Aleksander Fredro - Zemsta PDF

Title Aleksander Fredro - Zemsta
Course Historia literatury francuskiej
Institution Uniwersytet Gdanski
Pages 8
File Size 115.6 KB
File Type PDF
Total Downloads 6
Total Views 112

Summary

Notatki i materiały przygotowujące do matury z języka polskiego - opracowanie lektury...


Description

"Zemsta" A. Fredry 1. Czas i miejsce akcji: Akcja „Zemsty” Aleksandra Fredry rozgrywa się w czasach współczesnych autorowi – na przełomie XVIII i XIX wieku, u schyłku Rzeczpospolitej Szlacheckiej. Miejscem akcji jest niewielka wieś, położona na mazowieckiej prowincji, na co wskazuje adnotacja pisarza pod spisem osób, występujących w sztuce – „scena na wsi” oraz pojawiające się w tekście regionalizmy. Wszystkie wydarzenia rozgrywają się w starym zamczysku, którego współwłaścicielami są Rejent Milczek i Cześnik Raptusiewicz. 2. Charakterystyka bohaterów: Cześnik Maciej Raptusiewicz - bohater główny, jego nazwisko pochodzi od słowa „raptus” ktoś gwałtowny, porywczy, łatwo wybuchający gniewem. Jest cześnikiem ziemskim (w dawnej Polsce cześnik kładł przed królem potrawy) i prawnym opiekunem swej bratanicy, Klary, starym kawalerem. To czerstwy, wysoki, dobrze zbudowany mężczyzna w średnim wieku, jest gwałtowny, porywczy, wybuchowy, łatwo go rozgniewać, a wtedy staje się nieobliczalny. Charakterystyka: gwałtowny, porywczy, wybuchowy, łatwo go rozgniewać, a wtedy staje się nieobliczalny; szczery, nieśmiały w stosunku do kobiet, dąży wprost do celu, nie umie obmyślać podstępów i forteli, budzi respekt. O takich osobach jak Cześnik mówimy, że mają temperament choleryczny, tzn. są nieopanowani, wybuchowi. Jest swarliwy, buńczuczny, nieustępliwy, pewny siebie, choć goły i bosy. Dla swych ambicji gotowy jest poświęcić szczęście Klary. Myśli o ożenku, ale wyłącznie dla majątku. Pozornie czerstwy i zdrowy, tęgi i wysoki skarży się na liczne dolegliwości, zapewne pozostałości bujnego żywota. Ruchy ma energiczne i zamaszyste, prezentuje się znakomicie w szlacheckim kontuszu. Jest wybuchowy, nawet nieobliczalny. Domownicy się go boją. Tylko wobec kobiet jest nieśmiały. Sprawia wrażenie szczerego i prostolinijnego, niezdolnego do ukucia żadnej intrygi. Jego gniew mija szybko, nie chowa urazy, ludzi traktuje szczerze. Mimo wad jest sympatyczny. Rejent Milczek - bohater główny, jego nazwisko wskazywałoby na to, że jest człowiekiem spokojnym i łagodnym, w rzeczywistości to intrygant, który działa podstępnie i potrafi być bezwzględny nawet dla własnego syna, jedynaka. W dawnej Polsce rejent był pracownikiem sądownictwa. Milczek jest ojcem Wacława, właścicielem połowy zamku. To szczupły, drobny człowiek. Zwykle pochyla głowę i składa ręce na znak pokory. Na pozór cichy, skromny, pobożny, w rzeczywistości sprytny, chytry, podstępny, bardzo inteligentny, a przy tym wytrwały, uparty, opanowany, zawzięty, obłudny, zamknięty w sobie. Charakterystyka: zupełne przeciwieństwo Cześnika. jest flegmatykiem, tzn. człowiekiem powolnym, cichym, upartym. Udaje pobożnego i pokornego, a jest dumny, bezwzględny i wyrachowany. Jest hipokrytą, jego zachowanie to pozory. W gruncie rzeczy jest to człowiek twardy, bez skrupułów, konsekwentnie dążący do celu. Jest też chciwy, manipuluje losem syna dla korzyści majątkowych. Mimo wszystko nie jest pozbawiony honoru. Józef Papkin - bohater drugoplanowy, postać wzięta z epoki stanisławowskiej (epoka panowania króla Stanisława Augusta Poniatowskiego). Szlachecki hulaka, pieczeniarz, tchórz, wesoły, pogodny „bawidamek”. Typ samochwały, zdobywca kobiecych serc. Wyraża się w sposób wykwintny, ma talent poetycki. Bezwzględny wobec ludzi o niskiej pozycji społecznej, uniżony i uprzejmy względem ludzi zamożnych. Interesowny i zakłamany. Nazywa siebie: „Lwem Północy”, zaleca się do Klary, poddany Cześnika, za pieniadze gotów jest zrobic wszystko. Jak pisze w testamencie nie posiada żadnych nieruchomości

Klara - bohaterka drugoplanowa, bratanica Cześnika, pozostająca pod jego opieką, bardzo kocha Wacława, nie pozwala się mu jednak wykraść. Jest osobą rozsądną. Wacław - bohater drugoplanowy, typ zalotnego kochanka, walczy o swoje szczęście, nie pozostawia losu swojemu biegowi, odważny i przedsiębiorczy. Podstolina - bohaterka epizodyczna, wdowa, która pochowała już trzech mężów. Ładna, choć starzejąca się dama, pragnąca zwabić następnego małżonka: „chciałam za mąż wyjść czym prędzej, by nie zostać całkiem w nędzy”. Jest zatem nieco wyrachowana. Dyndalski - marszałek, postac epizodyczna, sprzymierzeńca Cześnika Śmigalski - dworzanin, postać epizodyczna, sprzymierzeńca Czesnika Perełka - kuchmistrz, postac epizodyczna, sprzymierzeńca Cześnika 3. Cześnik Raptusiewicz i Rejent Milczek - porównanie (ogień, woda): Cześnik Raptusiewicz: - nazwisko znaczące: raptus - ktoś gwałtowny, porywczy - Cześnik to dawny tytuł dworski - jego obowiazkiem było nadzorowanie części dóbr królewskich (np.piwnicy z winami). - Raptusiewicz to stary kawaler, stryj i opiekun Klary. Nie posiada żadnego majątku, zarządca dobrami Klary - wygląd: postawny, wysoki i tęgi, ruchy ma zamaszyste i energiczne, mówi głośno, często pokrzykuje - planuje małżeństwo z Podstoliną, gdyż wydaje mu się, że posiada ona spory majątek - ulubione powiedzenie: "mocium panie" - niewykształcony, niezbyt inteligentny, ale uważa się za bardzo mądrego - porywczy, gwałtowny, mściwy, gadatliwy - działa szybko, bez zastanowienia, za najlepszy sposób zakończenia sporu uważa walkę, raz jednak knuje podstęp, gdy w odwecie Rejentowi chce wydać Klarę za Wacława - i ta zemsta udaje mu się - zawadiaka, chętnie chwali się żołnierską przeszłością - gościnny, szczery, otwarty, nieśmiały w stosunku do kobiet (dlatego mianował Papkina swym swatem) Rejent Milczek: - nazwisko znaczące:Milczek niechętnie rozmawiał - Rejent to odpowiednik dzisiejszego notariusza - wdowiec, wychowywała jedynego syna Wacława, zamożny, właściciel połowy zamku - wygląd: chudy, drobny, ręce często trzyma złożone w modlitewnym geście, mówi cicho i wolno - planuje małżeństwo Wacława z Podstoliną - kieruje się tu wyłącznie nienawiścią do Cześnika (wie, że to małżeństwo nie przyniesie mu żadnych korzyści majątkowych) - ulubione powiedzonko: "serdeńko", "Niech się dzieje wola nieba, z nią się zawsze zgadzać trzeba" - wykształcony, sprytny, pisząc donos do sądu, umiejętnie sfałszował zeznania świadków murarzy - skryty, małomówny, flegmatyczny, skapy, uparty i zawistny - wszystkie jego działania są dobrze przemyślane, wie, jak dokuczyć sąsiadowi - udaje człowieka pobożnego, choc nie kieruje się zasadami etyki chrześcijańskiej - potrafi bezwzględnie wykorzystać innych (Wacława, murarzy)

4. Komedia - gatunek dramatyczny - utwór o pogodnej tematyce i żywej akcji, zamkniętej zakończeniem pomyślnym dla głównych bohaterów; może w niej występować komizm sytuacyjny, językowy i komizm charakterów. 5. Zemsta jest komedią w czterech aktach podzielonych na sceny. Podział na akty i sceny wynika z zewnętrznej budowy dramatu, którego gatunkiem jest komedia. Inną cechą zewnętrzną jest dwojaki rodzaj tekstu w dramacie. Wypowiedzi osób dramatu tworzą tekst główny. Informacje autora o tym, kto mówi, w jakiej sytuacji i jak się zachowuje, tworzą tekst poboczny, inaczej didaskalia. 6. Dramat - (z gr. – dráma czyli działanie, akcja) – jeden z trzech rodzajów literackich (obok liryki i epiki). Jest to właściwie rodzaj sztuki na granicy teatru i literatury. Dzieło dramatyczne zaliczane jest do literatury jedynie w warstwie słownej, natomiast w swojej realizacji widowiskowej należy do wielotworzywowej sztuki teatru. W dziele dramatycznym nie występuje podmiot literacki lub jego rola jest ograniczona do minimum, świat przedstawiony jest opisywany poprzez działania i wypowiedzi w pełni usamodzielnionych postaci. Akcja w klasycznych formach dramatu jest wyraźnie zarysowana i ma ustalony tok przebiegu (od przedstawienia, poprzez rozwinięcie, perypetię, punkt kulminacyjny, a skończywszy na rozwiązaniu). 7. "Zemsta" A. Fredry jako przykład dramatu: Dramat ma charaktrystyczną budowę: I Budowa zewnętrzna - podział na akty i sceny II Budowa wewnętrzna: - tekst główny: dialogi i monologi bohaterów - tekst poboczny: didaskalia (wskazówki przeznaczone dla realizatorów scenicznych dotyczą wyglądu postaci, wystroju sceny) 8. Ze względu na wewnętrzną budowę dramatu w komedii "Zemsta" występuje: - ekspozycja - sytuacja zainspirowana w punkcie wyjścia (intryga małżeńska Cześnika), - zawiązanie akcji - burzenie muru przez Raptusiewicza, - rozwój akcji - najbardziej rozbudowana częśc przebiegu akcji (niewola Wacława, wyzwanie Rejenta na pojedynek, plany zemsty Milczka, ślub Wacława i Klary), - punkt kulminacyjny - moment, w którym napiecie przeciwstawnych dążeń osiaga stopień wyrazistości(spotkanie Rejenta z Cześnikiem), - rozwiązanie akcji - etap przebiegu akcji, będący rozstrzygnięciem konfliktu (pojednanie Cześnika i Rejenta). 9. Komizm - zespół cech osoby, sytuzcji, zdarzenia, przedmiotu, dzieła, które wywołują wesołośc, rozśmieszają; to także przedatawienie czegoś w sposób zabawny, smieszny. Komizm jest zasadniczą cechą komedii, pojawia się też w innych gatunkach literackich i dziedzinach sztuki. 9. Z czego się śmiejemy czytając "Zemstę" ?: "Zemsta" A. Fredry to utwór pełen ciepłego i serdecznego humoru. Autor z pobłażliwością opisuje ludzi, którzy należą do niepowrotnej przeszłości. Nawet najbardziej skomplikowane i zdawałoby się nie do rozwiązania konflikty, znajdują się w "Zemście" szczęśliwe finały, np. murarze wprawdzie zostali pobici, ale ostatecznie znajduja na sobie tylko lekkie draśnięcia. Źródłem komizmu w "Zemscie" są kontrastowość charakterów i Cześnika i Rejenta, postać Papkina i sprzeczność między pozorami z istototnymi przyczynami postępowania postaci, zaskoczenie czytelnika tym, czego się nie spodziewał, ujawnienie pomyłek i powikłań. 10. Największym walorem „Zemsty” jest niewątpliwie komizm. Aleksander Fredro wykorzystał w komedii trzy rodzaje komizmu:

- komizm sytuacyjny – związany jest z umieszczeniem akcji dzieła w starym zamczysku i sporem między nienawidzącymi się sąsiadami o niszczejący mur graniczny. Komizm sytuacyjny uwidacznia się również w poszczególnych scenach komedii, takich jak: dyktowanie listu przez Cześnika, scena oświadczyn Papkina czy też spisywania przez niego testamentu. - komizm postaci – wiąże się przede wszystkim z kreacją postaci Cześnika Raptusiewicza, Rejenta Milczka i Papkina (ich śmieszność). Autor nadał im charakterystyczne nazwiska, uwypuklające cechy ich charakteru. Bohaterowie ci śmieszą odbiorcę swym sposobem bycia, zachowaniem i wyglądem zewnętrznym. - komizm słowny – wyłania się z wypowiedzi bohaterów, którzy mają swoje ulubione powiedzonka i często wplatają je w tok wypowiedzi. W „Zemście” postacią, która zespala w swej kreacji wszystkie wspomniane rodzaje komizmu, jest Papkin, niewątpliwie jedna z najciekawszych i najbardziej barwnych postaci dzieła. 11. Geneza utworu i gatunek: GENEZA: W 1828 r. A. Fredro ożenił się z Zofią z Jabłonowskich Skarbkową. Żona wniosła mu w posagu tzw. klucz korczyński z połową starego zamku w Odrzykoniu. Studiując dokumenty związane z historią świeżo otrzymanego majątku, Fredro natrafił na akta procesowe właścicieli zamku odrzykońskiego z pierwszej połowy XVII wieku: Piotra Firleja i Jana Skotnickiego. Ich historia stała się inspiracją do napisania Zemsty. GATUNEK: Komedia 12. Konflikt i intryga w Zemście: Podstawowy konflikt dramatyczny w Zemście polega na ścieraniu się poglądów Cześnika i Rejenta dotyczących kwestii muru granicznego. Rejent naprawia mur, Cześnik nie godzi się na tę naprawę. Konflikt ujawnia się podczas zawiązania akcji, gdy Cześnik wyprawia zbrojnych pachołków, którym przewodzi Papkin, by zburzyli mur naprawiany przez Rejenta. Przyczyną tego konfliktu jest różnica charakterów i interesów głównych bohaterów komedii. 13. Akcję Zemsty dwa razy kształtuje intryga: - po pierwsze intryga Rejenta: chce on ożenić Wacława z Podstoliną na złość Cześnikowi, który jest z nią zaręczony; wynikła stąd perypetia - Cześnik nie żeni się z Podstoliną, która zrywa zaręczyny; - po drugie intryga Cześnika: na złość Rejentowi wydaje Klarę za Wacława; wynikła stąd perypetia - nie dochodzi do pojedynku Cześnika z Rejentem, który mógłby się skończyć źle (nie byłoby komedii), zwaśnieni sąsiedzi godzą się. 14. Plan wydarzeń: Akt I 1.Plany małżeńskie Cześnika. 2. Zgoda Podstoliny na małżeństwo z Raptusiewiczem. 3. Spotkanie Klary z Wacławem. 4. Awantura przy murze. 5. Wacław w domu Cześnika. Akt II 1.Plany Klary. 2.Wacław i Podstolina. 3.Wyznanie Papkina.

Akt III 1.Rejent przygotowuje pozew przeciwko Cześnikowi. 2.Rozpacz Wacława. 3.Papkin u Rejenta. 4.Zmiana planów Podstoliny. Akt IV 1.Przygotowanie do wesela Cześnika z Podstoliną. 2.Odkrycie planów Rejenta. 3.Zemsta Cześnika. 4.Zgoda między sąsiadami. 15. Wątek miłosny w Zemście - miłość Wacława i Klary: Miłość Wacława i Klary jest jednym z wątków „Zemsty” Aleksandra Fredry. Młodzi należą do zwaśnionych rodów. Wacław jest synem Rejenta Milczka, a Klara – bratanicą Cześnika Raptusiewicza, który zaopiekował się dziewczyną po śmierci jej ojca. Spotkali się po powrocie Wacława z Warszawy, gdzie pobierał nauki i pod fałszywym imieniem księcia Rodosława uwodził Podstolinę. Młodzieniec ujrzał w ogrodzie Klarę, a potem kilka razy spotykali się przy murze granicznym. Dość szybko wyznał dziewczynie swoją miłość i zyskał jej przychylność. Na drodze do ich szczęścia i wspólnej przyszłości stał konflikt między ich rodzinami. Wacław nie chciał dłużej ukrywać swych uczuć do Klary i uznał, że powinni pobrać się potajemnie. Panna nie zamierzała jednak postąpić wbrew woli stryja i odrzuciła propozycję ukochanego. Młodzian wykorzystał zamieszanie, które powstało podczas bójki z murarzami i przedostał się do części zamku, należącej do Cześnika. Tam dobrowolnie oddał się jako jeniec w ręce Papkina i starał się przekonać Raptusiewicza do zgody ze znienawidzonym Rejentem. Klara na widok Wacława była przerażona. Ukochany przekonał ją, aby dążyli do swego szczęścia za wszelką cenę. Dziewczyna postanowiła poprosić o pomoc w złagodzeniu uporu stryja Podstolinę, sądząc, iż Cześnik ulegnie swojej narzeczonej. Wacław rozpoznał w kobiecie swoją dawną kochankę i stanowczo odrzucił jej zaloty. Klara, obserwująca z daleka ich rozmowę, była przekonana, że młodzieniec zyskał przychylność Podstoliny. Tymczasem Rejent, pragnący za wszelką cenę zrobić na złość Cześnikowi, uznał, że syn powinien poślubić Podstolinę. Wdowa zgodziła się na propozycję małżeństwa z młodym Milczkiem, zrywając tym samym słowo dane Raptusiewiczowi. Cześnik, na wiadomość, że został odrzucony, postanowił zemścić się na swym wrogu. Zwabił Wacława do zamku, pisząc list w imieniu Klary i zmusił go do poślubienia bratanicy, nie wiedząc, że młodzi od dawna darzą się uczuciami. Miłość Wacława i Klary kończy się szczęśliwie. Młodzi stają na ślubnym kobiercu, a Rejent udziela im błogosławieństwa. Ich małżeństwo prowadzi do pojednania zwaśnionych rodzin. 16.Historia sporu o zamek: Piotr Firlej był dumnym wojewodą i właścicielem „zamku dolnego”, natomiast pieniacz i awanturnik, Jan Skotnicki miał w posiadaniu „zamek górny”. Dumnemu Firlejowi nie spodobało się sąsiedztwo „chudopałka” Skotnickiego, któremu starał się dokuczyć na każdym kroku. W końcu jako zupełnie „niewinny”, wytoczył sprawę sąsiadowi, którą jednak przegrał, ale spór pomiędzy współwłaścicielami zamku trwał nadal. Ślub Piotra Firleja z kasztelanką Zofią Skotnicką w roku 1638 położył kres waśniom. Ten konflikt stał się głównym tematem Zemsty. 17. Papkin jako "Lew Północy":

Fredro prezentuje w "Zemście" całą galerię postaci. Różnią się zachowaniem, wiekiem, pochodzeniem. Jednak nie ma bohatera bardziej komicznego od Papkina. Pojawienie sie jego na scenie wywłuje śmiech. Fredro nadał jemu nazwisko wspaniale oddające osobowość postaci. Wywodzi się od papki, czyli oznacza persone o nieuformowanej osobowości; a także strawe a więc człowieka, którego usługi można kupić zaledwie za jadło. Papkin miał apetyt wielki, a także lubił popijać wino. Żywił się i poił wyłąxcznie resztkami z pańskiego stołu, co zupełnie nie odpowiada obyczajom lwa. Lew jest królem, bohaterem, panem , jewst odważny, czyli te wszystkie cechy których nie posiadał Papkin. Nieudolnie przedstwaia się jako rycerz, wręcz postać z bohaterskich romansów. Jeśli znajdzie słuchacza, który będzie zainteresowany jego opowiadaniami o wspaniałych wyczynach, zaczyna rosnąć, puszy się jak paw, a czasami nawet nie wierzy w to co mówi. Jest tchórzem i kłamcą. Jednym tylko z wielu przykładów ukazywania się jego tchórzostwa jest scena wyznania miłości Klarze. Sprytna panna wiedziała jak odstraszyć natręta i zażądała milczenia i życia o chlebie i wodzie przez 6 miesięcy, a także krokodyla. Udając przed Klarą zacnego męża zgodził się na dane warunki, chociaż nie miał zamiaru ich spełnic. Boi sie walki, podczas bóki pod murem schował się i udawał, że walczy, wydając tylko odgłosy. Jego wadą jest przekupstwo. Udawał, że wziął Wacława w niewole, poniewąz ten go sowicie opłacił. Porusza sie niczym lew, dumnie. Jednak jego czyny nigdy nie są królewskie i odważne, a to jeszcze bardziej rozbawia czytelnika. Jest hulaką, bawidamkien, próżniakiem, leniem, a dotego szlachcicem bez majątku. Wiedział o tym i się do tego przyzbał : "A w kieszeni, panie bracie albo pustki, albo dziury" Bardzo podoba mi się ta nieodpowiedzialna a zarazem sympatyczna postać. Rozluźnia wszystkie sytuacje grozy. Potrafi pozyskać sobie serce czytelnika. Jednak można polubić tego szlachcia, którego całym majątkiem jest Artemiza, gitara i wspaniała kolekcja ... motyli. 18. Symbolika muru i jego rola w „Zemście”: Mur jest zawsze symbolem podziałów, trudności, barier i problemów nie do pokonania. Mówi się często „walić głową w mur”, „głową muru nie przebijesz” – i powiedzenia te świadczą wyraźnie o niemożności przezwyciężenia czegoś. Konflikty dotyczą społeczeństwa, władzy itp. Niejednokrotnie łączą się z finansami. Ludzie uzurpują sobie prawo do dóbr, terytoriów, majątków, nie zgadzają się ze sobą w kwestiach światopoglądowych, religijnych, a nie są na tyle tolerancyjni, by szanować czyjeś ideologie. Tworzy to podziały między nimi. Wtedy powstaje mur. Mur zamkowy jest przedmiotem sporu pomiędzy dwoma zwaśnionymi sąsiadami. Każdy zamieszkuje w oddzielnej części budowli i zobowiązany jest do nieprzekraczania „granicy” bez pozwolenia. Mur stanowi barierę, rozdziela zakochanych – Klarę i Wacława. W jego wnętrzu tkwi dziura – wyłom, którą pewnego dnia bez niczyjej aprobaty postanawia naprawić Rejent. Rodzi to konfliktowe sytuacje np. bójkę .Często sam człowiek buduje wokół siebie mur, czuje się wyobcowany, nie podziela celów świata, bądź też świat wydaje mu się nieprzychylny i wówczas samoistnie izoluje się. Mur jest wtedy symbolem separacji, samotności. Czasem ukrywają się za nim osoby chore, niepełnosprawne. Żyją w cieniu wszystkich wydarzeń i spraw, bywa, że my sami je izolujemy. Zdarza się także, że mur wznosi się w samym tylko człowieku, który żyje

niezgodnie z wyznawanym systemem wartości, pod presją innych – jako jednostka realizująca czyjeś niespełnione marzenia, ambicje oraz jako ktoś, komu trudno wytyczyć cel życia. Taka osoba mocuje się ze sobą. Dysharmonię osobowości można również porównać do muru, który na tym poziomie obrazuje wewnętrzne podziały i konflikty oraz wydaje się być barierą nie do pokonania. 19. Znaczenie tytułu i motta "Zemsty": Tytuł Zemsta nierozerwalnie wiąże się z mottem utworu: „Nie masz nic tak złego, żeby się na dobre nie przydało. Bywa z węża dryjakiew (lekarstwo), złe często dobremu okazyją daje.” (A. Fredro) Odwet zaplanowany przez Cześnika okazał się zbawienny w skutkach dla większości bohaterów. Raptusiewicz na złość Rejentowi za to, że „podkradł” mu narzeczoną - wdowę, postanowił nie dopuścić do ślubu Podstoliny z Rejentowiczem. Wyswatał więc Wacława ze swoją bratanicą Klarą, co młodym bardzo odpowiadało, bo od dawna już byli w sobie zakochani. Ponieważ rodziny żyły w niezgodzie, małżeństwo nie mogło dojść do skutku i być może nigdy nie zostałoby zawarte, gdyby nie „przebiegłość i spryt” Cześnika. W ten sposób pałający żądzą zemsty bohater przyczynił się do szczęścia młodej pary. Wdówka, która według zamierzeń intryganta powinna była „zostać na lodzie” (jej majątek przepadał w przypadku ślubu Klary), z całej sytuacji wyszła również „bez szwanku”, bo przypadło jej w udziale sto tysięcy zaręczone przez Rejenta. Zło, którym teoretycznie miała być zemsta, miało swój pozytywny aspekt i stało się źródłem radości i zgody. Motto utworu traktować można jako formę przysłowia: „nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło” lub „gorzkie prawdy ciężko się połyka, ale później korzystnie się odbijają.” I dokładnie ta...


Similar Free PDFs