SŁ Ownik-notatki-studentów PDF

Preview

Summary

Praca zbiorcza...

Description

SŁOWNIK (nie jest alfabetycznie ułożony), opracowanie zbiorcze DUE 2020

1. Andragogika: •

dziedzina zajmująca się szeroko pojętym kształceniem dorosłych, ich edukowaniem, wychowaniem i rozwojem; zajmuje się kształceniem ustawicznym osób dorosłych, czyli tą częścią uczenia się przez całe życie rozumianego jako całość aktywności poznawczych podejmowanych w trakcie życia myślą o pogłębianiu wiedzy, umiejętności lub kwalifikacji (z przyczyn osobistych, społecznych lub zawodowych), która obywa się

w okresie

dorosłości. (Katarzyna Verbeek, Andragogika, Wprowadzenie do andragogiki). •

nauka o celach, treściach, formach, metodach, technikach i zasadach kształcenia, wychowania, uczenia się, samokształcenia i samowychowania ludzi dorosłych. (Lucjan Turos, „Wprowadzenie do andragogiki. Zarys teorii oświaty i wychowania dorosłych.”, Warszawa 1972, s. 16)

•

ANDRAGOGIKA inaczej Edukacja dorosłych- to ogół zabiegów kształcących i odpowiadających im czynności poznawczych zorientowanych na osiągnięcie intencjonalnie przyjętych celów rozwojowych, formułowanych w odniesieniu do jednostek, grup społecznych i całych społeczeństw. Edukację tworzą czynności nauczania i czynności uczenia się (M. Malewski).

•

Andragogika bada zagadnienia dotyczące procesów edukacyjnych ludzi dorosłych (w tym: młodzieży pracującej i osób starych), które odnoszą się do kształcenia, samokształcenia,

wychowania,

samowychowania,

kształtowania

osobowości,

kierowania rozwojem, uczenia się i włączenia człowieka dorosłego w życie społeczne. Dziedzina ta skupia się na społecznych, ekonomicznych, kulturowych, cywilizacyjnych i biologicznych uwarunkowaniach dydaktyki dorosłych. •

Andragogika wyrównuje braki w kształceniu szkolnym dorosłych, uzupełnia i aktualizuje ich wiedzę, doskonali ich w danym zawodzie oraz zaspokaja niezbędne potrzeby czasu wolnego osób dorosłych.

•

Andragogika –subdyscyplina pedagogiki zajmująca się edukacją w okresie dorosłości. Opisuje psychospołeczne mechanizmy edukacji dorosłych oraz problemy w uczeniu się. (Józef Kargul „Radzenie sobie nauczycieli akademickich z wymaganiami krk związanymi z realizacją przedmiotu

„andragogika”, Edukacja Dorosłych 2015, nr 2 „Współczesne konteksty edukacji dorosłych, , s. 38)

2. Afirmacja •

jest to celowa pozytywna myśl, którą kreujemy w swojej świadomości, aby oddziałując na podświadomość wywołała pożądany skutek. Stosowanie afirmacji musi poprzedzić: zwięzłe sformułowanie problemu, zbudowanie prostej afirmacji będącej przeciwieństwem sytuacji problemowej, sprawdzenie budowy afirmacji i jej rezonansu

z podświadomością, ustalenie formy

afirmacji i czasu jej stosowania, możliwości modyfikacji. (Włodzimierz H. Zylbertal, Wojciech Drewaniak, Afirmacje, wstęp do wprowadzenia, Wrocław 2013, s.6) •

stwierdzenie istnienia, bądź prawdziwości. Celowa, pozytywna myśl, którą kreujemy w swojej świadomości, aby oddziałując na podświadomość wywołała pożądany skutek. (Joseph Murphy, „Sztuka afirmacji. Uwolniona potęga podświadomości.”, Gliwice 2018, s. 11; Włodzimierz Zyrbertal, Wojciech Drewniak, „Afirmacje. Wstęp do wprowadzenia.”, Wrocław 2013, s. 5)

•

Afirmacja: zgoda na coś, potwierdzenie, uznanie czegoś za dobre; aprobata, akceptacja. Zdania wpływające na przekonywaniu siebie w myślach na swój własny temat. Afirmacja polega zazwyczaj na powtarzaniu pozytywnych twierdzeń na temat własnej osoby, co ma prowadzić do identyfikacji z ich treścią. (Słownik Języka Polskiego)

3. Akulturacja •

jest to proces, który następuje w wyniku wchodzenia grup osób pochodzących z różnych kultur w długotrwały i bezpośredni kontakt. Rezultatem tego procesu jest zmiana w oryginalnej kulturze przedstawicieli jednej lub obu grup. Można przyjąć, że jest to sytuacja, w której osoba wywodząca się z danego kręgu kulturowego znalazła się w kręgu oddziaływań innej kultury wiodących do zmian adaptacyjnych.

(Ewa Dąbrowa, Urszula Markowska – Manista,

Problemy akulturacji migrantów w edukacji międzykulturowej, Pogranicze. Studia społeczne. Tom XVII (2011), s. 58).

4. Antropologia: •

nauka o człowieku, jego właściwościach fizycznych i psychicznych, rozwoju gatunkowym, rasach i ich cechach. W ogólniejszym znaczeniu nauka o rozwoju ludzkiej kultury, grupach ludnościowych i ich wzajemnych powiązaniach; jest nauką, która polega na adekwatnym opisywaniu i wyjaśnianiu przebiegów procesów ewolucji właściwości biologicznych i kulturowych człowieka. (Mała encyklopedia medycyny, 1988., pod redakcją T. Rożniatowskiego, PWN, Warszawa; A. Malinowski, Wstęp do antropologii i ekologii człowieka, Łódź, 1994).

•

Antropologia –

dyscyplina naukowa zajmująca się holistycznym opisem

człowieka zarówno jako gatunku biologicznego, jak i twórcy kultury. W Polsce najczęściej jest rozumiana jako antropologia fizyczna czyli biologia porównawcza człowieka. Natomiast dyscypliny humanistyczne są określane mianem antropologii kulturowej lub antropologii społecznej i zajmuje się człowiekiem w społeczności. Termin „antropologia” wprowadził M. Hundt w tytule

dzieła Anthropologium

de

hominis

dignitate,

natura

et

proprietatibus (1501). (źródło: Encyklopedia PWN)

5. Alienacja: •

stan psychiczny człowieka, który przejawia się poprzez proces stronienia i izolowania się od innych ludzi oraz przedmiotów przez daną jednostkę. Objawia się oderwaniem człowieka od społeczeństwa, środowiska i jego własnych uczuć, w konsekwencji doprowadzając do psychicznej dezintegracji danej osoby z uwagi na zaburzone relacje ze światem zewnętrznym i wewnętrznym. (Erich Fromm, „Patologia normalności. Przyczynek do nauki o człowieku.”, Kraków 2011, s. 48)

•

Alienacja - jest to stan psychiczny człowieka, który przejawia się poprzez proces stronienia i izolowania się od innych ludzi oraz przedmiotów przez daną jednostkę. Alienacja objawia się oderwaniem człowieka od społeczeństwa, środowiska i jego własnych uczuć, w konsekwencji doprowadzając do psychicznej dezintegracji danej osoby z uwagi na zaburzone relacje ze światem

zewnętrznym i wewnętrznym. [źródło: Erich Fromm, Patologia Normalności, Wydawnictwo Vis-a-vis, Kraków 2011, s. 48]

6. Dewiacja •

Nieprzestrzeganie zespołu norm przyjętych przez członków danej społeczności lub społeczeństwa. (A. Giddens, Socjologia, Warszawa 2004, s. 224.)

•

Termin dewiacji obejmuje wiele zachowań, które nie są prawnie sankcjonowane (np. naturyzm, czy subkultury dewiacyjne). Zdecydowanie są to odbiegające od społecznie wytworzonych norm zachowania, ale nie jest to postępowanie nonkonformistyczne, które jest jednoznaczne ze złamaniem prawa. Zachowania dewiacyjne indywidualne i grupowe (subkultury dewiacyjne). (A. Giddens, Socjologia, Warszawa 2004, s. 224.)

7. Dyskryminacja •

ograniczanie lub prześladowanie jednostek lub grup społecznych ze względu na ich pochodzenie, przynależność rasową, etniczną, wyznaniową, narodową czy klasową. Jest to gorsze w stosunku do ogółu traktowanie jednostek ze względu na ich „inność”. (Anna Olmińska, Dyskryminacja jako przykład nierównego traktowania pracownika, Roczniki Administracji i Prawa nr XVII 2017, s.337).

•

Dyskryminacja - to nieuzasadnione różnicowanie w traktowaniu danej osoby lub grupy z powodu określonej cechy lub przekonań, którego wynikiem jest utrudnienie lub uniemożliwienie korzystania na równi z innymi z praw, wolności

i

różnych

dóbr.

[źródło:

https://amnesty.org.pl/subjects/dyskrymi%C2%ADnacja/ dostęp 3.06.2020r.]

8. Dysonans poznawczy •

stworzona przez Leona Festingera (1957) teoria dysonansu poznawczego jest jedną z najważniejszych koncepcji psychologii społecznej. Opiera się na założeniu, że ludzie dążą do zgodności między różnymi przekonaniami o tej samej sprawie i spójności między swoimi poglądami a postępowaniami. Jeżeli wskutek odebrania nowej informacji, myślenia lub własnego postępowania pojawi się psychologiczna

sprzeczność. Dysonans poznawczy jest nieprzyjemnym stanem emocjonalnym o własnościach popędu [...] Jest tym silniejszy, im większa jest wywołująca go niezgodność [...] Dysonans ma wiele konsekwencji jak np. zmiana postaw. (Bogdan Wojciszke "Człowiek wśród ludzi. Zarys psychologii społecznej" tom 8, Wydawnictwo Naukowe „SCHOLAR”, s. 52) Stan nieprzyjemnego napięcia, jakie powstaje wskutek wykrycia rozbieżności między różnymi własnymi przekonaniami albo między przekonaniami a własnym zachowaniem (Festinger, 1957). Na przykład, kiedy ludzie zachowują się sprzecznie ze swoimi poglądami, a zachowanie to nie daje się w żaden sposób odwołać, redukują powstały dysonans, zmieniając poglądy w taki sposób, aby je dopasować do zachowania. Choć Leon Festinger uznawał za redukowanie dysonansu za motyw samoistny, wiele późniejszych badań wykazało, że ludzie reagują dysonansem tylko na takie rozbieżności, które w jakiś sposób naruszają ich dobre mniemanie o sobie, redukowanie dysonansu jest zaś bardziej charakterystyczne dla osób o wysokiej samoocenie.

•

Dysonans poznawczy - to pewna relacja między elementami subiektywnej wiedzy człowieka, wiedzy dotyczącej rzeczywistości empirycznej. Do tych elementów zalicza się: „opinie, przekonania, wartości”. Dysonans poznawczy występuje wtedy, gdy dwa elementy wiedzy tego samego człowieka są niezgodne, gdy z jednego wynika odwrotność drugiego. Na skutek dysonansu poznawczego w psychice powstaje presja do eliminacji lub redukcji niezgodności. Na skutek tej presji człowiek może starać się zmienić swoje zachowanie albo zmienić coś w otaczającej rzeczywistości, albo zmienić coś w systemie swojej wiedzy. [źródło: Andrzej Grzegorczyk, Dysonans poznawczy. Jak o nim mówić i kto jest jego odkrywcą?, Przegląd Filozoficzny — Nowa Seria 1999, R. VIII, Nr 3 (31), s. 158.]

9. Etnografia Jest

to

termin

używany

jako

synonim

etnologii

lub

nazwa

jej

działu.

Termin etnografia ma 7 definicji: 1) etnografia jako amatorskie ludoznawstwo (XVIII/XIX w.), skoncentrowane na zbieraniu i opisie faktów kulturowych bez zastosowania fachowych metod dokumentacji, analizy i teoretycznej interpretacji 2) etnografia jako wstępny etap pracy i metoda naukowego opisu faktów, poprzedzająca fazę interpretacji zebranych danych typową dla właściwych dociekań etnologii; w zakres tak

rozumianej etnografii wchodzą badania terenowe i dokumentacja danych, w tym kolekcji muzealnych, oraz systematyczny opis uzyskanych rezultatów 3) etnografia jako odpowiednik etnologii, a nawet antropologii społecznej i/lub antropologii kulturowej w krajach środkowowschodniej Europy, upowszechniony po II wojnie światowej za przykładem nauki sowieckiej; etnografia w tym znaczeniu była traktowana jako niesamodzielna teoretycznie nauka pomocnicza historii i podporządkowana marksistowskiej koncepcji rozwoju społecznego 4) etnografia jako nauka o grupach etnicznych (etnosach), ukazująca ich kulturową specyfikę, dzieje i współczesne położenie; taki sens (nawiązujący dosłownie do greckiej etymologii terminu etnografii) nadali jej badacze sowieccy, począwszy od lat 60. i 70. XX w. 5) etnografia jako specjalistyczne studia w obrębie zachodniej etnologii (antropologii kulturowej), poświęcone konkretnym pojedynczym grupom etnicznym lub społecznościom lokalnym, niezależnie od miejsca ich zamieszkania i typu kultury; ich celem jest wszechstronny, monograficzny opis życia i kultury danej grupy, przeciwstawiany międzykulturowym badaniom porównawczym i problemowym analizom wybranych aspektów 6) etnografia jako dyscyplina badająca kulturę ludową lub współczesną kulturę popularną jednego (najczęściej własnego) narodu; nazywana także etnografią regionalną, jest przeciwstawiana etnologii ogólnej, zajmującej się studiami nad kulturą ludów pozaeuropejskich 7) etnografia jako tzw. kognitywny nurt w antropologii kulturowej (określany także mianem etnonauki, nowej etnografii, semantyki etnograficznej), dążący metodą analiz kategorii pojęciowych do opisania tubylczych systemów poznawczych i rekonstrukcji wizji świata, studiowanej przez badacza grupy etnicznej. - Amerykańska Antropologia Kognitywna, pod red. M. Buchowski, Warszawa 1993 - K. Moszyński Człowiek. Wstęp do etnografii powszechnej, Warszawa 1958; - J. Clifford Kłopoty z kulturą. Dwudziestowieczna etnografia, literatura i sztuka, Warszawa 2000.

10. Etnologia ETNOLOGIA- termin używany powszechnie w Europie; w krajach anglosaskich w tradycji brytyjskiej zamiennikiem jest termin antropologia społeczna, natomiast w tradycji amerykańskiej antropologia kulturowa; Dziedzina naukowa, badająca człowieka jako twórcę kultury, która decyduje o odrębności i specyfice grupy etnicznej. Początkowo przedmiotem badań była tradycyjna kultura ludowa. Obecnie zainteresowanie w tej nauce jest poszerzone o kulturę społeczeństw przemysłowych i modernizujących się Trzeciego Świata. (Encyklopedia PWN i Wikipedia Wolna Encyklopedia)

11. Geragogika •

dział gerontologii i pedagogiki społecznej zajmujący się uwarunkowaniami życia, edukacji i samokształcenia osób w wieku podeszłym. Zadania geragogiki: poznanie procesu starzenia się, diagnozę sytuacji osób starszych w różnych kręgach kulturowych i etnicznych, określenie podstawowych czynników warunkujących proces starzenia się człowieka, opracowanie metod i środków opieki, tworzenie optymalnych, humanistycznych warunków życia i możliwości korzystania z życia oraz podniesienie statusu starości w opinii społeczeństw. (Obserwatorium Żywej Kultury – Sieć Badawcza, Geragogika, dostęp: 25.05.2020; Wikipedia, Geragogika, dostęp: 25.05.2020)

•

GERAGOGIKA [gr. gēras ‘starość’ agagós ‘przewodnik’] dział gerontologii i pedagogiki społecznej zajmujący się uwarunkowaniami życia, edukacji i samokształcenia osób w wieku podeszłym. (Bogusław Milerski, Bogusław Śliwerski (red.), Leksykon PWN. Pedagogika, Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2000, s.72. )

•

Geragogika – inaczej pedagogika starzenia się/ starości, pedagogika podeszłęgo wieku. Pomaga w prawidłowej adaptacji do starości. Zajmuje się analizą ostatniej fazy rozwojowej życia ludzkiego, diagnozą sytuacji życiowej ludzi starszych (Przemysław Ziółkowski „Szkice z pedagogiki senioralnej”, Bydgoszcz 2017 s. 13)

•

Geragogika – jest częścią gerontologii społecznej, zajmuje się nie tylko problemami wychowania starego człowieka, lecz także zawiera w sobie wszystkie pedagogiczne kwestie, które związane są z wiekiem. Geragogika zawiera ten obszar gerontologii i nauk o wychowaniu, który obejmuje teorię i praktykę z wszystkimi problemami, treściami kształcenia i procesami kształcenia, związanymi ze starzeniem się i starością. [źródło: Artur Fabiś, Łukasz

Tomczyk,

GERAGOGIKA

W

UJĘCIU

AUTORÓW

NIEMIECKOJĘZYCZNYCH, Edukacja Dorosłych 2016, nr 1, s. 182.

12. Hipoteza •

Hipoteza - inaczej przypuszczenie, niepewna wypowiedź, założenie badawcze, które ma na celu wyjaśnić określone zdarzenia i fakty lub przewidywać

wystąpienie nowych, są stawiane dla odkrycia pewnych praw i uogólnień. Najogólniej można powiedzieć, że hipoteza to przypuszczenie na temat rzeczywistości, a sprawdzenie hipotezy odbywa się przez porównanie stanu hipotetycznego z faktycznym. Hipoteza jest zasadniczym twierdzeniem, które poddaje się testowaniu w trakcie badań. (Anna Maria Jeszka - Problemy badawcze i hipotezy w naukach o zarządzaniu, Organizacja i Kierowanie numer 5, s. 33, 36) •

wszelkie twierdzenia częściowo tylko uzasadnione, przeto także wszelki domysł, za pomocą którego tłumaczymy dane faktyczne, a więc też i domysł w postaci uogólnienia, osiągniętego (...) na podstawie danych wyjściowych. Hipotezy mogą być proste (wprowadzone z uogólnienia prostych obserwacji) i złożone (zakładające istnienie powiązań między zdarzeniem (źródło: Zasady badań pedagogicznych, s. 46, T. Pilch, T. Bauman)

13. Emancypacja •

Uwolnienie się jednostek i grup społecznych od zależności i zdobycie lepszej pozycji w

strukturze

(Słownik

społecznej.

języka

polskiego,

https://sjp.pwn.pl/slowniki/emancypacja.html Dostęp 28.05.2020r.) •

emancypacja kobiet - zrównanie kobiet z mężczyznami w prawach społecznych i politycznych. (Słownik języka polskiego, https://sjp.pwn.pl/slowniki/emancypacja.html Dostęp 28.05.2020r.)

•

w psychologii i pedagogice: rozwój w kierunku autonomii — uzyskania wewn. niezależności

od

autorytetów

(dojrzałość).

(Encyklopedia

PWN,

https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/emancypacja;4008156.html Dostęp 28.05.2020r.)

•

Emancypacja - Współczesne ujęcie emancypacji akcentuje uwolnienie się od zależności i zdobycie lepszej pozycji w strukturze społecznej. Termin ten pochodzi z prawa rzymskiego i pierwotnie oznaczał uwolnienie spod władzy rodzicielskiej (ojcowskiej). Prawo to dotyczyło potomków płci męskiej, bo wobec dziewcząt postępowano inaczej i zapewne ta wielowiekowa dyskryminacja doprowadziła pod koniec XVIII i w XIX w. do

nasilonego

międzynarodowego

ruchu

emancypacyjnego

zorganizowanych

związków kobiet.

(Joanna Konarska, Emancypacja jako nowy nurt rehabilitacji,

Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej, numer 10/2015, str. 52, 53) •

emancypacja - uwolnienie się od zależności, ucisku, przesądów itp., równouprawnienie; zdobycie lepszej pozycji w strukturze społecznej. Termin kluczowy w opisach takich zjawisk, jak emancypacja kobiet, oznaczająca zrównanie kobiet z mężczyznami w prawach społecznych i politycznych, oraz emancypacja nauki, szkolnictwa i wychowania, domagająca się m.in. zmian sprzyjających interakcji i porozumieniu, a tym samym odnowieniu edukacji. (Popularna Encyklopedia Powszechna, t. 4, Kraków 2001, s. 95; Wincenty Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie "Żak", 2001, s. 93; Słownik języka polskiego PWN )

•

Emancypacja - uwolnienie się od zależności i zdobycie lepszej pozycji w strukturze społecznej, uniezależnienie, usamodzielnienie się od wpływu (Joanna Konarska „Emancypacja jako nowy nurt rehabilitacji”, Interdyscyplinarne Konteksty Pedagogiki Specjalnej NUMER 10/2015, s. 53)

14. Ewaluacja •

Ewaluacja - systematyczne badanie społeczno-ekonomiczne oceniające i informujące o jakości i wartości programów publicznych. Ewaluacja łączy w sobie element empiryczny (bada program i zjawiska pojawiające się jako konsekwencje programu) z charakterem normatywnym (ocenia strukturę działań, ich logikę, ich wartość). Jest również procesem uczenia się, w którym kluczowe są interakcje i negocjacje.

(Karol Olejniczak, Mechanizmy

wykorzystania ewaluacji; Studium ewaluacji średniookresowych INTERREG III; Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2008, s. 17) •

EWALUACJA ma na celu stwierdzenie zgodności bądź niezgodności pomiędzy działaniami, które zaplanowaliśmy a skutkami, jakie uzyskaliśmy. Pozwala ocenić, czy to co sobie założyliśmy, zostało przez nas zrealizowane: czy udało nam się uzyskać oczekiwane rezultaty, czy wszystkie działania które podjęliśmy się sprawdziły, czy wybrane przez nas sposoby działania są optymalne; ang. evaluate "oceniać, szacować" z łac. evalesco "stawać się, być zdolnym, potężnieć" i evaleo "móc, zdołać" ( Iwona Sobieraj,Badania ewaluacyjne w środowisku s...