MEDIA MASOWE - funkcje i pozycja społeczna (zadania determinanty) PDF

Preview

Summary

Notatki do prezentacji na temat mediów masowych...

Description

MEDIA MASOWE - funkcje i pozycja społeczna (zadania determinanty) Prezentacja na 31.10.17 KONSPEKT NA SLAJDY: 1. Co to jest komunikowanie? 2. Co to media masowe? 3. Skrócona historia mediów masowych w Polsce. 4. Czynniki determinujące rozwój mediów masowych. 5. Funkcje komunikowania masowego. 6. Społeczne funkcje mediów. 7. Ankieta - Wpływ mass mediów na społeczeństwo. 8. Oddziaływanie środków masowego przekazu. 9. Rola mediów masowych pod kątem globalizacji. 10. Zagrożenia. Definicja naukowa środki masowego przekazu, mass media, media masowe, środki masowego komunikowania, urządzenia i instytucje, za pomocą których przesyłane są treści do bardzo licznej i zróżnicowanej publiczności; prasa, radio, telewizja, także film (kino), książki (popularne), nagrania muzyczne (płyty, kasety) oraz tzw. nowe media: magnetowid, odtwarzacz DVD, nagrania filmowe (kasety, DVD), telegazeta, telewizja satelitarna, kablowa, gry komputerowe, Internet (komputer). Wszystkie one tworzą podstawę systemu komunikowania w kulturze masowej i w wysokim stopniu określają jej charakter. Decydującym wyróżnikiem środków masowego przekazu jest ich wielki (ponadregionalny, ogólnokrajowy, zmierzający do globalnego) zasięg. Treści przekazywane przez środki masowego przekazu mają charakter publiczny (są kierowane do wszystkich, których mogą interesować) i są masowo odbierane. O masowym charakterze każdego środka decyduje nie jego wprowadzenie, a powszechnienie, możliwe tylko dzięki wysokiemu poziomowi techniki i technologii, zapewniające mu tanią produkcję nośników informacji (drukowanych, wizualnych, dźwiękowych i audiowizualnych); dla rozwoju środków masowego przekazu są ponadto istotne rozwiązania ekonomiczne oraz poziom społeczny edukacji. Masowymi środkami stawały się kolejno: w XIX w. prasa (funkcjonowała w najwyżej rozwiniętych krajach Europy i w Ameryce Północnej), w XX w. — film (lata 20.), radio (lata 30.), telewizja (lata 50.). Generalnie zbiegło się to z ukształtowaniem społeczeństw przemysłowych, w których masowej produkcji, dystrybucji i konsumpcji dóbr materialnych towarzyszyło zapotrzebowanie na szybką informację, powszechną edukację oraz łatwo dostępną rozrywkę. Podstawowe cechy środków masowego przekazu i wysokonakładowej prasy były długo utożsamiane: przekaz przygotowywany przez liczny zespół był kierowany z centrum do rozproszonej publiczności, przepływ informacji odbywał się w regularnych odstępach czasu (codziennie, raz na tydzień itd.) i był zasadniczo jednokierunkowy, odbiorca mógł mieć wpływ na przekazywane treści jedynie przez zmienną skalę popytu, treści, aby dotrzeć do jak najszerszego kręgu czytelników, musiały być dostosowane do horyzontów oczekiwań i kompetencji przeciętnego odbiorcy, funkcją środków masowego

przekazu była informacja, niekiedy propaganda. Nowe cechy wniosły inne środki masowego przekazu; radio i telewizja dzięki transmisji bezpośredniej, umożliwiają natychmiastowość i jednoczesność przekazu, który wg teoretyków komunikowania jest nietrwały; film koncentruje się na funkcji rozrywkowej lub artystycznej, może mieć charakter propagandowy; przekaz filmu kinowego jest jednoczesny, ale wyłącznie w odniesieniu do konkretnego audytorium wypełniającego salę kinową, ponadto jednorazowy, a nie — regularny i periodyczny. Termin mass media powstał w Stanach Zjednoczonych w latach 40. XX w. i zwracał uwagę na główne cechy środków masowego przekazu: masowość produkcji i odbioru przekazów oraz schematyczność, prostotę i łatwą dostępność przekazywanych treści. Zabiegiem planowo stosowanym w środkach masowego przekazu jest homogenizacja (wymieszanie, a następnie ujednolicenie pierwotnie niejednorodnych elementów zawartych w jednym przekazie), która ma ułatwić odbiór przekazu i przyciągnąć uwagę różnych grup publiczności, zwłaszcza najliczniej reprezentowanych, a w konsekwencji przynieść jak największy zysk; najczęściej sprowadza się ona do uproszczeń, np. przekształcenia arii operowej w piosenkę, powieści — w komiks, czy wykorzystania arcydzieła malarskiego w reklamie; z tego powodu zarzuca się środkom masowego przekazu trywializowanie kultury, propagowanie złego gustu, uwalnianie mniej przygotowanych odbiorców od poszukiwania treści o istotnych walorach estetycznych i poznawczych. Masowość środków przekazu nie musi automatycznie prowadzić do ignorowania wartości kultury, natomiast skłania do społecznej kontroli w różnych formach: zinstytucjonalizowanej cenzury (polityczna — w systemach autorytarnych, obyczajowej — w niektórych systemach demokratycznych), powoływania specjalnie dobieranych gremiów oceniających przestrzeganie prawa przez nadawców; do samokontroli skłaniają nadawcę: przywiązanie publiczności do pewnych tradycji, odbiorcy nie podlegający standaryzacji gustów, duża konkurencja na rynku mediów zmuszająca do wysokiego profesjonalizmu. Ekspansja elektroniczna środków masowego przekazu doprowadziła do istotnych przemian w sposobach uczestnictwa w kulturze; w USA upowszechnienie się telewizji w latach 50. zagroziło wytwórniom filmów w Hollywood, wcześniej film odebrał część publiczności rewiom i teatrom, a radio przyczyniło się do czasowego spadku popularności teatrów muzycznych; z kolei gazety i czasopisma stanęły wobec konkurencji programów informacyjnych stacji radiowych i telewizyjnych; bujny rozwój mediów elektronicznych niepokoił wydawców książek. Już jednak w latach 70. i później, gdy w wielu krajach upowszechniła się wideokaseta oraz wielokanałowa telewizja satelitarna, kablowa i płatna, okazało się, że konkurencyjność nie zagraża współistnieniu różnych mediów — rywalizujących ze sobą różnych stacji telewizyjnych, rozgłośni radiowych czy gazet i czasopism; okazało się też, że ekspansja nowych środków elektronicznych nie zahamowała czytelnictwa książek, chociaż większość ludzi czyta dla przyjemności literaturę popularną i bestsellery, a nie klasykę. Rozwój środków masowego przekazu prowadził od zasady „wszystko dla wszystkich” do specjalizacji — „coś dla każdego”. Prasę popularną w latach 30. w USA, a w latach 40. w Europie zaczęto adresować do określonego czytelnika — upowszechniły się ilustrowane magazyny dla kobiet, mężczyzn, później dla młodzieży; wyodrębniały się stacje radiowe i telewizyjne typowo informacyjne, muzyczne, poradnicze itp. Ostatnio w najbardziej rozwiniętych krajach Zachodu zarysowała się znamienna tendencja do skupiania w swym ręku przez coraz mniejsze grupy ludzi mediów o coraz większym

zasięgu; w Wielkiej Brytanii np. R. Murdoch, posiadając prasę, telewizję kablową i satelitarną, teoretycznie może dotrzeć do 2/3 mieszkańców kuli ziemskiej, a jego dziennik „The Times” mógł wygrać wojnę cenową (1993–94 obniżka z 45 do 20 pensów). Lata 90. charakteryzują się (m.in. w wyniku rozwoju komputerowych sieci informacyjnych i telewizji) zmniejszoną sprzedażą pism (np. nakład „New York Timesa” spadł z 1183 tys. egzemplarzy w 1993 do 1066 tys. w 2007), przy jednocześnie większych zyskach związanych ze wzrostem wpływów z ogłoszeń. W Stanach Zjednoczonych ukazuje się mniej tytułów czasopism w porównaniu z latami 70., ale są one czytane przez większą liczbę odbiorców. Pojawiły się też i ugruntowały swoją pozycję w skali globalnej wielkie stacje telewizji satelitarnej; faktycznym monopolistą w telewizyjnej informacji o zasięgu światowym jest sieć CNN ( Cable News Network, założona 1980 przez T. Turnera, jako eksperymentalny 24-godzinny dziennik telewizyjny), a w zakresie telewizji muzycznej — amerykańska MTV, posiadająca swoje filie na wszystkich kontynentach. W Polsce rozwój środków masowego przekazu z powodów politycznych i ustrojowych podlegał innym mechanizmom niż w krajach zachodnich; chociaż początki polskich środków masowego przekazu sięgają okresu międzywojennego, zwłaszcza gdy chodzi o prasę, próg umasowienia np. radia został przekroczony dopiero po wojnie, a telewizji w połowie lat 60. W PRL media, także prasa stronnictw i ugrupowań politycznych, podlegały kontroli państwa, od 1948 środki o zasięgu masowym były narzędziem polityki kulturalnej, określanej przez PZPR-owskie centrum władzy. Środki masowego przekazu spełniały jednocześnie funkcje informacyjne, propagandowe, rozrywkowe i edukacyjne; pryncypia ideologiczne, wykluczając naturalną na Zachodzie walkę mediów o odbiorcę, umożliwiły przekazywanie treści trudniejszych, klasyki artystycznej, eksperymentów twórczych, ale ograniczały przy tym rozwój treści o charakterze popularnym oraz ściśle limitowały i selekcjonowały dopływ takich treści z Zachodu. Z kolei embargo państw zachodnich na pewne technologie opóźniło rozwój mediów elektronicznych, szczególnie telewizji; pod tym względem zmiana nastąpiła w początku lat 70. W latach 80. pojawiły się magnetowidy w powszechnym użytku oraz coraz większa liczba anten do odbioru telewizji satelitarnej, rosły wpływy zachodniej kultury masowej. Dopiero jednak 1989 zasadniczo zmieniły się zasady masowej komunikacji; od tego czasu buduje się w Polsce rynek mediów, ale też wzrasta ekspansja zachodnich firm wydawniczych, telewizyjnych sieci satelitarnych, agencji reklamowych oraz producentów nośników informacji. Inaczej niż w państwach zachodnich, bo w o wiele krótszym czasie, przebiegają procesy pozyskiwania odbiorcy, konkurencji między nadawcami oraz specjalizacji środki masowego przekazu Niemal jednocześnie dokonuje się przejście od ładu komunikacyjnego, pozostającego pod kontrolą państwa, do sytuacji regulowanej przez rynek oraz od konkurencji chaotycznej, pozbawionej odpowiedniej regulacji prawnej, do uporządkowania zasad funkcjonowania środków masowego przekazu. Dokonuje się swego rodzaju wtórna monopolizacja rynku (zwłaszcza prasowego) przez nadawców mocniejszych finansowo. Problematyką komunikowania masowego zajmuje się kilka tysięcy placówek badawczych i dydaktycznych oraz kilka towarzystw naukowych, w tym Międzynarodowe Stowarzyszenie do Badań Komunikowania Masowego (AIERI). (https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/srodki-masowego-przekazu;3984263.html)

Historia mediów masowych w Polsce w skrócie: Pierwszą gazetą wydawaną w języku polskim były Nowinki z Konstantynopola, a pierwszą polską gazetą był Merkuryusz Polski Ordynaryjny, drukowany między styczniem a majem w 1661 w liczbie 41 wydań w Krakowie, a później od maja do lipca w Warszawie. Blisko 300 lat później ten sam tytuł wznowił w Warszawie redaktor Władysław Zambrzycki. Pierwsze regularne programy radiowe nadane zostały w 1920 roku. Kroniki filmowe wyświetlano od 1927. Telewizja w Polsce narodziła się w 1937 roku, ale prawdziwą popularność zyskała po II wojnie światowej. W 1971 roku pojawiła się kolorowa telewizja

(https://pl.wikipedia.org/wiki/%C5%9Arodki_masowego_przekazu)

MEDIA MASOWE – funkcje i pozycja społeczna – zadania i determinanty · Definicja naukowa · Opis zjawiska, płaszczyzna występowania, zastosowanie praktyczne itp. · Co to jest · Aspekty prawne · Refleksja własna np. możliwy rozwój, zagrożenia CZYM SĄ MEDIA MASOWE? … Maciej Mrozowski, MEDIA MASOWE władza, rozrywka i biznes, Warszawa 2001 CZYNNIKI DETERMINUJĄCE ROZWÓJ MEDIÓW: Str.93 · Rozwój techniki (teoria determinizmu technologicznego [Innis, 1951; McLuhan, 1975] o Np. Druk przyczynił się do głoszenia i rozpowszechniania idei · Teoria determinizmu polityczno-ekonomicznego o Kapitał, interesy i polityka wpływają na rozwój mediów o Prasa miała zapewnić szybki obieg aktualnych informacji Str. 104 · Wzrost zamożności · Wyższe wykształcenie ludności · Wzrost czasu wolnego à zapotrzebowanie na zróżnicowane środki przekazu Str. 109 FUNKCJE KOMUNIKOWANIA MASOWEGO: „rola mediów to ich ogólny wkład w funkcjonowanie danego społeczeństwa, funkcje mediów to rezultaty stosowanych sposobów działania, a zadania mediów to planowane działania wynikające z przyjętego celu[…}” – str. 110 Str. 113 · Obserwacja otoczenia o Dostrzeganie zmian w środowisku naturalnym i społecznym o Informowanie o nich

·

·

Korelacja reakcji na otoczenie o Pewne wzory zachowań społecznych o Zwalczanie zagrożeń i korzystanie z szans Transmisja dziedzictwa o Przekazywanie dorobku przodków kolejnym generacjom

Wg. Charles’a R Wright’a [1959] · Dostarczanie rozrywki · Funkcja informacyjna · Funkcja interpretacyjna · Funkcja socjalizacyjna + funkcja ekonomiczna – wzbogacanie się firm medialnych lub budowanie popytu na reklamowane produkty i usługi DYSFUNKCJE MEDIÓW: · Nadawanie statusu – ktoś, kto pojawia się w mediach – świadectwo ważności · Wzmacnianie norm społecznych – umacnianie norm i wartości, na których opiera się moralność publiczna – wzorce zachowań lub piętnowanie zachowań · Narkotyzacja – uzależnienie od środków masowego przekazu OGÓŁEM FUNKCJE/ZADANIA MEDIÓW MASOWYCH str. 115: · INFORMACJA o Dostarczanie informacji o zdarzeniach i warunkach w kraju o Informacje dotyczące sprawowania władzy o Ułatwianie innowacji, adaptacji i postępu · KORELACJA o Wyjaśnianie, interpretowanie i komentowanie znaczenia zdarzeń i informacji o Dostarczanie wsparcia uznanym autorytetom i normom o Socjalizowanie o Koordynowanie oddzielnych działań o Budowanie konsensusu o Ustalanie priorytetów w społeczeństwie i sygnalizowanie ich statusu · CIĄGŁOŚĆ o Rozpoznawanie subkultur i nowych tendencji rozwojowych w kulturze o Współtworzenie i podtrzymywanie wspólnoty wartości · ROZRYWKA o Dostarczanie przyjemności i możliwości oderwania się od rzeczywistości o Redukowanie napięć społecznych · MOBILIZACJA o Prowadzenie kampanii społecznych w sferze: § Polityki § Wojny § Rozwoju ekonomicznego § Pracy § Czasem i religii str.378

EFEKTY KRÓTKOTRWAŁE Krótkotrwały wpływ mediów na podstawy i zachowania ludzi był przedmiotem intensywnych badań w pierwszym, nazywamy często ,,klasycystycznym’’, okresie rozwoju wiedzy o komunikowaniu społecznym. Klasyczne teorie efektów koncentrowały się na wpływanie przekazów informacyjnych i perswazyjnych na wiedzę i przekonania odbiorców tzn. na poznawczy składnik podstaw. EFEKTY KRÓTKOTRWAŁE 1. Informacyjna à niewielka skuteczność, gdyż jest brak powtórzeń, Informacyjna efektywność mediów jest niewielka co oznacza że odbiorcy zrozumieją i odbierają od 5% do 30% (na dobę) informacje które docierają do nich 2. perswazyjna à obliczone na osiągnięcie w określonym czasie założonego celu, zgodnie z ogólnie akceptowanymi wartościami i normami np. kampanie polityczna, społeczna 3. emocjonalna a. funkcja rozładowywania agresywnych skłonności człowieka podczas oglądania scen z przemocą à katharsis b. funkcja pobudzenia agresywnych skłonności człowieka podczas oglądania scen z przemocą EFEKTY DŁUGOTRWAŁE 1. ustalenie porządku spraw (agenda - setting) à media nie maja wpływu na to, co ludzie myślą a wić na ich poglądy i opienie, maja jednak wpływ na to, o czym ludzie myślą, czyli mogą skupiać ich uwagę na jednych sprawach i tym samym odwracać ja od innych 2. luka w zasobach informacyjnych i wiedzy à w pewnych dziedzinach można zauważyć zmniejszenie się dysproporcji zasobów wiedzy między różnymi klasami społecznymi, to jednak w przypadku wiedzy ważnej dla funkcjonowania jednostki w społeczeństwie dysproporcje te nie tylko utrzymują, ale nawet rosną 3. społeczne uczenie się agresji à media dostarczają wzorów zachowań społecznych, w tym również zachowań agresywnych, ponadto mogą zachęcić do naśladowania tych wzorów w życiu realnym, czyli aktywizować, wzmacniać i modelować zachowania agresywne w różnych sytuacjach społecznych; media przyzwyczajają odbiorców do agresji i znieczulają ich na ból i cierpienie , którego doświadczają ofiary, co zwiększa społeczna obojętność wobec przemocy i ułatwią jej stosowanie w życiu codziennym a. częste oglądanie przemocy w telewizji wywołuje wśród odbiorców , zwłaszcza młodocianych, cztery różne efekty: -uczy agresywnych sposobów postępowania - osłabia hamulce powstrzymujące przed stosowaniem przemocy znieczulenie i przyzwyczajenie do przemocy -utrwala zniekształcony obraz rzeczywistości 4. kultywowanie głównego nurtu kultury (mainstreaming) àoglądanie telewizji sprzyja kultywowaniu – czyli stopniowemu kształtowaniu i umawianiu – wśród odbiorców przekonań co do natury świata społecznego, które są zgodne ze stereotypowym, zniekształconym i wybiórczym obrazem rzeczywistości ukazywanym w programach telewizyjnych (informacyjnych i artystycznych); im więcej czasu odbiorcy poświęcają telewizji, tym bardziej ich wyobrażenia o społeczeństwie i jego problemach odzwierciedlają świat przedstawiony w telewizji, a nie otaczającą ich rzeczywistość

FUNKCJE C.D. Funkcja mediów, czyli rezultaty stosowanych sposobów działania dzielimy na: Zamierzone – pożądane efekty działania, które nadawca chce osiągnąć i według nich stawia sobie zadania i organizuje swoją działalność nadawczą; zależą od statusu prawnego nadawcy, jego możliwości technicznych, ekonomicznych oraz celów i zadań, które sobie wyznaczy bądź zostały mu wyznaczone Nadane – dobór treści, formy i sposoby ekspozycji przekazu, aby maksymalnie efektywnie służył on realizacji postawionych zadań; zależą od konwencji gatunkowej, struktury oferty i odniesienia do innych przekazów Pełnione – rzeczywiste oddziaływanie przekazu na odbiorcę powodując efekty zbieżne z oczekiwaniami nadawcy bądź od nich odbiegające; zależą od kompetencji komunikacyjnych odbiorcy oraz kontekstu społecznego odbioru przekazów masowych Główne funkcje mass mediów: · Informacyjna – dostarczanie informacji o zdarzeniach i warunkach w kraju i na świecie; ukazywanie stosunków związanych ze sprawowaniem władzy; ułatwianie innowacji, adaptacji, postępu Źródłem jest prasa codzienna, niektóre audycje radiowe czy telewizyjne o charakterze informacyjnym Ta funkcja stanowi podstawę bądź punkt odniesienia do realizacji pozostałych funkcji, to od odbiorcy zależą konsekwencje takiego przekazu. · Interpretacyjna (opiniotwórcza)– interpretacja rzeczywistości i nakłanianie do podejmowania pewnych kroków za pośrednictwem mass mediów; przekaz nie jest odzwierciedleniem rzeczywistości, a jedynie jedną z jej interpretacji, dokonaną przez nadawcę. Podobnie odbiorca dokonuje selekcji i interpretacji komunikatów, zgodnie ze swoimi postawami, potrzebami czy oczekiwaniami. Aby media masowe były uznane za obiektywne informacje muszą być przez nie tak przedstawiane, aby odbiorcy mogli wyrobić sobie na ich temat własny pogląd.

Socjalizacyjna – dostosowywanie dziecka do ustalonego wcześniej wzorca poprzez edukowanie, ustalanie norm i podtrzymywanie wartości, poznawanie i wykonywanie ról społecznych; mass media umożliwiają procesy uczenia się, przetwarzania informacji, wychowywania, wspomagając m.in. szeroko rozumiany proces edukacji. Odgrywają znaczną rolę w procesie nabywania norm i wartości społecznych, stając się w ten sposób czynnikami nie tylko socjalizacji pierwotnej jednostki, ale przede wszystkim wtórnej. Mają zatem możliwość oddziaływania na człowieka w sferze ogólnospołecznej, posiadając moc wpływania na zmianę poglądów czy wyznawanych wartości za pomocą perswazji Perswazyjna – wpływanie na postawy i zachowania odbiorców, zmienianie ich na społecznie pożądane, oddziaływanie nadawcy na odbiorcę, aby nakłonić go do akceptacji oraz zaadoptowania nowych postaw czy zachowań, ale w sposób dobrowolny; ważna, ponieważ środki masowego przekazu mają przede wszystkim wykształcić u odbiorców pewne przekonania Manipulacyjna (jedna z form oddziaływania propagandy) – pomijanie istotnych z punktu

widzenia odbiorcy informacji, statystyczne przekłamywanie, tak aby odbiorca dokonał pożądanego przez nadawcę wyboru (np. zakupu reklamowanego dobra); techniki manipulacyjne: zniekształcanie i fałszowanie informacji, nie podawanie, zatajanie źródeł; czynniki decydujące o pojawieniu się manipulacji: media znajdują się w rękach jakiejś grupy, elity, władzy, klasy za sprawą mechanizmów rynkowych dąży się do maksymalizacji zysku Rozrywkowa – dostarczanie przyjemności, możliwości odprężenia i oderwania się od rzeczywistości; redukowanie napięć społecznych Ekonomiczna – dążenie do zysku i kształtowanie popytu na reklamowane w mediach produkty; Według H.D. Lasswella funkcje mass mediów należy rozpatrywać z punktu widzenia ich wkładu w istnienie i rozwój społeczny: • obserwacja otoczenia – media powinny starać się dostrzegać ważne i interesujące zmiany w otoczeniu człowieka oraz informować o nich, szczególnie te, które dotyczą zagrożeń oraz szans dla ludzi, instytucji czy całego społeczeństwa • korelacja reakcji na otoczenie – mass media powinny...