Wojownicy Azji Wschodniej PDF

Preview

Summary

Wojownicy Azji Wschodniej Wprowadzenie Chiny Mongolia Japonia Piraci Korea Sztuki walki ​ 1 ​1 ​8 ​11 ​16 ​17 ​19 Zerówka: 8. Egzamin: 21, 15:00. Wprowadzenie Na egzaminie pytania testowe, otwarte + zdjęcia. ● Dlaczego ludzie walczą? Natura czy kultura? ● 4 zasadnicze reakcje żołnierzy: uc...

Description

WojownicyAzjiWschodniej Wprowadzenie Chiny Mongolia Japonia Piraci Korea Sztuki walki

1 1 8 11 16 17 19

Zerówka: 8.06. Egzamin: 21.06, 15:00.

Wprowadzenie Na egzaminie pytania testowe, otwarte + zdjęcia. ● Dlaczego ludzie walczą? Natura czy kultura? ● 4 zasadnicze reakcje żołnierzy: uciekanie, zamieranie, fiksacja, walka (Leo Murray, „Psychologia wojny”). ● Skuteczność w walce: 1/6 skuteczności osiąganej podczas ćwiczeń. ● Czynniki wpływające na zdolność do walki: negatywnie – strach, awersja przed zabijaniem, zdrowo rozsądkowa kalkulacja. pozytywnie – honor, osoba dowódcy, wpływ towarzyszy (niekoniecznie pozytywnie), przewaga technologiczna. ● Co wpływa na sposób prowadzenia wojen? Technologia, struktura społeczno-ekonomiczna, czynniki geograficzne, sposoby myślenia... ● Zniszczenia czy skok cywilizacyjny? ● Broń ○ Ochronna – zbroje, tarcze. ○ Zaczepna – biała (sieczna, drzewcowa, obuchowa), miotająca.

Chiny ● Nastawienie pacyfistyczne: kult przodków, zabijanie jest czymś niepomyślnym, kult harmonii i rytuału, władca powinien być humanitarny, przywiązanie do ziemi. ● Brak szacunku względem wojskowych – przewaga wennad wu. ● Rozwinięta logistyka i baza gospodarcza. ● Wojny sprawiedliwe. ● Dynastie ○ Shang (XVI-XI w. p.n.e.) ○ Zhou ➢ Zachodnia (XI-VIII w. p.n.e.) ➢ Wschodnia (VIII-III w. p.n.e.) ■ Okres Wiosen i Jesieni ■ Epoka Walczących Królestw ○ Qin (221-207 p.n.e.) 1

○ Han (III w. p.n.e. – III w. n.e.) ○ Okres Sześciu dynastii (III-VI w.) ➢ Okres Trzech Królestw (III w.) ○ Sui (VI/VII w.) ○ Tang (VII-VIII w.) ○ Song (X-XIII w.) ○ Yuan (XIII-XIV w.) ○ Ming (XIV-XVII w.) ○ Qing (XVII-XX w.). ● SHANG (1500-1027 p.n.e.) ○ Ofiary z ludzi. ○ Wojna podobna do polowania. ○ Klany. ○ Monopolizacja brązu. ○ Pismo. ○ Kalendarz. ○ Fortyfikacje (głównie ziemne). ○ Broń: włócznia, topór, tarcza (np. pręty bambusowe obciągnięte skórą), ge (ang. „dagger axe”, przypomina nadziak, broń do walki, nie polowań), sztylety (często z ludzkich kości). ○ Fu Hao (XIII w. p.n.e.) – wdowa po jednym z królów, była generałem dowodzącym wojskami m.in. przeciw atakom barbarzyńskim. ○ Rydwan – nie był chińskim wynalazkiem, znany w Chinach od ok. XIII w. p.n.e., dwukołowy (koła szprychowe), zaprzężony w 2 lub 4 konie. Mobilność, ale konieczny równy teren, przewaga psychologiczna. Załoga: woźnica, łucznik, wojownik uzbrojony w ge. ○ Możliwe, że korzystano też ze słoni bojowych. ● ZHOU (XI-III w. p.n.e.) ○ W XI w. p.n.e. Zhou obalili dyn. Shang: Bitwa pod Muye (1045 lub 1027 p.n.e.). ○ Królem został Wu Wang („wu” – sztuka wojenna), syn Wen Wanga („wen” – kultura, ogłada). ○ System feudalny. ○ Arystokracja (wojskowa). ○ Rozwój nauk. ○ Wędrowni uczeni – 6 sztuk: ceremonie, muzyka, strzelanie, powożenie, pisanie i czytanie, rachunki. ○ Koncepcje: Syn Niebios, Mandat Niebios, Państwo Środka; biurokracja i etykieta. ○ Żelazo. ○ „Jakaż to roślina kiedyś nie zwiędnie? Który wśród mężczyzn nie wart litości? Biada nam wszystkim w służbie wojskowej, Czyżbyśmy sami nie byli ludźmi?” (Księga Pieśni) ○ Arystokracja to elita wojowników, ale armie wspierały się na chłopskiej piechocie – obowiązkowe szkolenia wojskowe. ○ Wzrost liczebności wojska. 2

○ ○ ○ ○

●

●

●

●

●

Rydwany 4-konne. Pojawiły się kosy na kołach. Zbroja – kaftan ze skóry bawoła lub nosorożca. Od ge do ji – połączenie włóczni z ge. VIII/VII w. p.n.e. – pojawienie się miecza (odlewany z brązu, z czasem też z żelaza; krótki – ok. 70 cm). ○ VI/V w. p.n.e. – wynalezienie kuszy. Mechanizm spustowy odmienny niż w Europie. Na bliski dystans dużo większa siła przebicia od łuku. Łatwiejsza w obsłudze. Ale łuk ma większą szybkostrzelność. Kusza przyczyniła się do utraty znaczenia rydwanu. ○ Pod kon. IV w. p.n.e. pojawienie się kawalerii. Z czasem dla elit. ○ Sztuka wojny ➢ Sun Zi (V w. p.n.e.). Prawdziwym osiągnięciem jest pobicie armii wroga bez walki. Podstępy. ➢ Mo Zi (mistrz fortyfikacji). ➢ Sygnalizacja (latawce, gongi, bębny), organizacja (flagi), dowodzenie, kompas, mapy. QIN (221-207 p.n.e.) ○ Qin Shihuangdi jednoczy Chiny w ciągu dekady (nie tylko siłą militarną, ale też dyplomacją, zapobiegając sojuszom przeciwników). Przyjął tytuł cesarza. ○ Legizm (stawianie na skuteczne metody rządzenia). ○ Militaryzacja społeczeństwa. ○ Uniformizacja państwa (pismo, system miar i wag, rozstaw kół w wozach, drogi). ○ Rozbudowa muru (5000 km). ○ Terakotowa armia (odkryta w 1974; ok. 8000 polichromowanych figur żołnierzy, zindywidualizowane twarze), grobowiec Qin Shihuangdi. ○ Dość silna kawaleria. ○ Pojawienie się dłuższych mieczy (metr lub więcej, dwuręczne). Broń żelazna hartowana selektywnie. Występowały też brązowe miecze pokryte chromem. HAN (III w. p.n.e. – III w. n.e.) ○ Zagrożenie ze strony Xiongnu. ○ Sojusze i przekupstwo. ○ Armie z poborowych i ochotników. ○ Garnizony. ○ Rydwany tylko do przewożenia dowódców, później całkiem z nich zrezygnowano. Rozbicie (III-VI w.) ○ Pojawienie się ciężkiej kawalerii. ○ Zbroja lamelkowa, zbroja dla konia. ○ Taczki. ○ IV/V w. n.e. – strzemiona (powstałe raczej w Azji Centralnej). SUI (VI w., ponowne zjednoczenie cesarstwa) ○ Popularna ciężka konnica. ○ Zbroja – płytki skóry łączone sznurem. ○ Włócznia i miecz. TANG (VII-VIII w.) ○ Włócznia i łuk. 3

○ Najemnicy protureccy i inni w kawalerii. ○ Ekspansja – walki z Tybetańczykami, Arabami, Koreańczykami… ○ System Fubing – lokalnej milicji, żołnierze uprawiali ziemię; rotacyjnie wysyłani na służbę do stolicy, ok. 600 oddziałów. ○ Egzaminy dla oficerów. ○ Zbroja lamelkowa/metalowa pod ubraniem, wysokie skórzane buty. ● Tybet (IX w.) ○ Zbroja lamelkowa dla jeźdźca i konia. ○ Zbroja ze skóry. ○ Kolczugi pojawiały się, ale nie były popularne, bo nie chroniły od strzał. Pod tym względem lepsza zbroja lamelkowa. ○ Obecne były strzemiona. ● SONG (X-XIII w.) ○ Armia bardzo liczna. ○ Deprecjacja wojskowych i brak zaufania do generałów. ○ Najemnicy z czasem powrócili do garnizonów. ○ Sprawy militarne traktowane jak nauka. ○ Centralna produkcja broni. ○ Elitarna gwardia cesarska. ○ Wojskowi rekrutowani z chłopów. ○ Znakowano wojskowych tatuażami. ● Średniowieczne wynalazki ○ Proch – mieszanka saletry potasowej, węgla drzewnego i siarki (optymalne proporcje 75:15:10) – IX w., na pewno przed X w. ○ Rakiety. ○ Bomby. ○ Miny. ○ Miotacze płomieni. ○ Lance ogniste – włócznia z tubą z palącym się prochem. ○ Trebusz trakcyjny. ○ Kusza powtarzalna – z przodu miała strzemię. ○ Papierowa zbroja. ○ Shan wen kia – zbroja na skórzanym podkładzie.

● YUAN (XIII-XIV w.) ○ Armia składała się z 4 części: ➢ Mongolska kawaleria. 4

➢ Mongołowie piesi. ➢ Poborowi z Chin Północnych. ➢ Dawne siły Song z Południa. ○ Straż cesarska. ○ Działa ➢ Najstarsze działo – z 1271. ➢ Lepszy proch granulowany niż w proszku. ➢ Wiele wypadków rozerwania działa. Sposób na wzmocnienie lufy: obręcze. ➢ Powolna obsługa działa (wyczyszczenie działa, proch, przybitka, kula, przybitka). ➢ Foglerz – typ działa, ładowany od tyłu (wymienne komory). I w Europie i w Chinach. ➢ Chińczycy wynaleźli działa, ale z czasem zacofani w ich produkcji. ➢ Działo jedwabne – wzmocnienie za pomocą sznurów jedwabnych. ○ Wielbłądy – zwierzęta juczne. ○ XIV w. – władza Mongołów zaczęła słabnąć. Rebelie, na płn. ruch Czerwonych Turbanów. ● MING (XIV-XVII w.) ○ Początkowo system wei-suo (żołnierze zajmujący się przez większość czasu rolnictwem), z czasem najemnicy. ○ Niski status żołnierzy. ○ Korupcja. ○ Brygady po 5000 żołnierzy podzielone na 5 batalionów. ○ Wykorzystywanie Mongołów. ○ Obozy treningowe wokół Pekinu (szkolenie oficerów, wyznaczanych ze względu na umiejętności) – uczono manewrów piechoty, taktyki kawalerii, zwiadu, sygnalizacji, obsługi artylerii. ○ Mimo istnienia broni palnej podstawową bronią miotającą były łuki. ○ Większość armii nie nosiła zbroi. ○ Po XIV w. zaczęła zanikać bardziej zaawansowana sztuka wojenna. ○ Brygantyna – lżejszy typ zbroi: dwie warstwy materiału z wszytymi metalowymi płytkami. ○ Muszkiety. Popularne osmańskie muszkiety. Zamek lontowy. ○ Wózki rakietowe. ○ Powrót do tradycji awansu za zdobyte głowy wroga, ○ Tarcze z rattanu. ○ Qi Jiguang – słynny generał z XVI w. Wysłany do walki z piratami. Potem wysłany na północ przeciw Mongołom. Taktyka: dwukołowe wózki z działami zaprzężone w woły, z 20-osobową załogą, podczas ataku ochrona za wózkami (jak husyckie taboryty). ○ 1449 – atak Mongołów, przeciw nim wysłana duża armia 500 tys. żołnierzy. Mongołowie zaczęli się wycofywać. Nie doszło do starcia, Chińczycy zawrócili, Mongołowie szarpali ich, w końcu otoczyli i pokonali. Brak przemyślanej logistyki. ○ Szabla standardowym wyposażeniem. Też sprowadzane z Japonii. ○ Rozwój sztuki fortyfikacji. 5

○ Rozbudowa Muru. 2700 km w linii prostej, w sumie ponad 6000 km. Różny standard wykonania. Wieże strażnicze, otwory na działa. ○ Nankin (jedna z pierwszych stolic Ming) – w XIV w. system fortyfikacji (33 km dł., 14 m wys.), ○ Brak nowych wynalazków. ○ Wpływy europejskie. ○ Koxinga (Zheng Chenggong) – mingowski lojalista z XVII w., zajął Tajwan pokonawszy Holendrów, na krótki czas założył królestwo. ○ XVII w. – bunty, głód. ○ XVI w. – powstanie Mandżurii (wcześniej Dżurdżenowie). Ten sam styl walki co Mongołowie (łucznicy konni). Założyciel: Nur Chaczy. ○ 1619 – ekspedycja na Mandżurów (200 tys. żołnierzy). Klęska Chińczyków. ● QING (XVII-XX w.) ○ Mandżurowie. ○ Rozwój terytorialny. ○ System Ośmiu Chorągwi: każda chorągiew podzielona na 5 regimentów po 5 strzał liczących 300 ludzi. ○ Z czasem Chińczycy służyli głównie w Zielonej Chorągwi. ○ Garnizony wedle pochodzenia. ○ Łuki refleksyjne, ale dłuższe niż mongolskie (1,7 m). Długie uszy, długie lotki strzał. ○ Podbito Mongołów, Tajwan, Tybet. Walczono też z Gurkhami. Kon. XVII w. – starcia z Rosją (traktat w Nerczyńsku). XVIII w. – wyprawa do Birmy (porażka mimo przewagi liczebnej). ○ XVIII w. – stabilizacja, mało buntów, wzrost demograficzny. ○ Zastój, zamknięcie na odkrycia. ○ Podstawowy typ broni siecznej: dao (szabla). ○ Jian (miecz) – broń oficerów. Trudniejszy w użyciu niż szabla. ● Flota ○ Grodzie wodoszczelne (już w XII w.; w Europie od XIX w.). ○ Ster zawiasowy, zrównoważony, ażurowy. ○ Miecz boczny. ○ Żagle listwowe ~balans lugier. ○ Koła łopatkowe (już w V w.). ○ Ustawienie masztów nie w osi (żagle nie zabierały sobie wiatru). ○ Yaolu (wiosło wiosłujące „na śrubkę”). ○ Kompas. ○ Klasyczne dżonki – płaskie dno. ○ Tratwy na bazie skór zwierzęcych. ○ Han – okręty „tortowe”. ○ Brandery – łodzie z materiałami wybuchowymi. ○ Lou Chuan – rodzaj „pancernika”, ok. 30 m dł., wiosła. Ramiona przytrzymujące wrogie jednostki. ○ 1363 – Bitwa na jeziorze Poyang. Zhu Yuanchang (założyciel Ming). Największa bitwa wodna świata. ○ Miny podwodne (materiał wybuchowy w nadmuchanej skórze). 6

○ Z czasem działa na dżonkach. ○ Flota Zheng He. ● Etyka wojenna ○ Etyka wojenna arystokracji – zakaz atakowania kraju w żałobie po śmierci władcy; zakaz wykorzystywania niepokojów wewnętrznych w kraju wroga; wymiana posłańców: ustalenie miejsca i czasu bitwy. ○ 638 r. p.n.e. – bitwa pod Hong; książe Xiang z Song vs siły Chu. Xiang nie wykorzystał okazji i przegrał. ○ Mao Zedong mówił o idiotyzmie cnotliwości i moralności Xianga. ○ Youxia ➢ Wędrowni wojownicy (nie żołnierze, nie należeli do armii). ➢ Epoka Walczących Królestw – V-III w. p.n.e. ➢ Prekursorem xia. ➢ Oddanie sprawom publicznym, odpowiedzialność, poczucie obowiązku, sprawiedliwość, wierność i lojalność, prawość, przyjaźń, zemsta, osobista reputacja. ➢ Wojownik umrze dla tego, kto go docenia – Yu Rang. ➢ Han Feizi (legista): robaki; konfucjaniści używają swoich pism, by podważać prawa, a xia uciekają się do siły, by łamać zakazy; są wierniejsi swojej własnej moralności niż prawu. ➢ Sima Qian: youxia to wspólnota, w której słowa znaczą to, co znaczą, a czyny pokrywają się ze słowami; uczciwi w słowach, skuteczni w działaniu, wierni złożonym obietnicom, nieustraszenie ryzykują życiem, by uwolnić prawych z opresji. ➢ Altruizm, sprawiedliwość, indywidualizm, lojalność, przyjaźń, życzliwość, odwaga, prawość, prawdomówność, pogarda bogactw, żądza sławy, honor, rewanż. ➢ Junzi (człowiek szlachetny w konfucjanizmie): życzliwość, odwaga, lojalność, prawość. ➢ Egalitaryzm i brak poszanowania dla więzi społecznych. ➢ Wojownik może zostać zabity, ale nie może zostać upokorzony. ➢ Etyka sztuk walki; żołnierz to profesja, wojownik to styl życia. ➢ Miecz najważniejszą bronią, daijinzhe (dzierżący miecz). ➢ Opowieści znad brzegów rzek – „Wszyscy ludzie są braćmi”, Song Jiang (autentyczna postać z XII w.) i towarzysze. ● Postaci mitologiczne ○ Chiyou – bóg wojny, wynalazca broni; moc sprowadzania mgieł. Półzwierzęca postać. Przegrał z Żółtym Cesarzem. ○ Łucznik Yi – gdy naraz wzeszło 10 słońc, nastała susza i pojawiły się potwory, łucznik Yi zestrzelił 9 nadliczbowych słońc i potwory. Ponoć miał lewą rękę dłuższą od prawej. ○ Jiang Taigong – postać historyczna, jeden z doradców króla Wena, strateg, ponoć autor Sześciu Tajemnych Nauk. ○ Guan Yu – generał z przełomu II i III w. n.e., ostatecznie przegrał, ale wyniesiony do rangi bóstwa. Wcielenie sprawiedliwości. Przedstawiany z guan dao w ręce (w wersji mafijnej: w lewej ręce). 7

Mongolia ● Wierzenia. ○ Dayičin Tngri – bóg wojny (szamanizm), przedstawiany jako wojownik konny z włócznią i szablą. Tug – buńczuk, pęk końskich ogonów na tyczce. ○ Begtse – bóstwo buddyjskie, jeden ze strażników buddyzmu. ○ Czyngis-chan – ubóstwiony, składano mu ofiary. ● Konie ○ Mongoł bez konia jest jak ptak bez skrzydeł. ○ Konie mongolskie ➢ 12-14 dłoni (ok. 130 cm) w kłębie (wielkość kuców), ok. 300 kg. ➢ Niezbyt szybkie, ale bardzo wytrzymałe; wyżywiają się same, potrafią przetrwać zimę (wygrzebują trawę spod śniegu). ➢ Prawdopodobnie jedna z najstarszych ras. ○ Transport, mięso, mleko, alkohol (z mleka), krew, zbroja, buty, rząd, cięciwy, liny, buńczuki, instrumenty (np. morin chuur), opał (odchody). ○ Siła ducha, przyjaciel, wierzchowiec w zaświatach. ○ Walka, polowanie, rozrywki. ○ Trzy męskie rozrywki: wyścigi, łucznictwo, zapasy. ○ Chody końskie: stęp, kłus, galop, cwał; amble (chód wygodny, szybki – pomiędzy kłusem i galopem). ○ Dżangar, Gesar. ○ Koniom nie nadawano imion, określane maścią. ○ Siodła – krótkie, wysokie łęki (przedni wyższy), krótkie puśliska. ○ Ogłowie – bardzo długie wędzidła. ○ Nie wymagają podkuwania. ● Łuki ○ Kompozytowe, refleksyjne. Ok. 1 m długości. ○ Majdan i uszy z drewna, ramiona z 3 warstw – od wewnątrz zwierzęcy róg (jaka, barana), środkowa część z drewna, od zewnątrz ścięgna. ○ Zabezpieczane skórą lub korą brzozową. ○ Wykonanie czasochłonne, pracochłonne. ○ Cięciwy ze skóry końskiej (z rzemieni). ○ Zekier – pierścień łuczniczy, z rogu, kości, skóry, metalu. ○ Naciąg: 100-160 funtów. Zasięg: ponad 200 m. ○ Hartowane groty, długie lotki (najlepsze: z ogona orła). ○ Strzały cięższe (bliższy dystans) i lżejsze (dalszy dystans). ○ Strzały gwiżdżące – na polowaniach. ○ Szybkostrzelność: 10 strzał na minutę. ○ Kołczan tubowy, przy biodrze z prawej strony. ○ Sajdak – łubie i kołczan. ● Największe lądowe imperium wszechczasów. ● Pierwotnie lud złożony z licznych klanów, zjednoczony przez Temudżyna ○ 1162/1167 – narodziny Temudżyna. ○ 1206 – Temudżyn zostaje Czyngis-chanem. ○ 1227 – śmierć Czyngis-chana (w wyniku upadku z konia). 8

○ 1235 – wielki kurułtaj (narada, podczas której wybierano wodza). ● Jasa – szacunek względem czystych i prawych oraz uczonych niezależnie od pochodzenia, szacunek względem starców i biednych; potępienie nieprawych, kradzieży, cudzołóstwa, kłamstwa i zdrady; dzielenie się jedzeniem; tolerancja względem rozmaitych religii i poglądów. ● Anda– braterstwo. ● Wielcy chanowie ○ Czyngis – 1206-27. ○ Ugedej – 1129-41. ○ Gujuk – 1246-51. ○ Mongke – 1251-59. ○ Kubilaj – 1260-94. ● Organizacja ○ Mężczyźni od 15 do 60 roku życia – żołnierzami. ○ System dziesiętny ➢ Arban = 10. ➢ Dżagun = 10 arbanów = 100. ➢ Mingan = 10 dżagunów = 1000. ➢ Tumen= 10 minganów = 10 000. Generał – nojon. ○ Gwardia chana – keszik. ○ 3 części: lewe skrzydło, prawe skrzydło, środek. ○ W 1206 armia liczyła ok. 100 000 ludzi. ● Sztuka wojny ○ Mobilność (konie). ○ Koncentracja sił. ○ Punktualność. ○ Rozpoznanie. ○ Rozpoznanie walką. ○ Okrążenie. ○ Droga ucieczki. ○ Pozorowany odwrót. ○ Pościg. ○ Dowódca poza walką; ogólne wytyczne. ○ Wrażenie liczniejszej armii. ○ Tulugma – w przednich szeregach ciężkozbrojni, z tyłu lekkozbrojni, którzy na początku bitwy wjeżdżali między ciężkozbrojnych. ○ Bębny do stosowania rozkazów. ○ Wysokie morale. ○ Posłuszeństwo i dyscyplina. ○ Walka w ciszy. ○ Wojna psychologiczna. ○ Zwodzenie wroga. ○ Wykorzystanie jeńców (np. do budowy machin oblężniczych w miejscach narażonych na ostrzał). ○ Adaptacja technologii (np. trebusze trakcyjne od Chińczyków, trebusze z przeciwwagą od Arabów). 9

●

●

●

● ● ●

○ Oszczędzanie rzemieślników. ○ Szybka poczta (co ok. 50 km). ○ Nauka jazdy konnej i łucznictwa od dzieciństwa. Wielkie zimowe polowania – podobne do manewrów wojskowych. ○ Podróż pewnego Mongoła na jednym koniu – ok. 1000 km w 9 dni. ○ Armia Czyngis-chana potrafiła w razie potrzeby przebyć 200 km w 2 dni. ○ Armia Subedeja przebyła ok. 280 km w 3 dni brodząc w śniegu. ○ Kampania przeciw Jin – ok. 20 km dziennie. ○ Jako zwierzęta juczne używane baktriany (wytrzymujące do 20 dni bez wody). Wyposażenie ○ Toporek, lina, arkan, szydło, igła i nici, pilnik, garnek, dwa bukłaki, worek z jedzeniem, nieprzemakalny worek skórzany do przepraw przez rzekę; 1 namiot (ger ) na 10 ludzi. ○ Wełniana szata, bielizna, spodnie, buty, czapka, chusta; futra i wojłokowe płaszcze. Bogatsi – tunika z jedwabiu. Uzbrojenie ○ Skórznie, zbroje łuskowe, lamelkowe, brygantyny, kolczugi. ○ Hełmy z nakarczkiem. ○ Ladry. ○ Tarcze okrągłe. ○ Łuki refleksyjne. ○ Włócznie, miecze, szable, noże, buzdygany i buławy. ○ Trebusze, kusze wałowe, bomby. Kampanie ○ 1213 – przełęcz Nankuo (na drodze do Pekinu), pozorowana ucieczka. ○ 1215 – zdobycie Zhongdu. ○ 1219-21 – Chorezm. Mordy na cywilach. ○ 1223 – bitwa nad Kałką (Ruś), pozorowana ucieczka przez 9 dni. ○ 1237-38 – podbicie Rusi (w zimie). ○ 1241 – bitwa pod Legnicą. 6-8 tys. po obu stronach. Mongołowie wykorzystali dymy bojowe. Śmierć Henryka Pobożnego. ○ 1241 – bitwa na równinie Mohi (Węgry). Ok. 30 tys. Mongołów, przewaga liczebna Węgrów. Zwycięstwo Mongołów. ○ 1260 – bitwa pod Ajn Dżalut. Zwycięstwo Mameluków. ○ 1274-1281 – inwazje na Japonię. Ok. 40 tys. Zwarte formacje. Klęska Mongołów – tajfun kamikaze. ○ 1277 – bitwa pod Ngasaunggyan (Birma). Ok. 12 tys., Birmańczyków 4x więcej, słonie. Mongołowie zsiedli z koni, zaczęli ostrzał słoni, które zawróciły tratując Birmańczyków. Mongołowie dosiedli koni i rozbili Birmańczyków. Rozpad: Złota Horda, Chanat Czagatajski, Ilchanat, Dyn. Yuan. Tamerlan. Kutulun – córka Kajdu (jednego z potomków Czyngis-chana) – brała udział w bitwach, przyrzekła wyjść za tego, kto ją pokona wręcz. Od przegranych zdobywała konie.

Japonia 10

● Jōmon (od ok. 12 tys. p.n.e.). Yayoi (IV w. p.n.e. – II w. n.e.). Kofun (III-VIII w.). Nara (VIII w.). Heian (VIII-XII w.). ● Cesarzowa Himiko. Możliwe, że była pierwowzorem Jingu (bojowa cesarzowa, będąc w ciąży najechała Koreę). ● Broń inspirowana chińską; ge, miecze, tarcze, włócznie. Brąz. ● Tankō – zbroja z nitowanych pasów metalu. Keikō – zbroja lamelkowa. ● Tsurugi – miecz prosty, dwusieczny, używany do epoki Heian. Chokutō – jednosieczna prosta broń. ● Próby tworzenia armii na wzór chiński. ● Piechota z poboru. ● Żołnierze-rolnicy. ● Broń zastrzeżona dla żołnierzy. ● Prowincjonalni możnowładcy z konnicą. ● Koniec VIII w. – Sakanoue Tamuramaro: seiitaishōgun (główny generał do walki z barbarzyńcami – Emishi). ● Nadanie ziemi w zamian za służbę. ● Rezygnacja z piechoty z poboru. ● Konie – niewielkie (ok. 130 cm w kłębie). ● Terminy na wojowników ○ Kondei. ○ Mononofu. ○ Tsuwamono. ○ Musha. ○ Bushi (武士). ○ Samurai (侍). ○ Yumiyatori („dzierżyciel łuku i strzał”). ○ Genin (pomocnik, giermek). ○ Ashigaru („lekkostopi” – piechota). ● Ōyoroi (wielka zbroja pudełkowa) ○ Lamelki skórzane i metalowe (z lewej strony odsłanianej podczas strzału z łuku). ○ Płytki łączone sznurami jedwabnymi, lakowane. ○ Ciężka (20 kg), ale w dużej mierze oparta o siodło. ...