ELLLİOT ARONSON TIMOTHY D. WİLSON ROBIN M. AKERT SOCIAL PSYCHOLOGY PDF

Preview

Summary

Download ELLLİOT ARONSON TIMOTHY D. WİLSON ROBIN M. AKERT SOCIAL PSYCHOLOGY PDF

Description

ELLLİOT ARONSON (1932-) ABD’li tanınmış psikoloji profesörü Aronson; eğitim döneminde Abraham Maslow, David McClelland gibi üstatlarla çalıştı. Doktorasını Standford Üniversitesi’nde tamamladı. Harvard, Minnesota, Texas, Kaliforniya Santa Cruz ve Standford üniversitelerinde öğretim üyeliği yaptı. ön yargı ve etnik gruplar arası düşmanlığı azaltan Yapboz Sınıfı, bilişsel çelişki araştırması ve etkili ders kitaplarıyla ün yaptı. Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi üyeliği yaptı. Amerikan Psikoloji Derneği, Amerikan Bilimde ilerleme Derneği ve Deneysel Sosyal Psikoloji Cemiyeti’nin onur ödüllerine layık görüldü. Ûn yargıyı azaltan çalışmaları dolayısıyla Gordon Allport Ûdülü’nü aldı. 1989’da Eğitimde Gelişim ve Destek Konseyi tarafından “Yılın Profesörü” seçildi. 1994’ten beri zamanım ağırlıklı olarak kitap yazmaya adamış bulunuyor.

________________TIMOTHY D. WİLSON ________________ ABD’nin Virginia Ûniversitesi’nde psikoloji profesörü olan Wilson, insanların sosyal ortamda davranışları ve bu ortamı yorumlayış biçimleri üzerine yoğunlaşmış; tutum değişimi, benlik-bilgisi, etkin öngörü vb. alanlarda sayısız makaleye ve kitaba imza atmıştır. Virginia Üniversitesi’nde 20 yıldan uzun bir süredir Sosyal Psikolojiye Giriş dersi veren Prof. Wilson, profesör ve araştırmacı kimliğiyle çeşitli ödüllere layık görülmüştür. Kişilik, Sosyal Psikoloji gibi dergilerin editör yardımcılığını da yürütmektedir.

__________________ ROBIN M. AKERT __________________ Robin Akert psikoloji ve sosyoloji eğitimi aldığı Kaliforniya Santa Cruz Üniversitesi’nden “üstün başan ödülü”yle mezun oldu. Deneysel sosyal psikoloji alanındaki doktorasını Princeton Üniversitesi’nde tamamladı. Yaklaşık 30 yıldır Wellesley College’da Sosyal Psikoloji dersleri vermekte, sözsüz iletişim alanında çalışmalar yürütmektedir. kaknüs yayınlan: 560 psikoloji: 27

ısbn: 978-975-256-352-0 yayıncı sertifika ııo: 11216

1. basım, 2012 İstanbul

kitabın özgün adı: social psychology kitabın adı: sosyal psikoloji yazan: elliot aronson & timothy d. wilson & robin m. akert İngilizce aslından çeviren: okhan gündüz Copyright© 2010, pearson prentice hail türkçe yayın haklan: kaknüs yayınlan© 2010 gözden geçirilmiş İngilizce 7. baskının türkçesi

yayma hazırlayan: seda darcan çiftçi editör yardımcısı: serbun behçet danışman: prof. dr. halil ekşi teknik hazırlık: yusuf yağ - mahmut ali akay kapak düzeni: mehmed koçak iç baskı: alemdar ofset kapak baskı: milsan cilt: dilek mücellit

^û»e_

SOSYAL PSİKOLOJİ Elliot Aronson Timothy D. Wilson Robin M. Akert

Türkçesi:

Okhan Gündüz Torunlarım Jacob, Jason, Ruth, Eliana, Natalie, Rachel ve Leo Aronson’a Empati kurma ve merhamet etmeye dair sahip olduğumuz mükammel potansiyelin dünyayı iyileştirmeye katkıda bulunması dileğiyle... -E.A.

Ailem, Deirde Smith, Christpher ve Leiğh Wilson’a... -T.D.W. Akıl hocam, meslektaşım ve arkadaşım Dane Archer’e... -R.M.A.

İçindekiler

Başlarken ............................................................................................................................ 17 Bu Baskıdaki Yenilikler .................................................................................................. 17 Teşekkür ............................................................................................................................. 25

1.

Bölüm

SOSYAL PSİKOLOJİYE GİRİŞ ...................................................................................... 27 SOSYAL PSİKOLOJİ NEDİR? ........................................................................................ 30 DENE ve GÛR!: Değerler Nasıl Değişir? ...................................................................... 31 Sosyal Yorumlamanın Gücü............................................................................................ 32 BAĞLANTILAR ............................................................................................................... 34 Sosyal Etkiyi Anlamanın Diğer Yollan ......................................................................... 35

Sosyal Psikoloji ile Kişilik Psikolojisinin Karşılaştmlması .................... ................ 40 DENE ve GÛR!: Sosyal Durumlar ve Davranış ........................................................... 42 Sosyal Psikoloji ile Sosyolojinin Karşılaştmlması ...................................................... 42 SOSYAL ETKİNİN GÜCÜ .............................................................................................. 45 Sosyal Etkinin Gücünü Hafife Almak .......................................................................... 45 Sosyal Durumun Öznelliği .............................................................................................. 48 Yorumlamalann Kaynağı: Temel İnsan Güdüleri ...................................................... 51 Ûz saygı Yaklaşımı: Kendimiz Hakkında iyi Şeyler Hissetme Gereksinimi ........ 53 Sosyal Biliş Yaklaşımı: Doğru Olma Gereksinimi ..................................................... 58 Diğer Güdüler .................................................................................................................... 61 Sosyal Psikoloji ve Sosyal Problemler ......- ............... .................................................. 62

6

ELLIOT ARONSON - TIMOTHY D. WILSON - ROBIN M. AKERT

SİZ NASIL KULLANIRDINIZ?: Bir Sosyal Psikolog Gibi Düşünmek ................. 65 Özet .................................................................................................................................... 65 1. BÖLÜM: TEST ..... ....................................................................................................... 67 2.

Bölüm

YÖNTEM: Sosyal Psikolojide Araştırma Yöntemleri ................................................ 69 SOSYAL PSİKOLOJİ DENEYE DAYALI BİR BİLİMDİR ....................................... 71 HİPOTEZ VE KURAMLAR ........................................................................................... 72 DENE ve GÖR!: Sosyal Psikoloji Sınavı: Sizin Tahmininiz Ne? ............................ 73 Önceki Kuram ve Araştırmalardan Esinlenme ........................................................... 74 Kişisel Gözlemlere Dayalı Hipotezler. ......................................................................... 75 Gözlem Yöntemi: Sosyal Davranışları Betimlemek ................................................... 76 Arşiv Analizi ..................................................................................................................... 78 DENE ve GÖR!: Arşiv Analizi: Kadınlar, Erkekler ve Medya ................................. 79 Gözlem Yönteminin Sınırlan ......................................................................................... 80 KORELASYON YÖNTEMİ: SOSYAL DAVRANIŞLARI ÖNGÖRMEK .............. 81 Taramalar ............................................... .......................................................................... 82 BAĞLANTILAR: Siyasi Ankederde Rastgele Seçim ................................................. 84 Korelasyon Yönteminin Sınırlan: Korelasyon Nedensellik Değildir ..................... 85 DENE ve GÖR!: Korelasyon ve Nedensellik Arasındaki Farkı Bilmek .................88 DENEYSEL YÖNTEM: NEDENSEL SORULARI YANITLAMAK ........................ 89 Bağımlı ve Bağımsız Değişkenler ................................................................................. 91 Deneylerde Dış Geçerlilik ..................................................... ........................................ 96 Temel Araştırma ve Uygulamalı Araştırma .............................................................. 102 SOSYAL PSİKOLOJİ ARAŞTIRMALARINDA YENİ UFUKLAR........................ 103 Kültür ve Sosyal Psikoloji ............................................................................................ 103 Evrimsel Yaklaşım ......................................................................................................... 105 Sosyal Nöroloji ....................................................................................... ...................... 107 SOSYAL PSİKOLOJİDE ETİK MESELELER ............................................................ 107 Etik Araştırma İlkeleri ................................................................................................... 109 SIZ NASIL KULLANIRDINIZ?................................................................................... 113 Özet ................................................................................................................................... 113

2. .............................................................. BÖLÜM: TEST ........... ...................................................................................................... 116 DENE ve GÖR!: Alıştırmalann Yanıtlan .................................................................... 119

3.

Bölüm

SOSYAL BÎLÎŞ: Sosyal Dünya Üzerine Düşünme Biçimlerimiz .......................... 121 OTOMATİK PİLOT: DÜŞÜK EFORLU DÜŞÜNME ............................................. 124 Gündelik Kuramlarımız: Şemalarla Otomatik Düşünme ........................................ 125

SOSYAL PSİKOLOJİ

7

DENE ve GÛR!: Kendini Doğrulayan Kehanetleri Önlemek .................................. 142 Zihinsel Stratejiler ve Kısayollar ...................... ............................. ............................. 143 BAĞLANTILAR: Kişilik Testleri ve Temsil Edilebilir Kestirme Yol ................... 151 Bilinçdışı Düşünmenin Gücü ........................................................................................ 152 DENE ve GÛR!: Akıl Yürütme Testi............................................................................. 153 Sosyal Bilişte Kültürel Farklılıklar ............................................................................... 156 KONTROLLÜ SOSYAL BİLİŞ: YÜKSEK EFORLU DÜŞÜNME ............................ 162 Geçmişi Zihinde Yapma-Bozma: Karşıolgusal Akıl Yürütme ................................. 164 Düşünceyi Bastırma ve Ironik Bilgi İşleme ............................................................... 166 İnsan Düşünüşünü Geliştirmek .................................................................................... 168 DENE ve GÖR!: Akıl Yürütmen Ne Kadar Güçlü...................................................... 170 AMADOU DlALLO VAKASI - YENİDEN ................................................................ 171 SIZ NASIL KULLANIRDINIZ ...................................................................................... 173 Özet ..................................................................................................................................... 173

BÛLÜM: TEST

175

DENE ve GÖR!: Alıştırmaların Yanıtlan ..................................................................... 177 3.

Bölüm

SOSYAL ALGI: Başka İnsanları Nasıl Anlıyoruz ...................................................... 179 SÖZEL OLMAYAN DAVRANIŞLAR ......................................................................... 181 DENE ve GÖR!: Sesin Sözel Olmayan İpucu Olarak Kullanılması ....................... 184 Yüz İfadeleri ve Duygular .............................. .............................................................. 185 Kültür ve Sözel Olmayan İletişim Kanalları............................................................... 189 Çok Kana İh Sözel Olmayan iletişim ........................................................................... 193 BAĞLANTILAR: E-Posta İkilemi: Sözel Olmayan İpuçlanyla iletişim Kurmak.... 194 ÖRTÜK KİŞİLİK KURAMI: BOŞLUKLARI DOLDURMAK ................................. 196 Kültür ve Örtük Kişilik Kuramlan ............................................................................... 197 NEDENSEL YÜKLEME: “NEDEN?” SORUSUNU YANITLAMAK ...................... 201 Yükleme Sürecinin Doğası............................................................................................. 202 Kovaryasyon Modeli: İçsel ve Dışsal Yüklemeler...................................................... 204 DENE ve GÖR!: tnsanlan Yüklemeler Yaparken Dinleyin ...................................... 205 Uyuşma Yanlılığı: Kişilik Psikologu Gibi Davranan İnsanlar ............................... 208 BAĞLANTILAR: Polis Sorgusu ve Uyuşma Yanlılığı .............................................. 215 Kültür ve Uyuşma Yanlılığı .......................................................................................... 217 Aktör/Gözlemci Farkı...................................................................................................... 224 Kendine Hizmet Eden Yüklemeler ............................................................. ................ 227 DENE ve GÖR!: Spor Sayfalarındaki Kendine Hizmet Eden Yüklemeler ............ 229 KÜLTÜR VE DİĞER YÜKLEME YANLILIKLARI ................................................... 231

8

ELLIOT ARONSON - TIMOTHY D. W1LS0N - ROB1N M. AKERT

SIZ NASIL KULLANIRDINIZ? .................................. ................................................ 234 Ûzet .................................................................................................................................... 235

4.BÖLÜM: TEST ............................................................................................................ 236 5.

Bölüm

BENLİK: Kendimizi Sosyal Bağlam İçinde Anlamak ............................................... 239 BENLİK BİLGİSİ .................................................................................................. ......... 243 Benlik Tanımında Kültürel Farklılıklar ...................................................................... 243 DENE ve GÖR!: Bağımsızlık ve Karşılıklı Bağımlılığı Ölçmek ............................. 245 Benlik Tanımında Cinsiyete Bağlı Farklılıklar .......................................................... 247 DENE ve GÖR!: İlişkisel Karşılıklı Bağımlılığı Ölçmek ......................................... 249 Kendimizi lçebakış Yoluyla Tanımak ......................................................................... 250 DENE ve GÖR!: Kendi Özel Benlik Bilincinizi Ölçün ............................................. 257 Kendi Davranışlarımızı Gözlemleyerek Kendimizi Tanımak ................................ 262 BAĞLANTILAR: Anne Babalar Çocuklarını Nasıl Övmeli? ................................... 271 Zihniyet: Kendi Yeteneklerimizi Anlamak................................................................. 278 Kendimizi Tanımak İçin Başkalarını Kullanmak ..................................................... 279 BENLİK-KONTROLÜ: BENLİĞİN YÖNETSEL İŞLEVİ ......................................... 286 İZLENİM YÖNETİMİ: BÜTÜN DÜNYA BİR SAHNEDİR ..................................... 288 Kültür, İzlenim Yönetimi ve Benliği-Güçlendirme .................................................. 292 SİZ NASIL KULLANIRDINIZ...................................................................................... 293 Özet .................................................................................................................................... 294 4. BÖLÜM: TEST .............................................. ............................................................ 295 DENE ve GÖR!: Alıştırmaların Yanıtlan ..................................................................... 298 5.

Bölüm

EYLEMLERİMİZİ MAZUR GÖSTERME GEREKSİNİMİ: Çelişkiyi Azaltmanın Bedelleri ve Getirileri .............................................................. 299 İstikrarlı, Olumlu Benlik-Imgesini Korumak ............................................................ 300 Bilişsel Çelişki Kuramı ................................................................................................... 301 Rasyonel Davranış/Davranışlan Rasyonelleştirme ................................................... 306 Kararlar, Kararlar, Kararlar ............................................................. ............................. 307 DENE ve GÖR!: ladesiz Satış Avantajı ........................................................................ 312 Çelişki, Beyin ve Evrim ........................................................... .................................... 316 Çabalan Mazur Göstermek ............................................................................................ 317 DENE ve GÖR!: Eylemleri Mazur Gösterme ...................... ....................................... 319 Yetersiz Mazur Gösterme Psikolojisi ........................................................................... 320 Savunma ve ikiyüzlülüğün Sosyal Sorunlara Uygulanması .................................... 324 İyi ve Kötü Davranışlarımız ........................................................................................... 334

SOSYAL PSİKOLOJİ

DENE ve GÖR!: İyi Davranışlar .................................................................................... 336 Kültür ve Çelişki .............................................................................................................. 341 Çelişki Üzerine Son Düşünceler: Hatalarımızdan Ders Almak .............................. 341 BAĞLANTILAR: Çelişki Kuramının İntihar Bombacılarının Eylemlerini Açıklamak için Popüler Basında Kullanılması ..................................................... 342 Cennetin Kapısı: Yeniden ............................................................................................... 346 SİZ NASIL KULLANIRDINIZ? .................................................................................... 347 Özet .................................................................................................................................... 347

BÖLÜM: TEST 6.

349 Bölüm

TUTUMLAR VE TUTUM DEĞİŞİMİ: Düşünce ve Duygulan Etkilemek ............ 353 TUTUMLARIN DOĞASI VE KÖKENİ ....................................................................... 356 Tutumlann Kaynağı Nedir? ............................................................................................ 357 DENE ve GÖR!: Tutumlann Duygulanımsal ve Bilişsel Kaynaklan ...................... 362 Açık Tutumlar / Örtük Tutumlar................................................................................... 363 TUTUMLAR NASIL DEĞİŞİR? .................................................................................... 365 Davranışlan Değiştirerek Tutumlan Değiştirmek: Yeniden Bilişsel Çelişki Kuramı ............................................................................................................ 367 tknaya Yönelik iletişim ve Tutum Değişikliği ........................................................... 368 DENE ve GÖR!: Biliş Gereksinimi ............................................................................... 376 Duygu ve Tutum Değişikliği ........................................................................................ 377 Kişinin Kendi Düşüncelerine Güveni ve Tutum Değişimi ...................................... 385 İKNA EDİCİ MESAJLARA KARŞI KOYMAK .......................................................... 387 Tutumun Aşılanması ...................................................................................................... 387 Ürün Yerleştirmeye Karşı Uyanık Olmak.................................................................... 388 Akran Baskısına Karşı Koymak .................................................................................... 389 İkna Çalışmalannda Bumerang Etkisi: Tepkisellik Kuramı .................................... 392 TUTUMLAR DAVRANIŞLARI NE ZAMAN ÖNGÖRÜR? .................................... 393 Kendiliğinden Davranışlan Öngörmek ....................................................................... 394 Üzerinde Düşünülmüş Davranışlan Öngörmek......................................................... 395 REKLAMIN GÜCÜ......................................................................................................