4. Platyhelminthes - płazińce PDF

Preview

Summary

Download 4. Platyhelminthes - płazińce PDF

Description

PLATYHELMINTHES - płazińce Grupa organizmów wolno-żyjących i pasożytniczych, których organy wykształciły się z trzech listków zarodkowych. Budowa: - przód bez wyodrębnionej głowy, tył, strona brzuszna i grzbietowa - pasożyty: nabłonek scyntialny pozbawiony rzęsek + oskórek - warstwa chroniąca przed enzymami gospodarza - wolnożyjące: wielokomórkowy orzęsiony nabłonek - poruszanie się i napędzanie pokarmu - jama gębowa przechodząca w gardziel, brak otworu odbytowego - ukł. pokarmowy to rozgałęzione i ślepo zakończone jelito, wchłanianie przez powłoki ciała - układ nerwowy: część centralna z 2 zwojami nerwowymi i dwoma pniami nerwowymi biegnącymi wzdłuż ciała - brak układu krążenia, wymiana i transport substancji dzięki płynom w parenchymie - brak układu oddechowego: pasożyty - oddychanie beztlenowe, wolnożyjące - oddychanie przez powłoki ciała Cechy: - brak jam ciała (schizocel wypełniony parenchymą (poza narządami), nadającą sprężystość, określony kształt ciała oraz umożliwiającą poruszanie się poprzez wyginanie ciała, zależnie od skurczów mięśni, funkcja szkieletu) - trójwarstwowce (ekto- ento- i mezoderma) - grzbieto-brzuszne spłaszczenie ciała, symetria dwuboczna - robaki drapieżne (narządy czepne utrudniające ich pozbycie się z ciała żywiciela) - jelito ślepo zakończone lub brak jelita - układ nerwowy z parzystymi zwojami mózgowymi i podłużnymi pniami nerwowymi, drabinkowo połączonymi poprzecznymi komisurami - obojniaki z bardzo dobrze rozwiniętym układem rozrodczym (zapłodnienie krzyżowe) - ruch: mięśnie okrężne powodują wydłużenie ciała, a mięśnie podłużne jego skrócenie - wirki: rozwój prosty, przywry i tasiemce (pasożyty): rozwój złożony

Turbellaria (wirki):



* wolnożyjące, małe, płaskie *głównie środowisko wodne *rozwój prosty - po wykluciu młode przypominają dorosłe osobniki *gdy nie mogą znaleźć pożywienia, używają swoich komórek ciała, malejąc *mogą być pasożytami lub symbiontami *kształt wydłużony, często listkowaty *nabłonek rzęskowy pokrywający ciało (wytwarzanie wirów), pod nim mięśnie okrężne, skośne i podłużne *komórki czuciowe i gruczoły skórne - rabdity (w nabłonku) *układ pokarmowy workowaty lub rozgałęziony z jednym otworem gębowo-odbytowym *brak układów oddechowego i krwionośnego *narządy zmysłu: oczy (do kilkunastu par), statosysty, płaty czuciowe *hermafrodyty

 

Gr  :  Turbellaria - wirki Rz: Tricladida R: Dendrocoelidae Rj: Dendrocoelum K: Animalia T: Platyhelminthes  G: Dendrocelum lacteum - wypławek biały *spłaszczony liściowato *otoczony rzęskami *przednia część zakończona tępo *mleczno biały *stojące wody słodkie *drapieżnik *para oczu w przedniej części ciała *hermafrodyta, rozwój prosty *zapłodnienie krzyżowe podczas kopulacji osobników lub bezpłciowe przez podział ciała *zdolności regeneracyjne Cechy wspólne przywr i tasiemców: *przystosowanie do pasożytniczego trybu życia - neoderma (tegument) zastępuje orzęsiony nabłonek (epidermę) i jest odporna na działanie enzymów trawiennych żywiciela, ponadto umożliwia pobieranie pokarmu, wymianę gazową i oddychanie pasożyta *pasożyty wszystkich grup kręgowców (larwy opanowały bezkręgowce i kręgowce żyjące w środowisku wodnym i lądowym)

Trematoda (przywry): *wielu żywicieli - pośrednie ślimaki, ryby *ciało wydłużone, owalne, lancetowate, spłaszczone grzbieto-brzusznie, z dwoma przyssawkami *niewielkie *układ pokarmowy rozgałęziony, najczęściej ślepo zakończony *w większości obojniaki *rozwój z przemianą pokoleń

T: Platyhelminthes Gr:   Trematoda - przywryRz: Echinostomida R: Fasciolidae Rj: Fasciola   G: Fasciola hepatica - motylica wątrobowa *postać dojrzała ok.3 cm bytuje w wątrobie i przewodach żółciowych żywiciela ostatecznego (owca, krowa, człowiek) *narząd czepny - dwie przyssawki na obu końcach ciała *pobieranie pokarmu przez skórę, przełyk oraz dychotomicznie rozgałęzione jelito (dalsze rozgałęzienia jeita) *układ rozrodczy zajmuje najwięcej miejsca w organizmie *hermafrodyta,rozwój złożony *rozmnażanie płciowe, zapłodnienie krzyżowe *zapłodnione jaja trafiają do jelita, a wraz z kałem na zewnątrz - muszą dostać się do środowiska wodnego, w którym rozwija się orzęsiona larwa (miracidium) *larwa wnika do organizmu błotniarki moczarowej i przechodzi w następną postać sporocystę (zdolność do powielania samych siebie przez partenogenezę) *przekształcenie się w redie i przejście w cerkarie, które opuszczają ciało błotniarki i pozostaje w środowisku wodnym *po połknięciu cerkarii przez żywiciela ostatecznego, larwy przedostają się do wątroby, gdzie wykształcają się postaci dojrzałe i po przejściu do narządów żółciowych następuje zapłodnienie *może prowadzić do marskości wątroby *nie orzęsiony i elastyczny oskórek z mikroskopijnymi kolcami *kształt ciała listkowaty, spłaszczony, najszerszy w przedniej części *przód ciała zwężony w krótki stożek, na jego szczycie otwór gębowy *na tylnym końcu ciała pojedynczy otworek wydalniczy









T: Platyhelminthes Gr:   Trematoda - przywry Rz: Plagiorchiida R: Dicrocoelidae Rj: Dicrocoelium  G: Dicrocoelium dendriticum - motyliczka wątrobowa *ciało spłaszczone, lancetowate, najszersze w tylnej części, niesegmentowane *dwa nieuzbrojone narządy czepne (bez haczyków): przyssawkę gębową i brzuszną *otwór gębowy, umięśniona gardziel *brak otworu odbytowego *pasożyt *hermafrodyty: jądra, nasieniowod, jajnik, jajowody, gruczoły żółtnikowe, przewody żółtkowe, nierozgałęziona macica *miracidium - pierwsza larwa wykluwa się w jelicie ślimaka lądowego *przekształcenie w sporocystę - rozmnażanie parentogenetyczne *cerkarie wydalane ze śluzem *żywiciel pośredni: mrówki - metacerkaria wpływa na zachowanie mrówek *żywiciel ostateczny: przeżuwacze T: Platyhelminthes Gr:   Trematoda - przywryRz: Monopisthocotylea R: Gyrodactylidae Rj: Gyrodactylus  G: Gyrodactylus salaris * monogeniczna przywra *0,5-1mm *bezbarwne, szare ciało wypukłe na stronie grzbietowej i wklęsłe na brzusznej *część głowowa zakończona gardzielą *tułów *zwężone zakończenie z opisthaptorem *aparat czepny: haki *gatunek żyworodny *pierwszy organizm potomny powstaje bezpłciowo z komórek osobnika rodzicielskiego w chwili jego powstania *drugi i następne osobniki potomne rozwijają się z oocytu w macicy *możliwość wytwarzania potomstwa 24 godziny po narodzinach w tym samym żywicielu

T: Platyhelminthes Gr:Trematoda - przywry Rz:Polyopisthocotylea R: Diplozoidae Rj: Diplozoon G: Diplozoon sp *przywra skrzelowa *występuje na powierzchni ciała ryb, w skrzelach, czasem w jamie gębowej, gardzieli, pęcherzu moczowym, gałkach ocznych *nie jest wymagany żywiciel pośredni *rozbudowany aparat czepny umieszczony na tylnym odcinku ciała - tarczy czepnej *wody słodkie i słone *jaja składane w skrzelach *larwy diporpy *larwa przekształca się w postać dorosłą dopiero po napotkaniu drugiej larwy *larwy zrastają się parami i zaczynają przeobrażać w postać dorosłą *u zrośniętych osobników wykształcają się gonady *zrośnięcie w kształt krzyża na całe życie *wysysanie krwi z żywiciela Cechy wspólne przywr i tasiemców: *przystosowanie do pasożytniczego trybu życia - neoderma (tegument) zastępuje orzęsiony nabłonek (epidermę) i jest odporna na działanie enzymów trawiennych żywiciela, ponadto umożliwia pobieranie pokarmu, wymianę gazową i oddychanie pasożyta *pasożyty wszystkich grup kręgowców (larwy opanowały bezkręgowce i kręgowce żyjące w środowisku wodnym i lądowym).

Cestoda (tasiemce): *pasożyty wewnętrzne *brak oczu, układu pokarmowego *żywią się strawionym pokarmem gospodarza przenikanie cząstek pokarmowych przez okrywy ciała (neodermę) *ciało w postaci taśmy - strobili zbudowanej z licznych segmentów oraz główki (skoleksu) i szyjki (strefa wzrostu) *powstawanie kolejnych członów strobili następuje w szyjce *każdy segment zawiera cały układ rozrodczy potrzebny do produkcji jaj *samozapłodnienie pomiędzy poszczególnymi segmentami *w miarę rozwoju w segmencie zanikają wszystkie układy i zostają

wyłącznie jaja *końcowe człony są odrywane i wydalane wraz z kałem *z przodu ciała strefa namnażania ciała (przy szyjce najmłodsze człony),  protandria (wcześniejsze dojrzewanie narządów męskich, by uniknąć samozapłodnienia). Rozwój: a) woda: jajo > I-L koracidium (pokryte rzęskami) > II-L procerkoid > lll-L plerocerkoid > forma dorosła b) ląd: jajo > I-L onkosfera > II-L wągier (cysticerkoid / cysticerkus / cenurus / echinokok) > forma dorosła Żywiciel parateniczny - dodatkowy, nieobligarotyjny, w którym pasożyt pozostaje w tym samym stadium rozwojowym - nie osiąga formy dorosłej i nie może się rozmnażać. T: Platyhelminthes  Gr:  Cestoda  Rz:  Cyclophyllidea R: Taeniidae Rj: Taenia G: Taenia solium - tasiemiec uzbrojony *ok.3-4m długości *narząd czepny - cztery przyssawki i podwójny wieniec haków na główce *pasożyt jelita cienkiego *ciało składa się z główki i kolejno po sobie różnicujących się członów - do stu *mniej odgałęzień macicznych od  Taenia saginata (krótszy, łatwiejsze utrzymanie się w ciele żywiciela dzięki hakom - mniej energii na rozmnażanie) *ryjek *długość ciała do kilku metrów *dojrzałe jaja są w członach dystalnych, które odrywają się od reszty ciała i wydostają na zewnątrz wraz z kałem (apoliza) *żywiciel pośredni - świnia, ostateczny - człowiek *zróżnicowanie się pierwszego stadium larwalnego - onkosfery (z chitynowymi haczykami, umożliwiającymi zakotwiczenie się w wybranym narządzie) *wędrówka onkosfery wraz z krwią do mięśni i jej przekształcenie kolejną postać larwalną - wągra (pęcherzyka napełnionego płynem o średnicy ok.1cm) *zarażenie człowieka poprzez spożycie niedogotowanego mięsa *tasiemczyca, objawy: niedokrwistość, osłabienie, bóle brzucha, biegunka lub zaparcia, utrata wagi mimo dużego apetytu, nudności T: Platyhelminthes  Gr:  Cestoda Rz:  Cyclophyllidea R: Taeniidae Rj: Taenia G: Taenia saginata -tasiemiec nieuzbrojony *pasożyt jelita cienkiego człowieka - żywiciel ostateczny *do 12m długości (zwiększenie szans na przetrwanie gatunku - więcej potomstwa), większe nakłady energii wykorzystywane na rozmnażanie *brak haczyków, narząd czepny - 4 przyssawki na skoleksie *brak ryjka *żywiciel pośredni - krowa *wągry osiedlają się w mięśniach *cykl życiowy podobny do tasiemca uzbrojonego: -kuliste larwy pierwszego stadium (onkosfery) -wydalenie z organizmu człowieka i zjedzenie przez żywiciela pośredniego *przekształcenie w wągry w mięśniach *brak przewodu pokarmowego *zarażenie: brak higieny, surowe/niedogotowane mięso wołowe *człony wydalane z kałem do środowiska zewnętrznego (apoliza) T: Platyhelminthes  Gr:  Cestoda Rz:  Cyclophyllidea R: Taeniidae Rj: Taenia G: Taenia multiceps -tasiemiec kręćkowy *ok. 1 cm *pasożyt psowatych *żywiciel pośredni: owce *strobila z 200-250 proglotydów *gruszkowaty skoleks *4 przyssawki i podwójny wieniec 22-32 haczyków *dojrzałe proglotydy wydalane są z kałem żywiciela i uwalniają onkosfery *zarażenie żywiciela pośredniego *rozwinięcie cenuru i osadzenie larwy w rdzeniu kręgowym lub mózgu owiec (powoduje kręcenie się zwierzęcia w kółko lub głową) *zdolność cenuru do rozmnażania wegetatywnego: wytwarzanie skoleksów przez pączkowanie *dojrzałość po 2-3 miesiącach *człony wydalane z kałem do środowiska zewnętrznego (apoliza) *choroba cenuroza T: Platyhelminthes  Gr:  Cestoda Rz:  Cyclophyllidea R: Taeniidae Rj: Echinococcus G: Echinococcus granulosus - tasiemiec bąblowcowy (bąblowiec) *najgroźniejszy gatunek tasiemca *stadium dorosłe max. kilka cm długości *pasożyt jelita cienkiego *żywiciel ostateczny - przeważnie psowate *żywiciele pośredni - głównie przeżuwacze: krowy, owce, świnie, rzadko człowiek *podwójny komplet narządów płciowych *kulisty skoleks *podwójny wieniec haczyków i przyssawek *strobila składa się z trzech proglotydów: jałowego, hermafrodytycznego i macicznego *larwa onkosfera *wągry zagnieżdżają się w wątrobie, płucach i mózgu, powodując ich uszkodzenia, które mogą skutkować śmiercią *larwa może osiągać rozmiary główki niemowlęcia *wywołuje bąblowicę *człony wydalane z kałem do środowiska zewnętrznego (apoliza) T: Platyhelminthes  Gr:  Cestoda Rz:  Cyclophyllidea R:  Rj: Dipylidium

G: Dipylidium caninum -tasiemiec psi *żywiciel ostateczny: pasożyt ssaków drapieżnych - psowatych, kotowatych, sporadycznie człowieka *żywiciel pośredni: wszy i pchły *choroba dipylidoza: przebieg bezobjawowy *skoleks z 4 przyssawkami i 4-7 rzędami haczyków *proglotydy po oderwaniu od strobilii mają zdolność do samodzielnego poruszania się *długość do 70 cm *człony wydalane z kałem do środowiska zewnętrznego (apoliza) *główka zbliżona do Taenia solium T: Platyhelminthes  Gr:  Cestoda Rz:  Pseudophylidea R: Diphyllobothidae Rj: Diphyllobothrium G: Diphyllobothrium latum  - bruzdogłowiec szeroki *najdłuższy tasiemiec człowieka - do 20m *mały skoleks pozbawiony haczyków i przyssawek, narząd czepny bruzdy *człony ciała dłuższe niż szersze *zapłodnione jaja wydostają się z macicy przez otwór do środowiska wodnego (anapoliza ) *wyklucie larwy - koracidium *pływają jako składnik planktonu aż zostaną zjedzone przez pasożyta pośredniego - skorupiaka oczlika *następuje przekształcenie w procerkoid *skorupiak zostaje zjedzony przez rybę, która staje się drugim żywicielem pośrednim *przekształcenie w plerocerkoid w mięśniach ryby *zarażona ryba zostaje zjedzona przez żywiciela ostatecznego (ssaka), w którego jelicie przekształca się w postaci dojrzałe *choroba difylobotrioza: niedrożność jelit, biegunki i zaparcia, bóle brzucha, ucisk w gardle, nocne dreszcze, zaburzenia snu, mdłości i wymioty, niedokrwistość, zapalenie dróg żółciowych *klimat umiarkowany, półkula północna T: Platyhelminthes  Gr:  Cestoda Rz:  Pseudophylidea R: Diphyllobothidae Rj: Ligula G: Ligula intestinalis -tasiemiec rybi (rzemieniec) * pasożyt ryb *ok.1m *1 żywiciel - skorupiak planktonowy *2 żywiciel - ryba *ostateczny: ptaki rybożerne *zapłodnione jaja wydostają się z macicy przez otwór do środowiska wodnego (anapoliza)*uwolnienie larwy koracidium *połknięcie przez widłogona - pierwszy żywiciel pośredni *przekształcenie w procerkoid *połknięcie przez rybę - przekształcenie  w jamie ciaław plerocerkoid *zjedzenie ryby przez ptaka - przekształcenie w postać dorosłą...