Stosunek Cywilnoprawny PDF

Preview

Summary

Download Stosunek Cywilnoprawny PDF

Description

STOSUNEK CYWILNOPRAWNY 1) Stosunek cywilnoprawny jest pewną odmianą stosunku prawnego. O istnieniu stosunku prawnego między określonymi podmiotami mówi się wówczas, gdy ze względu na jakąś normę prawną, która dotyczy tych podmiotów, obowiązkiem jednego z nich jest jakieś określone zachowanie wobec drugiego. Jeżeli obowiązek ten wynika z dyspozycji normy prawa cywilnego, mamy do czynienia ze stosunkiem cywilnoprawnym. Do cech charakterystycznych stosunków cywilnoprawnych zalicza się: a) równorzędność stron(równość formalną); z punktu widzenia prawa cywilnego nie ma bowiem znaczenia status majątkowy, a także pozycja b) mają one, co do zasady, charakter majątkowy i można je zmierzyć ekonomicznie; choć występują tez stosunki niemajątkowe, np. dotyczące dóbr osobistych lub w wielu przypadkach spotykane w prawie rodzinnym np. kwestia władzy rodzicielskiej. c) brak przymusu, a zatem dobrowolność ich nawiązywania. W przypadku wystąpienia przymusu ustawodawca przewiduje m.in. możliwość powołania się na wady oświadczenia woli. Interwencja władcza państwa, następuje co do zasady, na żądanie jednej ze stron. d)wskazuje się niekiedy, że koniecznymi elementami każdego stosunku cywilnoprawnego są po jednej stronie prawo podmiotowe, po drugiej zaś odpowiadający mu obowiązek. Wyróżnia się następujące stosunki cywilnoprawne: PROSTY STOSUNEK CYWILNOPRAWNY Jednej stronie przysługuje prawo podmiotowe, na drugiej ciąży obowiązek odpowiadający temu prawu, przy czym po każdej ze stron może występować więcej niż jeden podmiot. Przykład: art. 888 KC- umowa darowizny

DWUSTRONNIE ZINDYWIDUALIZOWANY Powstaje pomiędzy dwoma lub większą ilością zindywidualizowanych podmiotów i z prawem jednej osoby jest sprzężony obowiązek innej określonej osoby.

ZŁOŻONY STOSUNEK CYWILNOPRAWNY Każdej stronie przysługuje prawo podmiotowe, ale jednocześnie na każdej z nich ciąży określony obowiązek, sprzężony z prawem podmiotowym drugiej strony. Obydwie strony występują więc w takim stosunku jako uprawnione i zobowiązane. Przykład: art. 535 KC- umowa sprzedaży

JEDNOSTRONNIE ZINDYWIDUALIZOWANY Występuje, gdy z prawem podmiotowym jednego podmiotu jest sprzężony ogólny obowiązek innych podmiotów nieprzeszkadzania w wykonywaniu prawa przez uprawnionego, skierowany do nieoznaczonej grupy osób. Przykład: własność

Każdy stosunek cywilnoprawny składa się z 3 elementów: podmiotów, przedmiotu i treści. Źródłem stosunku cywilnoprawnego jest zaś określone zdarzenia prawne. 1) PODMIOT Podmiotami stosunków cywilnoprawnych są: a) osoby fizyczne =art. 1 KC; Osobą fizyczną jest człowiek jako uczestnik stosunków cywilnoprawnych. Atrybutami tej osoby są zdolność prawna (możliwość bycia podmiotem praw i obowiązków w sferze prawa cywilnego) i zdolność do czynności prawnych (możliwość składania oświadczeń woli, czyli dokonywania czynności prawnych).

b) osoby prawne =art. 1 KC; Osobą prawną jest jednostka organizacyjna, której przepis prawa nadaje ten przymiot= art. 33 KC. Przysługuje jej również zdolność prawna i zdolność do czynności prawnych, więc może być ona uczestnikiem stosunków cywilnoprawnych. c) organizacje niemające osobowości prawnej, którym przepisy prawa przyznają zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych= art. 331 KC i art. 8 KSH. Są to np. spółki prawa handlowego. Mogą one we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania oraz pozywać i być pozywanymi. Należą więc do kategorii tzw. ułomnych osób prawnych. 2) PRZEDMIOT Przedmiotem stosunku cywilnoprawnego jest zachowanie się podmiotów tego stosunku, a jeżeli dotyczy ono określonego dobra materialnego lub niematerialnego, to również to dobro. Wśród tych dóbr, które mogą być przedmiotami stosunków cywilnoprawnych, zgodnie z dominującym stanowiskiem, wymienia się: dobra materialne będące rzeczami, dobra materialne, niebędące rzeczami, dobra niematerialne, przedsiębiorstwa, mienie. Definicja z wykładu: są zachowania ludzkie, określane jako świadczenie, będące powinnymi zachowaniami nakazanymi przez normy regulujące dany stosunek prawny. Przykład: Jeżeli strony zawarły umowę sprzedaży nieruchomości, przedmiotem stosunku cywilnoprawnego będzie nie tylko ich zachowanie, lecz także owa nieruchomość. 3) TREŚĆ Przez treść stosunku cywilnoprawnego rozumie się prawa i obowiązki stron tego stosunku, co do zasady skorelowane ze sobą, a zatem prawu jednej strony odpowiada obowiązek drugiej strony. Treść jest tym elementem stosunku cywilnoprawnego, który pozwala na rozróżnienie poszczególnych typów stosunków prawnych. Inne są prawa i obowiązki stron umowy sprzedaży oraz inne- umowy darowizny. Różna jest zatem treść stosunków prawnych, które powstają na podstawie tych umów. Przy ustalaniu treści stosunku prawnego określonego typu trzeba jednak brać pod uwagę nie tylko postanowienia umowy, które leżą u podstaw tego stosunku, lecz także postanowienia art. 56 KCczynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego oraz z ustalonych zwyczajów. ZDARZENIA CYWILNOPRAWNE Zdarzeniem cywilnoprawnym jest taki stan faktyczny, z którym norma prawa cywilnego łączy określone skutki prawne. Ich wyrazem może być powstanie, zmiana lub ustanie stosunku cywilnoprawnego. Z powstaniem stosunku cywilnoprawnego wiążą się określone prawa i obowiązki jego stron. Zmiana tego stosunku może dotyczyć jego podmiotów lub treści. Jeżeli zmiana jest istotna, należy zbadać , czy stosunek cywilnoprawny nadal zachowuje swoją tożsamość, czy też jego miejsce zajął nowy stosunek. Ustanie stosunku cywilnoprawnego jest równoznaczne z wygaśnięciem praw i obowiązków jego stron. Stan faktyczny, z którym norma prawa cywilnego łączy skutki prawne jest warunkiem koniecznym, jednakże niewystarczającym powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego. Obok stanu faktycznego zaistnieć muszą: -określony stan prawny; przesądza np. to, czy dany podmiot ma zdolność prawną i czy zaistniałe zdarzenie cywilnoprawne może wywołać skutki prawne w sferze jego interesów.

-wymagany stan psychiczny podmiotów tego stosunku, czyli np. dobra lub zła wiara, błąd, brak świadomości lub swobody, zaburzenia psychiczne, stan obawy, może ograniczać lub całkowicie wyłączać skutki prawne, które w normalnych warunkach powinno wywołać zdarzenie cywilnoprawne. Fundamentem stosunku cywilnoprawnego jest właśnie zdarzenie cywilnoprawne, albowiem bez niego taki stosunek nie może w ogóle powstać. Jednakże w konkretnej sytuacji może się okazać, że dane zdarzenie cywilnoprawne= dany stan faktyczny wywoła skutki prawne w sferze prawa cywilnego dopiero w połączeniu z innym stanem: prawnym czy psychicznym. ZDARZENIA CYWILNOPRAWNE ZDARZENIA W ŚCISŁYM TEGO SŁOWA ZNACZENIU DZIAŁANIA Zdarzenia, które powstają niezależnie od woli człowieka. Zachowania człowieka, które są wynikiem jego woli, przy Przykłady: upływ czasu, urodzenie, śmierć, pożar od czym może to być zarówno działanie, jak i zaniechanie. uderzenia pioruna

Jeżeli czynność zostanie wykonana pod przymusem fizycznym, nie będzie to działanie, lecz zdarzenie w ścisłym tego słowa znaczeniu, albowiem wyłączeniu ulegnie element woli osoby dokonującej czynności. DZIAŁANIA CZYNNOŚCI ZMIERZAJĄCE DO WYWOŁANIA SKUTKÓW PRAWNYCH a)czynności prawne, b)konstytutywne orzeczenia sądowe oraz c) konstytutywne akty (decyzje) administracyjne.

CZYNY Zachowania zgodne i niezgodne z prawem, które nie zmierzają bezpośrednio do wywołania skutków prawnych, niemniej jednak skutki te wywołują.

a)Czynności prawne odgrywają podstawową rolę wśród zdarzeń prawnych. Należą do kategorii działań, a więc zdarzeń zależnych od woli ludzkiej i są podejmowane w celu wywołania skutków prawnych. W doktrynie można spotkać się z różnymi ujęciami: 1. Wolter: czynność prawna jest to stan faktyczny, w którego skład wchodzi co najmniej jedno oświadczenie woli, stanowiące uzewnętrznioną decyzję podmiotu prawa cywilnego wywołania określonych skutków prawnych, z którym to stanem faktycznym ustawa wiąże skutki wyrażone w tym oświadczeniu woli, a także skutki prawne oświadczeniem tym nieobjęte, lecz wynikające z ustawy, zasad współżycia społecznego oraz ustalonych zwyczajów. 2. Radwański: czynność prawna to skonstruowana przez system prawny czynność konwencjonalna podmiotu prawa cywilnego, której treść określa co najmniej w podstawowym zakresie konsekwencje prawne tego zdarzenia prawnego. 3. Ziemianin: czynnością prawną jest stan faktyczny, którego koniecznym elementem jest co najmniej jedno oświadczenie woli podmiotu prawa cywilnego, wyrażające jego decyzję mającą na celu wywołanie skutków pra wnych, polegających na powstaniu, zmianie albo ustaniu stosunku prawnego. Oświadczenie woli stanowi podstawowy element czynności prawnej, nie może być jednak z tą czynnością utożsamiane, albowiem niekiedy do wywołania zamierzonych skutków prawnych niezbędne jest dopełnienie innych jeszcze warunków; przykłady: wydanie rzeczy; wpisanie spółki do rejestru sądowego; wyrażenie zgody przez osobę trzecią=art. 63 KC.

b) Orzeczenie sądowe ma charakter konstytutywny, jeśli powoduje powstanie, zmianę lub ustanie stosunku prawnego albo prawa.

KONSTYTUTYWNE ORZECZENIA SĄDOWE można podzielić na dwie grupy: Takie, które stwierdzają obowiązek złożenia przez dany Takie, które na podstawie odpowiednich przepisów prawa podmiot oświadczenia woli i zarazem zastępują to stwarzają nową sytuację prawną podmiotu i to niezależnie od oświadczenie. lub wbrew jego woli. Przykłady: orzeczenie rozwodu- art. 56 KRO; orzeczenie o Art. 390 par. 2 KC w związku z art. 64 KC i art. 1047 KPC. unieważnieniu umowy- art. 388 par. 1 KC; orzeczenie o zmianie wysokości świadczeń lub o rozwiązaniu umowy- art. 3571 KC. Art. 1047. § 1. Jeżeli dłużnik jest obowiązany do złożenia oznaczonego oświadczenia woli, prawomocne orzeczenie sądu zobowiązujące do złożenia oświadczenia zastępuje oświadczenie dłużnika. § 2. Jeżeli złożenie oświadczenia woli jest uzależnione od świadczenia wzajemnego wierzyciela, skutek wymieniony w paragrafie poprzedzającym powstaje dopiero z chwilą prawomocnego nadania orzeczeniu klauzuli wykonalności.

Od orzeczeń konstytutywnych trzeba odróżnić orzeczenia deklaratoryjne- one nie są zdarzeniami cywilnoprawnymi. Istota orzeczenia deklaratoryjnego polega na tym, że nie stwarza ono dla podmiotu nowego stanu prawnego, lecz jedynie stwierdza, że zaistniało określone zdarzenie cywilnoprawne, np. wyrządzenie szkody i ustala jego konsekwencje prawne; wyrok ustalający istnienie stosunku najmu. c) Konstytutywne akty administracyjne to takie, które stanowią przesłankę lub też samodzielnie prowadzą do powstania, zmiany lub ustania stosunku cywilnoprawnego albo do uzyskania podmiotowości w sferze prawa cywilnego. Przykładem decyzji administracyjnej, która jest przesłanką powstania stosunku cywilnoprawnego będzie wydany przez organ założycielski nakaz zawarcia przez przedsiębiorstwo państwowe umowy w trybie art. 60 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 25 września 1981 r. o przedsiębiorstwach państwowych. Kontrahent wskazany przez organ założycielski uzyskuje wobec przedsiębiorstwa państwowego roszczenie cywilnoprawne o zawarcie umowy. Jeżeli przedsiębiorstwo odmówi, sąd może wydać orzeczenie zastępujące jego oświadczenie woli= art. 64 KC. Przykładem aktu administracyjnego, który bezpośrednio= samodzielnie wywołuje skutki cywilnoprawne, będzie decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości. Z dniem, w którym decyzja stała się ostateczna, właścicielem wywłaszczonej nieruchomości staje się Skarb Państwa lub jst. Strony nie zawierają w takim przypadku umowy cywilnoprawnej. Skutki cywilnoprawne wywołuje sama decyzja administracyjna.

CZYNY ZGODNE Z PRAWEM, KTÓRE SĄ ZDARZENIAMI CYWILNOPRAWNYMI Przejawy woli podobne do oświadczeń woli; wezwanie dłużnika do spełnienia świadczenia= art. 455 KC roszczenie wierzyciela staje się wymagalne

np.

uznanie roszczenia przez dłużnika= art. 123 par. 1 pkt. 2 KCnastępuje przerwa biegu przedawnienia Obydwa te przejawy woli różnią się od oświadczeń woli tym, że nie zmierzają wprost do wywołania określonych skutków prawnych, a jednak skutki te następują. Zawiadomienia o pewnych zdarzeniach; np. zawiadomienie sprzedawcy przez kupującego o wadach fizycznych rzeczy nie wywołuje bezpośrednio żadnego skutku prawnego, ale jest nieodzownym warunkiem zgłaszania roszczeń przeciwko sprzedawcy= art. 563 KC. Czynności faktyczne to takie działania jak: stworzenie dzieła; dokonanie wynalazku; znalezienie rzeczy. Działania te wywołują skutki cywilnoprawne niezależnie od woli podmiotu działającego.

NIEZGODNE Z PRAWEM Wszelkie takie działania podmiotu, które naruszają istniejący porządek prawny i wywołują określone skutki w sferze prawa cywilnego, np. wyrządzają szkody. Zalicza się do nich przede wszystkim: niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania= art. 471 i nast. KC; czyny niedozwolone= art. 415 i nast. KC niewykonywanie uprawnień w ustawowo określonym czasie: zasiedzenie= art. 172 i 174 KC; przedawnienie= art. 117 KC; przemilczenie oraz terminy zawite....