Les 1 M. Meeus evidence based medicine PDF

Preview

Summary

dit document bevat de PPT van de eerste les over het vak evidence based medicine en statistiek 1...

Description

15/02/2021

Inleiding tot EBM PROF. DR. MIRA MEEUS

EBM&S1

1

15/02/2021

VOORBEREIDING LEES H1 EBM

EBM&S1

2

15/02/2021

Studiegids Partim Inleiding tot EBM: - Evidence Based Medicine - Types onderzoeksdesigns - Psychometrie en meettheorie (Robby De Pauw) - Basics literatuur opzoeken Eindcompetenties: 1 Het nut en doel van Evidence Based Medicine onderkennen 2 Algemene principes van wetenschappelijk onderzoek beredeneren 3 Wetenschappelijke literatuur gericht opzoeken en reflecteren op de kwaliteit 4 Verschillende studiedesigns en vormen van bias onderscheiden

EBM&S1

3

15/02/2021

Studiegids Eindscoreberekening: Het eindresultaat is het gewogen gemiddelde van het partim Inleiding tot EBM (30%) en het partim Statistiek (70%). Wanneer men minder dan 9/20 heeft voor één van de onderdelen kan men niet meer slagen voor het geheel van het opleidingsonderdeel. Indien het eindresultaat toch een getal van tien of meer op twintig zou zijn, wordt dit terug-gebracht tot 9/20. Studiemateriaal: H1, 3, 4, 5 H2: lezen, glossary (niet volledig) Boek + Sofia

Contact en Vragen: Forum

EBM&S1

4

15/02/2021

Plaats in curriculum 2de Master: MP2 Origineel onderzoek

1ste Master: MP1 3de Bach WP: 2de Bach

- Begin SLO

Systematische review Onderzoeksprotocol

EBM & Stat 2 1ste Bach EBM & Stat 1 Study designs Klinimetrie

Web of Science Embase Kwalitatief onderzoek

Pubmed

EBM&S1

5

15/02/2021

Wat is EBM? H1 HEALTH LITERACY

EBM&S1

6

15/02/2021

Casus LBP

EBM&S1

7

15/02/2021

8

15/02/2021

Casus LBP

EBM&S1

9

15/02/2021

KCE LRP 2017

EBM&S1

10

15/02/2021

EBM: Nood aan informatie Beslissingsmomenten tijdens behandelingen Basis beslissingen: ◦ traditie (‘we doen dat hier altijd zo …’) ◦ anekdote (‘10 jaar geleden nog zo een geval …’) ◦ één artikel (‘volgens de auteurs moet je in zo’n geval altijd …’) ◦ advies ‘expert’ (‘in mijn ervaring is zo’n patiënt …’) ◦ financieel (‘die duurdere middelen zijn toch niet beter…’) ◦ na grondige zoektocht naar, het kritisch beoordeelden van, en het correct gebruik van bewijsmateriaal = evidence-based

Doel Institute of Medicine: 2020 90% beslissingen gebaseerd op evidentie!

EBM&S1

11

15/02/2021

EBM: Nood aan informatie - Clinici moeten constant beslissingen nemen - Beleidsmakers: Oplopende gezondheiskosten? Waar investeren

Nood aan onderbouwing!!

- Institute of Medicine: ◦ 50% behandelingen werkt niet ◦ 15% zelfs adverse effects

- Snelle evolutie in wetenschappen

EBM&S1

12

15/02/2021

EBM: Nood aan informatie ± 30–50% van de vragen of beslissingen onmiddellijk beantwoord Literatuur opzoeken? Nee, gebeurt niet altijd! 25% vragen beantwoord door raadpleging Medline Resultaten literatuur search: ◦ 52 of 53 % bevestiging ◦ 48 of 47 % vernieuwing

EBM&S1

13

15/02/2021

EBM – Ontstaan …

18de

…

• Individuele waarnemingen

• Statistiek: causale verbanden E. • Vb. Hygiëne – besmettelijke ziekten, 1ste “RCT”: scheurbuik • Impliciete rol wetenschappelijke evidentie • Geen systematisch kader

• Term “Evidence Based Medicine” • Interventies vergelijken, … 1988

…

• Databanken, richtlijnen, … EBM&S1

14

15/02/2021

EBM - Definitie  Beslissingen wetenschappelijk verantwoord

Evidence-Based Medicine (EBM, 'geneeskunde op basis van evidentie') is het expliciet, oordeelkundig en consciëntieus gebruik maken van het beste beschikbare bewijs bij het maken van een keuze voor de behandeling van een patiënt. Dit alles gegeven de stand van de (medische) wetenschap van dat moment (Offringa et al. 2000).

 EBM voornamelijk gebaseerd op RCT’s en meta-analyses = hoogwaardige gecontroleerde studies (cfr. verder)

EBM&S1

15

15/02/2021

EBM - Definitie Wensen Verwachtingen …

Klinische expertise Hulpvraag

Beste evidentie

= extern bewijsmateriaal, vanuit literatuurstudie , eerder aanwijzing, ondersteuning!

EBM&S1

16

15/02/2021

EBM vs Research proces EBP

- Vaak suggesties voor verder onderzoek - Replicatie / limitaties ↘ - EBP: nieuwe vragen /uitdagingen uit praktijk!

Indentify Research Question

Disseminate findings

Analyze data

Design the study

Implement the study

EBM&S1

17

15/02/2021

Het EBM-proces levenslang, zelfgericht en probleemgeöriënteerd leren nood aan valide en bruikbare informatie Patiënt

Ontstaan van een klinisch probleem en een specifieke contextgerelateerde vraag uit contact met patiënt.

Vraag

Construeer een specifieke klinische vraag in context van de hulpvraag van de patiënt en de probleemstelling van de clinicus

Bron

1.

Bestaande systematische reviews of EB-richtlijnen raadplegen.

2.

Zelf een literatuurstudie uitvoeren

Evaluatie

Beoordeel evidentie naar validiteit en toepasbaarheid (bruikbaarheid)

Patiënt

Integreer evidentie, klinische expertise en hulpvraag patiënt. Pas toe.

Zelfevaluatie Evalueer. EBM&S1

18

15/02/2021

Het EBM-proces levenslang, zelfgericht en probleemgeöriënteerd leren nood aan valide en bruikbare informatie Patiënt

Ontstaan van een klinisch probleem en een specifieke contextgerelateerde vraag uit contact met patiënt.

Vraag

Construeer een specifieke klinische vraag in context van de hulpvraag van de patiënt en de probleemstelling van de clinicus

Bron

1.

Bestaande systematische reviews of EB-richtlijnen raadplegen.

2.

Zelf een literatuurstudie uitvoeren

Evaluatie

Beoordeel evidentie naar validiteit en toepasbaarheid (bruikbaarheid)

Patiënt

Integreer evidentie, klinische expertise en hulpvraag patiënt. Pas toe.

Zelfevaluatie Evalueer. EBM&S1

19

15/02/2021

Van patiënt naar evidentie: PICO vraag H4 HEALTH LITERACY

EBM&S1

20

15/02/2021

PICO of PECO-vraag P

Patiënt, probleem, aandoening

I /E

Interventie, diagnostisch Instrument, Exposure: risicofactor, prognostische factor

C

Comparison, placebo, ‘gouden standaard’ of andere controlegroep

O

Outcome (meetbaar, klinisch resultaat)

S

Study designs

‘Leidt bij [Patient] [Intervention] tot een betere [Outcome] vergeleken met [Comparison]?’ NB goede vraag vermindert kans op teveel of te weinig informatie EBM&S1

21

15/02/2021

PICO-vraag Verschillende types vragen: ◦ Behandeling ◦ Diagnose ◦ Prognose ◦ Etiologie Vragen verschillende vraagstelling en verschillende soorten studies!

EBM&S1

22

15/02/2021

Domain

Basic questions

What will the evidence support?

Best evidence provided by (primary) study design

Therapy or

•

Which treatment is the best in a certain condition?

The evidence supports, how to select

prevention

•

Is prevention of a condition feasible?

treatments for your patients that do more control > case report

(intervention)

•

Which advice should be given to the patients?

good than harm and that are worth the

•

Which drugs are best prescribed in a certain condition? efforts and costs of using them.

•

Does this patient have a condition?

The evidence supports how to select and

Prospective blind

•

Is my test accurate to diagnose a disease?

interpret diagnostic tests, in order to

comparison to golden

•

Is my new test better than the gold standard?

confirm or exclude a diagnosis, based on

standard or accepted

considering their clinometric properties

reference test

•

What is causing the condition?

The evidence supports how to identify

Cohort > case control >

•

Does my treatment have harmful effects?

causes for disease; including its iatrogenic case report

Diagnosis

Etiology

RCT > cohort > case

forms Prognosis

•

What is the natural course of a condition?

The evidence supports how to estimate

Cohort > case

•

Are certain complications possible?

your patient’s likely clinical course over

control > case report

time and anticipate complications of the disorder/treatment EBM&S1

23

15/02/2021

PICO-vraag Voorbeeld PICO Jan en Mieke de Vries hebben een gezonde dochter. Helaas blijkt al kort na de geboorte dat zij moeten overstappen van borstvoeding naar flesvoeding. Jan vraagt of het verstandig is als zij hun dochter gaan voeden met een formule op basis van soja i.p.v. gewone melk omdat hij van vrienden heeft gehoord dat ze zo misschien minder buikkrampjes zou hebben

P

= zuigelingen (zonder klinisch vastgestelde allergieën)

I

= sojamelk

C

= melk

O

= buikkrampen

EBM&S1

24

15/02/2021

PICO-vraag Voorbeeld PICO Je krijgt een patiënt met een chronische patellapeesontsteking. De patiënt wil zo snel mogelijk terug zijn sport kunnen hervatten. Enerzijds zou je ijsfricties kunnen geven om het letsel terug acuut te maken en dan in optimale omstandigheden te revalideren. Anderzijds wordt warmte vaak toegepast op chronische letsels.

P I

C O

EBM&S1

25

15/02/2021

PICO-vraag Voorbeeld PICO diagnose Je krijgt een patiënt met knieklachten in de praktijk. Je veronderstelt een letsel aan de voorste kruisband, maar je weet niet goed welke test het beste is om dit te kunnen evalueren.

P I C O

EBM&S1

26

15/02/2021

PICO-vraag Voorbeeld PICO prognose Je krijgt een patiënte met acute lage rugpijn in de praktijk. Ze werkt als kleuterjuf en is nu een week thuis en ligt vnl in bed omdat ze niet durft bewegen. Ze is heel bang dat ze niet meer zal kunnen werken, omdat ze niet meer zal kunnen tillen of vooroverbuigen. Je weet dat veel rugklachten chronisch worden en wil daarom wat meer weten over de prognose van deze patiënte?

P I C

O

EBM&S1

27

15/02/2021

Het EBM-proces levenslang, zelfgericht en probleemgeöriënteerd leren nood aan valide en bruikbare informatie Patiënt

Ontstaan van een klinisch probleem en een specifieke contextgerelateerde vraag uit contact met patiënt.

Vraag

Construeer een specifieke klinische vraag in context van de hulpvraag van de patiënt en de probleemstelling van de clinicus

Bron

1.

Bestaande systematische reviews of EB-richtlijnen raadplegen.

2.

Zelf een literatuurstudie uitvoeren

Evaluatie

Beoordeel evidentie naar validiteit en toepasbaarheid (bruikbaarheid)

Patiënt

Integreer evidentie, klinische expertise en hulpvraag patiënt. Pas toe.

Zelfevaluatie Evalueer. EBM&S1

28

15/02/2021

Zoeken naar evidentie H5 HEALTH LITERACY

EBM&S1

29

15/02/2021

Bronkeuze EBM&S1

30

15/02/2021

Vrije: via google etc.

Selecteer de bron • Vrije vs diepe internet TIP: Kritisch evalueren bronnen uit vrije internet met CRAAP-test

Diepe: via geavanceerde databanken

CRAAP-test •Currency (actualiteit) •Relevance (relevantie): • Biedt de informatie antwoord op je vragen?; Wie is het doelpubliek?; Is het informatie van een gewenst niveau (niet te simplistisch of te geavanceerd)?; Heb je meerdere bronnen geraadpleegd vooraleer je besliste dat deze bron geschikt is voor jou?; Kun je deze bron zonder problemen citeren in een onderzoekspaper?

•Authority (autoriteit) • Wie is de auteur? Is die auteur een autoriteit ter zake? Wie financiert de website? Kijk naar URL!

•Accuracy (volledigheid) •Purpose (bedoeling) • Wat is de bedoeling van de website: informeren, opleiden, verkopen, entertainen of beïnvloeden? Worden er feiten of meningen meegedeeld? Is er sprake van vooringenomenheid?

EBM&S1

31

15/02/2021

Selecteer de bron

EBM&S1

32

15/02/2021

Selecteer de bron

www.kcgg.be

EBM&S1

33

15/02/2021

Vrije: via google etc.

Selecteer de bron

Diepe: via geavanceerde databanken

◦ Databanken: informatie is georganiseerd (geïndexeerd) in een gestandaardiseerd formaat / zoekvelden (auteur, titel, bron, onderwerp, …). Er zijn eveneens trefwoorden toegevoegd aan de references, via welke artikels gemakkelijk teruggevonden kunnen worden.

Vb. Medline, Cinahl, Cochrane Library, PEDro, SUMsearch, Science Direct, etc.

EBM&S1

34

15/02/2021

Thuis via Athena!!!

EBM&S1

35

15/02/2021

36

15/02/2021

Selecteer de bron EBM&S1

https://libraryguides.mcgill.ca/c.php?g=636538&p=4453815

37

15/02/2021

Zoeken naar evidentie - Eerder: ◦ Zelf individuele studies gaan opzoeken ◦ Kritisch bekijken/analyseren: lage vs hoge kwaliteitsstudies

- Laatste decade: ◦ Makkelijkere toegang tot kwalitatief onderzoek via “pre-appraised” bron ◦ Vooraf filtering: enkel kwalitatief goede studies ◦ Regelmatige update

EBM&S1

38

15/02/2021

The 6S hierarchy of pre-appraised evidence.

Up to date, guidelines

Cochrane, PubMed, WOS… PubMed, WOS…

Alba DiCenso et al. Evid Based Nurs 2009;12:99-101

Copyright © by the BMJ Publishing Group Ltd & The RCN Publishing Company Ltd. AllEBM&S1 rights reserved.

39

15/02/2021

Is de evidentie aanwezig? Bewezen effectieve behandeling? ◦ EBM/Klinische richtlijn?  Houvast  Beperking?

Bronnen? Niveau van bewijsvoering? Kwaliteit? Hoeveelheid studies?

EBM&S1

40

15/02/2021

Is de evidentie aanwezig? Klinische richtlijn:

= aanbevelingen ter ondersteuning beslissingen = gebaseerd op wetenschappelijke resultaten + discussie + meningsvorming ◦ DOEL : ◦ effectiviteit, kwaliteit! ◦ WAAROM: ◦ Snel groeiende informatiestroom ◦ Gelijkstellen ◦ Wetenschappelijk bewijs > ervaringen en meningen ◦ Transparanter

EBM&S1

41

15/02/2021

Is de evidentie aanwezig? Evidence-based richtlijn:

◦ Systematisch gezocht naar literatuur ◦ Transparante zoekstrategie ◦ Onvoldoende bewijs → toch een antwoord (meningen van experts) Evidence based

= methode van verzameling ≠ hardheid bewijzen

Vb. Kine: KNGF-richtlijnen

EBM&S1

42

15/02/2021

Is de evidentie aanwezig? • KNGF-richtlijn = Een systematisch ontwikkelde, vanaf centraal niveau geformuleerde leidraad, die door deskundigen is opgesteld en die is gericht op de inhoud van het methodisch fysiotherapeutisch handelen bij bepaalde gezondheidsproblemen en op aspecten die met de beroepsuitoefening te maken hebben’ (Hendriks et al. 1996 & 2000).

• ‘the state of art’ van het fysiotherapeutisch handelen • handelen van de fysiotherapeut te optimaliseren • volgens de stand van zaken van de wetenschappelijke literatuur • volgens de momenteel geldende inzichten binnen de beroepsgroep

EBM&S1

43

15/02/2021

EBM&S1

44

15/02/2021

Is de evidentie aanwezig? Geen kwalitatief goede richtlijnen?

 Zelf literatuurstudie uitvoeren! Evidence-based antwoord extraheren:

 Rekening houden met kwaliteit en bewijskracht!

EBM&S1

45

15/02/2021

The 6S hierarchy of pre-appraised evidence.

Up to date, guidelines

Cochrane, PubMed, WOS… PubMed, WOS…

Alba DiCenso et al. Evid Based Nurs 2009;12:99-101

Copyright © by the BMJ Publishing Group Ltd & The RCN Publishing Company Ltd. AllEBM&S1 rights reserved.

46

15/02/2021

Selecteer de bron PEER-REVIEWED tijdschriften ◦ Impactfactor!

◦ Databanken: ◦ Bibliografische database: = gestructureerde verzameling van beschrijvende informatie = ter identificatie van publicaties = verzameling literatuurverwijzingen of ‘references’ gericht op een vakgebied

EBM&S1

47

15/02/2021

Selecteer de bron: voorbeeld Medline Medline = meest gekende en grootste biomedische database = toegankelijk via twee websites = PubMed is gratis en vrij toegankelijk http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/

Medische Artikels Van 1966 Tot Heden Meer Dan 5000 Journals Vocabularium Van Meer Dan 20000 Onderwerptermen Meer Dan 70% Zijn Engelstalige Artikels (Rest Engelstalige Abstract)

EBM&S1

48

15/02/2021

Het EBM-proces levenslang, zelfgericht en probleemgeöriënteerd leren nood aan valide en bruikbare informatie Patiënt

Ontstaan van een klinisch probleem en een specifieke contextgerelateerde vraag uit contact met patiënt.

Vraag

Construeer een specifieke klinische vraag in context van de hulpvraag van de patiënt en de probleemstelling van de clinicus

Bron

1.

Bestaande systematische reviews of EB-richtlijnen raadplegen.

2.

Zelf een literatuurstudie uitvoeren

Evaluatie

Beoordeel evidentie naar validiteit en toepasbaarheid (bruikbaarheid)

Patiënt

Integreer evidentie, klinische expertise en hulpvraag patiënt. Pas toe.

Zelfevaluatie Evalueer. EBM&S1

49

15/02/2021

Study designs H3 HEALTH LITERACY

EBM&S1

50

15/02/2021

Classificatie Primary research

Secondary research

Described as…

Original research

Desk research

Objective

Share new research findings

Summarize/evaluate previous findings

Examples

Surveys, e...