formeel strafrecht werkcollege 1 PDF

Preview

Summary

slides van het eerste werkcollege inclusief notities...

Description

VAKGROEP CRIMINOLOGIE, STRAFRECHT EN SOCIAAL RECHT

WERKCOLLEGE 1 FORMEEL STRAFRECHT Maja DE CORT – Academiejaar 2020-2021

INLEIDING

VOORSTELLING § In 2011 afgestudeerd aan de KULeuven + stage balie Gent § Studiedienst Orde van Vlaamse Balies § Referendaris REA, correctionele kamers § Federaal parlement, commissie terrorismebestrijding § Parketjurist, gedelegeerd in de bevoegdheden (d.w.z. OM vertegenwoordigen in politierechtbank behalve dodelijk verkeersongeval, eigen OO voeren behalve arrestatie, VGO, mini-instructie en handtekenen DV of EV)

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

ALGEMENE DOELSTELLINGEN VAN DE WC § Inoefenen leerstof uit de hoorcolleges § Theorie van Formeel Strafrecht toetsen aan praktijk § Strafdossier opbouwen (aanvang – verloop – afsluiting) § Dit alles a.d.h.v. praktijkvoorbeelden en casus cannabisplantage

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

QUOTERING § Twee schriftelijke opdrachten § Na WC 1: eerste schriftelijke opdracht, in te dienen tegen WC 2 (3 punten) Ø A.d.h.v. concrete casus, werkstuk van max. 3 blz. schrijven over (1) hoe de strafprocedure op gang komt, (2) welke actoren er zijn (+ hun juridische relevantie), (3) welke vorderingen er in casu uit voortvloeien en (4) wanneer die desgevallend verjaren (toelichting geven!) Ø Vermelding van relevante wetsartikelen! § Na WC 2: tweede schriftelijke opdracht, in te dienen tegen WC 3 (2 punten)

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

PLANNING Werkcollege 1 § Aanvang strafprocedure § § § §

Actoren en partijen in het strafproces Vorderingen (+ verjaring!) Start OO Start GO

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

PLANNING Werkcollege 2 § Verloop OO Ø Ø Ø Ø

Opsporingshandelingen Mini-instructie BOM Rechten van partijen in OO

§ Verloop GO Ø Daden van onderzoek Ø Verhouding OR-OM Ø Rechten van partijen in GO Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

PLANNING Werkcollege 3 § Afsluiting OO Ø Sepot Ø Vervolging Ø Buitengerechtelijke afhandeling § Afsluiting GO Ø Regeling rechtspleging Ø Voorlopige hechtenis § Vonnisfase Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

WETBOEK VAN STRAFVORDERING

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

PARTIJEN IN HET STRAFPROCES

SLACHTOFFER § Slachtoffer zonder juridische connotatie (bv. onaangegeven zedenmisdrijven) § Benadeelde persoon (art. 5bis VT.Sv.) Ø Via verklaring bij politie of parket (bv. steeds laatste vraag bij verhoor) Ø Recht op info over verdere verloop van de zaak Ø Niet voldoende indien men schadevergoeding wil! § Burgerlijke partij Ø Indien SV al ingesteld: zich voegen bij de zaak als BP Ø Indien SV nog niet ingesteld: RD voor pol.RB/corr.RB of BPS bij OR voor misd/WB Ø Meer rechten in onderzoek Ø Noodzakelijk indien men schadevergoeding wil! Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 1: STATUUT SLACHTOFFER

Stijn heeft ruzie met zijn partner, Timo. Na wat wederzijds geroep en getier, loopt Timo naar buiten en smijt de gloednieuwe iPhone 12 Pro (1600 euro!) van Stijn aan diggelen, alsook hun relatie. Wat kan Stijn doen, in de hypothese dat Timo weigert de schade te vergoeden? (Art. 559 Sw.) De juiste stelling is:

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 1 STATUUT SLACHTOFFER 1) Het volstaat dat Stijn bij politie of parket klacht indient en zich benadeelde persoon verklaart. 2) Indien het OM de zaak seponeert, kan Stijn Timo rechtstreeks dagvaarden voor de correctionele rechtbank. 3) Stijn kan klacht met BPS neerleggen bij de OR zodat de strafvordering en de burgerlijke vordering worden ingesteld. 4) Indien het OM rechtstreeks dagvaardt, kan Stijn zich via eenvoudige verklaring burgerlijke partij stellen tijdens de zitting voor de politierechtbank. 5) Stijn kan zijn burgerlijke vordering niet aanhangig maken bij de vrederechter o.g.v. art. 1382 BW., want “le criminel tient le civil en état”.

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 2: STATUUT SLACHTOFFER Tina komt thuis na een avondje stappen wanneer ze ontdekt dat de gevel van haar woning beklad is met graffiti. Ze verwittigt meteen de politie. Tijdens het plaatsbezoek ontdekken de politieagenten in de tuin een spuitbus met vingerafdrukken van de dader. Een procesverbaal wordt opgemaakt. Al gauw blijkt dat de dader voor het gerecht een ‘oude bekende’ is. (Art. 534bis Sw.) Wat zou u haar aanraden indien zij betrokken wil worden in de procedure en haar schade vergoed wil krijgen? Denk aan de mogelijke scenario’s die zich kunnen voordoen (sepot/vervolging/buitengerechtelijke afhandeling).

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 2: STATUUT SLACHTOFFER Beoordeel volgende stellingen: 1) Indien het OM de zaak buitengerechtelijk wil afhandelen, moet (het niet-betwiste gedeelte van) Tina’s schade vergoed zijn. 2) Indien Tina van oordeel is dat het OO van het parket niet snel genoeg vordert, kan zij klacht met BPS neerleggen voor de OR zodat een GO wordt opgestart. 3) Indien het parket rechtstreeks dagvaardt, kan Tina zich voegen bij de procedure voor het vonnisgerecht. Zij kan dit doen via eenvoudige verklaring ter terechtzitting. 4) Indien het parket een GO vordert, kan Tina zich voegen bij de procedure door zich bij de OR kenbaar te maken als BP. 5) Indien het parket de zaak seponeert, kan Tina de dader rechtstreeks dagvaarden voor de correctionele rechtbank of klacht met BPS neerleggen bij de OR.

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERDACHTE § Verdachte (OO of algemeen) § Inverdenkinggestelde (GO) Ø Formeel = kennisgeving aan verdachte dat er tegen hem ernstige aanwijzingen van schuld bestaan Ø Impliciet = GO tegen bij naam genoemde verdachte (in VGO of klacht met BPS) Ø Uitgebreid naar “verdachte tegen wie onderzoek loopt” à extra rechten!

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

BURGERLIJK AANSPRAKELIJKE PARTIJ Bv. minderjarigen in verkeerszaken

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

TUSSENKOMENDE PARTIJ ≠ slachtoffer door misdrijf zelf, maar ondervindt wel nadeel Bv. verzekeraar

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OPENBAAR MINISTERIE = partij in het strafproces ! onderzoeksrechter NIET

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

CANNABISPLANTAGE § Wie zijn de actoren in dit feitenrelaas? § Wat is hun (juridische) positie in het strafproces? § Welke vorderingen vloeien voort uit deze feiten?

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

DE STRAFVORDERING

DEFINITIE § Strafvordering = vordering tot toepassing van de strafwet (soms heel letterlijk, bv. politierechtbank), uitgeoefend door het Openbaar Ministerie (Fed. PdK, PG, PdK, parketjuristen in politierechtbank)

§ Burgerlijke vordering = vordering tot herstel van de (materiële en/of morele) schade, uitgeoefend door (de nabestaanden van) het slachtoffer

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

HOE WORDT STRAFVORDERING INGESTELD? = Hoe wordt een zaak tot bij een rechter gebracht? § Vordering GO door OM § Klacht met BP-stelling voor OR § Rechtstreekse dagvaarding door OM of door SO § Oproeping bij proces-verbaal (art. 216quater Sv.)

! SO kan strafvordering instellen, maar niet uitoefenen

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

HOE VERVALT DE STRAFVORDERING? § Opheffing strafwet (! uitz: bv. corona, tijdelijke snelheidsbeperkingen) § Dood verdachte (RP: niet automatisch) § Verjaring § Rechterlijk gewijsde (non bis in idem) § Buitengerechtelijke afhandeling (volbrachte VSBG/BIS, bv. verkeersboete) § Afstand van klacht bij klachtmisdrijven (vóór elke vervolgingsdaad), bv. laster/eerroof

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERJARING STRAFVORDERING (ARTT. 21-29 VT.SV.) § ! Dies a quo wel, dies ad quem niet ó verjaring burgerlijke vordering § Pas op: Ø Gevolgmisdrijven: vanaf intreden gevolg, bv. opzettelijke slagen en verwondingen met dood tot gevolg Ø Voortdurende misdrijven: vanaf einde delictuele toestand, bv. wapenbezit Ø Collectieve misdrijven: vanaf laatste feit

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERJARING STRAFVORDERING § Misdaden (art. 21 VT.Sv.) Ø Onverjaarbaar (zelfs na correctionalisatie): • genocide, misdaden tegen mensheid en oorlogsmisdaden • • • • • • • • •

voyeurisme & verspreiding van naaktbeelden van minderjarige aanranding eerbaarheid en verkrachting van minderjarige verkrachting die dood veroorzaakt van minderjarige grooming ontucht, bederf of prostitutie van minderjarige huis van ontucht/prostitutie houden met minderjarigen vervaardigen/verspreiden van kinderporno verminking genitaliën van minderjarige van het vrouwelijke geslacht mensenhandel m.o.o. prostitutie/seksuele uitbuiting van minderjarigen + poging daartoe Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERJARING STRAFVORDERING Ø 20 jaren (zelfs na correctionalisatie): • Misdaden waar LL opsluiting op staat: bv. terroristische aanslagen met doden, moord, gijzeling van minderjarige • Bepaalde misdaden tegen minderjarige: bv. doodslag, foltering

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERJARING STRAFVORDERING Ø 15 jaren (zelfs na correctionalisatie): • Bepaalde misdaden tegen meerderjarige: bv. terroristische aanslagen, doodslag, foltering, aanranding eerbaarheid/verkrachting met dood tot gevolg

Ø 10 jaren: • Andere misdaden

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERJARING STRAFVORDERING § Wanbedrijven Ø 5 jaren • Wanbedrijven • Gecorrectionaliseerde misdaden (! behalve > 20j opsl) § Overtredingen Ø 1 jaar: gecontraventionaliseerd wanbedrijf Ø 6 maanden: andere overtredingen Ø ! verkeers‘overtredingen’: meestal 2 jaren, voor de zwaardere 3 jaren

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERJARING STRAFVORDERING § Stuiting Ø = “Nieuwe start” Ø Laatste nuttige daad van onderzoek of vervolging binnen eerste termijn, bv. vordering GO, KS met opdracht aan politie, PV van uitgevoerde opdracht, brief van PdK of OR aan deskundige, dagvaarding door OM, etc. Ø NIET: nietige akte, interne post, voorstel tot VSBG/BIS van PdK aan verdachte, etc. Ø Nieuwe termijn loopt vanaf laatste nuttige stuitingsdaad (opnieuw dies a quo inbegrepen) Ø Controle op “echtheid” door onderzoeks/vonnisgerecht; bv. manifest foute dagvaarding

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERJARING STRAFVORDERING § Schorsing Ø = “Pauze” Ø Beletsel voor uitoefening strafvordering/berechting van de zaak, bv. prejudiciële vraag, klacht tegen verbalisanten/vals getuigenis onder eed, voorstel van VSBG/BIS, etc. Ø Exceptie van onbevoegdheid, onontvankelijkheid of nietigheid voor vonnisgerecht, bv. zaak-Jehova Ø Vraag tot BO vanwege inverdenkinggestelde bij regeling rechtspleging

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERJARING STRAFVORDERING Ø Schorsing vanaf voorstel VSBG of BIS tot weigering/niet-uitvoering maatregelen (zie art. 216bis en 216ter Sv.) Ø Bij verzet van beklaagde dat onontvankelijk of ongedaan wordt verklaard Ø Schorsing vanaf datum van schorsende handeling of vonnis/arrest dat de behandeling van de zaak verdaagt t.e.m. dag waarop uitsluitsel, bv. verkeerszaken waarbij BK kans krijgt bloedanalyses voor te leggen, etc.

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 3: VERJARING Op 10 april 2005 brengt een vader zijn partner en hun 8-jarige dochter om het leven. De feiten worden gekwalificeerd als doodslag (art. 393 Sw.) en er worden verzachtende omstandigheden aangenomen, zodat de zaak door de correctionele rechtbank kan worden behandeld. De beklaagde moet op 13 mei 2020 terechtstaan voor beide tenlasteleggingen. Is de strafvordering verjaard? voor de moeder al verjaard, voor het kind nog niet

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 4: VERJARING Liam was op 16 juli 2018 betrokken in een zware vechtpartij waarbij enkele mensen door hem zwaargewond en arbeidsongeschikt werden (art. 399 Sw.). Bij de regeling der rechtspleging door de RK op 16 juli 2020 vraagt de advocaat van Liam nog een bijkomende onderzoekshandeling: het verhoor van een bepaalde getuige. De RK willigt zijn verzoek in. De zaak wordt in voortzetting gesteld voor de RK op 16 september 2020. Wanneer verjaart de strafvordering? 1) 15 juli 2023 2) 16 juli 2023 3) 15 september 2023 4) 16 september 2023 5 jaar - 1dag = 15 juli 2023 de zaak heeft exact 2 maanden stilgelegen dus tel dit erbij = 15 september 2023 Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 5: VERJARING Daniel bestelt op 5 augustus 2015 via een darknet-website een vals diploma Rechten van de UGent. Op 15 augustus 2015 krijgt Daniel het minutieus vervaardigd diploma in de bus. De handtekening van de rector en de stempels van de UGent zijn perfect geïmiteerd. Op 3 januari 2016 gaat Daniel met het vals diploma aan de slag als bedrijfsjurist (art. 196-197 Sw.). Op 12 mei 2020 komen zijn frauduleuze praktijken aan het licht. De verjaringstermijn van de strafvordering neemt een aanvang op: 1) 5 augustus 2015 2) 16 augustus 2015 3) 3 januari 2016 4) 12 mei 2020 5) 13 mei 2020

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 6: VERJARING Veel onderzoek was er niet nodig: bij zijn verhoor op 13 mei 2020 bekent Daniel de feiten. Een huiszoeking met toestemming op 14 mei 2020 levert niets op. Het parket dagvaardt Daniel voor de correctionele rechtbank, dus met aanname van verzachtende omstandigheden. De inleidingszitting gaat door op 5 december 2020. Het parket stelt voor om de zaak alsnog buitengerechtelijk af te handelen en vraagt Daniel of hij instemt met een VSBG. Daniel grijpt dit voorstel met beide handen. Op 16 december 2020 blijkt echter dat hij niet zal kunnen voldoen aan de door het parket gestelde voorwaarde, nl. het bedrijf waarvoor hij werkte, alle aan hem uitbetaalde lonen terug te betalen. Het akkoord wordt dus niet bekrachtigd.

stuitingsdaad op 14 mei -> onderzoek wordt geschorst voor 10 dagen = 24 mei

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 6: VERJARING Wanneer verjaart de strafvordering? 1) 11 mei 2025 2) 13 mei 2025 3) 24 mei 2025 4) 11 mei 2030

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

DE BURGERLIJKE VORDERING

DEFINITIE § Burgerlijke vordering = vordering tot herstel van de (materiële en/of morele) schade, uitgeoefend door (de nabestaanden van) het slachtoffer

§ Strafvordering = vordering tot toepassing van de strafwet, uitgeoefend door het OM

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

HOE WORDT DE BURGERLIJKE VORDERING INGESTELD? § Klacht met BP-stelling voor OR (zowel burgerlijke als strafvordering wordt ingesteld) § Rechtstreekse dagvaarding (zowel burgerlijke als strafvordering wordt ingesteld) § Verklaring ter terechtzitting (in elke stand van het geding) § Ambtshalve aanhouden burgerlijke belangen door vonnisrechter (wanneer geen BP gemeld/zaak niet in staat, bv. nog niet geconsolideerde medische schade)

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

HOE VERVALT DE BURGERLIJKE VORDERING? § Afstand van vordering en dading § Verjaring (art. 26 VT.Sv.) § Rechterlijk gewijsde

! NIET: § Sepot § Buitengerechtelijke afhandeling § Opheffing strafwet? § Dood verdachte? § Vrijspraak op strafgebied van de beklaagde?

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERJARING BURGERLIJKE VORDERING Art. 2262bis BW §1. (…) “In afwijking van het eerste lid verjaren alle rechtsvorderingen tot vergoeding van schade op grond van buitencontractuele aansprakelijkheid door verloop van vijf jaar vanaf de dag volgend op die waarop de benadeelde kennis heeft gekregen van de schade of van de verzwaring ervan en van de identiteit van de daarvoor aansprakelijke persoon. De in het tweede lid vermelde vorderingen verjaren in ieder geval door verloop van twintig jaar vanaf de dag volgend op die waarop het feit waardoor de schade is veroorzaakt, zich heeft voorgedaan.

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

VERJARING BURGERLIJKE VORDERING Art. 2262bis BW §2. “Indien een in kracht van gewijsde gegane beslissing over een vordering tot vergoeding van schade enig voorbehoud heeft erkend, dan is de eis die strekt om over het voorwerp van dat voorbehoud vonnis te doen wijzen, ontvankelijk gedurende twintig jaar na de uitspraak.”

§ Kan niet verjaren vóór de strafvordering § Dies a quo non computatur (ó verjaring strafvordering!)

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

CANNABISPLANTAGE § Wanneer nemen de verjaringstermijnen van de burgerlijke vordering en de strafvordering een aanvang?

§ Wanneer verjaren de burgerlijke vordering en de strafvordering?

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 7: VERJARING BV Terug naar de zaak-Daniel. Wanneer verjaart de burgerlijke vordering van het bedrijf waarvoor Daniel werkte? 1) 2) 3) 4)

11 mei 2025, tenzij ze werd ingesteld vóór de verjaring van de strafvordering 12 mei 2025, tenzij ze werd ingesteld vóór de verjaring van de strafvordering 12 mei 2030 12 mei 2040

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 8: SV/BV/VERJARING Op 21 juli 2010 komen Ralf en Theo, ex-geliefden, elkaar tegen op de Gentse Feesten. Omdat hij zijn huissleutels halverwege de nacht kwijtraakte, gaat Theo mee naar het kot van Ralf. Terwijl Ralf in een diepe slaap ligt, slaan bij Theo de stoppen door en wil hij wraak omdat Ralf enkele weken eerder de relatie verbrak. Hij verkracht Ralf, die zich niet verweert omwille van zijn (slaap)dronken toestand, hoewel hij herhaaldelijk “neen, stop” zegt (art. 375 Sw.). Ralf verdringt en minimaliseert jarenlang de feiten. Hij krijgt na verloop van tijd echter hevig last van post-traumatisch stresssyndroom. De kosten voor psychotherapie lopen hoog op, en hij beseft dat Theo niet onbestraft kan blijven. Hij vraagt zich af of hij alsnog klacht kan neerleggen. Hij deed dit aanvankelijk niet, gebukt onder gevoelens van schaamte en schuld.

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OEFENING 8: SV/BV/VERJARING De juiste stelling is: 1) Ralf kan de zaak rechtstreeks dagvaarden voor de correctionele rechtbank, mits hij rechtsstreeks dagvaarden kan enkel verzachtende omstandigheden vraagt. voor overtredingen en wanbedrijven 2) Ralf kan alsnog een schadevergoeding bekomen, zelfs indien de strafvordering ondertussen verjaard zou zijn. 3) Ralf kan nog klacht met BPS neerleggen bij de onderzoeksrechter. 4) Zelfs indien Ralf ten tijde van de feiten 17 jaar was, is het thans te laat om de strafvordering nog in te stellen. 5) Geen van bovenstaande stellingen is juist.

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

SCHEMA VOORONDERZOEK

Werkcollege 1 – 2e en 3de Bachelor Criminologie – Maja DE CORT

OPSPORINGSONDERZOEK

DEFINITIE § (art. 28bis Sv.) : = het geheel van de handelingen die...