Paremie łacińskie - wyjaśnienie PDF

Preview

Summary

Wyjaśnienie do zadania obowiązkowego zadawanego na zajęciach z prawa rzymskiego, które prowadzi Franciszek Longchamps de Berier....

Description

Paremia i źródło Accessio cedit principali (D. 34.2.19.13)

Actor sequitur forum rei (C. 3.19.3)

Audiatur et altera pars (ad Sen.Med. 199-200, Dz. 25.17)

Bis de eadem re agi non potest (ad Gai 4.107)

Cessante ratione legis, cessat lex ipsa (ad D. 35.1.72.6)

Dura lex, sed lex (ad D. 40.9.12.1)

Ei incumbit probatio, qui dicit non qui negat (D. 22.3.2)

Executio iuris non habet iniuriam (D. 47.10.13.1)

Heredis institutio caput et fundamentum totius testamenti est (Gai 2,229) Hereditas nihil aliud est, quam successio in universum ius, quod defunctus habuerit

Tłumaczenie Wyjaśnienie Rzecz przyłączona dzieli los rzeczy Gdy jedna z rzeczy połączonych głównej. ma wartość znacznie większą niż pozostałe, rzeczy mniejszej wartości stają się jej częściami składowymi Powód idzie za sądem pozwanego Właściwy sąd jest tam, gdzie jest miejsce zamieszkania, powództwo wytacza się przed sąd pierwszej instancji, w której okręgu pozwany ma miejsce zamieszkania, ułatwia to obronę pozwanemu Niech będzie wysłuchana i druga Wyrok wydany bez wysłuchania strona drugiej strony jest niesprawiedliwy, nawet jeśli jest słuszny, każdy człowiek na warunkach całkowitej równości ma prawo przy rozstrzyganiu jego praw i zobowiązań być wysłuchanym sprawiedliwie I publicznie przez niezależny i bezstronny sąd Jedna z podstaw racjonalności Nie można procesować się dwa sprawowania wymairu razy o to sprawiedliwości i bezpieczeństwa samo prawnego, choć przy stosowaniu nadzwyczajnych środków zaskarżenia możliwe są wyjątki od niej (np. ponowna kradzież rzeczy, która nastąpiła po postępowaniu sądowym) Jeśli nie jest możliwa ochrona Gdy ustaje przyczyna, dla której pewności patentu, to wówczas wydano ustawę, traci moc sama można dopuścić dłuższy termin ustawa przywrócenia do stanu poprzedniego, używana w jęz. Common law Twarde prawo, lecz prawo. Surowa sankcja wynika z obowiązującego prawa, absolutna nadrzędność norm prawa, zgodnie z którą należy bezwzględnie stosować się do przepisów ustawy niezależnie od ich uciążliwości oraz konsekwencji Ciężar udowodnienia faktu Ciężar dowodu spoczywa na tym, spoczywa na osobie, która z tego kto twierdzi, a nie na tym, kto faktu wywodzi skutki prawne, zaprzecza powód musi przestawić dowody na winę pozwanego Egzekwowanie prawa nie jest Ogólne zakreślenie uprawnień dot. bezprawiem Egzekwowania prawa, egzekucja praw nie może odbywać się w sposób bezprawny, sama jednak nie jest bezprawiem jeśli odbywa się w sposób zgodny z przespiami Istotą i fundamentem każdego Za początek i testamentu jest ustanowienie fundament całego testamentu spadkobiercy uważa się ustanowienie dziedzica. Prawa i obowiązki majątkowe Spadkobranie to nic innego, jak zmarłego przechodzą z chwilą jego sukcesja w całości prawa, jakie śmierci na jedną lub kilka osób miał zmarły

(D. 50.16.24, 50.17.62) Hominum causa omne ius constitutum sit (D. 1.5.2)

Wszelkie prawo ustanawia się ze względu na ludzi

Ignorantia iuris nocet, ignorantia facti non nocet (ad D. 22.6.9 pr.)

Nieznajomość prawa szkodzi, nieznajomość faktu nie szkodzi

Impossibilium nulla obligatio est (D. 50.17.185)

Zobowiązanie do (świadczenia) niemożliwego jest nieważne

In dubiis benigniora (D. 50.17.56)

W sytuacjach dwuznacznych (należy przyjąć pogląd) bardziej korzystny (dla stron)

In dubio pro reo (ad D. 50.17.125)

W razie wątpliwości, na korzyść pozwanego

Iuris prudentia est divinarum atque humanarum rerum notitia, iusti atque iniusti scientia (D. 1.1.10.2) Ius civile vigilantibus scriptum est (D. 42.8.24)

Biegłość w prawie to znajomość rzeczy boskich i ludzkich oraz wiedza o tym, co sprawiedliwe i niesprawiedliwe. Prawo cywilne tworzone jest dla osób starannych

Ius est ars boni et aequi (D. 1.1.1 pr.)

Prawo jest sztuką tego, co dobre i sprawiedliwe

Iustitia est constans et perpetua voluntas ius suum cuique tribuendi (D. 1.1.10 pr.)

Sprawiedliwość jest niezmienną i trwałą wolą przyznawania tego, co się komu należy

stosownie do przepisów księgi ninejszej Fundamentem sprawiedliwości i pokoju na świecie jest rzeczywiście demoktatyczny ustrój polityczny oraz jednolite pojmowanie i wspólne poszanowanie praw człowieka (prawo jest dla ludzi a nie odwrotnie) Nieznajomość prawa nie usprawiedliwia w przypadku popełnienia przestępstwa, usprawiedliwiona może być jedynie nieznajomość faktu, nie można zasłaniać się nieznajomością normy prawnej Prawo nie może nakładać na obywateli obowiązków niemożliwych do spełnienia i jednocześnie obwarowanych sankcjami dot. Podstawowych praw i wolności konstytucyjnych jednostki Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu, zasada ta wynika z in dubio pro Reo, nie onacza ona obowiązku wyboru przez sąd wersji najkorzystniejszej dla oskarżonego, ale zakaz czynienia dlań domniemywań Zasada, według której każda osoba jest niewinna wobec przedstawianych jej zarzutów, dopóki wina nie zostanie jej udowodniona Definicja jurysprudencji – znajomość prawa to przenikanie się sfer Ius - Fas i Iniuria - Nefas Prawo pomaga starannym, a nie opieszałym, zapewnia ochronę tym, którzy z niego korzystają, jest to powszechnie aprobowane w demokratycznych państwach prawa – wyrazisty przejaw tej zasady jest możliwość nabycia własności nieruchomości przez samoistnego posiadacza w drodze zasiedzenia Jedyna rzymska próba zdefiniowania prawa, w dyskursie prawnym należy poszukiwać rozwiązania „prawdziwego”, tj. zgodnego z pierwotnymi względem prawa wartościami Sprawiedliwość urzeczywistniona jest wtedy, gdy każdy otrzymuje to co mu się należy, podobieństwo między nauką Arystotelesa o

Iustitias vestras iudicabo (ad Ps. 75.3) Lex posterior derogat priori (ad D. 1.4.4)

Osądzę waszą sprawiedliwość

Lex retro non agit (ad C. 1.14.7)

Ustawa nie działa wstecz

Male nostro iure uti non debemus (Gai 1.53)

Nie powinniśmy źle korzystać z naszego prawa.

Mater semper certa est, pater vero is est, quem nuptiae demonstrant (D. 2.4.5)

Matka jest zawsze pewna, ojcem zaś jest ten, na kogo wskazuje małżeństwo.

Melior est conditio possidentis (D. 20.1.10)

Lepsze jest stanowisko tego, który posiada.

Nasciturus pro iam nato habetur, quotiens de commodis eius agitur (ad D. 1.5.7)

Dziecko poczęte uważa się za już narodzone, ilekroć chodzi o jego korzyść. Powołujący się na własny występek nie będzie wysłuchany.

Nemo audiatur propriam turpitudinem allegans (ad C. 7.8.5)

Nemo est iudex in propria causa (ad C. 3.5.1)

Ustawa późniejsza uchyla wcześniejszą.

Nikt nie jest sędzią we własnej sprawie

sprawiedliwości rozdzielczej i wyrównawczej, a używaną przez rzymskich jurystów formułą suum quique Napis na ścianie w sali sądowej trybunałów staropolskich. Ustawy późniejsze uchylają sprzeczne z nimi ustawy wcześniejsze, na tej zasadzie opiera się pierwszeństwo dla stosowania nowych instrumentów proceduralnych Stanowienie prawa odnosi się do tego co przyszłe a nie przeszłe, odpowiedzialności karnej podlega ten, kto dopuścił się czynu w czasie obowiązywania ustawy, nie obowiązuje, jeśli czyn stanowił przestępstwo w myśl prawa międzynarodowego Nikt nie zabrania korzystać ze swego prawa, nikomu nie szkodzi ten kto wykonuje prawo, nie można czynić z prawa użytku, który byłby sprzeczny ze społgospod przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społ. Jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem trzystu dni od jego ustania lub unieważnienia, domniemywa się, że pochodzi ono od męża matki. Domniemania tego nie stosuje się, jeżeli dziecko urodziło się po upływie trzystu dni od orzeczenia separacji. Ciężar dowodu spoczywa na żądającym, a korzyść ma posiadacz, domniemywa się, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym, domniemanie to dot. Również posiadania przez poprzedniego posiadacza Dziecko w chwili otwarcia spadku już poczęte może być spadkobiercą, jeśli urodzi się żywe

Sędzia jest wyłączony z mocy samej ustawy w sprawach, w których jest stroną lub pozostaje z jedną ze stron w takim stosunku prawnym, że wynik może oddziaływać na jego prawa lub obowiązki

Nemo plus iuris ad alium transferre potest, quam ipse haberet (D. 50.17.54)

Nikt nie może przenieść na drugiego więcej prawa, niż sam posiada

Nemo pro parte testatus, pro parte intestatus decedere potest (ad I. 2.14.5)

Nikt sam nie może umrzeć pozostawiając dziedzica do części spadku, część zaś beztestamentowo.

Nemo sibi ipse causam possessionis mutare potest (D. 41.2.3.19)

Nikt nie może sobie zmienić podstawy posiadania.

Non omne quod licet honestum est (D. 50.17.144 pr)

Nie wszystko, co dozwolone, jest uczciwe.

Nuptias non concubitus, sed consensus facit (D. 50.17.30)

Małżeństwo tworzy porozumienie a nie faktyczne pożycie

Omnis definitio in iure civili periculosa est: parum est enim, ut non subverti posset (D. 50.17.202)

Wszelka definicja w prawie cywilnym jest niebezpieczna, ponieważ rzadko kiedy nie można jej podważyć

Pacta sunt servanda (ad D. 2.14.7.7)

Umów należy dotrzymywać.

Prior tempore, potior iure (C. 8.17.3)

Pierwszy w czasie, lepszy w prawie.

Qui tacet consentire videtur (Lib.Sex. 5.13.43; ad D. 50.17.142)

Milczenie uważa się za oznakę zgody.

Quis custodiet ipsos custodes (Juv.Sat. 6.347-348)

Kto upilnuje samych strażników?

Quod ab initio vitiosum est, non potest tractu temporis convalescere (D. 50.17.29)

Co od początku jest wadliwe, przez (sam) upływ nie może być uzdrowione.

Pewne uprawnienia nie mogą być przekazywane między stronami bez obwarowania tego jakimiś przepisami (?) Odmiennie: Z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą Np. na gruncie prawa polskiego nie obowiązuje w spos. Bezwzględny zakaz przekształcania charakteru władztwa nad rzeczą w wyniku zmiany woli posiadacza, swojej podstawy posiadania nikt nie może zmienić Maksyma stanowiąca jeden z wyr. Realizmu prawników rzymskich, którzy dostrzegali, iż pełne urzeczywistnienie postulatów moralnych poprzez prawo nie jest możliwe Maksyma wyraża cechę rzymskiej koncepcji małżeństwa, jako związku opartym na prywatnym, nieformalnym porozumieniu o pozostawaniu w małżeństwie Maksyma, wyrażająca właściwą prawnikom rzymskim obawę przed posługiwaniem się uogólnieniami i definicjami w dyskursie prawniczym Przestrzeganie umów służy pokojowi i dobrym relacjom, podstawowa zasada charakteryzująca państwo prawne jednak nie ma waloru absolutnego „Kto pierwszy ten lepszy”, maksyma wskazuje że beneficjentem jest ten, kto sumienni pilnuje swoich praw Obecnie zasada ta jest porzucona, jednak stosownie do okoliczności może być poczytane za objaw zgody milczącej – jest to traktowane jako zgoda w określonych ustawowo przypadkach Egzekutorzy (strażnicy) muszą mieć nad sobą pieczę w postaci jakiegoś urzędu, który czuwa nad przestrzeganiem przez nich prawa To, co jest od początku nieważne pozostaje nieważnym na zawsze, upływ czasu nie powinien

Quod omnes similiter tangit, ab omnibus comprobetur (C. 5.59.5.2) Quod principi placuit, legis habet vigorem (D. 1.4.1 pr.)

Co wszystkich podobnie dotyczy, przez wszystkich winno być zatwierdzone. Co podoba się cesarzowi, zyskuje moc prawa.

Quot generationes, tot gradus (ad D. 38.10.10.9)

Ile urodzeń, tyle stopni.

Reformatio in peius iudici appellato non licet (ad D. 49.1.1 pr.)

Sędziemu apelacyjnemu nie wolno zmieniać (wyroku) na niekorzyść (odwołującego się).

Salus populi suprema lex esto (Cic.leg. 1.77)

Dobro ludu niechaj będzie najwyższym prawem

Scire leges non hoc est verba earum tenere, sed vim ac potestatem (D. 1.3.17)

Znać prawa nie znaczy trzymać się słów ustaw, lecz ich treści i mocy działania.

Semel heres, semper heres (ad D. 28.5.89) Sensum, non verba spectamus (ad C. 6.28.3, D. 34.4.3.9) Sententia ius facit inter partes (ad D. 5.2.17.1)

Kto raz został spadkobiercą, jest nim na zawsze. Patrzymy na sens a nie na słowa

Summum ius, summa iniuria (Cic.off. 1.33)

Najwyższe prawo, najwyższym bezprawiem.

Superficies solo cedit (Gai 2.73)

To, co znajduje się na powierzchni gruntu, staje się jego częścią składową.

Wyrok tworzy prawo między stronami

uzasadniać korzyści z działania, które było bezprawne Zasada powszechnego działania prawa (?)

Zasada wskazująca na źródło prawa w monarchii absolutnej, także w reżimach totalitarnych i autorytarnych Zasada według której rzymianie mierzyli stopnie pokrewieństwa, o bliskości pokrewieństwa decydowała liczba urodzeń potrzebnych do tego, aby dane pokrewieństwo powstało. Zakaz ten, jest jedną z gwarancji procesowych stanowiących praktyczną realizację konstytucyjnego prawa do obrony, sąd nie może uchylić lub zmienić wyroku na niekorzyść strony wnoszącej apelację, chyba, że strona przeciwna również wniosła apelację Dobro publiczne ma być najwyższym prawem, korzyść publiczna ma mieć pierwszeństwo przed indywidualnymi – Konst. RP stanowi, że RP jest dobrem wspólnym wszystkich obywateli Właściwie zinterpretowana ustawa to ta, gdzie zachowano jej ducha, „dynamiczna wykładnia” przepisów ustawowych powinna uwzględniać właściwą dla danego społeczeństwa tendencję zmiany wyobrażeń stosunków rodzinnych Testament ustanawia spadkobiercę (?) Przepis w pełnym brzmieniu oddaje ducha i literę normy Decyzja sądu ma moc wiążącą dla obu stron, obliguje je do poczynienia kroków ku dokonania danego stanu rzeczy Rozwiązania skrajne wg prawa nie są prawami, ogólne dążęnie do pewności prawnej i “rządów prawa” przy zbyt małym uwzględnieniu specyfiki konkretniej sytuacji może prowadzić do nie dającej się zaakceptować niesprawiedliwości Cokolwiek zostało posadowione na gruncie staje się jego częścią składową, własność nieruchomości rozciąga się na rzecz ruchomą, która została połączona z nieruchomością w taki sposób, że

Testamentum ambulatoria est enim voluntas defuncti usque ad vitae supremum exitum (D. 34.4.4) Testis unus testis nullus (ad C. 4.20.9)

Tres faciunt collegium (D. 50.16.85)

Vanae voces populi non sunt audiendae (C. 9.47.12)

Venire contra factum proprium nemini licet (ad D. 1.7.25 pr.)

Vim vi repellere licet (D. 43.16.1.27)

Vis maior, cui humana infirmitas resistere non potest (D. 44.7.1.4)

Volenti non fit iniuria (ad D. 47.10.1.5)

Testament zmienną jest bowiem wolą zmarłego aż do samego kresu życia. Jeden świadek, żaden świadek

stała się jej częścią składową W dowolnym momencie życia spadkodawca może zmienić swoją ostatnią wolę

Tam, gdzie liczba świadków nie jest wskazana wystarczy dwóch, jeden świadek nie wystarczy do oskarżenia, w prawie prywatnym liczba świadków ma znaczenie przy czynnościach prawnych, których forma wymaga obecności świadków, takich jak zawarcie małżeństwa lub sporządenie testamentu Trzech tworzy stowarzyszenie. Zespół osób, który może być ustanowiony co najmniej z trzech osób, jest kolegialny, jeśli jego działanie określają członkowie, statut, nie może ustalić niższej niż 3 członków stowarzyszenia Nie należy dawać posłuchu czczym Sytucacja, w której vox populi staje głosom ludu. się najważniejszy jest irracjonalna i może prowadzić do fatalnych konsekwencji Zasada ta wynika z dobrej wiary i Nie wolno występować tworzy zasadę prawa przeciwko temu, co wynika z wspólnotowego, nikt nie może własnych czynów. występować w sprzeczności z własnymi czynami Siłę wolno odeprzeć siłą. Prawo pozwala na użycie broni przeciwko uzbrojonym, wszystkie ustawy i prawa pozwalają, aby bronić się siłą wobec przemocy Siła wyższa, rozumiana być może Siła wyższa, której ludzka słabość nie jest w stanie się jako zdarzenia o charakterze katastrofalnych działań przyrody, oprzeć. albo nadzwyczajnych i zewnętrznych wydarzeń, którym nie można zapobiec Chcącemu nie dzieje się krzywda. Jeśli ktoś dobrowolnie naraża się na szkodę, wiedząc że ta szkoda może nastąpić, to nie będzie mógł wnieść skargi przeciwko innym stronom...