Dyskurs publiczny PDF

Preview

Summary

Notatki z wykładu. KPiK...

Description

Dyskurs publiczny 

Dyskurs socjologa – „System znaczeń kształtujących tożsamość podmiotów i przedmiotów”



Dyskurs filozofa – obejmuje politykę, ekonomię, stosunki społeczne, konfigurację władzy, a także same znaczenia. To nie wyłącznie język, lecz… M. Foucault o dyskursie, to: „System ludzkich wypowiedzi, zawierające w sobie również to, o czym mówiono, co było zakazane przez zewnętrzną władzę bądź reguły kulturowe” Dotyczy tego: o Co można powiedzieć, o A właściwie również tego, co można pomyśleć, ale też tego, kto i kiedy mówi lub myśli oraz jaki posiada zakres wiedzy. Dyskurs filozofa składa się z czterech podstawowych elementów: a) Przedmiotów, b) Miejsc, c) Pojęć, d) Motywów i teorii.



Dyskurs lingwistyka (A. Duszak) a) Całokształt praktyk komunikacyjnych związanych z określoną dziedziną ludzkiej aktywności (przez ludzi, dla ludzi, z powodu ludzi) b) Użycie języka c) Zdarzenie komunikacyjne d) Interakcja



Fałszywi przyjaciele: o Dialog, o Dyskusja, o Debata, o Rozmowa, o Dyskutowanie, o Narracja. _______________________________________________________________________________________________ Parametry dyskursu – kroki w analizie, żeby dyskurs opisać:  Parametr językowy – zawsze obecny, buduje tekst. Nie ma dyskursu bez języka.  Parametr komunikacyjny – automatycznie poruszony po parametrze językowym. Każdy tekst pełni funkcję komunikacyjną.  Parametr poznawczy – mam więcej informacji niż tyle co powiem. Są to reguły, które kierują tematem. Selekcja wiedzy.  Parametr interakcyjny – kluczowy! Przypisanie uczestnikom dyskursu ról. Opisanie ich (Teun wan Dijk, 2001) Parametry dyskursu: (perspektywa polska, E. Mliczka):  Parametr tematyczny – mówię na dany temat,  Parametr ontologiczny – to samo co w poznawczym. Rozpoznanie wiedzy. Parametr wiedzy jaki jest w uczestnikach dyskursu.  Parametr funkcjonalny – różne funkcje komunikatu pełnione w dyskursie (administracja, medialny, potoczny, artystyczny)

  

Parametr wypowiedzeniowy - językowy Parametr aksjologiczny – świat wartości (religia), np. jestem za partią 1 i kupuję jej gazetę, ale wiem, że istnieje inny świat. Pewne wartości akceptuję, a inne nie. Parametr konwencji gatunkowych – teksty mają postać gatunkową i akceptują dane, przypisane reguły. (Ewa Miczka, 2002)

Dyskurs mediów/medialny: o Politematyczność - wielotematyczność o Osobliwa wizja świata = medialny obraz świata (wizja świata z perspektywy nadawcy, dla niego jest osobliwa SELEKCJA!) o Antynomiczny zbiór celów – przeciwstawne cele różnych mediów (rozrywkowe – rozrywka; oczekiwania odbiorców są różne, czasem dochodzi to do zawodu) o Próby przezwyciężenia jednostronności komunikacji masowej – próby przezwyciężenie jednostronności swojego przekazu, np. strona informacyjna, funpage serialu, prowadzącego itd. Stacja radiowa, tak żeby wpływać na odbiorców żeby mogli, np. napisać komentarz, wysyłanie sms w finałach, newsletter – poczucie, że nie jest to komunikacja jednostronna. o System aksjologicznym wysuwający na plan pierwszy wartości hedonistyczne – (dominujące) ludzie lubią się bawić i śmiać, odróżnia nas to od zwierząt o Zbiór gatunków medialnych i intermedialnych. – serwis radiowy. Gatunek medialny – stworzony przez media Intermedialny – stworzony z ewolucji mediów. _______________________________________________________________________________________________ Agora- Grecja- tradycja polis- retor- demagog Forum- Rzym- tradycja cesarstwa Demokracja Solon 635-560 r.p.n.e., wzgórze Pnyx- pierwsze zgromadzenie ludowe (Eklesja) Decyzje Solona kiedy został archontem (pierwszym urzędnikiem wybranym na Eklesji) ● zniesienie niewoli za długi ● zniesienie pożyczki pod zastaw wolności człowieka ● prawo dla każdego do uczestnictwa w Eklesia ● podział terytorialny Aten w poprzek różnic rodowych i klasowych (próba uzyskania wolności, egalitaryzm) Spadkobiercy Solona: ● Klejstenes - obala tyranię dynastii Pizystratydów - dzieli stolicę Attyki oraz przyległe terytoria na demy (samorządne wspólnoty) ● Perykles - pozbawia znaczenia Areopag (radę najwyższych urzędników strzegących praw, obyczajów i moralności) - każdy obywatel Aten po 20. roku życia miał obowiązek sprawować raz w życiu godność publiczną: przemawiać na Eklesia Demagogia ● “mówca wiodący lud” ● wypaczenie Eklesji ● decyzje zmanipulowanej Eklesji Rzym: ● spuścizna imperialna ● badali granice wolności ● uprawiali rządy prawa

● ●

509 r.p.n.e. wygnany znad Tybru ostatni król odtąd lud rzymski sprawuje władzę na mocy tajnych wyborów (osiągnięcie rzymian)

Ludy Germańskie: ● nie znały imperium Rzymu ani ateńskiej demokracji ● uprawiały wiec (930 p.n.e.) ● zgromadzenie wszystkich wolnych i dorosłych członków plemienia, wybory jednomyślne, przymus głosowania w zgodzie z celami grupy krewniaczej ● to też kolebka współczesnej demokracji _____________________________________________________________________________________ Anglia- Wielka Karta Swobód 1215 r. - brak kar za głosowanie wedle sumienia - możliwość krytyki władzy bez groźby utraty mienia lub życia Parlament - jego zaczątek to Wielka Karta Swobód “nie ma podatków bez reprezentacji” - podstawa demokracji i parlamentaryzmu USA (Thomas Jefferson): ● 1789 r. - Deklaracja Niepodległości Stanów Zjednoczonych ● “wszyscy ludzie stworzeni zostali równymi, a Stwórca obdarzył ich nienaruszalnymi prawami” Skandynawia: ● ● ● ● ●

inna droga do demokracji reformacja edukacja mas chłopskich religia to motor mobilizacji społecznej (chłopstwa) chłopi nie mieli praw wyborczych, ale dysponowali własną ziemią

Kto ma głos publiczny? ● W XX wieku prawa wyborcze w USA i Anglii mają biali mężczyźni: ziemianie, kupcy ● 1828 rok, już wszyscy mężczyźnie niezależnie od stanu posiadania ● Francja, 1848, przed powszechnym prawem wyborczym- 246 tys. uprawnionych do głosowania, po uzyskaniu większych praw przez mężczyzn- 9 mln; kobiety uzyskały prawo wyborcze w 1918 roku Max Weber 1864-1920 - polityk żyjący dla polityki - polityk żyjący z polityki o według niego: współczesne społeczeństwa są organami zbyt złożonymi by rozwiązania polityków służyły wszystkim bez wyjątku, nie da się wyeliminować skłonności do oligarchii Demokracja – system rządów i forma sprawowania władzy, w której źródło władzy stanowi wola większości obywateli. Z woli większości został też wyłoniony rząd.

Joseph Schumpeter 1942  demokracja to nie poszukiwanie woli ludu  demokracja to system instytucjonalnych urządzeń ustrojowych  rzeczywiste i konkretne wolności osobiste  demokracja pozwala na swobodny wybór alternatywnych elit rządzących społeczeństwem, ale nie pozwala, by nowe elity wracały do dyktatur _____________________________________________________________________________________ Samuel Huntington Demokracje wieku XX

1901-1926: czas formowania się nowych państw po I wojnie światowej i ich ukierunkowanie się na autorytaryzm 1943-1962: czas końca imperiów kolonialnych 1974-dziś: czas od portugalskiej rewolucji goździków Raport kryzysu demokracji 1975: “Zbiera się demokratyczna fala- w końcu roszczenia społeczne będą tak wygórowane, różnorakie, że nikt nie będzie ich w stanie spełnić” o jej efekt to dzisiejszy populizm Demagog: ● modelowo “wiodący lud” ● nie ulega partykularyzmom ani jawnym ani ukrytym, więc brak pejoratywnych konotacji ○ realnie: ■ reprezentuje wyłącznie interesy wspólnoty, ■ głosi hasła obliczone na poklask wielu Populizm: ● radykalna demagogia ● źródło powstawania ruchu: tradycyjne elity symboliczne (autorytety, sędziowie, akademicy, dziennikarze) i władza przestały reprezentować społeczeństwo i jego interesy ● dostarcza medialnej zabawy, radości ● posługuje się dziś bywalcami sieci ● za elity podaje reprezentantów świata popkultury ● nie radzi sobie z wartościami absolutnymi ● nie posiada wizji utopijnej ● wartościowanie innych w kategoriach religijnych, płciowych ● stosuje przemoc symboliczną Efekty totalitaryzmów XX wieku: Na struktury demokratyczne nałożono kagańce w obawie przed powrotem któregoś z typów: o banki centralne w Europie o Trybunały konstytucyjne o ciała eksperckie nie pochodzące z wyboru o dziś także trzeci sektor: organizacje pozarządowe Polityka dziś:  dobra polityka polega na umiejętnym godzeniu sprzecznych interesów grup społecznych o dzisiejsza demokracja to efektywna kontrola nad sposobem sprawowania władzy w okresie między wyborami (KRS, Trybunał, rzecznicy praw obywatelskich, trzeci sektor, związki zawodowe, urzędy UE, wolne media, Fundacja Helsińska)

Demokracja liberalna: o “Państwa prawa respektujące wszystkie formy pluralizmu i dążenie do wolności indywidualnej” ~ R. Dahl, 1993 ● możliwość rzeczywistego uczestnictwa ● równe prawo głosu ● nadzór nad podejmowanymi zadaniami ● inkluzja dorosłych Demokracja partycypacyjna: projektodawca: John Fishkin, lata 80. XX wieku - udział w konkretnych decyzjach obywateli niebędących politykami - panele deliberacyjne gromadziły by takich obywateli Budżet partycypacyjny: Pierwszy w 1989 roku w Porto Alegre (Brazylia)- przywrócenie do głosu zmarginalizowanych obszarów lub grup społecznych, efekty spowodowały rozpowszechnienie się przemysłu - Polska 2011, Sopot- obowiązkowo w budżecie gmin i powiatów min. 0,5% budżetu _____________________________________________________________________________________

Przyszłość  2030 rok- wg. ONZ liczba ludności powyżej 60. roku życia będzie trzykrotnie większa od reszty  2050 rok- wg ONZ jeden na pięciu mieszkańców Ziemi będzie miał więcej niż 60 lat o o o o

Japonia i Europa- pierwsze będą miały kryzys demokratyczny Nigeria- kraje Afryki - będą miały eksplozję przyrostu demograficznego (Chinami Afryki stanie się Nigeria), 190 mln do 900 mln pod koniec XXI wieku Kraje okołosaharyjskie- Mali, Niger, Burkina Faso, Czad dziś mają ponad 70 mln mieszkańców, pod koniec XXI wieku będą mieć 500 mln Stany Zjednoczone- do 2050 tylko połowa białych Amerykanów

Efekty demograficzne: starość:  senior: zainteresowany wyższymi podatkami, sprawniejsza i lepiej dostępna służba zdrowia  junior: niższe podatki, większe wydatki na infrastrukturę, wytwarzanie dóbr, publiczną edukację Efekty demograficzne: migracja ● zapobieganie o imigrantów pozwala utrzymać dobrobyt małym kosztem ● w Niemczech 2015- 1 mln ● w Polsce 2015- 1 mln Ukraińców ● liczba imigrantów w Niemczech przekłada się na niższe bezrobocie ● Landy z imigrantami rozwijają się szybciej, mają większe inwestycje, rejestruje się tam najwięcej patentów Efekty demograficzne: koniec dominacji białych ● jeszcze większa emancypacja kobiet ● ubytek białej rasy w USA, ● Wzrost Azjatów, Afrykańczyków i Arabów w Europie. ● gorzej wykształceni mężczyźni, gorzej radzą sobie na rynku pracy niż kobiety z podobnym wykształceniem ● giną męskie zawody _____________________________________________________________________________________

Sceny współczesnego świata Stany Zjednoczone: Dążenie do równowagi sił instytucji państwowych ● kraj, wojna- Prezydent konsultuje z Kongresem ● gospodarka, polityka- Prezydent konsultuje z Izbą Reprezentantów ● polityka zagraniczna, nominacje personalne- Prezydent konsultuje z Senatem ● dekrety- wprowadza Prezydent, może je unieważnić sąd Odwrócenie równowagi: wszystkie ustawy Kongresu wymagają podpisu Prezydenta, do jego odrzucenia potrzeba ⅔ głosów Federalizm: Wewnętrzne prawa ds. transportu, edukacji, systemu, sprawiedliwości, ordynacji wyborczej W Kongresie od lat demokraci i republikanie Przyczyna: nieograniczone środki na finansowanie przez korporacje, nieograniczone środki na finansowanie przez korporację – brak szans dla mniej zamożnych kandydatów i partii, próg poparcia 15%- ważną rolę odgrywa debata telewizyjna Wielka Karta Swobód i Praw ● wolność wypowiedzi, wyznania, zgromadzeń, prawo do sprawiedliwego procesu sądowego, ● równość wobec prawa bez względu na rasę, poglądy, narodowość, orientację seksualną Indeks demokracji:  2017- po raz pierwszy demokracja w USA została zdegradowana do II grupy (tzw. demokracje skażone) – razem z Grecją, Indiami i Wyspami Zielonego Przylądka. Demokracje pełne: Norwegia, Kanada, Niemcy

Ameryka Łacińska (XX w.): ● państwo- rozdaje przywileje lub je odbiera ● organizuje się w społeczeństwo ● powstają związki zawodowe, stowarzyszenia, partie polityczne ● państwo to pracodawca i filantrop ● przygody z demokracją, oligarchią, populizmem, zamachem stanu ● specyfika: kolonializm wewnętrzny - elity władzy grabią kraje z bogactwa ● konstytucja ● prezydent ● o władzy stanowi wielka własność ziemska; regiony z nią zostały dowartościowane w wyborach/ w Brazyli to 40% kraju. ● w parlamencie latyfundyści mają 75% wpływów ● niezwykłą władzą cieszyli się do lat 70. wyzwoliciele, czyli generałowie wyzwalający kraje AŁ spod wpływu monarchii ● Dziś rośnie klasa średnia, dzięki uprzemysłowieniu i urbanizacji. ● latynosi uwielbiają podążać za liderem ● wodzostwo to kod genetyczny regionu ● tradycja wodzostwa widoczna nawet w języku Wielka Brytania: ● parlamentarna monarchia konstytucyjna ● system westminsterski: od miejsca obradowania Izby Gmin ● 1295 r. - obrady brytyjskiego parlamentu, król Edward (1239-1307) ● 53 kolonie brytyjskie ● w 1993 r. już 26 Praktyka modelu brytyjskiego: ● odkładanie decyzji tak długo, jak tylko się da ● skłonność do przesadnego utajniania, sekretność w instytucjach państwowych Głowa Państwa – król/ królowa → władza wykonawcza: premier za zgodą monarchy, nie może podważyć decyzji premiera → suweren: Parlament, zatwierdza powołuje rząd i przyjmuje jego decyzje. Izba Lordów: gromadzi posłów szlacheckich, kontroler jakości stanowionego prawa, inicjator debat, mniejsza waga społeczna. Izba Gmin: gromadzi kupców/ przedsiębiorców; większa waga społeczna od XIV w. Brak konstytucji w rozumieniu osobnego dokumentu! Niemcy: ● 1799- Bazylea- projekt konstytucji ● 1808- Kassel- pierwszy budynek Parlamentu ● 1848- Frankfurt- pierwsze obrady Parlamentu (w kościele) ● 1918- Weimar- pierwsza republika ● 1933 – 1945 – Totalitarna III Rzesza, państwo wodzowskie. ● 1959 – Konstytucja Republiki Federalnej ● 1848 – Pierwszy wybrany w wolnych wyborach parlament rozpoczyna obrazy w Kościele św. Pawła we Frankfurcie. Federalizm: ●

brak ministerstwa kultury, oświaty, spraw wewnętrznych ○ Efektem dojścia Hitlera do władzy po jego mianowaniu kanclerzem przez prezydenta Paula von Hindenburga, poza Reichstagiem. ● konstruktywne wotum nieufności = obalenie rządu wymaga zgody parlamentu ● stabilna kultura sporu ; edukacja polityczna i historyczna nauczycieli, dziennikarzy, urzędników. ● demokracja waleczna ; obrona demokracji zapewniana przez Trybunał Konstytucyjny. _______________________________________________________________________________________________ Komunikowanie publiczne:

Globalne, łatwe, tanie, rytuał codzienności, nadawcy instytucjonalni, nadawcy nieinstytucjonalni (citizen, netizen = Retiarius) Masa krytyczna 1800 r. : - 7 tys. książek w języku angielskim na dekadę 1700 r. : - 2 tys. książek w języku angielskim na dekadę Wartość elementarna: pokój Diagnoza pokoju w sześciu krokach: a) Pacyfikacja: to przejście od anarchii społeczeństw łowiecko-zbierackich do pierwszych cywilizacji rolniczych z wielkimi miastami i rządami (5 tys. lat temu) b) Cywilizacja: kiedy feudalizm przechodzi w królestwa ze scentralizowaną władzą i infrastrukturą handlową c) Rewolucja humanitarna znosi despotyzm, niewolnictwo, pojedynki a wojownicze kraje świata: Szwecja, Portugalia, Hiszpania, ale wtedy stały się narodami kupieckimi d) Długi pokój zawdzięczamy postępującym demokracjom, rozwojowi handlu, ekspansywnej wymianie gospodarczej, wzrostowi roli organizacji międzynarodowych e) Nowy pokój, odkąd maleje liczba narodowych konfliktów zbrojnych w ogóle (1989 – 1990) f) Rewolucja praw, której daje początek ogłoszenie Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka ONZ (10 grudnia 1948). Wzrost sprzeciwu wobec wszelkiej agresji Rewolucje: demokracja Kosmopolityzm XVII i XVIII wieku. Teokracja to ustrój oparty na lokalnych wiarach w bóstwa, którym przysługuje prawo do dysponowania ludnością. Autokracja to ustrój oparty na klanach, dynastiach, charyzmatycznych przywódcach. Rewolucje: Urbanizacja: - nie ma rozwoju cywilizacji bez rozwoju miasta - cywilizacja jest ekspansywna - jest konstruktem dominujących, hegemonicznym, dla cywilizacji ważne jest terytorium, ważne jest miasto, zdolność lepszego zaspokajania potrzeb, brak uzależnienia mieszkańców od pogody zdolność do tworzenia i różnicowania podziałów pracy ______________________________________________________________________________________________ Język w mediach Mass media: o telewizja, o prasa. - Język także jest używany jako medium. Po 1989 hierarchia kryteriów odwróciła się. Wzrósł pluralizm wewnętrzny. Wielkość publiczności stała się najważniejszym kryterium ich oceny. Decydująca jest teraz funkcja fatyczna (wcześniej ekspresywna) Media przemawiają do nas m. in. akustycznie, ale najważniejszy jest jednak język. Komiwojażer Potencjalny i realny nadawca treści

nadawca treści reklamowanych

Nadawanie znaczeń przez media: o Wprowadzenie wzorów myślenia, rozumienia i porozumiewania się, np. Kostka Rubika, Gimbus (nazwa gimnazjalisty) - Falandyzacja prawa – niektóre próby usprawniania organizacji prawa, być na granicach prawa. o Rozszerzanie tradycyjnych znaczeń, np. economy – ochrona przyrody, lustracja. o Dodawanie nowych znaczeń, np. Watergate, Magdalenka (Miasteczko spotkania władzy i Solidarności) o Utrwalanie dotychczasowych znaczeń o Konotacje słowa, np. socjalizm, partia lub prywatyzacja (V dodatkowa) Największy zasięg ma telewizja, np. wiadomości: o Stanowią nowe źródło wśród „skrzydlatych”, np. błogosławiona między niewiastami. Reklamy:  No to frugo.  Mariola Okocim spojrzeniu. Media masowo powtarzają szablony językowe  utrzymanie ciekawości publiczności. Analogicznie odnosi się to do modnych wyrażeń. Mówienie i pisanie – forma zachowania językowego, w której dominuje rzeczownik. Retoryka – wymaga mówienia i pisania o osobach, które budzą zainteresowanie. Funkcja fatyczna – nazwę utrwalił Malinowski, który uznał, że ważne jest podtrzymanie więzi społecznych. Czynnik elitarności – sprawia, że media „piszą” o ważnych premierach i prezydentach. Zapowiadają koniec świata  ludzie lubią się bać. Media wzmacniają procesy wulgaryzacji i nonszalancji. Wprowadzają też potocyzmy  łamanie rygorów języka. Telewizja – główne medium kulturalne. Potocyzmy – zdania perswazyjne, wykorzystywane w tekstach propagandowych. o Ogólnikowość, o Wyrażanie emocji, o Osadzają teksty w sytuacjach, o W mediach – funkcje estetyczne, o W figurach retorycznych (gra słów) Wulgaryzmy – najmniejsza akceptacja; oznaczają brutalizację języka, niewychowanie ogólne i językowe , np. cholera. Za wulgarne uważa się też eufemizmy, np. oddać mocz. Wulgarność to też nawiązywanie do sfer życia, które kojarzą się z wulgaryzmem. Zapożyczenia:  Leksykalne – np. anglicyzmy, italianizmy, latynizmy (z łac), galicyzmy (z franc.), germanizmy. o Odnoszą się do wielu dziedzin życia, np. jedzenia.  Słowotwórcze.  Semantyczne – kalki językowe. Neosemantyzmy...