekte) uitsnijding operatieve verwijdering uit het lichaam leer der geneesmiddelen behandeling met geneesmiddelen gestoorde functie werking van het lichaam via de bloedbaan insnijding tijd die verloopt tussen de besmetting en het uitbreken van de ziekteverschijnselen ongunstige prognose reden om een bepaalde geneeswijze te gebruiken het direct in de bloedbaan brengen van vocht zorgvuldige bewaking van ernstig zieke patiënt onderzoek door te kijken vergiftiging in de huid in een spier in een ader inbrengen van een buisje in de luchtpijp voor kunstmatige beademing het via de anus inbrengen van vloeistoffen verwonding, beschadiging het openen van de buik dodelijk via de lymfebanen algemeen onwel voelen kwaadaardig de geneesmiddelen die iemand gebruikt uitzaaiing ziekte sterfte, aantal sterfgevallen lijkopening (onderzoek naar doodsoorzaak), sectie tot de mond behorend, via de mond komend betasting buiten de darm om beklopping doorboring voorkómen van een ziekte voorspelling van het verloop van een ziekte toenemend, verergerend, zich uitbreidend kunstmatig lichaamsdeel geestelijk

6

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 psychosomatose punctie radiotherapie recidief rectaal remissie rubor sectie somatisch speculum stethoscoop subcutaan symptoom syndroom terminale patiënt trauma traumatologie toxines tumor vaginaal toucher

een lichamelijke aandoening die (mede) onder invloed van psychische factoren is ontstaan prik behandeling door middel van straling het opnieuw optreden van een ziekte via de endeldarm tijdelijke verbetering roodheid obductie = lijkopening lichamelijk eendenbek, instrument waarmee de baarmoedermond bekeken kan worden instrument om inwendige geluiden te beluisteren onderhuids ziekteverschijnsel een vaste combinatie van een aantal symptomen een patiënt in de stervensfase letsel, verwonding specialisme m.b.t. de door traumata veroorzaakte afwijkingen gifstoffen zwelling, gezwel het inwendig betasten van schede, baarmoeder en eierstokken met één of twee vingers

Bewegingsapparaat arthritis artrose arthrosis deformans atrofie biceps M. Bechterew

gewrichtsontsteking gewrichtsslijtage gewrichtsslijtage verschrompeling door (meestal) inactiviteit ve deel vh lichaam zoals spier, huid buigspier van de bovenarm (= spondylitis ankylopoetica) verstijving en verkromming op lumbaal niveau vd wervelkolom door verbeende tussenwervelschijven calcaneus hielbeen carpaal tunnel syndroom (CTS) klachten vd hand door een inklemming ve zenuw clavicula sleutelbeen collum dijbeenhals collumfractuur gebroken heup (hals van dijbeen) contractuur dwangstand van een gewricht contractuur van Dupuytren verschrompeling waardoor vingers in buigstand komen crista iliaca kam van het darmbeen discus intervertebralis tussenwervelschijf distorsie verstuiking M. Duchenne erfelijke spierziekte die bij jongens voorkomt dystrofie verzwakking van spiervezels (vooral door inactiviteit) falanx kootje van vinger of teen femur dijbeen fibula kuitbeen fisuur barst in bot fractuur botbreuk humerus opperarmbeen hypertonie hoge spierspanning hypotonie lage spierspanning hypertrofie te sterke ontwikkeling van spier of orgaan hypotrofie onvoldoende groei van spier of orgaan kyfose verkromming van de wervelkolom, bol naar achteren

7

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 ligament lordose lumbago luxatie mandibula maxilla meniscus myalgie orbita os os coccygis os frontale os ilium os ischii os nasale os occipitale os pubis os sacrum os temporale os zygomaticum osteoporose patella periost radius rheumatoïde arthritis ruptuur scapula

peesband verkromming van de wervelkolom, hol naar achteren spit ontwrichting onderkaak bovenkaak halvemaanvormig kraakbeenstuk (in de knie) spierpijn oogkas bot staartbeen voorhoofdsbeen darmbeen zitbeen neusbeen achterhoofdsbeen schaambeen heiligbeen slaapbeen jukbeen botontkalking knieschijf beenvlies spaakbeen gewrichtsontsteking met typische deformiteiten verscheuring van weefsel schouderblad

scoliose sternum symfyse synovia tendo tendinitis tetanie tibia ulna vertebra

zijwaartse verkromming van de wervelkolom borstbeen kraakbenige verbinding tussen de beide schaambeenderen gewrichtsvloeistof pees peesontsteking spierkrampen scheenbeen ellepijp wervel

Bloedziekten agglutinatie agranulocytose albumine anemie anticoagulantia antigeen fibrinogeen granulocyt hematoom hemofilie hemolyse Hodgkin, ziekte van Kahler, ziekte

samenklontering van ery’s afwezigheid van granulocyten in het bloed bepaald eiwit in het bloed bloedarmoede stoffen die de bloedstolling tegengaan stof die vorming van antilichamen veroorzaakt stollingseiwit gekorrelde witte bloedcel bloeduitstorting bloederziekte afbraak van de rode bloedcellen bepaalde kwaadaardige klierziekte bepaalde kwaadaardige bloedziekte

8

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 leukemie leukocytose leukopenie lymfocyt pernicieuze anemie plasma rhesusantagonisme splenomegalie sternumpunctie trombocyt trombocytopenie trombotest (TT)

kwaadaardige ziekte van de witte bloedcellen vermeerdering van het aantal witte bloedcellen vermindering van het aantal witte bloedcellen bepaald soort wit bloedlichaampje anemie door een tekort aan vitamine B12 bloed waaruit de bloedlichaampjes verwijderd zijn rhesus-negatieve moeder met een rhesus-positieve baby vergrote milt beenmergpunctie in het borstbeen bloedplaatje vermindering aantal bloedplaatjes methode om bij antistollingstherapie de graad van ontstolling te bepalen

Diabetes mellitus aceton adrenaline diabetes mellitus diabetisch coma endocrien glucagon glucose-tolerantietest glucosurie glycogeen hyperglykemie hyperglykemisch coma hypoglykemie hypoglykemisch coma insuline ketonen ketonurie polydipsie

afbraakproduct van de stofwisseling hormoon uit de bijnier, werkt bloedsuikerverhogend suikerziekte bewusteloosheid ten gevolge van een verstoring van de bloedsuikerspiegel met betrekking tot de hormoonklieren hormoon van de alvleesklier, werkt bloedsuikerverhogend functieproef waarbij de opname van glucose wordt bepaald het vóórkomen van suiker in de urine stof opgebouwd uit een groot aantal glucosemoleculen verhoogd glucosegehalte in het bloed bewusteloosheid ten gevolge van een teveel aan glucose in het bloed verlaagd glucosegehalte in het bloed bewusteloosheid ten gevolge van een weinig aan glucose in het bloed hormoon van de alvleesklier, werkt bloedsuikerverlagend bepaalde afbraakproducten van de vetstofwisseling het vóórkomen van ketonen in de urine overmatig gevoel van dorst

Hart en bloedvaten anemie aneurysma angina pectoris aorta aritmie arteria carotis arteria coronaria arteria femoralis arteria subclavia arterie arteriografie arteriosclerose astma cardiale atrium bradycardie bypass capillair

bloedarmoede plaatselijke zwakke plek in een bloedvat in aanvallen optredende pijn op de borst grote lichaamsslagader verstoord hartritme halsslagader kransslagader bovenbeenslagader ondersleutelbeenslagader slagader röntgenfoto waarop met behulp van contrastvloeistof een arterie zichtbaar wordt gemaakt ‘aderverkalking’; verharding van de slagaderwanden kortademigheid door het tekortschieten van de pompkracht van het hart boezem vertraagde regelmatige hartslag omleiding haarvat

9

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 claudicatio intermittens collaps coronary care cyanose decompensatio cordis diastole ductus Botalli dyspnoe dyspnée d’effort ECG embolie endocard extrasystole fibrilleren gangreen hartblock hartinfarct hypertensie ischemie mitraalklep myocard necrose oedeem pacemaker pericard septum souffle stent syncope systole tachycardie tensie thoraxfoto tricuspidaalklep tromboflebitis trombus trombose ulcus cruris varix vena cava ventrikel

verstoord looppatroon t.g.v. vaatvernauwing flauwvallen hartbewakingsafdeling blauwzucht onvoldoende pompwerking van het hart periode tussen twee hartcontracties voor de geboorte: verbinding tussen aorta en longslagader kortademigheid inspanningsbenauwdheid elektrocardiogram = registratie van elektrische hartprikkels/hartfilmpje het losraken van een trombus de binnenbekleding van het hart extra samentrekking van het hart tussen de normale door snel en ongecoördineerd samentrekken vd hartspier weefselversterf met infectie (‘nat’) vertraging of onderbreking in de prikkelgeleiding van het hart plaatselijk afsterven van hartspierweefsel door afsluiting van een kransslagader verhoogde bloeddruk O2-tekort door verminderde bloedtoevoer klep tussen de linker boezem en de linker kamer spierweefsel van het hart weefselversterf (‘droog’) vochtophoping ‘gangmaker’; apparaatje dat hartprikkels kan opwekken hartzakje tussenschot geruis metalen veertje dat in een bloedvat wordt geplaatst flauwvallen samentrekking van de hartspier versnelde regelmatige hartslag bloeddruk röntgenfoto van de borstkas klep tussen de rechter boezem en de rechter kamer aderontsteking bloedstolsel het vormen van een bloedstolsel open been spatader (meervoud: varices) holle ader hartkamer

Hormoonstelsel M. Addison chronische bijnierschorsinsufficiëntie congenitale hypothyreoïdie (CHT) aangeboren onvoldoende werking van de schildklier corticosteroïden bijnierschorshormonen M. Cushing overproductie van alle bijnierschorshormonen euthyreoot gezonde schildklierwerking exophthalmus uitpuilende ogen hirsutisme mannelijk beharingspatroon bij een vrouw hyperthyreoïdie verhoogde werking van de schildklier hypofyse hersenklier die grote invloed heeft op de werking van de andere hormoonklieren

10

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 myxoedeem thyroxine thyreoïditis

aandoening a.g.v. een tekort aan schildklierhormoon schildklierhormoon ontsteking van de schildklier

Huidziekten acne alopecia atheroomcyste clavus cutis = dermis cyste dermatitis eczeem enantheem erysipelas erytheem exantheem fissuur furunkel hemangioom herpes genitalis herpes simplex herpes zoster impetigo lipoom melanoom mollusca contagiosa naevus paronychium pruritus psoriasis ulcus urticaria verruca vulgaris vitiligo

jeugdpuistjes haaruitval holte gevuld met huidsmeer likdoorn huid hol gezwel dat met een substantie gevuld kan zijn huidontsteking ontstekingsreactie vd huid uitslag op de slijmvliezen belroos, wondroos rode huiduitslag huiduitslag (kinderziekten) barstje, kloof steenpuist goedaardig gezwel uitgaande van bloedvaten SOA koortsblaasjes gordelroos bacteriële ontsteking van de huid (krentenbaard) goedaardig gezwel uitgaande van vetweefsel kwaadaardig gezwel uitgaande van pigmentcellen waterwratjes moedervlek nagelriemontsteking jeuk schilferende huidziekte zweer netelroos (galbulten) wrat stukjes huid zonder pigment

Infectieziekten abces allergie angina antigenen antilichamen bacil bacteriëmie Candida albicans cholera commensaal empyeem exantheem

een tevoren niet bestaande holte gevuld met etter en omgeven door een abceswal overgevoeligheid ontsteking van de keelamandelen stoffen die de vorming van antilichamen opwekken stoffen in het bloed die geproduceerd worden door bepaalde witte bloedcellen en die dienen als afweer tegen antigenen soort bacterie tijdelijke aanwezigheid van bacteriën in de bloedbaan witte gistachtige schimmel een besmettelijke door bacteriën veroorzaakte darmziekte onschadelijke bacterie die in of op het lichaam verblijft etter in bestaande holte (bijv. galblaas) huiduitslag

11

[De belangrijkste medische termen op een rijtje] 16 augustus 2016 febris fistel flegmone furunkel gastro-enteritis glomerulonefritis gonorroe granulatieweefsel hepatitis incubatietijd immuniteit infiltraat kokken leucocytose Mantoux-reactie mononucleosis infectiosa morbilli mycose necrose oedeem paratyfus paronychium pertussis plasmacellen poliomyelitis protozoën reconvalescentie resistentie rubella scarlatina sepsis syfilis tetanus vaccinatie varicella

koorts buisvormige zweer zonder neiging tot genezing niet-afgegrensde ontsteking steenpuist maag-darmontsteking nierontsteking geslachtsziekte veroorzaakt door gonokokken groeiend bindweefsel bij wondgenezing leverontsteking tijd die verloopt tussen besmetting en uitbraak vd ziekte onvatbaarheid, afweer tegen infecties door ontstekingsproducten gezwollen weefsel bolvormige bacteriën vermeerdering van het aantal witte bloedcellen reactie waarmee een eerder contact met tuberculosebacteriën kan worden aangetoond ziekte van Pfeiffer (klierkoorts) mazelen schimmelinfectie het afsterven van weefsel uittreden van vocht uit de vaten vorm van diarree veroorzaakt door Salmonella-bacteriën nagelriemontsteking, ‘omloop’ kinkhoest an...