Pagsasalin Modyul - Lecture notes 1-8 PDF

Preview

Summary

Page 1College of Teacher Education First Semester, A. 2020- 2021 MODULAR LEARNINGI. PAMAGAT NG KURSO INTRODUKSYON SA PAGSASALINA. Bilang ng yunit: 3 B. Iskedyul:II. BALANGKAS NG KURSOA. DISKRIPSYON NG KURSO Sumasaklaw sa pag-aaral ng mga teorya, simulain at teknik sa pagsasalin ng mga tekstong liter...

Description

College of Teacher Education First Semester, A.Y. 2020-2021 MODULAR LEARNING

I. PAMAGAT NG KURSO A. Bilang ng yunit: B. Iskedyul:

INTRODUKSYON SA PAGSASALIN 3

II. BALANGKAS NG KURSO A. DISKRIPSYON NG KURSO Sumasaklaw sa pag-aaral ng mga teorya, simulain at teknik sa pagsasalin ng mga tekstong literari at deliterari. Layunin ng kursong ito na mahasa at matuto ang mga mag-aaral sa pagsasalin ng iba’t ibang anyo ng panitikan na nasusulat sa wikang tiyak na Ingles at iba’t ibang wika sa Pilipinas. B. MGA INAASAHANG MATUTUHAN SA KURSO Sa pagtatapos ng kurso ang mga mag-aaral ay inaasahang: A. Naipapamalas ang kaalaman at mga naunawaang hinngil sa mga simulain ng pagsasaling- wika B. Nagagmit ang kaalaman at kakayahan upang makapagsalin ng mga materyales na nasusulat sa ingles at iba’tibang wika sa Pilipinas C. Nasusukat ang mga kaalaman sa pagsasalin sa Filipino ng mga materyales na nasusulat sa Ingles at Iba’t ibang wika sa Pilipinas. C. MGA ARALIN Mga araling matatalakay sa kabuoan ng kurso:  BALIK-TANAW SA KASAYSAYAN AT KONSEPTO NG PAGSASALIN Modyul 1: Kahulugan ng Pagsasalin-wika sa iba’t ibang Panahon at ang Kasaysayan ng Pagsasaling wika sa Daigdig at Pilipinas Modyul 2: Kahalagahan ng Pagsasalin Wika Modyul 3: Mga Dapat Taglayin ng isang Tagapagsalin Modyul 4: Mga uri ng Pagsasalin 

MGA SIMULAIN NG PAGSASALIN WIKA Modyul 5: Mga Hakbang sa Pagsasalin Modyul 6: Mga Pagsasalin ng Tula at Tuluyan Modyul 7: Ang Pagsasalin sa Filipinong Mga Materyales na Nasusalat sa Ingles Modyul 8: Pagsasalin sa Larangan ng Agham at Teknolohiya



ANG MGA PAGSUBOK SA PAGSASALIN Modyul 9: pagsasaling Teknikal Modyul 10: Mga Suliranin ng Pagsasalin sa Panghihiram sa Ingles Modyul 11: Rehiyunal at lokal na Aspeto sa Pagsasalin Modyul 12: Ang Google Translator

III. STUDY GUIDE/LEARNING INSTRUCTIONS  Mabuhay! Isang pagbati para sa iyo. Maligayang pagsali sa klase at nawa ay matapos mo nang matagumpay ang modyul na ito.  Ikaw ay pinaaalahanan na ihanda ang sarili at tupdin ang mga sumusunod na alituntunin sa klase.  Siguraduhing matatapos modyul na ito sa takdang oras.  Isuot at inyong uniporme tuwing dadalo sa online synchronous class.  Magbigay giliw at atensyon sa klase  Ibigay ang inyong buong husay at makakaya sa klase  Huwag ipamahagi ang iyong sagot sa modyul na ito. Page 1



 Sumagot ng may kompyansa at tiwala sa sarili  Huwag mahihiyang magtanong at tumawag sa numerong ito: 09459621137 o mag message sa nakatalagang Facebook account ng inyong klase Be oriented on your category for the mode of delivery. We have classified three groups namely: Category A – All Online (for students with gadgets and with good wifi connectivity) Category B – Mix Online and Print Materials (for students with gadgets but with weak wifi connectivity) Category C – All Print Materials (for students with no smart phones and no wifi connectivity)

IV. SANGGUNIAN 1. Santiago, Alfonso O. 2012. Ang sining ng pagsasaling-wika. Manila: Rex Book Store, Inc. 2. Marquez S. at Garcia F. 2013. Panitikang Pilipino: Interaktibong Talakay Alinsunod sa OBE, Ikalawang Edisyon. Books Atbp. Publishing Corp. Mandaluyong City. 3. Almario, Virgilio S. 2016. Introduksyon sa Pagsasalin, Panimulang Babasahin Hinggil sa Teorya at Praktika ng Pagsasalin. Komisyon sa Wikang Filipino. Manila. 4. Villafuerte P. 2000. Introduksyon sa Pagsasaling-wika: Teorya, Mga halimbawa at Pagsasanay. Grandwater Publications and Research Corporatio. Manila. 5. Antonio Lilia F. at Batnag Aurora E. 2011. Pagsasalin: Teorya at Praktika. C&E Publishing, Inc. Quezon City

6. https://www.slideshare.net/kazekage15/pagsasaling-wika 7. http://www.ruffomedico.yolasite.com/resources/Modyul%2017%20Pagsasaling%20Wika.pdf 8. https://pf508pagsasalingwika.wordpress.com/2015/07/19/dalumat-sa-kasaysayan-ng-pagsasalingwika/ 9. https://devera.wordpress.com/2017/04/14/salinayon-pangalawang-aklat-ng-pagsasalin/

Prepared by: MARVIN L. ORDINES Instructor

Checked by: GLORIA M. NEMEDEZ, MAEd Dean, College of Teacher Education

Approved by: EVELYN A. TOMBOC, DBA University President, University of Eastern Pangasinan

Page 2

College of Teacher Education First Semester, A.Y. 2020-2021 MODYUL 1

KAHULUGAN NG PAGSASALIN-WIKA SA IBA’T IBANG PANAHON AT ANG KASAYSAYAN NG PAGSASALING WIKA SA DAIGDIG AT PILIPINAS

PANIMULA Ang Modyul na ito ay tatalakay sa Kasaysayan ng sinaunang pagsasalin at mga kilalang tanyag na mananalin sa daigdig at Pilipinas. Sa loob ng modyul ding ito ay mabibigyang kahulugan ang konsepto ng pagsasalin.

I.

LAYUNIN

Sa Pagtatapos ng Modyul na ito ang mga mag-aaral ay inaasahang: A. natutukoy ang kahulugan ng, layunin, at kahalagahan ng pagsasalin; B. nabibigyang halaga ang kahulugan, layunin at kahalagahan ng pagsasalin; at C. nakabubuo ng isang salin na hndi nababago ang tunay na diwa.

II.

PAGTALAKAY

Ano nga ba ang pagsasalin wika?

Ayon kay C. Rabin , 1958: “Ang pagsasaling-wika ay isang proseso kung saan ang isang pahayag, pasalita man o pasulat, ay nagaganap sa isang wika at ipinapalagay na may katulad ding kahulugan sa isang dati nang umiiral na pahayag sa ibang wika .”

Page 3

Ayon kay E. Nida, 1959/1966 “Ang pagsasaling-wika ay muling paglalahad sa pinagsalinang wika ng pinakamalapit na natural na katumbas ng orihinal ang mensaheng isinasaad ng wika, una;y batay sa kahulugan, at ikalawa’y batay sa istilo.” Sa simpleng salita, “Ang pagsasaling-wika ay ang pagsasalin o paglilipat sa pinakamalapit na katumbas na mensahe ng tekstong isinalin sa wika o diyalektong pinagsasalinan.” Kasaysayan ng Pagsasalin sa Daigdig Teorya ng Tore ni Babel “Igawa natin ang ating sarili ng isang pangalan, baka tayo magkahiwa-hiwalay sa balat ng lupa.” (Henesis 11:4)Ang Tore ni Babel Batay sa salaysay ng Bibliya, isang nagkakaisang sangkatauhan, na nagsasalita ng “iisang wika at salita” ang nakilahok sa pagtatayo ng isang tore pagkatapos ng malaking baha. Napagpasyahan na magtayo ng isang tore na ang taluktok ay aabot sa langit, subalit hindi upang sambahin at purihin ang

Diyos, sa halip para sa kaluwaltihan ng tao. Ganito ang sambit ng mga tagapagtayo: “Igawa natin ang ating sarili ng isang pangalan, baka tayo magkahiwa-hiwalay sa balat ng lupa.” (Henesis 11:4). Nang Makita ng Diyos ang ginawa ng tao, ginulo at pinag-iba-iba ng Diyos ang kanilang mga wika at pinaghiwa-hiwalay sa balat ng lupa sa pook na yaon.

Kasaysayan ng Pagsasaling-wika sa Daigdig ayon sa Aklat ni Savory (The Art of Translation, 1986) Theodore H. Savory  Sinaunang Panahon ng Pagsasaling-wika sa Daigdig Sa Europa, ang kinikilalang unang tagapagsalin ay si Livius Adronicus. isang Griyego. Sa mundo ng pagsasalin, kilala si Adronicus sa kanyang pagsaling-wika ng Odyssey ni Homer sa Latin sa kaparaanang patula (240 B.C.).Siya ay nataguriang ama ng “Roman Drama” at mga literaturang Latin sa kabuuan; siya ang kauna-unahang nagsulat ng panitik sa Latin. Ayon sa ilang sa mga batikang manunulat na gaya nina Varro, Cicero at Horace, ay ipinagtitibay na si Livius Adronicus ang pinagmulan ng “Latin literature”.

Page 4

Livius Adronicus

Varro

Cicero

Horace

Sina Naevius at Ennius ay gumawa rin ng pagsasalin sa Latin ng mga dulang Griyego, tulad yaong isinulat ni Euripedes. Sinundan ito ni Cicero, tinagurian bilang mahusay na tagasalin at manunulat. Ang Lungsod ng Baghdad at Ang Kanilang Paaralan ng Pagsasaling-wika Isang pangkat ng mga iskolar mula sa Syria ang nakaabot sa Baghdad.Sila ay nangunguna sa pagsasalin ng Arabic ng mga isinulat nina Aristotle, Plato, Galen, Hippocrates at iba pang kilalang mga matatas na manunulat. Dahilan kung bakit naging tanyag ang Baghdad bilang isang paaralan ng pagsasaling-wika na pinag-ugatan ng pagkalat ng karunungan sa Arabia. Ilan lang sa naging kilala sa larangan ng pagsasalin sina; Adelard, nagsalin sa Latin ng mga sinulat ni Euclid, Retines, nagsalin sa Latin ng Koran noong 1141.Ang kinikilalang “Prinsipe ng Pagsasalingwika” sa Europa ay si Jacques Amyot na siyang nagsalin ng “Lives of Famous Greeks and Romans”(1559) ni Plutarch sa wikang Aleman. 

Pinakataluktok na Panahon ng Pagsasaling-wika (Panahon ng Pagsasalin ng Bibliya) Mayroong dalawang dahilan kung bakit isinalin ang bibliya: Una, dahil ang Bibliya ang tumatalakay sa tao – kaniyang pinagmulan, sa kaniyang layunin at sa kaniyang destinasyon; Pangalawa, dahil sa di-mapasusubaliang kataasan ng uri ng pagkakasulat nito. Ang orihinal na manuskrito o teksto ng Bibliya ay sinasabing wala na. Ang kauna-unahang teksto nito ay nasusulat sa wikang Aramaic ng Ebreo at ito ang pinaniniwalang pinagmulan ng salin ni Origen sa wikang Griyego na kilala sa tawag na Septuagint gayon din ang salin ni Jerome sa wikang Latin.

Page 5

“Tatlong Pinakadakilang salin ng Bibliya”

1. Saint Jerome (Latin)

Martin Luther (Aleman)

Haring James (Ingles-Inglatera).

Samantalang ang kauna-unahang salin sa Ingles ng Bibliya ay isinagawa ni John Wycliffe. Ang unang salin ng mga Katoliko Romano ay nakilala sa tawag na Douai Bible.Si William Tyndale ang nagsalin sa Ingles ng Bibliya buhat sa wikang Griyego na salin naman ni Erasmus. Hindi naging katanggap-tanggap ang salin dahil sa masalimuot na mga talababa.

John Wycliffe

 



William Tyndale

Ilan sa mga kinilalang bersyon ng salin ng bibliya ay ang: Geneva Bible– Ito ayisinagawa nina William Whittingham at John Knox. Ginamit ang Bibliya na ito sa pagpapalaganap ng Protestantismo. Tinagurian itong “Breeches Bible”. Authorized Version -Ito ang naging pinakamalaganap at hindi na malalampasan.Nakilala ito dahil sa naging panuntunan na ang pagsasalin ay dapat maging matapat sa orihinal na diwa at kahulugan ng Banal na Kasulatan. Ayon ito sa lupong binuo ni Haring James sa pagsasalin ng Bibliya. The New English Bible (1970) – ang naging resulta ng pagrebisa ng Authorized Version. Maituturing naman na pinakahuling salin ng Bibliya. Ito ay inilimbag ng Oxford University.

Page 6

Sa dinami-dami ng mga pagsasaling isinagawa sa Bibliya, kinailangan pa rin ang muling pagsasalin dahil sa mga sumusunod na dahilan: (1) Marami nang mga natuklasan ang mga arkeologo na naiiba sa diwang nasasaad sa maraming bahagi ng mga unang salin; (2) Naging marubdob ang pag-aaral sa larangan ng linggwistika na siyang naging daan ng pagpapalinaw ng maraming malabong bahagi ng Bibliya; (3) Ang sinaunang wikang ginamit sa klasikang English Bible ay hindi na halos maunawaan ng kasalukuyang mambabasa bukod sa kung minsan ay iba na ang inihahatid na diwa. 

Pagsasalin ng mga Akdang Klasika (Ika- 19 hanggang Ika-20 Siglo) VIRGINIA WOOLF Ang kalakhan ng kinikilalang mga akdang klasika ay ang mga orihinal na nasusulat sa Griyego at Latin, ngunit ayon kay Gng. Virginia Woolf, ang alin mang salin ay hindi makakapantay sa orihinal sapagkat ang wikang Griyego ay isang wikang maugnayin, mabisa, tiyak at waring may aliw-iw na nakaiigayang pakinggan. Dalawang pangkat ang mga tagapagsaling-wika sa Ingles ng wikang Griyego, ito ay ang makaluma o Hellenizers at ang makabago o Modernizers. Ang layunin ng mga makaluma ay maging matapat sa pagsasalin sa paghahangad na mapanatili ang orihinal na diwa at katangian ng kanilang isinasalin kaya naman pinapanatili nila ang paraan ng pagpapahayag, at balangkas ng mga pangungusap at idyoma ng wikang isinalin sa wikang pagsasalinan. Kasalungat naman ito ng paniniwala ng mga makabago na nagsasabing ang salin ay dapat nahubdan na ng mga katangian at idyoma at nabihisan na ng kakanyahan ng wikang pinagsalinan. ROBERT BROWNING Ayon naman kay Robert Browning, ang tagasalingwika ay kailangang maging literal hangga’t maaari maliban kung ang pagiging literal ay lalabag sa kalikasan ng wikang pinagsasalinan. ROBERT BRIDGES Naniniwala naman si Robert Bridges na higit na mahalaga ang istilo ng awtor kung ang isang mambabasa ay bumabasa ng isang salin. Sa kabila ng magkasalungat na opinyong nabanggit ay may ikatlong opinyong lumitaw, ito ay ang paniniwalang hindi makatwirang piliting ipasok sa wikang pinagsasalinan ang mga kakanyahan ng wikang isinasalin. SAMUEL BUTLER EDWARD FITZGERALD Pareho naman ang paniniwala nina Edward FitzGerald at Samuel Butler na alin mang salin ng mga akdang klasika ay dapat maging natural ang daloy ng mga salita, madaling basahin at unawain.

Page 7

F.W. NEWMAN Sa mga pagsasalin ni F.W. Newman sa mga akda ni Homer, pinilit niyang mapanatili ang kakanyahan ng orihinal hangga’t maaari dahil naniniwala siya na kailangang hindi makaligtaan ng isang mambabasa na ang akdang binabasa ay isa lamang salin at hindi orihinal. Sumasalungat naman sa paniniwalang ito si Arnold na tagapagsalin din ni Homer. Ayon sa kanya, ang katapatan sa pagsasalin ay hindi nangangahulugan ng pagpapaalipin sa orihinal na wikang kinasusulatan ng isasalin. Samantala, unti-unting nahalinhan ng Roma ang Atenia bilang sentro ng karunungan nang mga panahong iyon. C. DAY LEWIS Ayon kay C. Day Lewis sa kanyang pagsasalin ng “Aeneid” ni Virgil (na siyang pinakapopular sa panulaang Latin) sa wikang Ingles, upang mahuli ng tagapagsalin ang tono at damdamin, kinakailangang magkaroon ng ispiritwal na pagkakaugnayan ang awtor at ang tagapagsalin.

Pausbong na Makabagong Paraan ng Pagsasalin (Machine VS. Human Translation) 

Hindi maitatangging sa umuunlad na teknolohiya, maaari na ring mapalitan ng makabagong pamamaraan ang pagsasalin. Ang katotohanang ito ay bukas naman sa larangan ng pagsasalin ngunit may mga salik na naging dahilan kung bakit hindi mabuo-buo ang “machine translator” na sana ay maging daan upang mapabilis ang proseso ng pagsasalin. Narito ang ilan sa mga dahilan kung bakit hindi makabuo ng machine translator para sa di-teknikal na paksa: 1.Hindi pa maabot ng isip ng kasalukuyang mga sayantist kung papaano mabisang maisasalin ang mga idyoma. 2.Pagkakaiba ng istraktura o pagkasusunod-sunod ng mga salita ng wika. 3.Maraming kahulugan ang maaring ikarga sa isang salita. 4. Napakaraming oras naman ang magugugol sa pre-editing at post-editing ng tekstong isusubo rito. 5. Wala pang computerized bilingual dictionary. Narito pa ang mga problema sa paglikha ng machine translator: 1. Ang isip ng tao ang pinakakumplikadong computer machine. 2. Kulang pa sa nalalamang mga teorya ang mga linggwista tungkol sa paglalarawan at paghahambing ng mga wika upang magamit sa pagbuo ng MTr.

Page 8

Kasaysayan ng Pagsasalin sa Pilipinas  Unang Yugto- Panahon ng Kastila Nagsimulang magkaanyo ang pagsasalin sa Pilipinas noong Panahon ng Kastila. Binigyang-diin sa yugtong ito ang pagpapalaganap ng Kristiyanismo kung saan nabibigyang-tuon ang pangangailangang panrelihiyon ng mga akdang Tagalog at iba pang mga katutubong akdang makarelihiyon, mga dasal at iba pa, sa ikadadali ng paglalaganap ng Iglesia Catolica Roman a.







Ikalawang Yugto- Panahon ng mga Amerikano Nagtuluy-tuloy pa rin ang pagsasalin ng mga piyesang orihinal na nasusulat sa wikang Kastila, kaalinsabay ng mga pagsasalin sa wikang pambansa ng mga nasusulat sa Ingles. Karamihan sa mga isinaling dula ay itinanghal sa mga teatro na siyang pinakapopular na libangan ng mga tao sapagkat wala pa noong sinehan o televisyon. Mapapansin din ang dami ng mga salin sa iba’t ibang genre ng panitikan sapagkat sa Panahon ng Amerikano nagsimulang makapasok sa Pilipinas nang maramihan ang mga iyon mula sa Kanluran. Nang pumalit ang Amerika sa España bilang mananakop ng Pilipinas, nagbago na rin ang papel na ginagampanan ng pagsasaling-wika. Kung ang pangunahing paraang ginamit noong panahon ng kastila ay krus o relihiyon at espada para masakop ang Pilipinas; edukasiyon naman ang kinasangkapan ng mga Amerikano. Ang mga Pilipino ay napilitang pag-aralan ang pagsasalita at pagsulat sa Ingles. Ikatlong Yugto- Patakarang Bilingual Sa ikatlong yugto ng kasiglahan ay nakadiin sa pagsasalin sa Filipino ng mga kagamitang pampagtuturong nakasulat sa Ingles. Ang mga kagamitang pampaaralan ay tumutukoy sa mga aklat, patnubay, sanggunian, gramatika at iba pa. Ito ay nakaangkla sa Patakarang Bilinggwal sa ating sistema ng Edukasyon Department Order No. 52.series of 198, na nagsasaad na “Ang Pambansang Wika sa bansa ay Filipino at kailangan itong pagyamanin at pagyabungin batay sa mga umiiral na mga wika sa bansa at iba pang wika”. Higit na marami ang mga kursong ituturo sa Filipino kaysa Ingles, nangangahulugan na lalong pasiglahin ang pagsasalin sa Filipino ng mga kagamitang pampagtuturong nakasulat sa Ingles. Ikaapat na Yugto- Pagsasalin ng mga Katutubong Panitikan Di – Tagalog Sa panahong ito, isinalin ang mga katutubong panitikang di –Tagalog. Kailangang-kailangang isagawa ang ganito kung talagang hangad nating makabuo ng panitikang talagang matatawag na “pambansa.” Mahusay ang naging proyekto sa pagsasalin na magkatuwang na isinagawa ng LEDCO (Language Education Council of the Philippines) at ng SLATE (Secondary Language Teacher Education ng DECS at PNU noong 1987 sa tulong na pinansyal ng Ford Foundation. Ang proyekto ay nagkaroon ng dalawang bahagi: Pagsangguni at Pagsasalin. Sa unang bahagi ay inanyayahan sa isang kumperensya ang kinikilalang mga pangunahing manunulat at iskolar sa pitong pangunahing wikain ng bansa: Cebuano, Ilocano, Hiligaynon, Bicol, Samar-Leyte Pampango, Pangasinan. Pinagdala sila ng mga piling materyales na nasusulat sa kani-kanilang vernakular upang magamit sa ikalawang bahagi ng proyekato. Ang ikalawang bahagi ay isinagawa sa loob ng isang linggong workshop-seminar na nilahukan ng mga piling tagapagsalin na ang karamihan ay mga edukador na kumakatawan sa nabanggit na pitong vernakular ng bansa. Nagkaroon pa rin ng mga pagsasalin sa ilang Chinese-Filipino Literature, Muslim at iba pang panitikan ng mga minor na wikain ng bansa. Page 9

Sa kabuuan, kapansin-pansin ang naging makabuluhang pagkakahabi ng kasaysayan ng pagsasalin sa buong mundo hanggang umabot ito maging sa Pilipinas. Maraming magandang dulot ito ngunit patuloy pa ring kumakaharap sa maraming suliranin.

III.

GAWAIN

GAWAIN1: Gumawa ng digital infographic timeline tungkol sa kasaysayan ng Pagsasalin wika sa Daigdig. Isumite sa Google Classroom. Pamantayan: Nilalaman-35% Kaayusan ng paglalahad gamit ang mga detalye o impormasyon- 25% Kalinisan at Kalinawan-25% Kabuoan impak-15% Kabuoan 100% GAWAIN 2: Gumawa ng graph na nagpapakita ng Kasaysayan ng Pagsasalin sa Bibliya Itala lamang ang mga mahahalagang detalye.

Page 10

IV.

PAGTATAYA ng mga pahina ng modyul na ito o ‘di naman

V.

OTHER REFERENCES

https://www.slideshare.net/audreyjana3/pagsasaling-wika-57697459 https://panitikanblog.wordpress.com/2016/05/07/first-blog-post/

Page 11

College of Teacher Education First Semester, A.Y. 2020-2021 MODYUL 2

KAHALAGAHAN NG PAGSASALIN WIKA Pangalan:__________________________________________ Taon at Seksyon:____________________ Pamagat ng Kurso:__________________________________ Kowd ng Kurso:_____________________ Iskedyul:____________________________________________

PANIMULA Ang Modyul na ito ay tatalakay sa kahalagahan ng Pagsasalin Wika. Nakapaloob ditto ang mga Katuturan na magbibigay kasagutan sa mga hakbangin sa pagsasagawa ng Pagsasalin

I.

LAYUNIN

Sa Pagtatapos ng Modyul na ito ang mga mag-aaral ay inaasahang: A.Natutukoy ang iba’t ibang konseptong nagpapayaman sa Pagsasalin wika. B. Nabibigyang linaw ang mga kahalagahan ng pagsasalin wika C. Nakapagbibigay ideya at kaalaman tungkol sa kahalagahan ng pahsasalin wika

VI.

PAGTALAKAY

KAHALAGAHAN NG PAGSASALIN WIKA Hindi maitatatwang malaki ang papel na ginampanan ng pagsasaling-wika sa paglaganap ni Kristiyanismo sa ating bansa. Nang dumating ang mga Kastila dito, sinikap nilang pag- a...