Monitoraat H08 PDF

Preview

Summary

hoofdstuk 5-8...

Description

HOOFDSTUK 5: De onderneming - bedrijfseconomische aspecten

1

HOOFDSTUK 5: DE ONDERNEMING-BEDRIJFSECONOMISCHE ASPECTEN

1. DE PRODUCTIEFUNCTIE De productiefunctie geeft voor elke hoeveelheid van productiefactoren, de maximale hoeveelheid output weer die technisch haalbaar is. Wij beperken ons tot twee productiefactoren: arbeid en kapitaal. op korte termijn:

1 of meer productiefactoren zijn vast q = f (qA, qK)

op lange termijn: alle productiefactoren zijn variabel q = f (qA, qK)

2. DE PRODUCTIVITEIT VAN DE PRODUCTIEFACTOREN De productiviteit van een productiefactor verwijst naar de bijdrage van de productiefactor tot de productie. 1) Fysische productiviteit 2) Waardeproductiviteit

= productiebijdrage in fysieke eenheden = productiebijdrage in geldeenheden d.i. de fysische productiviteit de outputprijs

a) Gemiddelde fysische productiviteit (GFP) = productie per eenheid productiefactor b) Marginale fysische productiviteit (MFP) = hoeveel de output stijgt als de betrokken productiefactor toeneemt met 1 eenheid

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

HOOFDSTUK 5: De onderneming - bedrijfseconomische aspecten

Gemiddelde fysische productiviteit GFPA = q / qA GFPK = q / qK Marginale fysische productiviteit Voor grote wijzigingen:

MFPA = q / qA MFPK = q / qK

Voor kleine wijzigingen:

MFPA = MFPK =

grafisch:

GFPA = q / qA

=

MFPA = dq / dqA

=

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

q(qA, qK) qA q(qA, qK) qK

helling van de voerstraal aan de productiefunctie helling van de raaklijn aan de productiefunctie

2

HOOFDSTUK 5: De onderneming - bedrijfseconomische aspecten

3

2.1. Korte termijn: meeropbrengsten Op korte termijn (1 of meer productiefactoren vast)

q = f (qA, qK)

We vragen ons af: als de variabele productiefactor toeneemt, wat is dan de bijkomende output ( meeropbrengst)? + Hoe evolueert de meeropbrengst ( , of constant)? Typisch: variabele meeropbrengsten: door de aanwezigheid van één of meerdere vaste productiefactoren in het productieproces (hier kapitaal), zal de marginale (fysische) productiviteit uiteindelijk dalen.

q productiefunctie

(1)

(2)

(3)

MFPA GFPA

qA

GFPA

B A INLEIDING TOT DE ECONOMIE

C

MFPA

qA

HOOFDSTUK 5: De onderneming - bedrijfseconomische aspecten

(1) Bij gelijke toenamen van qA, stijgt q en de productietoename wordt steeds groter = meeropbrengsten (MFPA en MFPA > 0) (2) Meeropbrengsten zijn maximaal (MFPA is maximaal en MFPA > 0) (3) Bij gelijke toenamen van qA, stijgt q en de productietoename wordt steeds kleiner = meeropbrengsten (MFPA en MFPA > 0) MERK OP:

als qA > B dan worden de meeropbrengsten en MFPA negatief een onderneming zal nooit voorbij B produceren

We leiden ook de GFPA af (helling voerstraal) GFPA zolang qA < C, GFPA bereikt in ‘C’ een maximum GFPA zodra qA > C

BESLUIT: VERBAND MFPA EN GFPA: MFPA > GFPA GFPA MFPA < GFPA GFPA MFPA = GFPA GFPA is constante (dit is een maximum gegeven dat GFPA oorspronkelijk stijgt en dan daalt)

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

4

HOOFDSTUK 5: De onderneming - bedrijfseconomische aspecten

2.2. Lange termijn: schaalopbrengsten Op lange termijn (alle productiefactoren zijn variabel)

q = f (qA, qK)

We vragen ons af: als de schaal van de onderneming toeneemt (dit is een gelijke proportionele toename van alle productiefactoren), in welke mate neemt de output dan toe?

3 mogelijkheden: Stel qA, qK verdubbelen (x2), pA, pK veranderen niet dan 3 mogelijkheden: (1) q’ = 1.5 x q < 2 x q schaalopbrengsten (de output neemt minder dan evenredig toe) (2) q’ = 2 x q = 2xq constante schaalopbrengsten (de output neemt evenredig toe) (3) q’ = 3 x q > 2xq schaalopbrengsten (de output neemt meer dan evenredig toe)

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

5

HOOFDSTUK 6: De outputbeslissing van de onderneming

1

HOOFDSTUK 6: DE OUTPUTBESLISSING VAN DE ONDERNEMING

Centrale vraag : Kies outputvolume zodat winst gemaximaliseerd wordt.

1. DE KOSTENANALYSE

1.1. Kosten op korte termijn Op korte termijn ( productiefactoren zijn vast)

q = f (qA, qK)

TK(q) = pA qA(q) + pK qK TK(q) = VK (q) + FK

d.i. de kostenfunctie op korte termijn

Vaste kosten (FK): vloeien voort uit vaste productiefactoren FK zijn onafhankelijk van q, zelfs als q = 0, moeten de FK gedragen worden. FK

q

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

HOOFDSTUK 6: De outputbeslissing van de onderneming

Variabele kosten (VK): vloeien voort uit variabele productiefactoren VK zijn afhankelijk van q: als q , dan VK . VK worden afgeleid uit de productiefunctie op korte termijn: q = f (qA, qK) Veronderstel variabele meeropbrengsten: q

qA

Welnu,

VK

VK = pA x qA stel pA = 1 dan VK = qA

dus, we bepalen het spiegelbeeld rond de 45° lijn (alleen als pA = 1)

VK(q )

45°

q

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

2

HOOFDSTUK 6: De outputbeslissing van de onderneming

TK (q) = VK (q) + FK

TK(q) VK(q )

FK q

GK (q) = TK (q) / q = helling voerstraal TK MK (q) = dTK (q) / dq = helling raaklijn aan de kostencurve = dVK (q) / dq + dFK / dq met dFK / dq = 0

TK

MKmin

GK min

q MK GK

MK

GK

q

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

3

HOOFDSTUK 6: De outputbeslissing van de onderneming

GK = GFK (helling voerstraal FK) + GVK (helling voerstraal VK)

VK

FK

GVK min

q

q*

q

GVK

GFK

MK

GVK

q

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

q*

q

4

HOOFDSTUK 6: De outputbeslissing van de onderneming

5

Samenvatting

MK GK GVK

MK

GK

GVK

q

De MK-curve gaat door het minimum van de GK-curve en GVK-curve.

1.2. Kosten op lange termijn Op lange termijn (alle productiefactoren zijn variabel) LTK (q) = pAqA (q) + pKqK (q)

q = f (qA, qK)

FK = 0

LGK (q) = f (schaalopbrengsten) : schaalopbrengsten :

LGK = LTK / q = (pAqA + pKqK) / q

LGK

schaalopbrengsten :

LGK = LTK / q = (pAqA + pKqK) / q

LGK

cte schaalopbrengsten:

LGK = LTK / q = (pAqA + pKqK) / q

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

LGK cte (en min)

HOOFDSTUK 6: De outputbeslissing van de onderneming

LTK

LTK

q LMK LGK LMK LGK

T SO

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

CSO

ASO

q

6

HOOFDSTUK 6: De outputbeslissing van de onderneming

2. DE OPBRENGSTENANALYSE Definitie totale ontvangsten TO = p(q) x q = waarde van de geproduceerde output q = productievolume p(q) = prijs waartegen de productie wordt verkocht (dit is de inverse vraag)

TO worden bepaald door q (1) rechtstreeks via de verkochte hoeveelheid (2) onrechtstreeks via de prijs die kan gevraagd worden voor een goed.

Voorbeeld lineaire vraag:

q = a - bp

p=a-1q b b totale ontvangsten: TO = p(q) x q = a q - 1 q² (TO kwadratisch) b b Cijfervoorbeeld:

of

p = 1200 - q TO = 1200 q - q²

p q=0

TO = 0

p, q > 0

TO > 0

p=0

TO = 0

0 q INLEIDING TOT DE ECONOMIE

7

HOOFDSTUK 6: De outputbeslissing van de onderneming

TO

1/2

1/2 q

GO MO

GO = V

1/2

1/2 q MO

GO = TO (q) = p (q) = helling voerstraal TO q MO = dTO (q) = helling raaklijn aan TO dq GO = a - 1 q b b GO = 1200 - q

MO = a - 2 q b b MO = 1200 - 2 q

Besluit: (1) Intercepten op de verticale as zijn gelijk (2) helling MO = 2 x helling GO (3) intercepten op de horizontale as : intercept GO = 2 x intercept MO INLEIDING TOT DE ECONOMIE

8

HOOFDSTUK 6: De outputbeslissing van de onderneming

9

3. DE WINSTMAXIMALISERENDE PRODUCTIE VAN EEN ONDERNEMING Twee beslissingen: 3.1. Winstmaximalisatie (korte en lange termijn: analoog (LTK i.p.v. TK)) de onderneming kiest q zodat winst maximaal is:

max W (q) = TO (q) - TK (q)

2 voorwaarden voor een maximum

(1) EOV: dW (q) = 0 q

dTO (q) - dTK (q) = 0 dq dq MO (q) = MK (q)

MO MK GO MK

V = GO MO q* *

(2) TOV: d²W (q) < 0 dq²

q*

q

dMO (q) < dMK (q) dq dq helling MO < helling raaklijn MK q* q < q* : MK (q) < MO (q) q > q* : MK (q) > MO (q) zolang MK (q) < MO (q), winst als q zodra MK (q) > MO (q), winst als q

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

HOOFDSTUK 6: De outputbeslissing van de onderneming 10

3.2. Produceren of niet produceren q* garandeert maximale winst, maar q* garandeert geen positieve winst (1) winst

q > 0 : produceren (op KT en LT)

0

(2) winst < 0 (verlies)

LT:

q = 0 : niet produceren

KT:

als q = 0, dan verlies = FK dus als verlies < FK indien q > 0 dan is produceren met verlies voordeliger dan niet produceren dus produceren dan verlies (= -winst) < FK - TO (q) + TK (q) < FK - TO (q) + VK (q) + FK < FK VK (q) < TO (q) GVK (q) < GO (q) = p (q) als verlies > FK indien q > 0 dan is niet produceren voordeliger (q = 0) dan verlies = FK

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

HOOFDSTUK 7: Volmaakte mededinging

1

HOOFDSTUK 7: VOLMAAKTE MEDEDINGING

1. KENMERKEN

§ Perfecte informatie: - de consumenten kennen de kwaliteit en de prijs van het product - de producenten kennen de bereidheid tot betalen van de kopers. § Homogene producten: de producten worden door de consument als identiek beschouwd § Vrije toe- en uittreding: korte termijn: qK = constant; FK > 0 geen vrije toetreding: voor ondernemingen die nog niet op de markt zijn, geldt qK = 0 = constant wel vrije uittreding: zelfs als q K = constant kunnen ondernemingen stoppen met produceren lange termijn: qK, qA variabel; FK = 0 vrije toetreding: qK, qA kunnen toenemen vrije uittreding § Groot aantal vragers en groot aantal aanbieders = mededinging Groot aantal aanbieders = marktatomisme: de productie van de individuele onderneming is klein t.o.v. de totale vraag § De individuele ondernemingen zijn prijsnemers

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

HOOFDSTUK 7: Volmaakte mededinging

p

Markt

P, MO, GO

Vraag voor de individuele onderneming

A

p*

p*

MO = GO = p*

V q

qi

TOi = p*. qi = rechte door de oorsprong

2. WINSTMAXIMALISERING OP LANGE TERMIJN zie H 6:

EOV : MO (q*) = LMK (q*) (punten A en C) TOV : helling MO < helling raaklijn LMK in q* (volmaakte mededinging : helling MO = 0) 0 < helling raaklijn LMK in q* (punt C)

p MK GK MO GO G

MK

B

C

GK D

A

p = MO = GO

F E

q* INLEIDING TOT DE ECONOMIE

qi

2

HOOFDSTUK 7: Volmaakte mededinging

Winst =

TO (q*) - LTK (q*)

=

G

C

F

E

GO (q*) - LGK (q*)

3

q*

=

3. AANBODCURVE VOOR EEN INDIVIDUELE ONDERNEMING

3.1. Lange termijn W 0; p LGK : W < 0 ; p < LGK :

produceer produceer niet

p LMK LGK

(zie H 6) ( = vrije uittreding)

p

LMK

A (Cfr H3) LGK

W max W>0

W max W FK; p < GVK :

produceer produceer niet

p MK GK GVK

(zie H 6) ( = vrije uittreding)

p

MK GK

A (cfr H3) GVK

Wmax Verlies < FK

W max W max Verlies = FK Verlies > FK

qi

Aanbodcurve:

p < min GVK: p min GVK:

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

qI = 0 (verticaal deel) de aanbodcurve valt samen met het stijgende gedeelte van de MK-curve boven en op de GVK-curve

qi

HOOFDSTUK 7: Volmaakte mededinging

5

4. HET MARKTAANBOD OP LANGE TERMIJN

4.1. Alle ondernemingen hebben dezelfde kostenstructuur de aanbodcurve en de winsmaximaliserende output is gelijk voor alle ondernemingen volmaakte mededinging : winstmaximalisatie : toetreding tot W = 0 :

p = MO = GO EOV: MO(q*) = LMK(q*) GO(q*) = LGK (q*)

LMK(q*) = LGK(q*) LGK(q*) is minimaal je vindt de aangeboden hoeveelheid van een individuele onderneming waar de LGK(q*) minimaal zijn Het minimum van de LGK(q*) bepaalt ook de prijs in het marktevenwicht (= p*) Vul p* in in de marktvraag en je vindt qVmarkt* met qV markt* = qA markt* (evenwicht) qA markt* = n. qA individueel* (n = aantal ondernemingen) !!! We veronderstellen dat qV markt* bij p* voldoende groot is om zeer veel ondernemingen op die markt toe te laten.

4.2. Ondernemingen met verschillende kostenstructuur zie boek p 226 – 227

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

HOOFDSTUK 8: Monopolie

1

HOOFDSTUK 8: MONOPOLIE

1. KENMERKEN

§ Geen vrije toetreding en wel vrije uittreding (beide kenmerken gelden zowel op korte als op lange termijn) § Eén enkele aanbieder bevoorraadt de volledige markt met een product dat geen goede substituten heeft: Eén aanbieder, veel vragers de monopolist bevindt zich in een economische machtspositie, hij is prijszetter

2. EVENWICHT

2.1. Korte termijn

Winstmaximalisatie: EOV : MO(q*) = MK(q*) (MK(q*) > 0) MO(q*) > 0 (zie figuur) V > 1 : de monopolist kiest altijd een punt op het p elastisch deel van de vraagcurve TOV : helling MO < helling raaklijn MK in q* Produceer op korte termijn als verlies FK of p GVK Produceer niet op korte termijn als verlies > FK of p < GVK (vrije uittreding)

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

HOOFDSTUK 8: Monopolie

p

MK

GK GVK

A

p*

B

C

p

V

=1

MO

GO

q*

q

TO

q

p*

A

W=

= C

INLEIDING TOT DE ECONOMIE

B

GO(q*) – GK(q*)

q*

2

HOOFDSTUK 8: Monopolie

3

2.2. Lange termijn Aangezien er geen toetreding is, is de situatie op lange termijn analoog met de situatie op korte termijn Winstmaximalisatie: EOV : MO(q*) = LMK(q*) (LMK(q*) > 0) MO(q*) > 0 (zie figuur) V > 1 : de monopolist kiest altijd een punt op het p elastisch deel van de vraagcurve TOV : helling MO < helling raaklijn LMK in q* Produceer op lange termijn als winst 0 of p LGK Produceer niet op lange termijn als winst < 0 of p < LGK (vrije uittreding)

Opmerking: W > 0 is mogelijk op lange termijn!!!

INLEIDING TOT DE ECONOMIE...