Powieść polityczna PDF

Preview

Summary

notatki z wykładu...

Description

Powieść polityczna

wykład

Wojna i tematyka polityczna nie stwarzały okazji przemian formalnych literatury, tak jak poezji W prozie mówimy raczej jako podziale tematycznym

Początek lat dwudziestych: do 1923 r. - kształtowanie granic, obyczajowość polityczna w utworach lit. Kocioł polityczny - agresja polityczna w Polsce, wynikało to, że wcześniej nie było w Polsce żadnego środowiska politycznego, który mógłby ukształtować sposoby zachowania, nie było wcześniej demokratycznych narzędzi politycznych.

Proza wojena, dwa nurty:

egzystencja - wojna jako wydarzenie życiowe, kształtuje biografię bohatera romans edukacyjny - opowieść o dojrzewaniu charakter uniwersalny - wojna jako refleksja historiozoficzna, polityczna, społeczna Uczynienie wojny problemu politycznego. Sól ziemi - próba nowoczesnego eposu, uniwersalna jednostka, uniwersalny temat Sprawa niepodległości - tłumiła realną debatę między środowiskami politycznymi, które tak naprawdę siebie nie znały, były odseparowane od siebie. Moment niepodległości spowodował, że instytucje polityczne mogły się poznać i wzajemnie zaskoczyć swoją tożsamością, różnicami - stąd agresja. Ta agresywność wyjawia się w powieściach ukształtowanych na wzór ekspresjonistycznego starcia emocji. Polityczność ujawnia się jako fakt towarzyski, społeczny, psychospołeczny. Przykład: Generał Barcz - poziom napięcia emocjalnego nie spada, ostre spojrzenia ludzi, ich prowokacyjne dialogi, ataki. Stado podzielone na gr. wpływów. Pardie polityczne jako partie społeczne ze wspólną przeszłością. Partia rosyjska i niemiecka. Kwestia tożsamości narodowej, społecznej. Walka klas. Naród jako wszyscy, którzy indentyfikują się z wzajemną tożsamością. Wszystkie powieści polityczne opisują pęknięcie wspólnoty polskiej. Próbują definiować nie tylko obszary pewnego systemu wartości, którego zajmują poszczególne partie, ale też próbują odnaleźć motywację podziałów i różnic. Dlaczego wybieramy te partie, te systemy, te wartości. Np. Przedwiośnie bohater-marzyciel.Odróżnienie bohatera (dystans, przedmiot obserwacji z narracji 3os., neutralny - trochę jak Rzecki z Lalki, nie ma wpływu, ale rozumie bohaterów wydarzeń lepiej niż ktokolwiek) od protagonisty. Narrator deleguje kogoś kogo reprezentuje, ale narrator musi BYĆ narratorem skąd tyle wiem, czy jestem stronniczy (musi być bezstronniczy, choć to nie dokońca możliwe - muszą być stronniczy, jeśli chodzi o moralność, motywację). Powieść polityczna staje się powieścią psychologiczną np. Romans Teresy Hennert - analiza psychospołeczna uczestników wydarzeń politycznych, tendencje

emocjonalne, które rządzą polityką. Najmniej ekspresyjny, a najbardziej polityczny - o dziwo - Żeromski. Parabola rodzaj epickiego dystansu, bohaterowie alegoriami danych postaw. Niuanse między tymi postawami

Powieść polityczna polityczność powieści polskich - dotyczy wąskiego okręgu spraw dot. Polaków, w dystansie do wielkich debat ideowych i politycznych Europy (faszyzm, komunizm).

Stefan Żeromski 1919 – „Charitas” (trzeci tom „Walki z szatanem”) (młodopolski ekspresjonizm i symbolizm, ale realistyczna psychologia postaci) dzieje się w czasie wojny, ale nie na froncie, lecz wśród elit kosmopolitycznych wokół zaangażowania i niezaangażowania politycznego - w jaki sposób zaangażowanie politycznym jest zaangażowaniem społecznym, a ideowym rzeczowy styl, któtkie zdania postacie - wcielenie postaw, alegorie idei, bardziej niż osoby prywatne napięcie moralne 2 bohaterowie - bezpłodny, młody malarz/artysta cyniczny, manipulant, bezrefleksyjne używanie życia. Starszy mężczyzna - moralna głęboka przemiana, który był jak owy malarz. Duże pieniądze - walko o majątek. autokrytyczna kontynuacja cyklu o samotnym idealiście polskie idee polityczne na tle ideologii lewicowych ówczesnej Europy kryzys ideałów społecznych XIX wieku kryzys tradycyjnej moralności i narodziny nowoczesnej tożsamości (erotyzm) fatalizm psychologiczny, pesymizm historiozoficzny całościowy obraz - pesymizm, ideały nie dają się zrealizować, ale poczucie trwania przy nich zostaje.

1924 – „Przedwiośnie” (biograficzno-edukacyjna, konstrukcja trójczłonowa, język rzeczowy, eseistyczny) 3 odrębne mikropowięści w 3 odrębnych miejscach. Łączy je tylko bohater, który zwiedza różne środowiska polityczna debata ideowa bohatera. Impotencja - konfrontacje bohatera. bohater - młody, atrakcyjny, Polska - ojczyzna wyidealizowana dojrzewanie psychiczne, moralne, polityczne na tle historii Rosji i Polski lat 19161919 postacie to wcielenia postaw ideowych, z którymi konfrontuje się „czysty” bohater międzybarbarzyństwemrewolucji bolszewickiej acynizmemPolski demokratycznej

Juliusz Kaden-Bandrowski modelowy pisarz polityczny XX-lecia, postać, którego cała lit. polityczna się odnosi odwrotność Żeromskiego, który broni idealizmu, Kaden uważa, że czas idealistów się skończył, polityka jest dla niego biologią, psychiatrią 1922 – „Generał Barcz” (ekspresyjny język, fikcja oparta na faktach politycznych, psychologicznoideowa) zażarte polemiki, lektura bardzo źle przyjęta, zyskała ogromną sławę na negatywnych recenzjach (łącznie z Piłsudskim). powieść z kluczem, odnosi się do konkretnych osób, zdarzeń i sytuacji - ale autor miesza informacje nieustające dyskusje bohaterów powieści, intrygi, romanse (wszystko w sposób brutalne, agresywne) Barcz - przedmiot zainteresowania, nie tylko postać pierwszoplanowa rzecz dzieje się na przełomie 1918/1919 - a zatem plany Polski przyszłej, konfrontacja pewnych oczekiwań

debata ideowa vs analiza psychologiczna/psychospołeczna prezentuje spory polityczne Polski pierwszych lat niepodległości ramę konstrukcyjną tworzy osobisty pamiętnik pisarza-uczestnika wydarzeń intencjonalnie miesza motywacje psychologiczne z ideowymi i pragmatycznymi wątek romansowy: erotyczny i obyczajowy ukazuje klęskę jednostki w starciu z fatalizmem Historii morał: pojedyncze jednostki nic nie zrobią, jestem bohaterem dramatu historii, ale także ją tworzę

1933 – „MateuszBigda” (język stylizowany na kolokwialny, różnorodność stylów, debata polityczna, elementy satyry) większość akcji dzieje się w kuluarach sejmowych krytyka demokracji i autorytaryzmu jednocześnie dominuje postać głównego bohatera: brutalnego i prostackiego polityka populisty ostra satyra, podsumowująca spory ideowe, także o zamachu majowym i strajkach groteskowość, szopka

Andrzej Strug niezwykle płodny autor - kryminały, satyry 1925 – „Pokolenie MarkaŚwidy” (biograficzno-edukacyjna, montaż obrazów, język emocjonalny, debata ideowa) powieść wojenna lub polityczna powieść biograficzna - oderwane epizody, styl trochę filmowy, mikrodramaty bohater-prostaczek - niby oficer, ale człowiek bez wyrazistej osobowości, powoli staje się pisarzem bohater indywidualny reprezentuje całe pokolenie

akcja rozgrywa się na trzech planach: politycznym, intymnym, autotematycznym dojrzewaniejakoutrata: ideałów społecznych, norm moralnych, wyobrażenia miłości dorośleniejako procesbudowaniawłasnej tożsamości, samodzielności proces rodzenia się pisarza (bohater próbuje napisać powieść) pod koniec: bohater zastanawia się nad połowołaniem życiowym - pisaniem

1926 – „Wielki dzień. Kronika niedoszłych wypadków” (satyryczna, dokumentalno-fantastyczna) satyra polityczna rzecz dzieje się w sejmie, wśród polityków to także powieść o celebrytach fikcyjny zamach stanu i reżim polityczny z kluczem środowiskowym (portrety polityków i celebrytów) karykaturalny, ostry, czarny humor

Zofia Nałkowska pisarka, która reaguje na współczesność różnymi gatunkami 1924 – „Romans TeresyHenert” (gatunek: pozorny romans, język kolokwialny „plotkarski”, psychologicznośrodowiskowa) romans polityczny Teresa Henert - kobieta z wyższych sfer, ale żyje z romansów z bogatymi, wpływowymi mężczyznami żona polityka - Henerta, obraz zdrady małżeńskiej nakłada się na stosunki politycznej. Mając wpływ na mężczyzn “robi” politykę analiza osobowości ze środowiska władzy początku Polski niepodległej

analiza postaw moralno-politycznych, portret środowiska konfrontacja kobiecej i męskiej wizji człowieka w nowoczesnym społeczeństwie

Tadeusz Dołęga-Mostowicz 1932 – „Kariera Nikodema Dyzmy” (powieść popularna, obyczajowa, przygodowa, satyryczna) niesamowita kariera - taki książkowy serial (ogólnie jest podobno zrobiono z tego super serial) bohater „prostaczek” robi karierę (biernie), dzięki głupocie elit (polskich) ostra satyra polityczna ukazująca relacje między polityką a pieniądzem. A zatem mięczy ekonomią, gospodarką a polityką realizm psychologiczny i społeczny...