Półwysep Koreański. Dwa państwa - jeden naród PDF

Preview

Summary

Co łączy Koreańczyków? - kulturowe źródła tożsamości narodowej Koreańczyków 무궁화 (mugunghwa) - narodowy kwiat Korei; w KRLD dodatkowo kimgjongilia, kimilsungia 태권도 (taekwondo) 한복 (hanbok) 양반갓 (모자) (kapelusz yangbana) W I w. p.n. na mapie półwyspu pojawiają się 3 miasta-państwa ● Koguryeo ● Silla ● Ba...

Description

Co łączy Koreańczyków? - kulturowe źródła tożsamości narodowej Koreańczyków 무궁화 (mugunghwa) - narodowy kwiat Korei; w KRLD dodatkowo kimgjongilia, kimilsungia 태권도 (taekwondo) 한복 (hanbok) 양반갓 (모자) (kapelusz yangbana) W I w. p.n.e. na mapie półwyspu pojawiają się 3 miasta-państwa ● Koguryeo ● Silla ● Baekje ● Kaya* Starożytne państwa KSP łączyła tożsamość etniczna i językowa. Tworzyły razem strukturę polityczną w okresie Trzech Królestw (삼국시대, I w. p.n.e.-VII w.) 양반 (yangban): ● mieli liczne przywileje ○ prawo do nauki klasyki konfucjańskiej ○ zwolnienie z płacenia podatków ○ zwolnienie z obowiązku pracy oraz służby wojskowej ○ prawo do przystępowania do egzaminów 과거, a następnie otrzymywanie prestiżowych stanowisk urzędniczych ○ prawo do posiadania ziemi i niewolników ■ Niewolnictwo w Korei: istnieją dowody, że w okresie dyn. 조선 (1392-1910) niewolnicy stanowili ok. 30% populacji. W 1886 roku zostało zakazane dziedziczenie statusu niewolnika. W 1894 wraz z reformami Kabo niewolnictwo zostało oficjalnie zniesione w Korei. Fundamentem istnienia i rozwoju tożsamości narodowej jest dziedzictwo kulturowe narodu połączone ze wspólnotą jego pamięci. Koreańską tożsamość kształtowało przez wieki wspólne dziedzictwo tradycji, języka, religii i instytucji oraz swoiste relacje między środowiskiem naturalnym a miejscem wspólnego zamieszkiwania. Dzieła kultury narodowej konsolidowały więzi wewnętrzne Koreańczyków i kształtowały ich zbiorową świadomość. Mieszkańców Półwyspu Koreańskiego charakteryzowały nie tylko niespotykana homogeniczność etniczna, ale także kulturowa. Potwierdzają to świadectwa archeologiczne i lingwistyczne odróżniające ich od Chińczyków i Japończyków. Liczne najazdy (mongolski, okupacja japońska etc.) do XX wieku konsolidowały polityczną i kulturową tożsamość, poczucie jedności rasowej i wiarę we wspólne przeznaczenie Koreańczyków. Od zjednoczenia przez Sillę Koreańczycy mówili jednym językiem. Koreański styl życia i związane z nim obyczaje zostały ukształtowane przez światopogląd oparty na źródłach rodzimych i zapożyczonych. ● Szamanizm - najstarszy system koreańskich wierzeń wywodzący się z Syberii. Koreańskie legendy dotyczące powstania świata są zawarte głównie w pieśniach szamańskich 무가. Wg wierzeń szamańskich istnieją dobre i złe duchy, a szaman (무당) pośredniczy w kontaktach między nimi a człowiekiem. ● Taoizm - wg Haliny Ogarek-Czoj szczególnie podobny do koreańskiego sposobu interpretacji zjawisk przyrody i pierwotnego poglądowi religijnej Idei Nieba. ● Konfucjanizm - wraz z przejęciem władzy przez 이상계 w 1392 głównymi zasadami zarządzania państwem stały się nauki konfucjańskie. Pojawił się na półwyspie w IV w. n.e. (삼국시대) - najwcześniej w Koguryeo, gdzie w 372 ustanowiono Uniwersystet Konfucjański.

●

Następnie podobne instytucje (prywatne) pojawiły się także w Silla i Baekje. W 958 król Gwangjong wprowadził 과거 (gwageo) na podstawie nauk konfucjańskich. U podstaw systemu leży idea, że zbudowanie idealnego porządku i społeczeństwa jest możliwe dzięki wypełnianiu obowiązków wynikających z pozycji społecznej. Podstawowe wartości to: szacunek dla starszych, dla nauki, politycznego porządku, moralność, ścisły związek między interesem państwa a własnym. 5 relacji konfucjańskich: ○ władca - poddany (lojalność) ○ mąż - żona (podział ról) ○ ojciec - syn (oddanie synowskie) ○ młodszy - starszy brat (szacunek) ○ przyjaciele (zaufanie) Buddyzm - na półwyspie od IV w. n.e.; wg źródeł do Koguryeo dotarł z nim w 372 poseł chiński. Rozpowszechnił się także w Baekje, a w okresie Zjednoczonej Silla stał się religią państwową (ponoć pod wpływem męczeńskiej śmierci mnicha Ich’adona). We wczesnym społeczeństwie Silla był systemem kontroli społeczeństwa integrującego się wokół osoby władcy. W Koryeo zachował pozycję religii państwowej; mnisi byli politykami, doradcami. ○ Tripitaka Koreana (태장경) - jedno z najważniejszych osiągnięć koreańskiego buddyzmu.

1910 - państwo koreańskie przestaje istnieć na mapie Azji, stając się kolonią japońską. Osłabiona wewnętrznymi sporami i wojnami Korea nie była w stanie się obronić. W takich okolicznościach w pierwszych dwóch dekadach XX w. budziły się uczuci patriotyczne i związane z nimi odrzucenie chińskiego modelu (Chiny stały się w tamtym momencie półkolonią, Zachód symbolizował postęp). → Zwrot w stronę modelu zachodniego i koreańskiego rodzimego alfabetu. Szczególne zasługi w kształtowaniu się tożsamości narodowej Koreańczyków mieli w tym okresie twórcy kultury, m.in. poeci, którzy tworzyli w rodzimym języku.

Zimna wojna w kontekście wojny koreańskiej (1950-1953) i podziału koreańskiego Zimnowojenny podział świata Blok państw kapitalistycznych Republika Korei

Blok państw socjalistycznych Korea

Koreańska Republika Ludowo-Demokratyczna

Okoliczności podziału ● Sytuacja międzynarodowa: ○ Główni aktorzy na nowej scenie politycznej ■ USA - lider świata kapitalistycznego; poczucie wysłannictwa i konieczności walki ze złem utożsamianym z ZSRR ■ ZSRR - lider świata socjalistycznego; budując obszary wpływów komunizmu, stanowi zagrożenie dla demokracji ○ W. Churchill: “konieczność pomocy zniewolonym [przez komunizm] narodom w ich walce o demokrację, wolność i suwerenność” ○ Dwa różne systemy polityczno-gospodarcze ○ Dwie koncepcje życia społecznego (indywidualizm vs kolektywizm) ● Decyzja o konieczności przywrócenia niepodległości Korei zapadła w Kairze w 1943 na konferencji z udziałem USA, Wielkiej Brytanii i Chin (Jiang Jie Shi) - bez ZSRR. Wyrażono aprobatę dla aspiracji niepodległościowych Koreańczyków. Podkreślono jednak, że Korea będzie mogła się stać niezależna “we właściwym czasie” (który określano jako 40-50 lat). ● Problem Korei został także przedyskutowany przez Wielką Trójkę na konferencjach w Jałcie i Poczdamie. ● Korea po 1948 ○ po zakończeniu II wojny światowej Korea została podzielona na dwie strefy okupacyjne (po 35 latach okupacji japońskiej) - rozdzielone 38. równoleżnikiem. ○ w 1948 wbrew woli samych Koreańczyków zostały proklamowane 2 państwa: ■ Republika Korei - 15 sierpnia 1948 ■ KRLD - 9 września 1948 ● Wojna koreańska była wyrazem zimnowojennej rywalizacji bloków kapitalistycznego i komunistycznego. ● Pierwsze testy broni nuklearnej: ○ USA 1945 ○ ZSRR 1949 ○ Wielka Brytania 1952 ○ Francja 1960 ○ ChRL 1964 ○ Indie 1974 ○ Pakistan 1998 ○ KRLD - próby nuklearne: ■ 2006 ■ 2009 ■ 2013 ■ 6.01.2016 ■ 9.09.2016 ● 25.06.1950 - 27.07.1953 wojna koreańska: nie zdołała zmienić status quo.

●

● ● ●

W trakcie wojny koreańskiej rozważano użycie bomby atomowej (ze względu na udział tzw. “ochotników chińskich”) → spór między prezydentem Harrym Trumanem a gen. MacArthurem. Nie była to wojna domowa, bo po stronie RK walczyły wojska ONZ, a po stronie KRLD ochotnicy chińscy i Koreańska Armia Ludowa. Bitwa pod Incheon (gen. MacArthur) “Gorąca wojna zimnej wojny”, “Kocioł koreański”

김구 (Kim Ku) i 김규식 (Kim Kyu-sik) (ostatni prezydent i wiceprezydent Tymczasowego Rządu Korei) Abe Nobuyuki - japoński gubernator generalny Korei Endō Ryūsaku - dyrektor generalny japońskiego rządu okupacyjnego w Korei 김성수 (Kim Seong-su) - działacz niepodległościowy, zał. Dong-a Ilbo Syngman Rhee - I prezydent Rządu Tymczasowego Korei i I Prezydent RK Wewnętrzne spory polityczne w postkolonialnej Korei Republika Korei

KRLD

Syngman Rhee (이승만) Kim Gu i Kim Gyu-sik Yeo Un-hyeong (socjalista; z jego inicjatywy został założony Komitet ds. Ustanowienia Państwa Koreańskiego z siedzibą w Seulu, założyciel Koreańskiej Republiki Ludowej (1945-46) i jej wicepremier)

Kim Il-sung (김일성) Cho Man-sik

[Pogrubioną czcionką wyróżnieni główni aktorzy sceny politycznej. Zwyciężyli Syngman Rhee na Południu i Kim Il-sung na Północy, dlatego że byli oni w stanie zapewnić sobie poparcie nowych władz.] Kim Il-sung od sierpnia (lub wg innych źródeł od marca) 1941 aż do 1945 przebywał w ZSRR. Służył tam w 88. Specjalnej Brygadzie Snajperów; powrócił do Korei 19.09.1945 (3 tygodnie po wkroczeniu Armii Czerwonej do płn. części półwyspu) w stopniu kapitana AC na pokładzie radzieckiego okrętu transportowego “Pugaczow”. Miał wówczas 33 lata. Nigdy nie był dowódcą antyjapońskiej partyzantki. Jego osobistym doradcą był płk. Aleksander Ignatiew. Syngman Rhee przybył do Korei prywatnym samolotem gen. MacArthura 16.10.1945. Kim Gu i Kim Gyu-sik wrócili 23.11.1945. 2 września 1945 - koniec II wojny światowej w Azji (bezwarunkowa kapitulacja Japonii) 8 września - kapitulację wojsk japońskich na Południu przyjmuje gen. J. Hodge.

Północnokoreańska droga do totalitaryzmu Państwo totalitarne: ● system monopartyjny → dyktatura monopartyjna ● cenzura ● system wodzowski ● kult jednostki ● kontrola państwowa wszystkich aspektów życia obywateli → brak prywatności → upaństwowienie obywatela ● szukanie “wroga” ● łamanie praw człowieka ● terror ● propaganda ● monopol państwa na informację ● jedna ideologia Kim Il-sung: ● Syn Słońca ● Geniusz Ludzkości ● Najwybitniejszy Człowiek w historii świata Korea Północna: ● Kraj Wzorowego Socjalizmu ● Latarnia Nadziei ● Ojczyzna Cudów ● Raj Robotników ● Oaza Szczęścia ● Komunistyczna Jutrzenka Wolności ● rezerwat jaskiniowego komunizmu ● dinozaur zimnej wojny ● królestwo strachu i łez W XX w. istniały 2 totalitaryzmy: faszyzm i komunizm. Ideologia 주체 (juche) ● realizacja: ○ samodzielność w polityce ○ 주체 w ideologii ○ niezależność w gospodarce ○ samoobrona w defensywie kraju ● edukacja: ○ lojalność ○ posłuszeństwo wobec Ojca Narodu i Partii Pracy Korei ● polityczne credo ● “religia” państwowa: ○ doktryna ○ kult (wodza) ○ grupa wyznawców

Południowokoreańska droga do demokracji wartości zachodnie

wartości wschodnie

prawa człowieka rządy prawa prawa mniejszości trójpodział władzy wolność równość demokracja wolny rynek

obowiązki rządy ojcowładcy posłuszeństwo wolność wewnętrzna (na drodze samodoskonalenia się) hierarchia rodzina jako model organizacji prymat grupy nad jednostką harmonia (społeczna)

Demokracja: ● rządy prawa → państwo prawa ● prawa człowieka ● władza narodu → zasada przedstawicielstwa ● trójpodział władzy ● pokojowe rozwiązywanie sporów ● alternacja władzy ● opozycja polityczna ● pluralizm polityczny ● prawo do zrzeszania się ○ partie polityczne ○ stowarzyszenia ○ ruchy obywatelskie ○ związki zawodowe

Zjednoczona Korea

Podział Korei

Zjednoczona Silla (668-918) Dynastia Koryeo (918-1392) Joseon (1392-1910) okupacja japońska (1910-1945)

Tymczasowy podział Korei (1945-1948) 15 sierpnia 1948 - proklamacja RK 9 września 1948 - proklamacja KRLD

Konfucjański obraz świata: 1. Świat był odwieczny i przez nikogo nie stworzony. 2. Brak idei boga-stwórcy. 3. Świat ludzki i przyrody stanowią niepodzielną całość. 4. Człowiek nie jest najważniejszą istotą, jest jedynie częścią uniwersum. 5. Brak w nim miejsca na walkę dobra i zła, sił światła (Bóg) i ciemności (Szatan). 6. Występuje klasyczna, zrodzona w Chinach koncepcja polarnych sił - yin i yang - które uzupełniają się i dopełniają. 7. Od epoki Han konfucjanizm rozpowszechniał w Azji Wschodniej tzw. koncepcję triady: ziemi, nieba, człowieka. 8. Zło to wszystko, co zakłóca harmonię i harmonijne stosunki międzyludzkie. Zachodnia koncepcja równości ludzi natrafiała w Azji Wschodniej na kulturowe bariery.

Konfucjańska koncepcja rodziny: 1. Rodzina to główny podmiot życia społecznego. 2. Rodzina to wzór organizacyjny dla wszystkich innych wspólnot i kolektywów (państwa, urzędu, wojska, partii politycznej etc.). 3. Tradycyjna rodzina była wspólnotą wielopokoleniową: a. dziadkowie b. rodzice c. synowie (kawalerowie i żonaci) d. córki (niezamężne i synowe) e. przodkowie. 4. “Jak fale morza są ciągle tą samą wodą, tak kolejne pokolenia stanowią tę samą rodzinę”. W językach wschodnich nie ma po prostu słowa na brata albo siostrę - istnieją pojęcia starszego i młodszego brata oraz starszej i młodszej siostry - co od razu determinuje stosunki zwierzchnictwa lub podporządkowania. Konfucjusz badał społeczeństwo, przedmiotem jego studiów był człowiek. W konfucjanizmie centralną postacią jest władca-mędrzec. Celem nauki Konfucjusza było budowanie ładu, porządku społecznego, a środkami do tego były edukacja i wychowanie. Wg konfucjanizmu samodoskonalenie jednostki powinno służyć zbiorowości. W cywilizacji konfucjańskiej jednostka była ujmowana jako cząstka zbiorowości - przede wszystkim rodziny. W grupie znaczenie kluczowe ma hierarchia - to ona wyznacza pozycję każdego człowieka. Konfucjańska koncepcja władzy: 1. Wg tradycji funkcjonowało zjawisko jedności władzy - była ona niepodzielna. W związku z tym zachodnia koncepcja trójpodziału władzy natrafiała na ogromne trudności, nawet jeśli została wprowadzona. 2. W konfucjańskim państwie sądownictwo było jedną z funkcji władz administracyjnych. 3. Cesarz rządził państwem z tytułu tzw. mandatu niebios i reprezentował ich wolę wobec społeczeństwa. 4. Cesarz był nauczycielem zasad moralnych - człowiekiem najdoskonalszym. Był również najwyższym kapłanem. 5. Cesarz = władca = Syn Niebios. 6. Na zachodzie wystąpił rozdział kościoła od państwa, natomiast w tradycji konfucjańskiej nie był on obecny. Konfucjańskie państwo było jednocześnie: a. instytucją religijną b. instytucją wychowawczą (kreującą moralność poddanych) c. organizatorem całego życia społecznego. 7. Najwyższą wartością i zasadą w całej Azji Wschodniej jest utrzymanie harmonii i dobro grupy. Posłuszeństwo wobec wszelkiej zwierzchności było nawet fundamentalnym nakazem moralnym. 8. Pojęcia takie jak wolności i prawa obywatelskie nie były znane w Azji Wschodniej aż do najnowszych tłumaczeń z języków zachodnich. Dlatego w XX w. trudno było zaakceptować wielopartyjne rządy, międzypartyjne spory. Cywilizacja zachodnia opiera się na dziedzictwie grecko-rzymskim oraz judeo-chrześcijańskim i prezentuje m.in. takie wartości jak: ● demokrację ● prawa człowieka ● trójpodział władzy ● wolność, równość

● ●

rządy prawa prawa mniejszości → Czy są one uniwersalne?

Zmiana systemu politycznego w RK dokonała się na drodze negocjowanego kompromisu, paktu politycznego pomiędzy autorytarną władzą a demokratyczną opozycją. Głównymi aktorami zmian politycznych byli: 1. Demokratyczna Partia Nowej Korei (powstała w styczniu 1985; od 1987 Demokratyczna Partia Zjednoczenia) 2. Organizacje prodemokratyczne ruchu społecznego 3. Demokratyczna Partia Sprawiedliwości (frakcja reformatorska) → wybory parlamentarne 1985 (duże poparcie dla opozycji) → kluczowe wybory prezydenckie 1987: Roh Tae-woo

Południe (15.08.1948) Okres rządów autorytarnych: 1. Syngman Rhee (1948-1960) a. powstanie studenckie przeciwko dyktaturze prezydenckiej (1960) 2. Yoon Po-seon (60-61) 3. Park Chung-hee (63-79) a. przejęcie władzy przez wojskowy zamach stanu 4. Choi Kyu-ha (79-80) 5. Chun Doo-hwan (80-88) a. wojskowy zamach stanu b. rząd nigdy nie uzyskał legitymacji c. masakra w Gwangju (maj 1980) d. Olimpiada 1988 Okres demokratyzacji: 6. Roh Tae-woo (88-93) 7. Kim Young-sam (93-98) a. I kryzys atomowy z KRLD [rządy administracji progresywnych:] 8. Kim Dae-jung (98-2003) a. Pokojowa Nagroda Nobla 2000 za: Słoneczną Politykę (I szczyt koreański) i zasługi dla demokratyzacji b. pierwszy prezydent wywodzący się z opozycji c. podkreślenie konieczności pojednania przed zjednoczeniem 9. Roh Moo-hyun (03-07) a. intensyfikacja współpracy z Północą b. Polityka Pokoju i Dobrobytu - kontynuacja Słonecznej Polityki KDJ [powrót do rządów konserwatywnych:] 10. Lee Myung-bak (08-13) 11. Park Geun-hye (13-??)

Północ (9.09.1948) 1. Kim Il-sung (1948-1994)

2. Kim Jung-il (1994-2011)

3. Kim Jung-un (2011-??)

W relacjach międzykoreańskich dominowały w różnych okresach: ● antykomunizm/komunizm ● tożsamość narodowa ● konfrontacja ● współpraca ● pojednanie ● dążenie do zjednoczenia ● kompromisy i dialog ● udzielanie pomocy humanitarnej i żywnościowej ● problem bezpieczeństwa ● północnokoreański program zbrojeń nuklearnych Występowały 2 paradygmaty: ● narodowocentryczny (Kim Dae-jung i Roh Moo-hyun, 1998-2008 → rządy progresywne) ● państwowocentryczny

Okres rządów autorytarnych (1948-1988)

państwowocentryczny

Demokratyzacja (1988-1998) Okres rządów progresywnych (1998-2008) Kim Dae-jung Roh Moo-hyun

narodowocentryczny 2000 - I Szczyt Koreański 2007 - II Szczyt Koreański

Okres rządów konserwatywnych (2008-)

państwowocentryczny

Negocjacje sześciostronne (dot. broni nuklearnej) ● ChRL ● Korea Północna ● Korea Południowa ● USA ● Rosja ● Japonia Założenia Słonecznej Polityki/Polityki Słonecznego Blasku: ● pojednanie i zjednoczenie ● porzucenie konfrontacji w stosunkach międzykoreańskich ● wspieranie wysiłków południowokoreańskich organizacji pozarządowych działających na rzecz pojednania i współpracy z północnokoreańskimi organizacjami pozarządowymi ● współpraca na rzecz umocnienia więzi narodowej i poprawę warunków życiowych wszystkich Koreańczyków (szczególnie na Północy) ● doprowadzenie do wzajemnie korzystnych stosunków gospodarczych i społecznych ● pomoc humanitarna ● obudowa zaufania ● nadzieja na pokój i wzajemne poczucie bezpieczeństwa

Grudzień 1948 - National Security Law (obowiązuje do dziś!) 1961 - ustawa antykomunistyczna wprowadzona przez Park Chung-hee, jako część NSL (ustawę zniósł Chun Doo-hwan przed olimpiadą w 1988)

13-15.06.2000 - I szczyt międzykoreański → symbol sukcesu polityki administracji Kim Dae-junga Deklaracja pomiędzy Północą a Południem (2000) ● charakter strategiczny ● pokojowe zjednoczenie powinno opierać się na dialogu i negocjacjach międzykoreańskich ● 5 punktów: 1. Koreańczycy jako gospodarze swojego kraju powinni wspólnie dążyć do zjednoczenia. 2. W proponowanych modelach zjednoczenia (konfederacji wg KRLD i wspólnoty narodowej wg RK) można znaleźć wspólne elementy. 3. Zostaną zorganizowane spotkania rozdzielonych przez wojnę rodzin. 4. Postanowiono umacniać wzajemne zaufanie i podjąć współpracę gospodarczą, społeczną i kulturową. 5. Zadeklarowano kontynuację dialogu i wprowadzenia w życie postanowień deklaracji....