Rodzaje przepisów i norm prawnych PDF

Preview

Summary

Download Rodzaje przepisów i norm prawnych PDF

Description

Podstawy prawoznawstwa

postępować zgodnie z przepisami bez potrzeby zapoznania się z innymi przepisami.

Przepis prawny- gramatyczna jednostka zdaniowa1, graficznie wyodrębniona2 w tekście aktu normatywnego pochodząca od organu władzy publicznej i ogłoszona we właściwej publikacji rządowej.

b) niekompletne: niezawierające pełnego opisu pożądanego zachowania się adresata

1

zdanie w trybie oznajmującym lub 3 os. l. poj. 2 jest zapisany w następujący sposób: artykuł – paragraf – ustęp – punkt – litera – tiret

Norma prawna – norma postępowania ustanowiona przez państwo (organy państwowe) w następstwie wykonania

przepis – zapis norma – treść zapisu (zrekonstruowana z przepisu prawnego)

kondensacja form: w jednym przepisie zawiera się wiele norm postępowania rozczłonkowanie norm w przepisach: fragmentaryzacja normy prawnej i umieszczanie w odpowiedniej części aktu normatywnego

RODZAJE PRZEPISÓW I NORM PRAWNYCH 1) z punktu widzenia kompletności – tzn. czy przepis obejmuje pełny opis wymaganego zachowania czy też dzielimy na: a) kompletne: zawierają pełny opis pożądanego zachowania się adresata. Adresat wie wszystko co trzeba wiedzieć – czy trzeba

odsyłające: przepisy odsyłające zawierają pewną wskazówkę, odesłanie, gdzie w jakim innym przepisie można znaleźć poszukiwane wzory zachowania się aby zbudować norme. Dzięki przepisom odsyłającym można zmniejszyć objętość aktów normatywnych; odsyłają one do innego przepisu w celu skompletowania danego przepisu w całość blankietowe: stanowią rodzaj przepisów odsyłających. Przepisy blankietowe nie ustanawiają same żadnej reguły zachowanie lecz wskazują na organ państwa, który reguły takie ma wprowadzić. Upoważniają one hierarchicznie niższy organ do wydania przepisu pełnego.

2) ze względu na stopień związania adresatów: a) bezwzględnie obowiązujące (ius cogens; imperatywne) ustanawiają drogą nakazów bądź zakazów jeden rodzaj powinnego zachowania i nie dopuszczają zachowania odmiennego. Naruszenie tej powinności pociąga za sobą sankcję (np. art. 119 K.C. „terminy przedawnienia nie mogą być skracane ani przedłużane przez czynność prawną) b) względnie obowiązujące (ius dispositivum; dyspozytywne) ustanawiają pewien wzorzec zachowania do wykorzystania przez adresatów a jednocześnie adresaci mogą, jeśli zechcą, zachować 1|St rona

się w odmienny, wybrany przez siebie sposób. Mogą też powstrzymać się od działania. Przepisy te znajdują zastosowanie najczęściej w trakcie zawierania umowy, gdy strony chcą uregulować pewną kwestię w sposób szczególny (np. art. 510 § 1 K.C. „umowa sprzedaży” lub inna umowa) c) semi-imperatywne – kategoria pośrednia; są to przepisy jednostronne, bezwzględnie wiążące, gwarantują one pewne minimum uprawnień np. uprawnienia pracownika zawarte w umowie o pracę. Normy semi-imperatywne stosuje się w prawie konsumenckim, np. konsument ma prawo odstąpienia od umowy z przedsiębiorcą w ciągu określonego czasu bez podania przyczyny. W umowie strony mogą jednak ten czas wydłużyć, nie mogą zaś tego czasu skrócić i w ogóle wyłączyć możliwość odstąpienia od umowy przez konsumenta.

3) ze względu na sposób zredagowania przepisu: a) zakazujące – zawierają zakaz określonego zachowania, najczęściej pod rygorem sankcji karnej (przykład: zakazujące zabijania człowieka i naruszania nietykalności funkcjonariusza policyjnego) b) nakazujące – zawierają dyspozycję formułującą nakaz określonego postępowania najczęściej pod rygorem poniesienia ujemnych konsekwencji prawnych w wypadku niedostosowania się do nakazu (przykładem może być art. 162 § 1 k.k. nakazujący obowiązek udzielenia pomocy osobie znajdującej się w niebezpieczeństwie)

c) dozwalające (uprawniające) – ani nie zakazujące, ani nie nakazujące określonego zachowania a przewidują one natomiast dla niektórych adresatów możliwość wyboru zachowania (przykładem może być art. 175 § 1 k.p.k., wg którego oskarżony może składać wyjaśnienia, odmówić składania wyjaśnień lub odmówić udzielenia odpowiedzi na niektóre pytania)

4) ze względu na sposób określenia adresata: a) generalne – to takie, w których adresat jest wskazany przez wskazanie jego cech; adresaci określani są nazwą generalną (np. „każdy człowiek”, „funkcjonariusz publiczny”, „żołnierz”, „instytucja państwowa”, „Prezydent RP”) b) indywidualne – to normy, w których adresat jest określony norma indywidualną, zwykle imieniem własnym; adresaci określani są nazwą indywidualną („Lech Wałęsa”, „Przedsiębiorstwo SPSC”

5) ze względu na sposób określenia czynu w normie: a) abstrakcyjne – odnoszą się do zachowań powtarzalnych („Każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek się stawić i złożyć wyjaśnienia”) b) konkretne – to taki, który wyznacza adresatowi jednorazowe zachowanie się w wyróżnionych okolicznościach („Wzywa się Jana Kowalskiego do Urzędu Miasta w Toruniu na posiedzenie”)

2|St rona

PRZEPISY PIERWSZEGO I DRUGIEGO STOPNIA 6) ze względu na zakres i zasięg obowiązywania: a) ius commune – prawo powszechne, pospolite, przysługujące szerokiemu kręgowi osób. Normy prawne lub nawet całościowe porządki prawne mające cechę powszechnego obowiązywania. Prawo obowiązujące na terytorium całego państwa. b) ius particulare – prawo szczegółowe. Normy prawne obowiązujące na pewnym obszarze będącym częścią ogólnopaństwowego porządku (np. akty prawa miejscowego)

1) przepisy pierwszego stopnia – są bezpośrednim nośnikiem reguł postępowania. Statuują wprost dyrektywy zachowania dla odpowiednich jednostek. 2) przepisy drugiego stopnia (metaprzepisy) – przepisy o przepisach pierwszego stopnia: - uchylają moc lub wyznaczają czas obowiązywania przepisów I stopnia - mogą normować sprawy związane z tworzeniem przepisów stopnia pierwszego - postanawiają, które przepisy pierwszego stopnia kiedy znajdują zastosowanie, a kiedy się ich nie stosuje

7) ze względu na kryterium nieważności i zagrożenia karą: a) lex plus quam perfecta – przewiduje zastosowanie sankcji karnej oraz powoduje nieważność dokonanej czynności b) lex perfecta- reguła powodująca tylko nieważność dokonanej czynności c) lex minus quam perfecta – przewiduje karę, ale nie unieważnia dokonanej czynności d) lex imperfecta – prawna reguła zachowanie się bądź akt prawny nie ustanawiający sankcji (ujemnych skutków prawnych) za zachowania z nim niezgodne

INNE RODZAJE NORM PRAWNYCH 1) norma kompetencyjna - norma nakładająca lub uchylająca obowiązek pewnego zachowania się, będący wynikiem ważnego wykonania przez określony podmiot kompetencji prawnej 2) norma moralna – sposób postępowania powiązany z przyjętym systemem wartości aksjologicznych; norma moralna wyznacza co jest dobre 3) norma obyczajowa – norma postępowania przyjęta w obrębie danej zbiorowości społecznej 4) norma organizacyjna – norma występująca w obrębie struktur organizacyjnych. Mocą tych norm są ustanawiane struktury. np. ministerstwa, zatem są specyficzne dla danej instytucji (np. status uniwersytetu zawiera normy organizacyjne) 3|St rona

5) norma programowa – norm postępowania określająca zwykle w formie nakazu realizację lub co najmniej dążenie do osiągnięcia określonego celu wskazanego przez normodawcę. Normy tego rodzaju są obecne w konstytucjach. Normy programowe są adresowane przede wszystkim do państwa i jego organów i wyznaczają kierunek prawotwórstwa i stosowania prawa. 6) norma techniczna

STRUKTURA NORMY PRAWNEJ 

koncepcja jednoelementowa



koncepcja dwuelementowa: norma prawna składa się z dwóch elementów nazywanych:

a) zakresem zastosowania – stanowi element normy określający jej adresata i okoliczności zastosowania (pokrywa się z pojęciem hipotezy – czyli część normy określającą warunki, przy których zaistnieniu stosuje się daną normę) b) zakresem normowania – stanowi określenie zachowania nakazanego, zakazanego, ewentualnie dozwolonego przez normę (pokrywa się z pojęciem dyspozycji – czyli sformułowaniem samej reguły zachowania się)

4|St rona...