filmowe środki stylistyczne PDF

Preview

Summary

Notatki z ćw. prof. Żyto...

Description

ZAJĘCIA 5.

● SCENOGRAFIA: - art director - production designer – koordynuje wygląd scenografii, ma koncepcję wizualną filmu, zajmują się tą plastycznością filmu, utrzymuje całość w kupie - 1929 – krach na giełdzie -> „krach” w dekoracjach (powstały nowe gatunki – np. gangsterskie -> potrzebowały małej ilości dekoracji; używano dymu) � Warner Bros - MGM (Metro-Goldwyn-Mayer – ta wytwórnia z lwem) -> bogate scenografie („Przeminęło z wiatrem”, „Czarnoksiężnik z Krainy Oz” � długie ujęcia) - wymuszona perspektywa – od planu przedniego do tylnego dekoracje malały -> głębia - motywowana historycznie - blue box (greenscreen)

● Scenografia w filmach gatunkowych ● definiujemy gatunki przez mise en scene (westerny, science fiction, fantasy, historyczne, musical) – ikonografia (charakterystyczna dla danego gatunku) ● rekwizyt – ma znaczenie w historii opowiadanej, jest ważny dla akcji ● McGuffin – napędza akcję, wpływa na przebieg akcji (pierścień, walizka w pulpie) ● lokowanie filmów w czasie i przestrzeni

● CHARAKTERYZACJA ● ma przybliżać aktora do jakiejś subiektywnej wizji twórcy – twarz, ciało ● szminkowanie (makijaż), uczesanie, duża kosmetyka (z udziałem mas plastycznych?? – np. zmiana kształtu czaszki) ● filmy grozy, historyczne, pokazujące bohatera w różnych fazach życia ● trendy w modzie kreowane przez aktorów -> rzęsy, bardotka

● KOSTIUMY ● podkreślają bohatera ● ukrywa/zdradza zachowanie, psychikę bohatera

● KOLOR W FILMIE

● kolor upowszechnił się w latach 40. ● na początku filmy malowano ręcznie (kolorowanie) ● kolor sekwencji wskazywał na to, gdzie się znajdujemy (przenosił w czasie, panujący nastrój, gatunek) ● gatunki z predyspozycją do koloru – historyczne, melodramaty, filmy egzotyczne, filmy z dużą ilością dekoracji ● filmy obyczajowe; z czarnymi bohaterami – preferowano czerń i biel ● funkcje koloru w filmie: - informacyjna (np. zagrożenie) - wyrażanie emocji bohatera, wskazywanie atmosfery w jakim rozgrywa się akcja - raczej wiązany z funkcją emocjonalną ● taśma czarnobiała: - nawiązywanie do gatunku - taśma czarnobiała zmniejsza nasze zainteresowanie obrazem i zmusza do większej interpretacji - taśma czarnobiała kojarzona z kinem artystycznym - czerń i biel – uzyskanie pewnego realizmu, odsyłanie do smutnej rzeczywistości ● kolorowanie filmów: - mogą zaburzać wizję artystyczną, głębię ostrości - kolor filmowy związany z rodzajem taśmy - taśmy monochromatyczne, ortochromatyczne, panchromatyczne – czułe na różne kolory

- składa się na nią 12 kolorów - podstawowe barwy – czerwony, żółty i niebieski - pochodne: zielony, fioletowy i pomarańcz - kolory 3. rzędu: podstawowe + pochodne - nasycenie, odcienie, jasność

- znajdują się po przeciwnych stronach koła - kontrast, - powodują u nas dobre skojarzenia, uzyskujemy cechę nasycenia – żywiołowe, kontrastowe (romantyczne, „powrót d przyszłości”, kino mainstreamowe – połączenie żółtego z niebieskim; zielony z czerwonym) - energetyka

- spójność, buduje delikatny klimat - wprowadza element baśniowy - krajobraz harmonijny, spokojny

- trudności uzyskania – rzadko się je wykorzystuje - kolory równo oddzielone od siebie o równą ilość pól

- dwie pary kolorów dopełniających się po przeciwnych stronach - uzyska się efekt karnawału - zestawienie energetyczne (uzyskanie chaosu) - nasycenie, odcienie, jasność - „lalaland” – tetrada służy ukazaniu radości ●

ZASADA 3 KOLORÓW - dominanta – zwrócenie uwagi na jakiś element (często znaczenie symboliczne), aktywizowanie naszej uwagi - za pomocą koloru można zwrócić uwagę na istnienie dwóch światów - symbolika kolorów – inna w zależności od kręgu kulturowego - psychologia koloru – zależność od kultury i od kontekstu

●

OŚWIETLENIE - światło dzienne, świece, lampy -> teatr - pierwsze filmy powstają w plenerach - lampy rtęciowe, lampy łukowe - taśmy panchromatyczne – odejście od lamp łukowych – zastąpiono żarówkami wolframowymi - soczewka Fresnela - technikolor – początkowe taśmy kolorowe -> powrót lamp łukowych (światłomierze) - lata 50. – powrót do światła żarowego, poprawa w technikolorze

●

FUNCKJA OŚWIETLENIA - pokazywanie emocji, budowanie nastroju itd. - symbolika - właściwa ekspozycja rzeczy na planie - kierowanie uwagą widza - kontrola kolorów, nasycenie jasności - budowanie głębi i wielowymiarowości - gra cieniami - wydobycie faktury obiektów, płaszczyzny

●

TRÓJPUNKTOWY SYSTEM OŚWIETLENIA - główne źródło światła - najbardziej intensywne, usytuowane w pobliżu kamery // 45 stopni odchylenia od kamery // eksponowanie miejsc, które mają skupiać naszą uwagę - światło dopełniające/uzupełniające – usytuowane naprzeciwko głównego źródła, mniej intensywne, bardziej miękkie, łagodzi ostrość głównego, usuwa światłocień, wydobywa detale - światło tylne – kilka lamp, ukryte na dole/na górze; wydobycie głębi i oddzielenie tła od bohaterów, zapewnia optymalny efekt oświetlenia planu

● OŚWIETLENIE - kluczowe / główne / rysujące - wypełniające - tylne / odcinające / kontrowe?

● KLUCZE OŚWIETLENIOWE - niski (low key) – ma ciemną tonacją i ustawienie tylne boczne, tendencja do głębokich kontrastów; estetyka � horrory, kino noir; jedna połowa twarzy jest wręcz prześwietlona a druga niewidoczna - wysoki (high key) – brak światłocienia, brak kontrastów, prześwietlenie, znikome cienie, jasna tonacja; stosunek do świtała dopełniającego (2 do 1); estetyka � kino familijne, chrześcijańskie, komedie (romantyczne); historyczne, - średni - oświetlenie w miarę zrównoważone, tonalne, równomierne redukcja cieni ● Cienie własne (np. cień od nosa) i cienie rzucane (np. cień rzucany przez jedną postać na drugą)

● 4 PODSTAWOWE CECHY OŚWIETLENIA 1. jakość - światło twarde – podkreśla kontury i krawędzie, tworzy cienie, pada z niewielkiego źródła światła (np. lampa punktowa)

- światło miękkie – rozproszone, z większego źródła światła, kontury są niewyraźne (obraz może się rozmywać); 2. Kierunek – światło ustawione z tyłu, - z boku – faktura bardziej wyrazista - z góry (frontalne) – wypłaszcza, usuwa detale (przy robieniu zdjęć do dowodów np. - z dołu – zniekształcenie, dodaje elementu grozy 3. Kolor - ciepłe – żółte - zimne – białe 4. Klucze oświetleniowe

- Plamy o dużej jasności (bliki??) wędrujące po postaciach - największą uwagę zwraca się na oczy (specjalne oświetlenie)

● EFEKT NOCY NA PLANIE - noc amerykańska – filtry zniebieszczające, przyciemnianie w trakcie obróbki; takie sceny kręci się zazwyczaj w dzień (duży kontrast) - zasłanianie okien ● FILTRY - wczesne filtry – muślinowe zasłony; filtry z wazeliną na płytce - filtry dyfuzyjne – rozpraszają światło 1. do zdjęć barwnych - korekcyjne – korygują, osłabiają, osłabianie kilku pasm światła, wytwarzane w różnych gęstościach dla każdego koloru - kondensacyjne ?- zmieniają temp. 2. do zdjęć czarnobiałych – rozjaśnianie, przyciemnianie jednej lub dwóch barw na walory szarości 3. do zdjęć barwnych i czarnobiałych - polaryzacyjne, kontrolowanie jasności nieba, - filtry szare 4. do efektów specjalnych

KOMPOZYCJA KADRU - wynik co pozostało z w obrębie kadru w wyniku wycięcia(?) tego, co jest na planie - wywodzi się z malarstwa

● Klatka filmowa – jedna niedoświetlona część taśmy (pojęcie techniczne; film składa się z klatek) ● Kadr filmowy – najmniejszy element statyczny, zawsze oświetlony – pojęcie estetyczne

● MALARSTWO A FILM � film nie jest statyczny � formaty - film – niejeden format (ograniczone – np. taśmy filmowe?) - malarstwo, fotografia – nieskończenie wiele

ZASADA ZŁOTEGO PODZIAŁU ● podział trójkowy - trefy centralne peryferyjne ● A ma się do B tak jak B do C ● Podział horyzontalny i wertykalny ● A i C – obszary peryferyjne, B – strefa centralna

i

● Strefa centralna – sprawia, że kompozycja jest bardziej statyczna, monumentalna, budowanie napięcia, kadry dynamiczne, sceny kanonicze (tron w GOT, melodramatspotkanie dwóch bohaterów, gromadzenie się wojsk podczas bitwy - LOTR) ● strefy peryferyjne (poboczne) – przesunięcie kadru, zaburzenie sekwencji??

● KIERUNKI � prawa strona – nacechowana pozytywnie, odchodzenie (?), komfort, statyczna � lewa strona – nacechowana negatywnie, zagrożenie dążenie do konfrontacji � dolna - uległość � górna – władza, przewaga � Akcja rozgrywa się miedzy prawą lub lewą stroną // górą a dołem

● PLANY � przedni, tylny – komentują, dopowiadają (??) � środkowy

● KADRY � płaski – nie wykorzystuje 3 planów

� głębinowy – zorganizowane na 3 planów (przedni, tylni, środkowy), głębia ostrości obiektywu, przewaga linii diagonalnych, kadr dynamiczny

� Z dużą ilością powietrza (2/3 kadru) � Z małą ilością powietrza (1/3 kadru)

KADRY

● BALANS I SYMETRIA - balans – ciężkość kadru, stałość (?) - symetria – jak rozstawione są obiekty

� linie horyzontalne – podkreślenie kierunków poziomych � linie wertykalne - podkreślenie kierunków pionowych � linie diagonalne - akcentowanie jednej lub kilku osi ukośnych i ograniczenie kompozycyjnego znaczenia pionów i poziomów; najbardziej dynamiczne - skupiają uwagę - układają się w perspektywę ● Brak balansu i symetrii - kierowanie wzroku widza w jednym konkretnym kierunku

● Linie poziome, pionowe, ukośne - nie powinny dzielić kadru na połowę (iść idealnie przez środek), nie powinny być równolegle do ramek

� � � � � �

Linie proste – męskość Wygięte – delikatność, kobiecość Ostro zakrzywione – akcja, energia Pionowe zbiegające się w przestrzeni – piękno, melancholia Długie – spokój, wytchnienie Diagonalne, przekątne – wprowadzają dynamikę – konflikt, napięcie

● Centrum zainteresowania - kreowanie poprzez ustawianie brył (wielkość brył) - ruch – zawsze przykuje naszą uwagę, zwłaszcza w kadrze statycznym (w kadrze dynamicznym uwagę przyciągnie brak ruchu) - oświetlenie - ostrość - kompozycja otwarta/zamknięta (powiązana z malarstwem) (wolność/izolacja) - plany (przedni, tylni, środkowy) - światło i cień (uwarunkowanie kulturowe) - figury geometryczne (często trójkąty); koło – zazwyczaj osaczenie - wskaźniki głębi (kompozycja płaska, głębinowa) - scenografia, - ruch sceniczny (w obrębie kadru), - kolor, - perspektywa powietrzna (zamglone tło), - perspektywa linearna – zbieganie się linii - ptasia – z góry - redukcja rozmiaru obiektów

https://www.historiasztuki.com.pl/strony/015-00-14-FILM-LANGUAGE.html

AKTORSTWO – najważniejsze aspekty ● Twarz ● Ciało ● Rejestracja (sposób gry)

● Aktorstwo teatralne - na początku rozwoju kina wykorzystywano w dużej mierze aktorów teatralnych (bardziej przykładali się do roli), ale gra w filmie zabierała im możliwość samodoskonalenia się - stosowane w filmie d’art - tworzenie roli małymi odcinkami - granie bez widowni - ważne predyspozycje głosowe - aktorstwo teatralne – bardziej umowne ● Aktorstwo naturalne w filmie - tonowanie ekspresji, zejście ze środków teatralnych - psychopantomima??

- efekt kuleszowa – aktor to obiekt (rola powstaje w montażu, aktor nie gra. Zależy z czym jest zestawiona)

- metoda typażu – ze względu na wygląd aktora (Stallone, Maklakiewicz) � postać jest grana przez danego aktora dzięki typowemu wyglądowi zewnętrznemu

???Szkoły aktorskie – new school, new art. School??? ● Metoda Stanisławskiego - Metoda gry aktorskiej (zapanowała od lat 50.), powstała w teatrze - jeden z pierwszych grających w ten sposób �Marlon Brando; Dustin Hoffman, Robert De Niro - polega na rozsądnym gospodarowaniu emocjami – aktor ma się stać postacią, głębokie wejście w role

- aspekt pracy zewnętrznej (schudnięcie, przytycie, wyjazd gdzieś żeby się osłuchać z akcentem)

● Dystansacja brechtowska - absolutnie żadnego przeżywania i wchodzenia w rolę - nie przeżywamy tylko gramy, odtwarzamy � świadomość ze coś odgrywamy pozwala na analizowanie bohatera w sposób analityczny

Mis - en shot – ujęcie 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

●

Odnosi się do procesu filmowania (to w jaki sposób ujęcia są pokazywane) Ustawienie (kątów) kamery Ruchy kamery Obiektywy – rodzaj zastosowanej optyki Wielkość planów filmowych Długość trwania ujęcia Rytm montażowy

Ujęcie – najmniejsza, dynamiczna część filmu – od przejścia do przejścia montażowego - Ujęcie – take - outtakes – wpadki aktorów niewchodzące do filmu - Long time (długie ujęcie) – powyżej minuty, bez żadnych cięć, wchodzące do filmu (trudne do zrealizowania) – rejestrowane ciągiem - Kiedyś – maksymalnie 10 minut (na tyle starczało taśmy, bez montowania) - Z dodaniem dźwięku – wydłużają się ujęcia (talkies) - Krótkie ujęcia – teledyski - Długie ujęcia – slow Cinema (Tarkowski) - Filmy nakręcone w jednym ujęciu – „Arka” (rosyjska); „1917”

●

Scena - jednostka działania - zasada trzech jedności - może się składać z jednej lub wielu ujęć

●

Master shot – ujęcie wzorcowe - kamera jest statyczna - rejestruje całość sceny - nie wchodzi w całości do filmu (od cięcia do cięcia � wchodzą fragmenty przecinane ujęciami z innych kamer)

● Ujęcie podążające – podporządkowane ruchowi kamery ● Ujęcie w ruchu – zmieniają się parametry kadrowania

●

Sekwencja – jedna scena mająca kilka ujec jest podporządkowane jeden temat - spójność akcji i tematu (spójność dramaturgiczna) - wyższa od sceny - stanowi samodzielną część filmu - nie musi być spójności czasowej (pomijane części, gdzie nic się nie dzieje) - wyrazistość stylistyczna (wyróżnia się od reszty filmu spójnością stylistyczną)

● SPECYFIKA OBRAZU FILMOWEGO

● PLAN - zmiana odległości poprzez ruch kamery - w 1901 zmieniano plany filmowe, wcześniej wszędzie taki sam plan

● Zmiana wielkości planu - ruch kamery - zmiana wielkości obiektywu (długość ogniskowej) - ruch obiektu (aktora)

- dobór wielkości planu musi być dostosowana do natężenia uwagi - stosunek akcji do opisu

● Plan totalny

- przeważa opis - otwierają/kończą film - czasami mogą pojawiać się między segmentami filmu - służą budowaniu atmosfery jakiegoś miejsca - trudno uchwytna akcja - dużo szerszy niż ogólny

● Plan ogólny

- bohater to mniej więcej 1/3 kadru - nacisk położony na opis - widać relację przestrzenną - pokazują miejsce rozegrania akcji i stosunki przestrzenne - pomagają widzowi zorientować się w przestrzeni - charakter ustanawiający

● Plan pełny

- bohater filmowany w całości - przenosi akcent z opisu na akcję (pierwszy plan gdzie dominantą jest akcja) ● Plan amerykański - postać przedstawiona od kolan w górę - nie ciąć ramką kadru na stawach (trochę powyżej kolan) - rozpoczynają sceny dialogowe - związana z powstaniem udźwiękowienia - skupiony na człowieku

● Plan średni

- szczególne zwrócenie uwagi na człowieka - od pasa w górę - rozpoczyna plany bliskie (pokazują emocje, nie akcje)

● Półzbliżenie - od linii biustu (trochę powyżej) - cała głowa lub małe cięcie na linii włosów - widać tu też plan podwójny (odbicie w szybie)

● Zbliżenie

- ogólne ukazanie twarzy postaci

● Duże zbliżenie

- funkcja psychologiczna - wskazywanie emocji bohaterów

● Detal

- zwrócenie uwagi na konkretną rzecz - charakter demaskatorski, czasami ironiczny (konkretne zbliżenie np. na nos)

● Makrodetal

- widzimy na ekranie coś, czego człowiek nie może zobaczyć gołym okiem - filmy oświatowe, edukacyjne, przyrodnicze

● Plan podwójny (tutaj też półzbliżenie)

● Perspektywa żabia - ukazanie majestatu postaci (wykorzystywane czasami w celu ukazania sceny zwycięstwa) - dominacja bohatera w kadrze (also tła � czasami ukazanie duszności kadru, zamknięcia � chłopiec na tle kamienic) ● ● Perspektywa ptasia - spoglądamy z góry na bohatera - bohater zostaje wciśnięty w ziemię – jego bezsilność - dominacja nad chłopcem - gdyby kamera była wyżej (więcej przestrzeni) – pustka bohatera - każdą perspektywę należy rozpatrywać osobno

● Perspektywa ukośna - ukazanie bohatera pod wpływem używek - kiedy bohater mdleje

●

OBIEKTYWY

● Obiektyw szerokokątny - krótkie ogniskowe - obiektyw 25-10 mm (są jeszcze krótsze – fish eye); (wizjer w drzwiach) - dystorsja beczułkowata – pole obrazu – zagięcie przestrzeni (przestrzeń z tyłu robi się wygięta -> np. filary przy budynku) - elementy zniekształcane - budują poczucie głębi, większej przestrzeni

● Obiektyw wąskokątne - długa ogniskowa - teleobiektyw – 1000-1500mm - ogniskowa 50-1500 mm - jesteśmy daleko od obiektu, musimy je przybliżyć - efekt lornetki, wypłaszczenia - likwiduje się poczucie głębi

● Obiektyw standardowy - średnie ogniskowe - nie zniekształcają sposobu w jaki widzimy obraz - ogniskowa – 40-50 mm - obiektyw powiela to co zachodzi w naszym oku, nie ma zniekształceń ● Transfokatory - obiektyw zmiennoogniskowy - przybliżenie//oddalenie (mylone z ruchami kamery – najazdem lub odjazdem) - można rozpoznać po zmianie tła (zmienia się głębia) - transfokator ciągle trzyma ostrość - ognisko nie przesuwa się podczas zmiany długości ogniskowej obiektywu ● Ponowne odkrycie głębi ostrości – „Obywatel Kane”

RUCHY KAMERY

-parametry kadrowania

● Ruchy kamery: - akcyjne *śledzenie akcji – podążanie za bohaterami - narracyjne *służą wszystkim innym celom - statyka kadru *kamera na wózku, wysięgniku, ramieniu, żurawiu itd.

- dynamika *kamera „z ręki” *prowadzi do odczucia dynamiki narracji (zwiększa) *dynamika większa niż nam się wydaje?? (rozdygotanie kadru) ● Stabilizacja - steady camy *używane do dynamicznych scen (bieganie, zdjęcia podwodne, z helikoptera)

● Różnica między panoramą a jazdą - panorama – kamera nie zmienia swojej pozycji - najazdy – kamera jest w ruchu ● Panoramy - płynne, zatrzymane - panorama – wielkość planu – plan szerszy - ruch głowicy?- do 180o (mogą być też szersze, ale rzadko się zdarzają) - po zakończeniu ruchu - moment spoczynku - panorama od pkt. A do pkt B *to, co między punktami – rozmyte *dwa odległe od siebie elementy - funkcje panoramy *daje wrażenie rozciągłości przestrzeni (przedstawienie lokacji, pokazanie całego krajobrazu) – funkcja opisująca (przestrzeń) - budowanie napięcia, efekt niespodzianki (funkcja dramatyzująca)

● najazdy – bardziej naturalne niż odjazdy - zbliżanie się do centrum akcji – naturalna tendencja do podpatrywania, zwracania uwagi na jakiś obiekt - wprowadzenie widza w świat przedstawiony ● odjazdy - ruch sztuczny - zwiększenie dystansu, odsuwanie nas od obiektu - może ujawnić coś, czego nie chcielibyśmy zdradzić - wykorzystywana w scenach finałowych

● Efekt stopklatki - tę samą klatkę kopiujemy kilka raz ● Ruch wsteczny - kopiowanie klatek w odwrotnej kolejności ● Rozfazowanie ruchu - zabieg ruchu (stroboskopowy – migotanie obrazu) – np. „requiem dla snu” ● Frozen(bullet) time moment - „matrix” – uchylanie się przed kulami - kila zmierzająca w kierunku swojego celu (zwalnia, skrzywienie) ● Zdjęcia poklatkowe - filmy oświatowe (przepływanie chmur, rozwijanie się kwiatu) - czołówka w „Breaking Bad”

Pokazuje relacje miedzy bohaterami Ustanawiające Wskazuje kto jest po której stronie Os akcji

Kiedy kończymy, wracamy do poczatku

Goodfellas - oko – detal – subiektywna perspektywa ● ● ● ●

- buty – przemyślenia bohatera Panorama pionowa Zmiana miedzy statyka a dynamika Uramowienie kadru – bohater pokazany np. we framudze drzwi – podglądanie, nadajemy portret srodowisku, otoczeniu, ludziom...