Dementie artevelde PDF

Preview

Summary

hoofdstuk dementie...

Description

Dementie Wat zijn symptomen van dementie? Cognitieve en sensorische veranderingen:         

Geheugenverlies, meestal opgemerkt door de naasten en dierbaren Moeite met de communicatie , vooral het vinden van de juiste woorden om te communiceren Afnemend vermogen om te organiseren, plannen, redeneren of oplossen Moeite bij het afhandelen van lastige taken Verwarring en desoriëntatie Moeite met coördinatie en motorische functies/vaardigheden Verlies van of verminderde gezichtsvermogen Metaalsmaak in de mond, verminderde vermogen om te ruiken Agnosie

Psychologische veranderingen:       

Afwisseling in persoonlijkheid en gedrag Depressie Angsten Hallucinaties Stemmingswisselingen Agitatie Apathie

Wat betekent dementie voor de naaste omgeving (Mantelzorgers)?  Aandachtig zijn  Omgaan met verandering van karakter  Niet meer herkend worden

Beeldvorming Stelling 1: dementie = meer dan vergeten Stelling 2: dementie = terug kind worden Stelling 3: dementie = verhuizen naar woonzorgcentrum

Misverstanden in die beeldvorming (stellingen) -

Geen “normaal” ouderdomsverschijnsel (bv: gehoor vermindert, zicht vermindert) Meer dan alleen “vergeten” Maakt hulpbehoevend: vaak enkel eindfase Feiten en vooroordelen over dementie Niet gelijk aan “kinds” worden Levenskwaliteit bewaken

136.624 mensen hebben in Vlaanderen dementie kans in 1 op 5 dat iemand dementie krijgt. 10% boven de 65jaar

20% boven de 80 jaar 40% boven de 90 jaar 70% woont thuis al dan niet omringd door familie

Wat is dementie? -

Combinatie van symptomen Verzamelnaam voor verschillende ziektes (parkinson…) Blijvend geheugenproblemen met invloed op dagelijks functioneren + verlies autonomie Frequent: gedragsproblemen

Syndroom waarbij in een periode van enkele maanden/jaren een geleidelijke daling in cognitieve functie en geheugencapaciteit wordt vastgesteld door progressieve disfunctie van de hersenen  totaal functioneren raakt verstoord

Meest voorkomende symptomen + tips omgaan -

Geheugenproblemen of AMNESIE

Wat niet doen? Vragen : wat heb je gegeten? Wat wel doen? Vragen: was het lekker? Ook praten over vroeger adhv oude foto’s of vertrouwde voorwerpen (reminiscentie)

Hoe werkt het geheugen? Sensorische informatie  sensorisch geheugen/ werkgeheugen  korte termijn geheugen  lange termijn geheugen Zintuigelijk geheugen (alle info komt hier binnen en wordt seconden vastgehouden)  korte termijngeheugen ( tijdelijk vasthouden van informatie voor minuten)  lange termijn geheugen (opslag van belangrijke info voor lange tijd) HET LANGE TERMIJN GEHEUGEN -

Persoonlijk archief (wordt moeilijker toegankelijk) Geheugen voor 4 domeinen: feitenkennis, persoonlijke herinneringen, motorische vaardigheden, emoties Oprollend geheugen: recente info verdwijnt eerst  Gebeurt minder vlug bij vaardigheden en emoties  Moeilijk begrijpen van opdrachten  Confabuleren

HET ZINTUIGELIJK GEHEUGEN -

Lage alertheid: te weinig -> gestructureerd stimuleren Hoge alertheid: teveel -> rust

HET KORTE TERMIJN GEHEUGEN – WERKGEHEUGEN -

Eerst verdwijnt het onthouden van recente gebeurtenissen Hulpmiddelen: kalender/agenda/klok

LANGE TERMIJN GEHEUGEN

Desoriëntatie in de tijd -

Leesbare klok/ kalender

Desoriëntatie in plaats en ruimte (weg kwijt raken) -

Vertrouwde voorwerpen/ pictogrammen

Desoriëntatie in persoon -

Pijnlijk voor naasten Geen namenquiz

Taalproblemen of afasie -

Woordvindingsmoeilijkheden Vervangwoorden Moeilijker begrijpen Verbaal contact niet meer mogelijk dus non-verbale communicatie

Uitvoeringsproblemen of apraxie -

Bv: kledij niet meer in juiste volgorde Klaarleggen kledij: stimuleren in wat hij/zij wel nog kan

Problemen bij herkennen of agnosie -

Moeite met herkennen van voorwerpen, geluiden, gezichten Niet meer weten waarvoor iets dient, bv: lepel

Dus zoeken naar oplossingen, zaken ongemerkt overnemen waar nodig

Executieve stoornissen -

Moeilijkheden met plannen en organiseren, volgorde van handelingen, moeilijk problemen oplossen

Stemmingsschommelingen en persoonlijkheidsveranderingen -

Achterdocht, angst, initiatief- en controleverlies, dwangmatig gedrag of neerslachtigheid, isolement

Lichamelijke achteruitgang -

Moeilijk stappen, incontinentie, slikproblemen

Agitatie en agressie -

Onrust, stress, schelden, krabben Waarom? Uit onmacht? Stress? Frustratie? Pijn? Niet persoonlijk nemen, uitlokkende factoren vermijden, geen discussies

Wanen (onjuiste overtuigingen) en hallucinaties (zaken horen of zien die er niet zijn) -

Bv: iets is gestolen Bv: stemmen horen die er niet zijn

Slaapproblemen -

Dag/nachtritme verstoord Wel: goede slaaphygiëne, rustige muziek, liever geen middagdutje

Decorumverlies -

Zich niet meer gedragen volgens de fatsoenregels, remmingen vallen weg

Seksualiteit en intimiteit -

Wederkerigheid raakt verstoord Nood aan geborgenheid en intimiteit Wel: belang van non-verbale communicatie, aanrakingen, veiligheid bieden

Meest voorkomende vormen van dementie -

Vasculaire dementie Dementie van alzheimertype Frontaalkwabdementie Lewy-body dementie (opeenstapeling abnormale eiwitvormen Dementie gevolge van Parkinson Alcoholgerelateerde dementie: syndroom van Korsakof

Wat bij vermoeden van beginnende dementie? -

Contact opnemen met huisarts Niet-pluis index (hulpmiddel om gedragsveranderingen bij een cliënt te herkennen)

Een vroege diagnose? -

Niet altijd wenselijk Onontbeerlijk om bepaalde vormen van dementie uit te sluiten  Geneesbare vormen  Behandelbare vormen  Hulp inschakelen

Diagnose – onderzoeken -

Anamnese Neurologisch onderzoek Evaluatie van graad van zorgafhankelijkheid Laboratoriumonderzoek Medische beeldvorming Lumbale punctie Neuropsychologisch onderzoek

Behandeling -

-

Niet te genezen, eerste fase wel langer aanhouden/stabiliseren Ambulant residentieel  In de thuissituatie  In het ziekenhuis  In het woonzorgcentrum Multidisciplinair

Behandeling: gericht op de symptomen -

Doel: onderhouden van functioneringsniveau Psycho-educatie Cognitieve revalidatie Adviezen levensstijl en opvoeding Psychologisch ondersteuning Revalidatie: kine, ergo, logo Activatie/animatie/comfortzorg/PDL

Behandeling: doel? -

-

Bij probleemgedrag: het leven voor de persoon en zijn omgeving terug draaglijk en comfortabel maken Medicamenteus  Antidementica: aricept  Gedragsregulerende medicatie Niet-medicamenteus  Aromatherapie  Muziektherapie  Snoezelen  Reminiscentie  Rolstoeldansen  Groepsturnen

4 fasen van dementie volgens de belevingsgerichte zorg van Cora Van Der Kooij -

Verschillende fasen vloeien in elkaar over (volgen elkaar op) Voortschrijdende aftakeling van verstandelijke functies Steeds groter wordende afhankelijkheid

-

Vier keer wel een persoon: IK

1. Bedreigde-ik-fase -

Geheugenstoornissen- confabuleren Moeite eigen leven te organiseren Ontkent/ houdt schijn op Achterdochtig Houvast zoeken/ vastklampen persoonlijke bezittingen Communicatie nog redelijk intact Rouwverwerkingsproces

2. Verdwaalde-ik-fase -

Steeds meer gedesoriënteerd in tijd, plaats en persoon Blijft niet georiënteerd op het heden Contact maken is nog mogelijk; oogcontact ondersteunt Op gelijk hoogte en aanraakafstand Langzaam, duidelijk en rustig praten Spraken van cliënt gaat langzaam; concentratie is beperkt Emoties gestuurd door primaire behoeften; ongeremdheid kan leiden tot onaangepast gedrag Vaker voorkomen van incontinentie

3. Verborgen-ik-fase -

Ik-beleving lijkt te verdwijnen In zichzelf gekeerd; weinig of geen contact, enkel op initiatief van de zorgverlener Lief praten, zachtjes aanraken en strelen, vrolijke muziek… Non-verbale communicatie: kleine signalen in de mimiek/lichaamshouding opvangen Stappen vaak schuifelend Betrokkenheid stimuleren via: zacht aanraken/sensorisch materiaal/ snoezelen/ rustige sfeer

4. Verzonken-ik-fase -

Het Ik lijkt verdwenen Contact/oogcontact maken lijkt niet meer mogelijk Bedlegerig Reageert op zintuigelijke prikkels en aanrakingen Leeft vanuit basisbehoeften Comfortzorg centraal; aangename gewaarwordingen Warme, zachte, koesterende, rustgevende zorg

Impact op de mantelzorger -

-

Ingrijpende veranderingen Toekomst 1 groot vraagteken; allerlei vragen en gevoelens Opeenstapeling van verschillende soorten verlies  Veranderende partner  Verlies vertrouwde rollenpatroon  Verlies wederkerigheid & onderlinge steun  Verlies sociale contacten  Verlies van de thuissituatie Anticiperend rouwen

-

Balans draaglast draagkracht

Fasen verliesverwerking (mantelzorger) -

Ontkenning Marchanderen  Schuldgevoelens Woede tegenover huisarts/hulpverleners/cliënt  Door machteloosheid Verdriet en depressie  Wanhoop/ slaapstoornissen/ gebrek eetlust/ angst/ stress Aanvaarding??? -> ermee leren leven

Draagkracht – draaglast (mantelzorger) Gevaar op gezondheids- en psychische problemen en verminderde levenskwaliteit

Draaglast -

Fysiek: bv. uitputting door onvoldoende nachtrust Psychisch: bv. allerhande gevoelens Financieel Familiaal, sociaal, professioneel, vrije tijd

Draagkracht -

Positief welbevinden: iets betekenen, nodig zijn Waardering vanuit familie

Tips voor de mantelzorger -

Vertel je verhaal Materiële hulpmiddelen Neem tijd voor jezelf Ontspannende momenten met de persoon met dementie Geef aandacht aan alarmsignalen die je lichaam geeft Luister naar de bezorgdheid van de mensen rondom jou Laat pijnlijke momenten toe Vraag advies en ondersteuning

Verschillende vormen van ondersteuning -

Informatie Advies Luisterend oor Psychologische begeleiding Professionele thuishulp Opvang van cliënt

Opvangmogelijkheden -

Thuiszorg Nachtzorg Dagcentrum WZC Geheugenkliniek

-

Kortverblijf

Financiële tegemoetkomingen Welke zorgen nog wel? Welke niet meer? -

Tijdig bespreken zorgplan Levens- en stervenskwaliteit NIET: therapeutische hardnekkigheid

Specifieke benaderingswijzen -

ROT ROH in:  Tijd  Ruimte  Persoon

Validation (Naomi Feil) -

Empathisch Verdiepen in levensgeschiedenis Gepaste begeleiding 1. Centreren/centeren (ademhaling, negatieve gevoelens van je afzetten) 2. Op niet- bedreigende wijze vragen naar feiten om vertrouwen te wekken 3. Parafraseren 4. Polariteit 5. Helpen denken aan het tegendeel 6. Inspelen op het voorkeurszintuig 7. Ambiguïteit/dubbelzinnigheid 8. Oprecht intiem oogcontact 9. Spreken met duidelijke, lage, lieve stem 10. Spiegelen 11. Aanrakingen 12. Muziek 13. Reminiscentie

Warme zorg -

Veiligheid bieden, nabijheid, herkenbaarheid, huiselijkheid, vrijheid, familie

Snoezelen -

Visuele prikkels, geluiden, geuren, lekkernijen of tastervaringen De zintuigen als poorten tot contact

Basale stimulatie -

Isolement doorbreken door lichamelijke stimulatie Onderlinge samenhang van het lichaam laten voelen Diferentiëren in druk, temperatuur, pijn

Massages (hoofd/hand/voet) -

Doorbreekt het isolement en kan een gevoel van verbondenheid en geborgenheid geven Aanraking zorgt voor contact...